Мой талант

Սնկերի թագավորություն

Սնկերը լինում են տարբեր չափերի՝ անզեն աչքով անտեսանելի` մանրադիտակային չափերից մինչև կես մետր երկարություն ունեցող: Սնկերը լինում են ինչպես միաբջիջ, այնպես էլ բազմաբջիջ: Օրինակ` միաբջիջ խմորասնկերը ձվաձև են և տեսանելի են միայն մանրադիտակի տակ: Որոշ բորբոսասնկեր, չնայած որ կարող են բազմաբջիջ լինել, անզեն աչքով նույնպես տեսանելի չեն: Մանրադիտակով դիտելիս նրանք իրենցից ներկայացնում են բարակ ճյուղավորում ունեցող թելիկներ: 

4. Ответьте на вопросы, поставив существительное в дательном падеже.

1.Кому Сергей написал письмо? Сергей написал письмо другу. 2. Кому она купила подарок? Она купила подарок дочке 3. Кому ты рассказал о своей болезни?Я рассказал о своей болезни врачу .4. Кому она звонила вчера?Она звонила вчера мужу. 5. Кому отец подарил мобильный телефон?Отец подврил мобильный телефон сыну 6. Кому он подарил сумку? Он пдарил сумку жене. 7. Кому преподаватель объясняет правило? Преподаватель объясняет правило студентам8. Кому вы показываете свой город?Я показываю свой город друзям.

1. Ըստ ստեղծագործության ներկայացրու՛ հեղինակի վերաբերմունքը պատերազմի նկատմամբ: 

Հեղինակի կարծիքով պատերազմը լավ բան չէ։Իմ կարծիքով հարկավոր չէ մարդուն ստիպել, որպեսզի նա գնա կռիվ, պետք է մարդ իր կամքով կռվի:

2. Խիղճը և պատերազմը: Շարադրել մտքերը, բացատրել վերնագիրը, պատերազմում ո՞րտեղ ես տեսնում ,,խիղճը,, , կա՞ հակասություն: 

Խիղճը և պատերազմը
Հարկավոր չէ կռվի ժամանակ թշնամուդխղճաս, որովհետև խիղճը մարդուն որոշ չափով թուլություն է տալիս և նա չի կարողանում վնաս հասցնի թշնամուն։

Բացատրել վերնագիրը՝ Խիղճը
Խիղճ նշանակում է՝ իր արարքների ներքին գիտակցում ու գնահատում, իր վարքագծի բարոյական պատասխանատվության զգացում։

Պատերազմում ո՞րտեղ ես տեսնում ,,խիղճը,, կա՞ հակասություն
Պատերազմում խիղճ հասկացողություն չկա, որովհետև բոլորը դուրս են գալիս իրար դեմ հաղթական և անխիղճ ոգով։

1. Տրված դարձվածքները գրել հոմանիշ բառերի և արտահայտությունների փոխարեն և անհրաժեշտ փոփոխություններ անել:
Համեմատել տրված ու ստացված տեքստերը:

Աչքդ է մտնում, ցավին ուրիշ դարման է գտել, խելքը գնում է (ուշքն ու միտքն իրենը չէ), թուրը աջ ու ձախ կտրում է, աչքի չընկնեն, խելքին փչածը, ամպերի հետ է խաղում, իր կաշվից վախեցող, կողքով անցնեն:
Մարդուն դուր է գալիս անտեսանելի դառնալու գաղափարը, ու նա մտածածը հեքիաթի է վերածում անտեսանելի դարձնող գլխարկի, անտեսանելի մարդու մասին: Իսկ բնությունն այդ խնդրին այլ լուծում է գտել: Նա ներկում է իր ստեղծած էակներին, պաշտպանական գունավորում է տալիս, որ թշնամիները նրանց չնկատեն: Բնության մեջ դա ամեն քայլափոխի երևում է: Անապատային գորշ դեղնավուն գույնն ունեն անապատի կենդանիների մեծ մաս` և՛ սարդը, և՛ որդը: Հյուսիսի ձյունածածկ հարթավայրերում ապրող կենդանիներին էլ` լինի դա բևեռային արջ, որ ձյան ֆոնի վրա նրանք չնկատվեն: 

Մարդու խելքը գնում է աչքի չընկնելու գաղափարը,ու նա խելքին փչածը վերածում է աչքի չընկնելու դարձնող գլխարկի ,աչքի չընկնող մարդու մասին:Իսկ բնությունն այդ ցավին դարման է գտել:Նա ներկում է իր խելքին փչած էակներին,պաշտպանական գունավորում տալիս,որ թշնամիները նրանց չնկատեն:Բնության մեջ դա ամեն քայլափոխի երևում է:Անապատային գորշ դեղնավուն գույնն ունեն անապատի կենդանիների մեծ մաս` և՛ սարդը, և՛ որդը: Հյուսիսի ձյունածածկ հարթավայրերում ապրող կենդանիներին էլ` լինի դա բևեռային արջ, որ ձյան ֆոնի վրա նրանք չնկատվեն: 

2. Տրված բառերը բաժանել բաղադրիչների (օրինակ ՝ հրաշամանուկ- հրաշ-ա-մանուկ) և պարզի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ի՞նչ ընդհանրությամբ է կազմված:
ա) Սահմանադիր=սահման+ա+դնել, զմրուխտափայլ=զմրուխտ+ա+փայլ, կանխավճար=կանուխ+ա+վճար, սնափառ=սին+ա+փառ, բաղաձայնբաղ+ա+ձայն, պարտատեր=պարտ+ա+տեր, կենսախինդ=կենս+ա+խինդ, ջրամուկ=ջուր+ա+մուկ,արևամանուկ=արև+ա+մանուկ, ձեռագործ=ձեռք+ա+գործ, նորամուտ=նոր+ա+մուտ:

ա շարքի բառերը բարդ բառեր են և կազմված են 2արմատից և ա հոդակապով:
բ) Կենարար=կենս+արար, կենսուրախ=կենս+ուրախ, զուգընթաց=զույգ+ընթացք, ջրկիր=ջուր+կրել, ջրհեղեղ=ջուր+հեղեղ, բանբեր=բան+բեր, քարտաշ=քար+տաշել, տնպահ=տուն+պահել, լուսնկա=լուսին+կա, մթնկա=մութն+կա, ձնծաղիկ=ձույն+ծաղիկ, ռնգեղջյուր=ռունգ+եղջյուր, քարափ=քար+ափ, մոլեռանդ=մոլ+եռանդ, հրձիգ=հոր+ձիգ, ակնհայտ=ակն+հայտ:

3. Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր շարքում օրինաչափությանը չենթարկվող բառը:

Արևմուտք, նեղսիրտ, գունաթափ, ձկնկիթ, ձեռնպահ:

Գունաթափ,միայն այս բառն ա հոդակապով է:

4. Տրված արմատների կրկնությամբ բառեր կազմի՛ր :Օրինակ`
սառ- սարսռոտ, սարսռալ, սարսռազդու:
Թիռ_թրթիռ, բառ_բարբառ, գիռ_գրգիռ, մուռ_մրմուռ:

1.Քրիստոնեության  ընդունումը որպես պետական կրոն և համաշխարհային կրոններ:
Թագավորական իշխանության ամրապնդման քաղաքականությունը:

1.Քրիստոնեության ընդունումը Հայաստանում տեղի է ունեցել 301 թվականին։ Դա հայ ժողովրդի պատմության մեջ մի դարակազմիկ իրադարձություն էր։ Տրդատ Գ Մեծ Արշակունին (287—330) աշխարհում առաջինը ճանաչեց քրիստոնեությունը՝ որպես պետական, պաշտոնական կրոն:

Հայոց եկեղեցու առաջին հիմնադիրներն են եղել սուրբ Թադեոս (քարոզչության տարիները՝ 35—43) և սուրբ Բարդուղիմեոս (44—60) առաքյալները, որոնք հատուկ կոչմամբ անվանվում են Հայաստանի Առաջին Լուսավորիչներ^[3]: Նրանց գերեզմանները որպես սրբավայրեր հարգվել ու պահպանվել են պատմական Հայաստանի հարավարևելյան կողմերում գտնվող Արտազի (Մակու) և Աղբակի (Բաշկալե) վանքերում։ Այսպիսով, հայ եկեղեցին ունի առաքելական ծագում:

Քրիստոնեության ընդունում

Ագաթանգեղոսի «Հայոց պատմության» համաձայն, երբ 287 թվականին Տրդատը հռոմեական զորքի օգնությամբ հաղթանակած վերադառնում է Վաղարշապատ՝ վերագրավելու իր հոր գահը, ճանապարհին՝ Եկեղյաց գավառի Երիզա ավանում, գոհաբանական զոհեր է մատուցում Անահիտ աստվածուհու մեհյանին։ Թագավորի զինակից Գրիգորը հրաժարվում է մասնակցել զոհաբերության արարողությանը, քանի որ քրիստոնյա էր։ Հայոց արքան այդ ժամանակ տեղեկանում է նաև, որ Գրիգորը իր հայր Խոսրովին սպանող Անակ իշխանի որդին է։ Տրդատ Գ-ն հրամայում է նրան գցել Արտաշատի ստորերկրյա բանտը (որն այժմ հայտնի է «Խոր վիրապ» անունով), որ սահմանված էր մահապարտների համար։

Աշխարհի բնակչության կրոնական կազմը

Աշխարհի բնակչության կրոնական կազմը: Քրիստոնեություն: Մահմեդականություն: Բուդդայականություն  Աշխարհի ժողովուրդները դավանում են տարբեր կրոններ։ Սակայն ամենամեծաքանակ հետևորդներ ունեն երեքը՝ քրիստոնեությունը, մահմեդականությունը (իսլամ) և բուդդայականությունը (կամ բուդդիզմը)։ Քանի որ այս կրոնների հետևորդները բազմաթիվ ազգերի ներկայացուցիչներ են, դրանք համարվում են համաշխարհային կրոններ։Քրիստոնեություն դավանում է ավելի քան 1,9 մլրդ մարդ։ Նրանք հիմնականում բնակվում են Եվրոպայում, Ամերիկայում, Ավստրալիայում, Հարա­վային և Կենտրոնական Աֆրիկայում և Ասիայի մի շարք երկրներում (Հայաստան, Վրաստան, Ռուսաստան, Մեծ Բրիտանիա, Իտալիա, ԱՄՆ և այլն)։

Քրիստոնեությունն ունի մի քանի ուղղություն։ Գլխավոր ուղղություններն են կաթոլիկությունը, ուղղափառությունը և բողոքականությունը:

Մահմեդականություն դավանողների թիվը շուրջ 1,2մլրդ է։ Նրանք հիմնականում բնակվում են Հյուսիսային Աֆրիկայում և Հարավարևմտյան, Կենտրոնական և Հարավարևելյան Ասիայում (Մարոկկո, Եգիպտոս, Իրան, Թուրքիա, Ինդոնեզիա, Պակիստան և այլն)։ 

Նրա երկու ուղղություններն են սուննիզմը (օր.՝ Թուրքիա) և շիիզմը (օր.՝ Իրան)։ Մահմեդա­կանների թվով առաջին երկիրը Ինդոնեզիան է:

Երրորդը բուդդայականությունն է (կամ բուդդիզմը), որի հետևորդների թիվն աշխարհում հասնում է շուրջ 500մլն-­ի: Դրա տարածման գլխավոր տարածաշրջաններն են Հարավարևելյան և Արևելյան Ասիան (Թաիլանդ, Մյանմար, Ճապոնիա, Չինաստան, Հնդկաստան և այլն) ու Մոնղոլիան։   

Ի տարբերություն համաշխարհային կրոնների` մյուսները սահմանափակ տարածում ունեն և հայտնի են որպես ազգային կամ տեղական կրոններ։

Դրանցից համեմատաբար մեծաթիվ հետևորդներ ունեն հինդուիզմը (Հնդկաստան), կոնֆուցիականությունն ու դաոսիզմը (Չինաստան), սինտոիզմը (Ճա­պոնիա):

Հնագույն կրոններից է հուդայականությունը, որի դավանորդները հրեա­ներն են, և որը համարվում է Իսրայելի պետական կրոնը։Աշխարհում կան նաև աթեիստներ (ովքեր որևէ աստծո գոյությունը չեն ընդունում) և բնապաշտներ (աստվածացնում են բնության երևույթները, կենդանիներին կամ բույսերին):

Արծաթ (լատ.՝ Argentum)՝ քիմիական տարր է, որի նշանն է Ag, տարրերի պարբերական համակարգի 1-ին խմբի քիմիական տարր։ Ազնիվ մետաղ է, պատկանում է անցումային տարրերի շարքին, կարգաթիվը՝ 47, ատոմական զանգվածը՝107,868։ Արծաթը d տարր է, նրա ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքը՝ 4s24p64d105s1։ К, L, М թաղանթները լրացված են։
Արծաթը գեղեցիկ, սպիտակ, փափուկ մետաղ է, խտությունը՝ 10, 50 գ/սմ³, հալման ջերմաստիճան 960, 5 °C, կարծրությունը՝ 25 կգուժ/մմ², ըստ Մոոսի՝ 2, 5։
Արծաթը հայտնի է շատ վաղուց։ Եգիպտոսում պեղվել են ավելի քան 6000 տարվա հնություն ունեցող արծաթե զարդեր։ Ավելի ուշ արծաթը օգտագործվում էր դրամային համաձուլվածքներում։ Մ.թ.ա. 2500 թվականին շատ երկրներում արծաթն օգտագործվել է որպես մետաղադրամ։ Արծաթից պատրաստված գեղարվեստական առարկաներ են գտնվել նաև Էրեբունիում, Երզնկայում (մ. թ. ա. 5-4-րդ դարերում), Արտաշատում (մ. թ. ա. 2-1-ին դարերում)։

Ex.a p.19

I am working

You/we/they are working

He/she/it is not working

Am I working?

Are you/we/they working?

Is he/she/it working?

I am not working.

You/we/they aren’t working.

He/she/it isn’t working.

Yes,I am.

No,I am not.

Yes,you/we/they are.

No,you/we/they aren’t.

Yes,he/she/it is.

No,he/she/it isn’t.

Լրացուցիչ հարցեր և վարժություններ

Երկաթին  բնութագրական  չէ  հետևյալ  ֆիզիկական  հատկությունները

1.էլեկտրահաղորդականությունը

2.մետաղական  փայլը

3.սովորական  պայմաններում  հեղուկ  վիժակը-բնութագրական չէ

4.ջերմահաղորդականությունը     

2.Հաստատեք համապատասխանություն հետևյալ նյութերի ու դրանց բնորոշ հատկությունների միջև,

Ա.Խմելու սոդա-Պինդ է,ջրում լուծվում է,սպիտակ է,բյուրեղային է

Բ.Երկաթ-Պինդ է,մետաղական փայլ ունի,հոտ չունի                                    

Դ.Ջուր–Հեղուկ է,հոտ չունի,թափանցիկ է,անգույն

Գ.Քացախ-Հեղուկ է,թափանցիկ է,հոտ ունի                                                                             Տարբեր  նյութերի  ֆիզիկական հատկությունների  ուսումնասիրություն:

Տնային առաջադրանքներ`
Սովորել`էջ 18-25,վարժ.էջ 26

Ինչ է դիտարկումը: Դիտարկումը երբ կլինի արդյունավետ:

Դիտարկումը ուշադրության կենտրոնացումն է ճանաչվող օբյեկտի վրա` այնուսումնասիրելու նպատակով:Դիտարկումը շրջակա աշխարհի առարկաների մասին պատկերացումներինպատակաուղղված ընկալման գործընթաց է: Դիտարկումով մարդը տեղեկատվություն էկուտակում շրջակա աշխարհի վերաբերյալ, համակարգում դրանք և փնտրումօրինաչափություններ:

Որպեսզի դիտարկումը արդյունավետ լինի, անհրաժեշտ է պահպանել հետևյալ պայմանները.1. հստակ որոշել ուշադրության առարկան` կոնկրետ նյութը, նրա հատկությունները կամ մի նյութի փոխարկումը մյուսի, այդ փոխարկման իրականացման պայմանները:2. Դիտարկողը պետք է իմանա՝ ինչու է անցկացնում դիտարկումը, հստակ ձևակերպի դիտարկման նպատակը:3. Որպեսզի դրված նպատակը հասանելի լինի, կարելի է կազմել դիտարկման պլան: Եթե դիտարկումից արդյունք է ստացվել, ապա այն բացատրելու համար կարելի է վարկած առաջ քաշել:

Ինչով են տարբերվում վարկածը և եզրակացությունը:

Փորձը թույլ է տալիս հաստատել կամ ժխտել այն վարկածը` ենթադրությունը, որը ծնվել է դիտարկումից: Այդպես ձևավորվում է եզրակացությունը:

Ինչ է փորձը:

Դիտարկումը, որը կատարվում է հսկվող պայմաններում, անվանվում էփորձարկում՝ էքսպերիմենտ («էքսպերիմենտ» բառը լատինական ծագում ունի(experimentum), որը հայերենում թարգմանվում է «փորձ»):

Ինչ կառուցվածք ունի բոցը:

Բոցը կազմված է երեք գոտուց: Բոցի ներքին մասը մյուսներին համեմատ մութ է և առավել սառը: Այդ մասում ածխաջրածիններ են: Բոցի պայծառ և լուսավոր միջին մասը կազմված է վառելանյութի շիկացած մասնիկներից: Ներքին մասի համեմատ ջերմաստիճանն այդ գոտում ավելի բարձր է, սակայն առավել բարձր ջերմաստիճան ունի բոցի վերևի մասը:

Բոցի որ մասում պետք է պահել փորձանոթը նյութը տաքացնելիս:

https://1drv.ms/p/s!Ai03W3ExkKOSnluoV3CpJRJhIn0v

26.10.2020

1. . Յուրաքանչյուր շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր: 

ա)  Ձույլ, ջուր, ոսկի, կին, թթու, պետ(ք), տարի:բ) Մուտ, մեծար, անի, ծին, ածո, շող, ային:Ձուլածո, ջրային, ոսկեշող, կնամեծար, թթվածին, պիտանի, տարեմուտ:

2. Բառերի ընդհանուր արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց ուղիղ ձևերը և տրված բառերը բացատրի՛ր արմատների միջոցով: 

Ա.Ելևէ Իջևան իջնել, վայրեջք=էջք
Բ.Բանբեր, բանակռիվ, բանաստեղծ, բանասեր:=բան
Գ.Սնափառ, սնամեջ, սնահավատ, սնապարծ=սին

3. Տրված բառերով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր:Կեր, գնաց, ասաց, անվան, մարդիկ:

Կերակուր, գնացքաշար, հեքիաթասաց, անվանաբան, մարդկային:

ԿՌՈՒՆԿ

Կռունկ, ուստի՞ կուգաս, ծառա եմ ձայնիդ,

Կռունկ, մեր աշխարհեն խապրիկ մի չունի՞ս.

Մի՛ վազեր, երամիդ շուտով կհասնիս.

Կռունկ, մեր աշխարհեն խապրիկ մը չունի՞ս։

Թողել եմ ու եկել մըլքերս ու այգիս,

Քանի որ ա՜խ կանեմ, կու քաղվի հոգիս,

Կռունկ, պահ մի կացի՛ր, ձայնիկդ ի հոգիս.

Կռունկ, մեր աշխարհեն խապրիկ մը չունի՞ս։

Քեզ բան հարցնողին չես տանիր տալապ.

Ձայնիկդ անուշ կուգա քան զջրի տոլապ,

Կռունկ, Պաղտատ իջնուս կամ թե ի Հալապ,

Կռունկ, մեր աշխարհեն խապրիկ մը չունի՞ս։

Սրտերնիս կամեցավ, ելանք, գնացինք,

Այս սուտ աստնվորիս բաներն իմացանք,

Աղուհացկեր մարդկանց կարոտ մնացինք,

Կռունկ, մեր աշխարհեն խապրիկ մը չունի՞ս։

Աշունն է մոտեցեր, գնալու ես թետպիր,

Երամ ես ժողվեր հազարներ ու բյուր,

Ինձ պատասխան չտվիր, ելար, գնացիր,

Կռունկ, մեր աշխարհեն գնա, հեռացի՜ր:

Հիասքանչ Հայաստան. ուսումնական նախագիծ

Մեծանուն երգահան Կոմիտասի (Սողոմոն Սողոմոնյան) թողած ստեղծագործական ժառանգությունն ահռելի նշանակություն ունի հայ երաժշտության համար, թեև ձեռագրերի մեծ մասը ոչնչացվել է կամ կորել։ Նրա երաժշտական հանճարի առջև խոնարհվում էին եվրոպացի անվանի երգահանները` Կլոդ Դեբյուսին, Քամիլ Սեն Սանսը, Վենսան դ’Էնդին, Գաբրիել Ֆորեն…

1915 թվականին Կոմիտասը հայ մտավորականների և արվեստի գործիչների հետ աքսորվեց Անատոլիայի խորքերը և տեսավ սեփական ժողովրդի սարսափելի ոչնչացումը։ Ու թեև ազդեցիկ մարդկանց շնորհիվ նրան վերադարձրին Կոստանդնուպոլիս, այնուհանդերձ դաժան սպանությունների պատկերները անջնջելի հետք թողեցին Կոմիտասի հոգում։

Երկար տարիներ շարունակ ընդունված էր համարել, որ Կոմիտասի մոտ շիզոֆրենիա է զարգացել, որի հետևանքով էլ նա վախճանվել էգրեթե 20 տարի անցկացնելով Փարիզի Վիլ-Եվրայի հոգեբուժարանում։ Սակայն վերջին տարիների հետազոտությունները հերքում են այդ վարկածը։ Ըստ նոր ուսումնասիրությունների վարդապետը խենթ չի եղել, և նրա լռությունը չի կարելի շիզոֆրենիայի ախտանիշ համարել։

Փարիզի երկու հոգեբուժարանների առաջատար մասնագետ, բժշկության դոկտոր Լուիս ֆոն Հովհաննիսյանն իր ատենախոսության մեջ եզրակացրել է, որ Կոմիտասի մոտ հետտրավմատիկ խանգարում է եղել, որը հնարավոր էր բուժել, սակայն ոչ ոք չի արել դա, չնայած որ այն ժամանակ գործում էր այսպես կոչված «Կոմիտաս վարդապետի օգնության կոմիտեն»։

Նոր վարկածի կողմնակիցները կարծում են, որ երգահանին խաբեությամբ են տարել հոգեբուժարան, որպեսզի նա չխոսի Ցեղասպանության սարսափի մասին, քանի որ Կոմիտասը մեծ համբավ ուներ Եվրոպայում։ Վստահեցնում են, որ վարդապետը լռել է դեղահաբերի ազդեցության տակ, որոնցով նրան «բուժում» էին Կոստանդնուպոլսի կլինիկայի թուրք բժիշկները։ Իսկ մահվան պատճառը, ինչպես պարզել են հետազոտողները, աստեիտն է եղել։ Կլինիկայում հիվանդներին կոշտ կոշիկներ էին հագցնում։ Կոմիտասը քերել է ոտքը և վարակվել։ Այդ ժամանակ (40-ականների վերջին) հակաբիոտիկներ դեռ չկային։

Ուշագրավ է այն փաստը, որ «Կոմիտասի օգնության կոմիտեն» հրաման է ստորագրել այն մասին, որ ոչ ոք երգահանին չայցելի առանց իրենց թույլտվության։

Կոմիտասը վախի ուժեղ զգացողություն է ունեցել և հետապնդման մոլուցք։ Կոստանդնուպոլսի կլինիկայում գտնվելիսնա ոչ մի կերպ չի համաձայնել հեռանալ այնտեղից ոչ Փարիզ, ոչ որևէ այլ տեղ։ Կոմիտասը համոզված է եղել, որ եթե այնտեղից դուրս գա, իր հետ մի բան կպատահի: Վարդապետը համաձայնել է հիվանդանոցից դուրս գալ միայն այն ժամանակ, երբ թերթերը գրել են երիտթուրքերի դատապարտման մասին։

Կոմիտասն իր ստեղծագործական ճանապարհի սկզբում միշտ ասում էր, որ հայկական արվեստը պետք է ներկայացնել արտասահմանում, սակայն ավելի ուշ նա հրաժարվում էր այդ տեսակետից։

Սկզբում նա հավատում էր, որ եթե աշխարհը ճանաչի մեզ, մեր մշակույթը, դա մեզ կօգնի ու կպաշտպանի։ Նման բովանդակություն պարունակող նամակներ է գրել Արշակ Չոբանյանին, այդ նամակները պահպանվել են։ Բայց ավելի ուշ Կոմիտասը համոզվել է, որ աշխարհը որքան էլ բարձր գնահատի քո արվեստը, երբ գործը հասնում է քաղաքականությանը, շահին, կարող է աչքերը փակել ամեն ինչի վրա և թողնել, որ ազգդ վերացնեն:

Հենց այդ պատճառով էլ 1931 թվականին (մահվանից չորս տարի առաջ), երբ երգահանը հարցազրույց է տվել փարիզյան կլինիկայում, ասել է. «Պետք չէ ոչ ոքի ցույց տալ մեր արվեստը, երգեք ձեր տանը, մյուսներն ականջներ ունեն, որ լսեն, և աչքեր ունեն, որ տեսնեն»։

Նույն հարցազրույցի ընթացքում նրան հարցրել ենո՞վ տեր կկանգնի հայկական մշակույթին, եթե ինքը վարդապետն այլևս ի վիճակի չէ դա անել, Կոմիտասն ասել է. «Այն ազգը, որը ծնել է ինձ ու ինձ նման մարդկանց, միշտ էլ կծնի նորերին։ Միշտ կթվա, թե ազգը կործանման եզրին է հայտնվել, բայց կգա մեկը, ով պետք է, և նա կփրկի իրավիճակը»։

Հայաստանի անկյուններից մեկը

Հայաստանի չբացահայտված ու գողտրիկ անկյուններից մեկը Ախուրյանի վերնահովիտն է՝ անդնդախոր կիրճերով, գետերով, ձյունապատ լեռներով, ինչպես և հազվադեպ բուսական ու կենդանական աշխարհով:
Վերջին տարիներին Արփի լիճ ազգային պարկի տարածքում Սև արագիլներին լուսանկարեցին, տեսանկարեցին ու նույնիսկ բուժեցին ու բնություն վերադարձրին:  Իսկ որոշ սպիտակ արագիլներ արդեն գրանցում ու անձնագիր ունեն Ծաղկուտ գյուղում:

Եթե քայլարշավի սիրահար ես, Հայաստանի չբացահայտված ու գողտրիկ անկյուններից մեկը՝ Ախուրյանի վերնահովիտն անփոխարինելի է իր  անդնդախոր կիրճերով, գետերով, անտառներով, ինչպես նաև հազվադեպ բուսական ու կենդանական աշխարհով: Աստեղ է բնադրում չափազանց զգուշավոր Սև արագիլը, որը գրանցված է Կարմիր գրքում:

Հայաստանի խորհրդանիշները

Հաստատվել է «Հայաստանի Հանրապետության պետական դրոշի մասին» օրենքով (1990 թվականին օգոստոսի 24-ին), որը Հայաստանի առաջին Հանրապետություն 1919 թվականին ընդունած դրոշն է։
2006 թվականին հունիսի 15-ին ընդունվել է «Հայաստանի Հանրապետության դրոշի մասին» նոր օրենք։
Հայաստանի Հանրապետության դրոշը եռագույն է՝ վերևից ներքև կարմիր, կապույտ, նարնջագույն հորիզոնական հավասար շերտերով։ Կարմիր գույնը խորհրդանշում է Հայկական բարձրավանդակը, հայ ժողովրդի մշտական պայքարը հարատևման, քրիստոնեական հավատքի, Հայաստանի անկախության և ազատության համար։ Կապույտ գույնը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի ապրելու կամքը խաղաղ երկնքի ներքո։ Նարնջագույնը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի արարչական տաղանդը և աշխատասիրությունը։
Դրոշի լայնության և երկարության հարաբերությունը 1։2-է, որի պահպանմամբ կարող է օգտագործվել ցանկացած չափի դրոշ։

«Հայաստանի Հանրապետության պետական զինանշանի մասին» օրենքն ընդունվել է 1992 թվականին ապրիլի 19-ին, որով վերականգնվել է Հայաստանի առաջին հանրապետության զինանշանը (1919 թվականին)։ 2005 թվականի նոյեմբերին 27-ի Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության բարեփոխումներից հետո 2006 թվականի հունիսի 15-ին ընդունվել է «Հայաստանի Հանրապետության զինանշանի մասին» նոր օրենքը։
Հայաստանի Հանրապետության զինանշանի կենտրոնում՝ վահանի վրա պատկերված են Արարատ լեռը՝ Նոյյան տապանով և պատմական Հայաստանի թագավորություններից չորսի՝ վերևի ձախում՝ Բագրատունիների, վերևի աջում՝ Արշակունիների, ներքևի ձախում՝ Արտաշեսյանների, ներքևի աջում՝ Ռուբինյանների զինանշանները։
Վահանը պահում են արծիվը (ձախից) և առյուծը (աջից), իսկ վահանից ներքև պատկերված են սուր, ճյուղ, հասկերի խուրձ, շղթա և ժապավեն։
Զինանշանի հիմնական, գույնը ոսկեգույնն է, պատմական Հայաստանի թագավորություննե րի զինանշաններինը՝ վերևի ձախում ու ներքևի աջում՝ կարմիր, վերևի աջում ու ներ քևի ձախում՝ կապույտ, կենտրոնում՝ վահանի վրա պատկերված Արարատ լեռը՝ նարնջագույն, որոնք խորհրդանշում են Հայաստանի Հանրապետության դրոշի գույները։
Զինանշանի հեղինակներն են ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանը և նկարիչ Հակոբ Կոջոյանը։

Հայաստանի Հանրապետության օրհներգը

Մեր Հայրենիք
Մեր Հայրենիք, ազատ, անկախ,
Որ ապրել է դարեդար,
Իր որդիքը արդ կանչում է
Ազատ, անկախ Հայաստան։
Ահա եղբայր, քեզ մի դրոշ,
Զոր իմ ձեռքով գործեցի,
Գիշերները ես քուն չեղա,
Արտասուքով լվացի։
Նայիր նրան՝երեք գույնով
Նվիրական մեկ նշան,
Թող փողփողի թշնամու դեմ,
Թող միշտ պանծա Հայաստան։
Ամենայն տեղ մահը մի է,
Մարդ մի անգամ պիտ մեռնի,
Բայց երանի, որ յուր ազգի
Ազատության կզոհվի։

«Մեր Հայրենիքը», սահմանել է Հայաստանի Հանրապետության ԳԽ-ն 1991 թվականի հուլիսի 1-ին՝ հիմք ընդունելով Հայաստանի առաջին հանրապետության օրհներգը (1919 թվականին)։
Սահմանվել են նաև պետական պարգևներ՝ շքանշաններ, մեդալներ և պատվավոր կոչումներ, այդ թվում՝ Հայաստանի բարձրագույն պետական պարգևը՝ Ազգային հերոսի կոչումը, և «Հայրենիք» շքանշանը։

ՀԱՎԵՐԺՈՒԹՅԱՆ ՆՇԱՆ

Հայկական հավերժության նշանը հայ մշակույթի ամենանշանակալի տարրերից է։ Եկեղեցական հնագույն զարդանախշերից մինչեւ մեր օրերը հարատեւած այս նշանը հաճախ կարելի է տեսնել ժամանակակից խորհրդանշանների եւ տարբեր ընկերությունների լոգոների վրա։ Այն համարվում է նաեւ արեւի նշան։

ԱՅԲՈՒԲԵՆ

Հայաստանի խորհրդանիշների շարքում այն, թերեւս, ամենաառանձնահատուկն է, հայության ինքնության ձեւավորման գործում մեծագույն դերակատարում ունեցածը։ Ըստ ավանդության՝ հայոց այբուբենի 36 տառը որպես Աստծո պարգեւ է շնորհվել Մեսրոպ Մաշտոցին։ Հայկական այբուբենը շարունակաբար եւ գրեթե անփոփոխ գործածվում է մ.թ. 5-րդ դարից ի վեր։

ԽԱԶԵՐ

Երբ մարդիկ մտածում են երաժշտությունը պատկերող նշանների մասին, հիշում են հնգագիծը, բանալիներն ու նոտաները։ Հայերը, սակայն, ունեին նոտագրության իրենց սեփական համակարգը, որն անվանում էին «խազեր»։ Դարերի ընթացքում այն այնքան բարդացավ, որ մարդիկ մոռացան, թե ինչպես է պետք կարդալ դրանք։ Այնուամենայնիվ, հետագա դարերում համակարգը պարզեցվեց, վերստին կյանքի կոչվեց եւ մինչ օրս ուսուցանվում է Հայաստանում՝ իբրեւ նոտագրության ազգային տեսակ։

ԽԱՉՔԱՐ

Հրաբխային տուֆին փորագրված հայկական խաչքարերը զարդարվեստի բացառիկ օրինակներ են։ Պատմականորեն խաչքարը տեղադրվում էր իբրեւ շիրմաքար, սակայն հաճախ հանդես էր գալիս նաեւ իբրեւ դեկորատիվ տարր կրոնական եւ մշակութային կառույցների համար։

ՎԵՑԹԵՎՅԱՆ ԱՍՏՂ

Հուդայականության հետ կապվող վեցթեւյան աստղը հաճախ է հանդիպում փորագրված հայկական հին խաչքարերին եւ եկեղեցիների պատերին։ Երբեմն այն ուղեկցվում է կենտրոնում տեղակայված հավերժության նշանով։

Մեխանիկական շարժում

1.Ինչն են անվանում մեխանիկական շարժումը:-Մեխանիկական շարժում կոչվում է որոշակի ժամանակահատվածում մարմնի դիրքի փոփոխությունը այլ մարմնի նկատմամբ

2.Բերել օրինակնկեր:-ձեռքի շարժում, քայլել, վազել:Երբ փոխվում է դիրքը մեկ այլ նարմնի նկատմամբ:

3.Որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին:Այն մարմինը, որի նկատմամբ այլ մարմին փոխում է իր դիրքը,կոչվում է հաշվարկման մարմին:

4.Ինչն են անվանում նյութական կետ:-Նյութական կետ է համարվում զանգված ոււնեցող այն մարմինը, որի չափերը անվերջ փոքր են այլ մարմինների կամ հեռավորությունների համեմատ:Այն մարմինը,որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել,կոչվում է նյութական կետ:

5.Որ դեպքում մարմինը կարելի է համարել նյութական կետ:-այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել կոչվում է նյութական կետ:

6.Որ դեպքում մարմինը կարելի է համարել նյութական կետ, որ դեպքում ոչ:-նյութական կետ կարելի է համարել այն դեպքում, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել:

Տվյալ պայմաններում նյութական կետ ասելով պետք է հասկանալ,որ միևնույն մարմինը որոշ շարժումների դեպքում կարելի է համարել նյութական կետ,իսկ որոշ շարժումների դեպքում՝ոչ:

7.Ինչն են անվանում շարժման հետագիծ:Հետագիծ է կոչվում այն կետերի բազմությունը,որոնցով տվյալ հաշվարկման համակարգում հաջորդաբար անցնում է մարմինը շարժման ընթացքում:

8.Ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ:Հետագծի երկարությունը,որով մարմինը շարժվում է որոշ ժամանակահատվածում,կոչվում է անցած ճանապարհ:

9.Ինչով է տարբերվում հետագիծն անցած ճանապարհից:-Մարմնի հետագիծն այն գիծն է,որով շարժվել է մարմինը,իսկ մարմնի անցած ճանապարհն որոշակի ժամանակամիջոցում անցած հետագծի երկարությունն է:

Назовите великих армянских воинов. Найдите их фотографии, поместите в своем блоге и дайте о них краткую информацию. Вы можете также найти интересные факты об их жизни и подвигах или видеоролики и поместить в своем блоге.

Национальный герой Армении и герой Арцаха Монте «Аво» Мелконян родился 25 ноября 1957 года в небольшом калифорнийском городе Висейлия в семье Чарльза и Забел Мелконянов.

В период Арцахской войны Монте был известен как самый опытный, бесстрашный и требовательный командир, авторитет и популярность которого выходили далеко за пределы Армении и Арцаха. В Мартунинском районе семьи называли своих новорожденных сыновей Монте или Аво. На вопрос армянского журналиста: «Почему армяне со всего мира приехали воевать за Арцах?», — Монте ответил: «Вполне нормально, когда армянин приезжает и защищает свою Родину, это обязанность каждого армянского мужчины. Странно только одно — почему приехало так мало армян? Вот что странно».
Монте Мелконян погиб 12 июня 1993 года в селе Марзилу в ходе спецоперации. Его гибель стала национальной трагедией, миллионы армян по всему миру не могли поверить в то, что Аво уже нет.

Андраник Озанян

Род занятий:

Революционер, генерал-майор

Воины:

Армянские федаи, Гайдуки, Гнчак, Дашнакцутюн, Армянская рота (Болгария), Русская императорская армия, Армянский корпус (Российская империя), Западноармянская дивизия

Годы жизни:

25 февраля 1865 — 31 августа 1927 гг.

Место рождения:


 Турция (Османская империя), вилайет Сивас, Шебинкарахисар

Родина:


 Армения

Место действия:


Западная Армения
Европа
Ближний Восток
 США

Оружие:

Винтовка Мосина, Luger P08, Шашка драгунская офицерская образца 1881/1909 годов, Бебут образца 1907 года

Враги:

Турецкая жандармерия, Османская армия, Хамидие
Андраник Торосович Озанян
 — один из лидеров армянского национально-освободительного движения конца XIX — начала XX веков, национальный герой армянского народа. Также известен как Полководец Андраник (Зоравар Андраник), Генерал Андраник (в Российской империи) и Андраник-паша (в Османской империи). 23 января 1918 года получил звание генерал-майора Русской армии.
ДРО (Канаян Драстамат Мартиросович, 1(13).5.1883, Игдир – 8.3. 1956, Бостон, в 2000 году останки были перенесены в Апаран и были захоронены возле мемориала, посвященному Баш-Апаранскому сражению), военный и политический деятель , член АРФД. Учился в русской гимназии в Ереване, затем в военном училище Пятигорска (1904). В августе 1905 года в Баку организовал нападение (по заданию партии) на губернатора Накашидзе, обвинявшегося в организации армяно-татарского столкновения. В 1908 году перебрался в Западную Армению, руководил переброской оружия для гайдукских групп. Во время Первой мировой войны (1914-1918) был командующим  2-м Армянским добровольческим отрядом, в конце 1917 был назначен военным комиссаром в Саригамише. 


Геворк Чауш
Родился в 1870г. в с. Мктинк, что в провинции Бсанк.
Учился в школе монастыря св. Карапета (Муш).
Отец его был знаменитый охотник. Сына своего он отдал в монастырь Аракелоц, хотел из него монаха сделать.
В конце 1880-х гг, отучившись четыре года, Геворк уходит из монастыря и идет на заработки в Алеппо для приобретения оружия.
Через несколько недель, по возвращению в Сасун, он вступает в состав одной из первых гайдуцких групп — в отряд Арабо, а после смерти последнего переходит в отряд Ахпюра Сероба.
В одном из сражений он убил самого влиятельного чауша султана, за что и получил кличку “Геворк Чауш”.
В последующие годы сотрудничал с М. Таматяном и Мецн Мурадом (А. Пояджян).

1․ Հայտնի է, որ ∢1=128°,∢5=40°: Հաշվիր մյուս անկյունները: 

∢2=∢3=180°-128°=52°

∢5=∢8=40°

∢7=∢6=180°-40°=140°

2․ Նշիր MLK անկյան տեսակը՝

1. Տրված արտահայտություններից յուրաքանչյուրով երկու նախադասություն կազմի՛ր` դրանք գործածելովա) ուղիղ իմաստով,
բ) որպես դարձվածք:
Ձեռք բերել, աչքից ընկնել, լույս տեսնել, հացը ցամաք ուտել:

Ես ձեռք բերեցի տոմս ֆիլմ նայելու համար

Դպրոցում ես ձեռք բերեցի լիքը գիտելիք

Նրա աչքից թարթիչ ընկավ:

Այսօր իմ ընկերը աչքիցս ընկավ:

Առավոտը ես արևի լույսը տեսա:

Աղքատ երեխան լույս տեսավ իր կյանքում:

Եղբայրս այսօր ցամաք հաց էր ուտում:

Հակարակորդը հացը ցամաք էր ուտում

2. Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, հաշվի՛ր, թե քանի՛արմատից և ածանցից է կազմված, և պարզի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ի՞նչ ընդհանրության հիման վրա է կազմված:
Օրինակ`
մթնկա- մթն(մութն) – կա-2 արմատ:
Բարեսրտություն- բարե (բարի-ա) սրտ (սիրտ) – ություն- 2 արմատ և 1ածանց:
Դժկամություն-դժ- կամ(ք) ություն- 1 արմատ և 2 ածանց:

Ա. Lուսնկա, ընձուղտ, նավահանգիստ, գիսաստղ, գիտարշավ, բախտակից, ճերմակաթույր, կամազուրկ:
Բ. Մաքրահնչյուն, վրիժառու,, կուսակցություն, անկանխակալ, աղմկարարություն, բանաստեղծություն, կարգադրիչ:
Գ. Բառարանային, անմտություն, դժբախտություն, հակագիտական, տկարություն, գրչակ, (ապաշնորհ գրող), գրականություն:

Lուսնկար, ընձուղտ, նավահանգիստ, գիսաստղ, գիտարշավ, բախտակից, ճերմակաթույր, 
կամազուրկ:
լուսնկա-լույս-կա-2 արմատ
ընձուղտ-ընձ-ուղտ-2 արմատ
նավահանգիստ-նավ-հանգիստ-2 արմատ
գիտաստղ-գիս-աստղ-2 արմատ
գիտարշավ-գիտ-արշավ-2 արմատ
բախտակից-բախտ-կից-2 արմատ
ճերմայաթույր-ճերմակ-թույր-2 արմատ
կամազուրիկ-կամք-զուրկ-2 արմատ
Բոլոր բառերը բաղկացած են 2 արմատից։
Բ. Մաքրահնչյուն, վրիժառու,, կուսակցություն, անկանխակալ, աղմկարարություն, բանաստեղծություն, կարգադրիչ:
Գ. Բառարանային, անմտություն, դժբախտություն, հակագիտական, տկարություն, գրչակ, (ապաշնորհ գրող), գրականություն:

3։.. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ:Բառերն ըստ կազմության լինում են պարզ, բարդ և բաղադրյալ:
Բաղադրյալ բառերի բաղադրիչներ լինում են բարդ, ածանցավոր ու բարդածանցավոր:
Միայն արմատներով, առանց ածանցի, կազմված բաղադրյալ բարդ բառերն են:
Մեկ արմատով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը ածանցավոր բառերն են:
Բարդածանցավոր են այն բաղադրյալ բառերը, որոնք կազմված են մեկից ավելի արմատներից և ածանցներից:

Բորբոսասնկեր

Սնկերի թագավորության հաջորդ ներկայացուցիչները ստորակարգ սնկերն են,որոնք ևս իրենց հերթին միավորվում են ստորակարգ սնկերի թագավորության մեջ:Ստորակարգ սնկերի երկու հիմնական ներկայացուցիչներն են բորբոսասնկերը և խմորասնկերը

Ի՞ՆՉ Է ԿՈՆՖԼԻԿՏԸ

Առհասարակ, կոնֆլիկտներն այնքան համընդհանուր և բազմատեսակ են իրենց բնույթով, որ առաջին հայացքից անհնար է թվում մեկ ամբողջական սահմանում տալը: Ինչպես կասեր Օսկար Ուայլդը. «Սահմանել` նշանակում է սահմանափակել»: Այնուամենայնիվ, կոնֆլիկտը ինչ-որ առարկայի շուրջ առկա տարաձայնությունն է:

Ակնհայտ է, որ կոնֆլիկտի առաջացման անհրաժեշտ գործոններն են կոնֆլիկտի մաս կազմող կողմը (ներանձնայինի դեպքում) կամ կողմերը (միջանձնայինի կամ միջխմբայինի դեպքում) և կոնֆլիկտի առարկան:

Բոլոր խոշոր գիշատիչներից ամենափոքր սիրտը ունի առյուծը:
*Խխունջի աչքն իր ուղեղից մեծ է:
* Քամելեոնի լեզուն 2 անգամ երկար է իրենից:
*Թիթեռները երկրաշարժի ժամանակ չեն կարողանում թռչել:
*Միայն էգ մոծակներն են կծում:
*Կատվի երիկամները այնքան արդյունավետ են գործում,որ դրանք կարող են ֆիլտրել,և կանխել ջրազրկումը:
*Փղերը և մարդիկ կենդանական աշխարհի միակ ներկայացուցիչներն են,որ կարող են կանգնել գլխի վրա:
*Նապաստակները մի աչքը բաց են քնում:
*Ամենաշատ մարդ սպանած կենդանին ռնգեղջուրն է:
*Ավանակի աչքերն այնպես են տեղավորված,որ նա կարողանում է միանգամից տեսնել իր 4 ոտքերը:

Նյութը պետք է տաքացնել անոթի մեջ սպիրտայրոցի վրա, պետք է հեղուկը քիչ լցնել։ Քիչ, որովհետև հեղուկը տաքանալուց հետո ավելանում է, իսկ հետո բերել սպիրտայրոցի մոտ: Սպիրտայրոցի կրակը չի կարելի փչել, այն պետք է փակել կափարիչով: Չի կարելի հեղուկը միանգամից տաքացնել, պետք է տաքացումը սկսել կողքերից։

Աբրահամ Լինքոլնի նամակի քննարկում :

Շարադրությունների ընթերցում, խմբագրում: Կարդա՛Գիտելիքն ընդամենը գործիք է

Մինգյուր Ռինպոչեն ծնվել է Նեպալում 1975 թվականին: Ինը տարեկան հասակում նա սկսեց հոր հետ խորհել, երեք տարի շարունակ նրանից խորը հրահանգներ ստացավ Մահամուդրա և Ձոգչենի մեթոդների կիրառման վերաբերյալ:

Տասնմեկ տարեկան հասակում Մինգյուր Ռինպոչեն ուսումը սկսեց Հնդկաստանի հյուսիսում գտնվող Շերաբ Լինգ վանքում ՝ Կարմա Կագուի տոհմակիցներից մեկի ՝ Թայ Սիտու Ռինպոչեի նստավայրում: Տասնյոթ տարեկանում նա դարձավ տիբեթական բուդդիզմի պատմության մեջ ամենաերիտասարդ առաջնորդը: Քսան տարեկան հասակում նա նշանակվեց Sherab վանքի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար: Քսաներեք տարեկանում նա ստացել է վանական լիակատար ձեռնադրություն:

Ընտրի՛ր որևէ միտք,գրավոր վերլուծի՛ր, մեկնաբանի՛ր բլոգումդ: 

Բոլորը գիտեն «Ուսուցումը լույս է, իսկ տգիտությունը ՝ խավար» ասացվածքը: Վաղ մանկությունից մեզ ասում են. «Ուսումնասիրեք, սովորեք, հակառակ դեպքում կյանքում հաջողություն չի լինի:
Առանց գիտելիքների ու մտածողության, մարդը դառնում է ոչ թե մարդ, այլ էակ: Ապրել ՝ նշանակում է իմանալ, ուսումնասիրել, բացահայտումներ անել: Ինչո՞ւ այդ դեպքում ապրել, եթե գիտելիք չկա: Հավանաբար ՝ ոչինչ:Գիտելիքը ուժ է» արտահայտությունը ճիշտ է: Գիտելիքը տեղեկատվություն չէ, կրթություն չէ, գիրք չէ, ուսուցում չէ և փիլիսոփայություն չէ: Գիտելիքն իսկապես մի ուժ է (բնության ուժ), որը կարող է միայն զգացվել: Անհնար է պարզել Ուժը դրա մասին տեղեկատվություն ստանալու միջոցով: Միայն ուժին ուղղակիորեն շոշափելով ՝ կարելի է ճանաչել այն:

Կարևոր է սիրտը զարգացնել: Զարգացնել ոչ թե, որ լինես խելացի, այլ որ փորձես դառնալ լավը:

Այս տեքստով նա ուզում էր ասեր, որ կարևոր չէ մարդ գեղեցիկ է, տգեղ է, խելացի է, տգետ է, կարևորը նա է, որ մարդ լավ հոգի ու սիրտ ունենա:

Տնային աշխատանք

Դասարանական

19.20.2020

Դասարանական

1. Տրված դարձվածքներով նախադասություններ կազմի՛ր:

Աչքերով ուտել, խելքը ուտել, լույս աշխարհ գալ, գիշերը ցերեկ անել, գլխի ընկնել, ծակուծուկ մտնել:
Նա չէր կարողանում արտահայտել բառերով իր զգացմունքները,այդ պատճառով աչքերով էր ուտում։
Ընկերս խելքս ուտելով,համոզեց ինձ դասից փախնել։
Այդ դեպքից հետո ես կարծես նորից լույս աշխարհ եկա։
Ծանրաբեռնվածությանս պատճառով գիշերը ցերեկ եմ դարձրել։
Ուսուցչուհու բացատրածից շատ շուտ գլխի ընկա։
Նա մկան նման ծակուծուկ է մտնում։
2. Տրված արտահայտություններից յուրաքանչյուրով երկու նախադասություն կազմի՛ր` դրանք գործածելով
ա) ուղիղ իմաստով,
բ) որպես դարձվածք:
Ձեռքով անել, աչքը մտնել, ձեռք մեկնել, (ինչ-որ բանի) տակ մտնել:

Ես տեսա ընկերոջս և ձեռքով արեցի:(ուղիղ)

Նա աջ ձեռքով մի բան է անում,ձախով ՝հակառակ(դարձվածք)

Ինչ որ միջատ աչքս մտավ (ուղիղ)

Այս ֆիլմը իմ աչքը մտավ (դարձվածք)

Ես ձեռքս մեկնեցի որպեսզի դասը պատասխանեմ: (ուղիղ)

Դասընկերս հայտնվել էր վատ դրության մեջ և ես նրան ձեռք մեկնեցի: (դարձվածք)

Մի պուճուր շունիկ վախեցավ և սեղանի տակ մտավ (ուղիղ)

Երեկ ես մի լավ գործի տակ եմ մտել:

3. Տրված տեքստերը համեմատի՛ր և գրի՛ր, թե դրանք ինչո՛ վ են տարբերվում:

Ա. Հին Բաբելոնում գետի աղտոտման մեղավորը մահապատժի էր ենթարկվում: Պետրոս Մեծը Սիբիր էր աքսորում այն պետեբուրգցիներին, որոնք լվացքաջուր էին թափում Նևան: Իսկ այսօր մարդկության ունեցած ամբողջ ջուրն է ենթակա վտանգի: Մարդիկ անխնա թունավորում ու կեղտոտում են գետերն ու լճերը, ծովերն ու օվկիանոսները և դեռ ուրախանում են:
Հին Եգիպտոսի գրերի մեջ «զզվել» հիեորոգլիֆն արտահայտվել է թեք դիրքով պատկերված ձկան տեսքով: Հնագետները երկար ժամանակ չէին հասկանում այդ տարօրինակ զուգորդումը: Այժմ գիտենք, որ ձուկն աղտոտված ու թթվածնից աղքատացած ջրում է այդպիսի դիրք ընդունում:
Երբ թունավոր նյութն սկսում է ջրի մեջ տարածվել, ձկներն ահավոր վախենում են: Նրանք ջրի մակերևույթի մոտ են ելք փնտրում, ցատկում օդ, նետվում ափ: Հոգեվարքի պարը վերջանում է ջղաձգություններով, ապա ձկները սատկում են:
 Ի՞նչ է մտածում բանական մարդը:
Բ. Հին Բաբելոնում գետի աղտոտման մեղավորի աստղը խավարում էր: Պետրոս Մեծը Սիբիր էր քշում այն պետեբուրգցիներին, որոնք լվացքաջուր էին թափում Նևան: Իսկ այսօր մարդկության ունեցած ամբողջ ջրի գլխին է վտանգը կախված:Մարդիկ առանց սրտերը ցավելու թունավորում ու կեղտոտում են գետերն ու լճերը, ծովերն ու օվկիանոսները և դեռ աշխարհքով մեկ են լինում:
 Հին Եգիպտոսի գրերի մեջ «զզվել» հիեորոգլիֆը հանդես է գալիս թեք դիրքով պատկերված ձկան տեսքով: Հնագետները երկար ժամանակ գլխի չէին ընկնում այդ տարօրինակ կապը: Այժմ գիտենք, որ ձուկն աղտոտված ու թթվածնից աղքատացած ջրում է այդ օրն ընկնում:
Երբ թունավոր նյութն սկսում է ջրի մեջ տարածվել, ձկներին անպատմելի սարսափ է պատում: Նրանք ջրի երեսին են ճար ու ճամփա ման գալիս, իրենց ափ գցում: Հոգեվարքի պարը վերջանում է թալիկ-թալիկ գալով, ապա ձկները շունչները փչում են:
Ի՞նչ է մտքովն անցակցնում բանական մարդը:

Ա_ն ուղիղ իմաստով է գրված,Բ_ ն դարձվածք:Բ_տեքստն ավելի հարուստ է բառերով,ավելի գեղեցկացրած և հարստացրած է:

Կարդա՛ 

Բառերի ուղիղ և փոխաբերական տարբեր իմաստների, նրանց ձևաիմաստային խմբերի (հոմանիշներ, հականիշներ, նույնանուններ) գործածությունը գեղեցկացնում ու հարստացնում է խոսքը: Դրանց տեղին գործածությունը նաև արտահայտում է խոսողի վերաբերմունքը հաղորդող մտքի նկատմամբ: Քանի որ խոսքի ոճավորումը կատարվում է բառերով, խոսքում շատ կարևոր է բառի ընտրությունը:

School clubs

Homework

Ex.9 b p.16

S(subject)

A Chemistry

C Technology

E English

F Maths

H French

J Geography

C(club)

B Gymnastics

D Theatre group

G Horse riding

Ex.10 b p.17

Hi

I’m Aram.I am Armenian.I am 12.I live in Yerevan.

I love sports and music.My favorite hobby is painting.

I like to play guitar and trumpet.

My best friend my brother Raffael.We playing together musical instrument.He is just learning.Free time we playing computer games.

Տնային աշխատանք 

Կարդա՛ Աբրահամ Լինկոլնի նամակն իր տղայի ուսուցչին:Ո՞վ է Աբրահամ Լինկոլնը. կարդա՛ տեղեկություններ:Ամերիկացի քաղաքական գործիչ և իրավաբան

 Ներկայացրեք ձեր մտորումները. Ի՞նչ պետք է սովորեցնի ուսուցիչը:  /10 նախադասություն և ավել/ 

Ուսուցիչը ասելով շատերը հասկանում են միայն դաս սովորեցնող,բայց ուսուցիչն այն մարդն է,ով դաստիարակում է աշակերտներին:Ուսուցիչներն են ստեղծում ազգը:Ուսուցչի աշխատանքը շատ բարդ է:Ուսուցիչ լինելու համար միայն համապատասխան գիտելիքները բավարար չեն,ուսուցիչը պետք է նաև հոգեբան լինի,քանի որ շփվում և դաստիարակում է տարբեր ընտանիքներից դուրս եկած երեխաների:Նա պետք է հետաքրքրություն առաջացնել սովորողների մոտ:Ուսուցչի կարիք կա բոլոր ժամանակներում:Եթե ուսուցիչը սիրում է իր աշխատանքը,նա լավ ուսուցիչ կլինի:Ուսուցիչն այն մարդն է,ով դժվար բաները դարձնում է հեշտ:Ուսուցիչն աշակերտին պետք է տա հոգի,բարի կա և բարձրագույն իդեալներ:Ուսուցիչը պետք է սովորոցնի արագ և ճիշտ վճիռներ կայացնել:Նա պետք է սովորեցնի բարեխիղճ ու պատասխանատու լինել:Նա պետք է սովորեցնի հարգել դիմացինի կարծիքներն ու հայացքները:

Герои наших дней

19-30 октября

Обзор проекта

Данный семейный проект, осуществляемый силами учеников 7 -78ых классов, направлен на воспитание чувства патриотизма и любви к Родине.

Цели
• Воспитание чувства патриотизма и любви к родине.
• Развитие творческих способностей детей.
• Развитие  умений  сравнивать,  обобщать,  делать  выводы.

Задачи

• Расширить представления детей о Арцахском конфликте, участии в ней наших родственников.
• Формировать положительное отношение к таким качествам, как патриотизм, самоотверженность, желание защищать Родину.
• Воспитывать активную жизненную позицию.

Материал урока

1. Запишите ответы на следующие вопросы.

• Назовите великих армянских воинов.
• Гарегин Нждех, Монте, Главнокомандующий Андраник и т. д.
  Найдите их фотографии, поместите в своем блоге и дайте о них краткую информацию.
• Напишите о героях наших дней , которые находятся на передовой.

2. Задание

• Есть ли у вас в семейном альбоме фотографии людей  с Карабахской войны,
• Есть моя дедушка
•   Если есть, то расскажите об их судьбе. Попросите родителей помочь вам в этом вопросе. Спросите их, знают ли они о своих родственниках, побывавших на войне. Может, они рассказывали им что-нибудь о войне.
• Есть ли у вас знакомые, которые находятся сейчас на войне?Нету
•  Соберите материал (в виде видео или фотоальбома) и поместите в своем блоге.

Դիագրամներ

Կատարել․ Տրված դիագրամը ցույց է տալիս «Ո՞րն է քո մեքենայի մակնիշը» հարցման արդյունքները: Մուգ կանաչով նշված են կանանց պատասխանները, իսկ բաց կանաչով՝ տղամարդկանց: Ո՞ր մեքենայից տղամարդիկ ավելի շատ ունեն, քան կանայք:

Lada_300000-250000=50000

Renault_140000-120000=20000

Kia_130000-120000=10000

Hyundai_110000=110000

Nissan_100000-80000=20000(կանայք ավել)

Toyota_100000=100000

VW_100000-80000=20000

1.Ի՞նչ տարբերություն կա բնական ռեսուրսների և բնական պայմանների միջև: 
1.Ինչպես գիտենք, Երկիր մոլորակի բնությունն աչքի է ընկնում մեծ բազմազանությամբ, որն էլ ազդում է մարդու տնտեսական գործունեության վրա: Բնության բաղադրիչների մի մասն անմիջականորեն մասնակցում է մարդու տնտեսական գործունեությանը, իսկ մյուս մասը՝ ոչ:
Բնության այն տարրերը և ուժերը, որոնք անհրաժեշտ են մարդկային հասարակության կյանքի և գործունեության համար, բայց անմիջականորեն չեն մասնակցում մարդու արտադրական և ոչ արտադրական գործունեությանը և կարող են դյուրացնել կամ դժվարեցնել նրա զարգացումը, կոչվում են բնական պայմաններ։
Բնական պայմաններ են ռելիեֆը (երկրի մակերևույթը), կլիման, գետային ցանցը, հողաբուսական ծածկը և այլն: Բնական պայմանները մեծապես ազդում են արդյունաբերության, գյուղատնտեսության, տրանսպորտի առանձին տեսակների զարգացման, ինչպես նաև ծառայությունների ոլորտի վրա:
Օրինակ
Լեռնային ռելիեֆը, խորը կիրճերը լրացուցիչ բարդություններ են առաջացնում տարածքի յուրացման համար, իսկ հարթավայրային ռելիեֆը, մեղմ կլիման բարենպաստ նախադրյալներ (հիմքեր, պայմաններ) են ստեղծում:
Այստեղից էլ կարելի է նկատել, որ բնական պայմանները լինում են նպաստավոր (բարենպաստ) և աննպաստ (անբարենպաստ):
Օրինակ
Շինությունների կառուցման համար նպատակահարմար է օգտագործել հարթավայրային տարածքները, որտեղ երկրաշարժեր չեն լինում և սողանքներ չեն դիտվում, և հակառակը. լեռնային ռելիեֆ ունեցող, սողանքավտանգ տարածքներն անբարենպաստ են կառուցապատման համար և պահանջում են լրացուցիչ ծախսեր:
Բնական պայմանների նպաստավոր կամ աննպաստ լինելը փոփոխական է և որոշվում է տվյալ պահին հասարակության ունեցած տնտեսական և տեխնիկական հնարավորություններով (ներուժով): 
Բնական պայմանները շրջակա միջավայրի բնական բաղադրիչների ամբողջությունն են, որոնք նպաստում կամ խոչընդոտում են մարդու տնտեսական գործունեության կազմակերպմանը:
2.Կարո՞ղ է բնական պայմանը ժամանակի ընթացքում դառնալ բնական ռեսուրս, բերել օրինականեր:
2.Բնական ռեսուրսները նույնպես բնական միջավայրի տարրեր են։ Բնական ռեսուրսի և բնական պայմանի միջև անանցանելի սահման գոյություն չունի, այդ սահմանը պայմանական է:
Բնական միջավայրի նույն տարրը միաժամանակ կարող է լինել թե’ ռեսուրս և թե’ պայման: Օրինակբնատարածքը, որն իր վրա է կրում մարդուն, ինչպես նաև այն ամենը, ինչ ստեղծված մարդու և բնության կողմից: Բնատարածքը հատուկ տեսակի բնական ռեսուրս է, առանց որի մարդկային հասարակությունը գոյություն ունենալ չի կարող:
Բայց բնատարածքը նաև բնական պայման է: Պայման է, որովհետև կախված որակիցայն տարբեր ազդեցություն է ունենում արտադրության վրա: Շատ կարևոր է այն լեռնո՞տ է, թե՞ հարթավայրային, լանջերը զառիթա՞փ են, թե՞ մեղմաթեք, ինչպիսի՞ն է բացարձակ բարձրությունը, լանջերի կողմնադրությունը, ինչպիսի՞ն է բնական լանդշաֆտը:
3.Նշեք հինգ սպառվող չվերականգնվող ռեսուրս և հինգ սպառվող վերականգնվող ռեսուրս։
3.Սպառվող չվերականգնվող ռեսուրսնավթ,ոսկի,արծաթ,բնական գազ,կավ։ Սպառվող վերականգնվող ռեսուրսբույսեր,կենդանիներ,ծառեր,գետերի և լճերի ջրային պաշարները,փայտ։
4.Նշեք հինգ ռեսուրս, որոնց սպառվելու դեպքում կարելի է փոխարինել այլ ռեսուրսով։
4.Նավթ,կաշի,փայտ,գազ,ածուխ

Տնային աշխատանք

1. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված բառերի հականիշները:

Փարիզում անցորդներից մեկը ուժեղ  անձրևի տակ ընկավ:Թրջվելուց պաշտպանվելու համար թևի տակի նկարը բարձրացրեց  գլխի վրա ու վազեց:Երերուն աշխարհում դեռևս ոչ ոք անձրևից այդպիսի թանկարժեք անձրևանոցով» չէր նահանջի:
Տեսնելով անցորդի գլուխը պաշտպանող նկարը`դեպքի …կամավոր վկան`հանցագործը զարմանքից խոսեց: Նա ճանաչեց Գյուստավ Կուրբեի նշանակալի «Քնած շիկահեր կինը» կտավը: Թանգարանից հափշտակված այդ նկարի վերատպված օրինակները հենց այդ օրը բաժանվել էին ոստիկաններին: Նկարը յոթ հարյուրից ութ հարյուր դոլար էր գնահատված: Ոստիկանը մարդուն չհասցրեց մինչև նրա բնակարանը, որտեղ գտնվել էր տարբեր ժամանակներում տարբեր տեղերից գողացված նկարների ամբողջ պատկերասրահ:
-Ավելի լավ  էր մինչև ոսկորներս թացանայի,- տխրությամբ ասաց գողը, երբ նրան փակեցին:

2. Պարզի՛ր, թե ընդգծված նույնանունները ո՞ր բառերի ձևերն են:Ուզում էր`հրի, դուրս հանի տղային, բայց ուժը չէր պատում:հրի-հրել
Հրի լեզվակները մոտենում էին, իսկ հրշեջները դեռ չէին երևում:հրի-հուր
Ժամանակին Անի քաղաքում մի հզոր իշխան կար:Անի-անուն
Ամեն ինչ որ ժամանակին անի, փորձն արդյունավետ կլինի:անի-անել
Երազում էր տեսնել այդ երկիրը:երազ
Երազում էր տեսել այդ երկիրը:երազել

3. Տրված նույնանուն բառերով նախադասություններ կազմի՛ր:

Օրինակ`

Բոլորին պատմում էր Մոբի Դիկի` սպիտակ կետի պատմությունը:
Մի երկուևկւ կետի պատճառով ամբողջ էջը արտագրեց:
Սրի, աղի, որդի, գնում է:

Մի ամբոջ ազգ սրի քաշեցին:

Սրի քո մատիտը

Այս ճաշը շատ աղի է:

Նրա աչքերից թափվու էին աղի արցունքներ:

Հովհանես Թումանյանը ուներ 10 որդի:

Նա ունի մեկ որդի և մեկ դուստր:

Գնացքը գնում է ժամը 8:00-ին

Տղան գնում է ծաղիկներ իր մայրիկի համար

1b.
1)Where is Claire from?
She’s from Wales.
2)How is Claire different from her friends?
She has an unusual hobby.
3)Why don’t Hannah and Kate go near the hives?
They enjoy watching Claire with the bees.
They are a bit scared of them
4)What does Claire like doing on Sunday afternoon?
She stays in her room and reading about bees on the internet or books.
5)Why does she keep the money from the honey she sells?
She doesn’t spend the money as she want to bye more beehives.
2b
1)Sara loves films.
2)My friends hate sport.
3)You take good photographs.
4)Mrs Jameson teaches us English.
5)My father flies to France twice a year.
6)My mum reads a lot of books.
7)We go to school at 8.30 in the morning.
2c
1)He likes apples.
2)I like bananas.
3)She likes ice cream.
4)They loves cats.
5)She hats winter.
6)We love football.
2d
I do not run.
You do not run
She/he/it doesn’t run.
We do not run.
You do not run.
They do not run.

2e.
1)I don’t like this kind of music.
2)We don’t eat a lot of meat at home.
3)My parents speak French.
4)I don’t know his phone number.
5)My brother gets up late at the weekend
6)My father doesn’t drive to work
2f
1)My brother spends lots of money on clothes.
My brother doesn’t spend lots of money on clothes.
2) I get up early on Sunday.
I don’t get up early on Sunday.
3)My sister watches a lot of TV.
My sister doesn’t watch a lot of TV.
4)I buy my CDs in that shop.
I don’t buy my CDs in that shop.
5)You know the answer.
You don’t know the answer.
4b.
1)Maria hates listening to jazz.
2)My brother doesn’t like playing games.
3)My sister loves riding her bike.
4)My dad enjoys running on the beach.
5)I love talking to my friends on the phone.
6) We love going to football matches at the weekend.

1.Ավատատիրություն. համեմատություն համաշխարհային փորձի հետ։

1.Ավատատիրության հաստատումը Հայաստանում, հասարակական գործընթաց Մեծ Հայքի թագավորությունում (4-5-րդ դարեր)։ Այդ անցումային դարաշրջանում նման գործընթաց տեղի էր ունենում նաև հարևան երկու աշխարհակալ տերություններում՝ Հռոմեական կայսրությունում և Սասանյան Պարսկաստանում։ Մի քանի հազարամյակ Մերձավոր Արևելքում իշխող ստրկատիրական հասարակարգը քայքայվում էր՝ իր տեղը զիջելով ավատատիրական հարաբերություններին:

Հայկական ավատատիրության առանձնահատկությունն այն էր, որ, ի տարբերություն արևմտաեվրոպական ավատատիրության՝ Հայաստանում հողային ավատը պատկանում էր ընտանիքին և ոչ թե անհատին։ Ավատի սեփականատեր Հայաստանում դառնում էր ԸՆՏԱՆԻՔԻ, գերդաստանի կամ ավելի ճիշտ՝ ՏՈՀՄԻ ավագը, որը կարող էր լինել ոչ թե տվյալ վախճանված ավատատիրոջ որդին, այլ ՏՈՀՄԻ կողմնային ճյուղի ավագը, որը տվյալ պահին ավագն էր ամբողջ ՏՈՀՄՈՒՄ

2.Ավատատիրական աստիճանակարգություն։

2.Ավատատիրական հասարակությունում գոյություն ուներ ենթակայության համակարգ՝աստիճանակարգություն:Աստիճանակարգի գլուխ կանգնած էր թագավորը:Հաջորդ խոշոր նախարարներն էին՝բդեշխները,ապա՝գործակալ նախարարները:Նախարարական տան գլխավորը կոչվում էր տեր լամ տանուտեր:V դ. վերջին Վահան Մամիկոնյանը պաշտոնապես դարձավ Հայաստանի արևելյան մասի կառավարիչը:Մարզպանական Հայաստանը կոչվում էր նաև Տանուտերական Հայաստան:Ինչպես թագավորական այնպես էլ նախարարական տոհմի հաջորդ աստիճանը սեպուհներն էին:Նրանք կազմում էին աստիճանակարգության ստորին աստիճանը:

Աղբյուրը՝Հայոցպատմությանդասագիրք, 7-րդ դասարան:

Տնային աշխատանք

Կարդալ

Ստեփան Զորյան ,, Զրույց գեղեցիկի մասին,, 

1. Գրել ընդգծված բառերի բացատրությունը: 

Ունևոր-հարուստ, մեծատուն, ապրուստի լայն հնարավորություններ ունեցող:
կալվածների-կալվածք,հանդավար
հոգեղեն-հոգևոր, աննյութական,ոգեղեն
արծաթ ու ոսկի թելերով բանված_արծաթյա և ոսկյա թելերով պատրաստված
շողոքորթելու-Շողոքորթություն անել, շողոմ խոսքերով մեկին իր կողմը գրավել՝ ի նպաստ իրեն տրամադրել, կեղծավորաբար մեկին դուր գալ:
մանյակ-վզին գցելու շղթայաձև կամ օղակաձև զարդ, վզնոց:
ադամանդակուռ-ադամանդից պատրաստած՝ սարքած:
հրացոլ-հրեղեն ցոլք արձակող, հրով ցոլացող:
հերկալներ-հերակալ,մազակալ,վարսակալ,հերակապ
պճնված-զարդարված,շքված,զուգված
հանդերձներ-հագուստ, զգեստ վրան առնելու՝ վրան ծածկելու որևէ գործվածք, կտոր, շոր, ծածկոց:
համբավը-Հռչակ, բարի անուն:
ակնակուռ-թանկագինքարերով զարդարած
ալեհեր-ճերմակած մազերով
պաճուճանքները-զարդարանքի՝ պերճանքի առարկա:
սլացիկ-բարեհասակ,նրբակազմ,գեղեցկահասակ,բարեկազմ:

2. Քո պատկերացմամբ ո՞րն է գեղեցիկը:

 Տարբեր մարդիկ տարբեր կերպ են հասկանում գեղեցիկը:Իմ պատկերացումով գեղեցիկը երաժշտությունն է:Ես ինձ համարում եմ արվեստի մարդ և հետագայում ցանկանում եմ ավելի խորանալ:Ես սիրում եմ նվագել,ստեղծագործել,նկարել:Ես նվագում եմ կիթառ և շեփոր:Իմ պատկերացմամբ հոգու գեղեցկությունն ու բարությունն է գեղեցիկ:

Արիստոտելը որպես գեղեցիկի բնագավառ դիտարկում է արվեստը,ընդունելով, որ գեղեցիկ է չափավորն ու կարգավորվածը։ Ըստ նրա գեղեցիկն ունի մաքրագործող հատկություն:Արիստոտելը գտնում է, որ մարդն ազնիվ ու վեհ սարքեր է գործում հանուն գեղեցիկի։
Միջնադարյան մտածողները գեղեցիկ են համարել աստվածայինը, իսկ բնությունն ու մարդուն ՝ստվերային, անկատար։ Նրանք մարմինն ու հոգին հակադրել են միմյանց գեղեցիկ համարելով հոգևոր իրողությունները։ Գեղագիտական մտքի պատմության մեջ եղել է մեկ այլ մոտեցում ևս, ըստ որի՝ գեղեցիկն իրականում չկա, այն միայն մարդու ներաշխարհին է բնորոշ։ Բնության երևույթներն ինքնին ոչ գեղեցիկ են, ոչ տգեղ։ Մարդն է, որ իր ունեցած գեղեցկության չափանիշներով դատողություններ է անում բնության մասին։

3. Ինչպիսինն էր իշխանի պատկերացրած գեղեցիկը: 

Իշխանը պատկերացրած գեղեցիկը շատ զուգված և զարդարվածն է:

1. Բացատրել բառերը, ուշադրություն դարձնել ուղղագրությանը:

ախտ-Մասնավորապես խրոնիկական հյուծող հիվանդություն:

աղտ-կեղտ

2. Ռուսերեն ասացվածքների հայերեն համարժեքները ճիշտ դասավորի՛ր:

вешать (повесить)  нос-քիթը կախել

водить за нос քթից-բռնած ման ածել

зарубить на носу-ականջին օղ անել

встретиться носом к носу-քիթ քթի հանդիպել

не видеть дальше своего носа-քթից այն կողմ չտեսնել

остаться с носом-կոտրած տաշտակի առջև հայտնվել

Ականջին օղ անել, քթից բռնած ման ածել,կոտրած տաշտակի առջև հայտնվել, 

քիթը կախել  ,  քթից այն կողմ չտեսնել, քիթ քթի հանդիպել: 

3. Նախադասություններում սխալ գործածված բառեր և արտահայտություններ կան, գտի՛ր և ուղղի՛ր:

Այդ հավաքին մասնակցեց իրենց առաջնորդը:
Սպիտակ գույնի զգեստը քեզ շատ է սազում:
Ոսկեծամ մազերով մի աղջիկ գալիս է աղբյուրը ջրի:
Մոտենում է աղջկա մոտ և տեսնում, որ մի վիշապ, գլուխը նրա ծնկներին, քնել է:
Եվ նա հանկարծ սիրահարվեց այդ աղջկան:
Նրանք Այլևս առավոտներն էլ չէին երգում:
Գառնուկները հոտոտում էին հողի բույրը:

4. Տրված առածները ընդգծված բառերի հականիշների օգնությամբ լրացրո՛ւ: 

Ամառվա փուշը Ձմեռ:
Բարեկամ կորցնելը հեշտ է, ունենալը դժվար:
Դուրսը քահանա, ներսը խաչ.:
Գիտունին գերի եղիր, ……:
Գիտունի հետ քար քաշի, …..:
Իր աչքի գերանը չի տեսնում, ….:

82-84

ա)2a+5b+7a=9a+5b

բ)2x+3y+10x=12x+3y

գ)7a+b+3a+b=10a+2b

դ)a+7b+b+2a=8b+3a

ե)2x+y+3x+y+4x=9x+2y

զ)a+2x+5x+2a+9x=16x+3a

83

ա)12а+5b-4a=8a+5b

բ)19x-24y+x=20x-24y

գ)17x-4y+5x+4y=22x

դ)5a-2y+4a+2y=9a

ե)40x+15y-40x-16y=(-y)

զ)9a-3b+5a-7b-8a=6a+(-10b)

է)2b-6y+b+5y-3b=(-y)

ը)a+2x+a-13x-2a=(-11x)

84

ա)1,1x-2,7y+0,8x+3y=1,9x+0,3y

բ)27a-3,1b+9a+3,1a+0,4b-a=38,1a-2,7b

գ)1/3x+2/5y-2x-1 1/4y=(-5/3x)-17/20y

դ)15a-4x-5,6a+2,3x+a=10,4a-1,7x

ե)67,1a-1/3b+1/5a+2b+2,5a-7b=69,8a-16/3b

զ)1/4b-7x-3,2b+2 3/4x+b+0,6x=(-1,95b)-3,65x

է)xyx-2x²y+2x-3x=(-x²y)-x

ը)ba²-3a³+7aba+3a²-8a²b=ba²-3a³+7a²b+3a²-8a²b=(-3a³-a²)=(-3)*(a³-a²)

Ֆիզիկական մեծություններ

1.Բարձրությունը, արագությունը, ժամանակ, զանգվածը ֆիզիկական մեծություններ են:

2.Չափել ֆիզիկական մեծությունը՝ նշանակում է այն համեմատել նույնտիպ մեծության հետ, որն ընդունված է որպես միավոր: Օրինակ՝ ֆիզիկական մեծություն է երկարությունը, որի համար որպես չափման միավոր ընդունել են պլաձյումից և իլիձյումից պատրաստված ձողի լայնքով իրարից որոշակի հեռավորության վրա արված երկու խազերի միջև եղած տարածքում:

3.Քանոն, չափերիզ, չափագլան, վարկյանաչափ և ջերմաչափ (բժշկական և սենյակային):

4. Յուրաքանչյուր սարքի սանդղակի վրա տեղադրված են հավասարաչափ բաշխված գծիկներ և թվեր, որոնք ճշգրիտ կամ մոտավոր ցույց են տալիս ֆիզիկական մեծության չափը:

5.Երկու հարևան գծիկների միջև ընկած հեռավորությանը անվանում են բաժանման արժեք:

1.Ответьте на вопросы
Кто из вас бывал в цирке и что там видели?

Я был в цирке, мы там видели экстремальные фокусы.

Что умеют делать на арене цирка разные артисты – люди и животные?

Животные умеют танцевать а люди делают экстремальные вещи.

2.Прочитайте текст

На арене цирка

Цирк – это тоже театр, но артисты в нём не только люди, но и животные. Люди играют свои роли, животные – свои. Чтобы животные стали актёрами, их надо учить. Обучают животных дрессировщики. Они дрессируют животных, то есть учат их исполнять номера. На арене цирка выступают медведи и собаки, кошки и львы, обезьяны и голуби, лошади, слоны и тигры. Медведи катаются на велосипедах, на машинах, танцуют, ходят на задних лапах. Собачки бегают и прыгают, кошки катаются на спинах собак, львы прыгают через огненный обруч .В цирке выступают и фокусники. Зрители никак не могут понять, как эти артисты делают свои фокусы. Весь мир видел фокусы знаменитых армянских фокусников Арутюна и Амаяка Акопянов. В антракте на арену цирка выбегают клоуны. Обычно клоунов бывает двое. Один из них – весёлый, другой – грустный. На них смешные широкие штаны с большими карманами, огромные ботинки. У них большой красный нос, на голове часто бывает парик. Клоуны спорят друг с другом, толкают друг друга, падают, шутят и смешат зрителей. Самым известным армянским клоуном был Леонид Енгибаров. Армянский цирк знают во многих странах мира.

3. Что вы можете добавить про армянский цирк? Напишите.

4. Переведите отрывок текста на армянский.

Каштанка
Молодая рыжая собака бегала взад и вперёд по улице. Иногда она останавливалась, поднимала то одну, то другую лапу и думала, как это она потерялась. Каштанка помнила, что по дороге она прыгала, забегала во дворы и бегала за собаками. Хозяин сердито кричал на неё, говорил, что она плохо себя ведёт.
Стало темно. Шёл крупный, пушистый снег. Никто не обращал на Каштанку внимания. Она села у какого-то подъезда и стала плакать. Ей было холодно и очень хотелось есть.

Կաշտանկա

Մի երիտասարդ կարմիր շուն վազում էր փողոցից վեր ու վար: Երբեմն նա կանգ էր առնում, բարձրացնում այս կամ այն թաթը և մտածում, թե ինչպես է կորել: Կաշտանկան հիշեց, որ ճանապարհին վազեց բակեր ու վազեց շների ետևից: Տերը բարկացած բղավեց նրա վրա, ասաց, որ նա իրեն վատ է պահում: Մթնել էր: Ձյուն էր գալիս մեծ, փափուկ: Ոչ ոք ուշադրություն չէր դարձնում Կաշտանկային: Նա նստեց մուտքի մոտ և սկսեց լաց լինել: Նա մրսում էր և շատ քաղցած էր:

Грамматический материал

5. Вставьте недостающие орфограммы. Объясните написание приставок.

Обманчивый лес

Однажды, охотясь в густом лесу, король Генрих напал на след прекрасной горной козы и, преследуя ее, отстал от своей охотничьей свиты на большое растояние.

Раздраженные запахом зверя, его собаки так увлеклись погоней, что  в скоре не стало слышно даже их лая. Между тем незаметно огущался вечер, и наступила ночь. Тут король понял, что заблудился. И в дали доносились призывные звуки охотничьих рогов, но чем ближе, как казалось королю, он шел к ним, тем слабее звучали рога. С досадой вспомнил Генрих о том, как бивчивы и капризны громкие звуки в горных лесах и какой предательский пересмешник – горное эхо. Но было уже поздно. Предстояло переночевать в лесу.

6.Вставьте пропущенные буквы, распределяя слова по столбикам (пре-, при-)
Придорожный, приоткрыть, преодолеть припятствие, присесть на скамью, преглушить, приморский, пресытиться, пренебрегать, превращение, преследование, признаться, презирать труса, прибрежный, преображение, преступить к делу, преостановить, превосходный, преобразование, приграда, приручить, , пристроить, , знаки припинания, презабавный котенок.

7. Закончите предложения, используя слова, данные ниже.
1. В субботу Мария ходила в Банк, потому что она хотела обменять деньги.
2. В среду мы пойдём в библиотеку, потому что мы хотим взять новый учебник. 3. Вчера Андрей и Анна были в кинотеатре 4. Сейчас я хочу пойти в почту 5. В воскресенье мы
ездили на выставку 6. В субботу мои друзья пойдут в спортклуб.7.Наташа идет в кинотеатр, потому что
она хочет посмотреть новый фильм 《родина》.
Слова: банк, библиотека, почта, выставка, спортклуб, кинотеатр «Родина».

 Напишите предложения, используя глаголы в настоящем времени.
Образец: Как вы … (чувствовать себя)? – Как вы себя чувствуете?
1. Где вы живёте? (жить)? 2. Вы учитесь или работаете? (учиться, работать)? 3. Ваш друг занимается?
спортом (заниматься)? 4. Где вы покупаете продукты? (покупать)? 5. Андрей ждет Нину
(ждать), а она опаздывает. (опаздывать). 6. Вы хорошо танцуйете? (танцевать)? 7. А как вы пёте?
(петь)? 8. Вы смотрите телевизор? (смотреть)? 9. Вы можете помочь мне (мочь)? 10. Я люблю
играть в футбол (любить).

Տնային աշխատանք

1.Տրված բառերն ըստ հոմանիշության բաժանի՛ր հինգ խմբի:

Իջնել, սահմանել, հափշտակել, շռայլել, թեքվել, կարգել, հոշոտել, վատնել, խլել, կքվել, քամուն տալ, բզկտել, կորզել, ծվատել, խոնարհվել, ծախսել, պոկել, հաստատել, ճկվել, պատառոտել, հակվել, շորթել, մսխել, գզգզել, որոշել, կռանալ, գողանալ, ծռվել:

1.Իջնել, թեքվել, ծռվել, ճկվել, խոնարհվել, կռանալ:

2.Սահմանել, կարգել, հաստատել, որոշել, հակվել:

3.Հափշտակել,խլել,գողանալ, կորզել,շորթել:

4.Շռայլել, քամուն տալ, ծախսել,վատնել,մսխել:

5.Հոշոտել, բզկտել, ծվատել, պատառոտել, գզգզել

2.Հոմանիշների հինգ զույգ առանձնացրու:Չար, վտիտ, վճիտ, չոր, բարի, բծավոր, գերազանց, անարի, մեղավոր, նիհար, ականավոր, երկչոտ, ձևավոր, հռչակավոր, գթառատ, ականակիտ, ջերմեռանդ:

Վտիտ, նիհար,

Վճիտ, ականակիտ,

Գթառատ,բար

Ականավոր, հռչակավոր

Անարի,երկչոտ

3.Գրի՛ր տրված գույների երանգների անունները (սկզբում իմացածդ բառերը գրի՛ր, հետո բառարանով լրացրո՛ւ):Կապույտ, կարմիր, կանաչ, դեղին, սպիտակ, սև, մոխրագույն:

Կապույտ, երկնագույն, մանուշակագույն

Կարմիր, վարդագույն, նարնջագույն

Կանաչ, զմրուխտ, փիրուզագույն

Դեղին, նարնջագույն, շագանակագույն

Սպիտակ, մոխրագույն,

Սև, մոխրագույն

Մոխրագույն, սպիտակ, սև

My flat

I live in Yerevan.Our flat is on the tenth floor.Our flat is large and it is very cosy.There are 3 rooms in our flat.There is a living room,two bedroom, bathroom,toilet kitchen and hall.Our living room is light.There are two windows.There is a sofa,two armchairs, table,and a Tv-set.

My room

We live in a big flat.There are 3 rooms in our flat.I have got my own room.It is very cosy.There is a bed and a wardrobe.There are two windows.I like my room.

Դաս 3

1.

Մարմիններ_Աթոռ,քար,սեղան,գնդակ,շուն(կենդանի մարմին)

Նյութեր_ոսկի,շաքար,կավիճ,կաթ,նավթ

Օրգանական նյութեր_ճարպեր,ամինաթթու,քացախաթթու,գլյուկոզ,նավթ

Անօրգանական նյութեր_պղինձ,քար,ջուր,կարբոնատներ,ածխածնի օքսիդ:

Կենդանի մարմիններ_թիթեռ,գայլ,շուն,մարդ,մուկ:

Անկենդան մարմիններ_քար,գրիչ աթոռ,բաժակ,սեղան:

2.Անվանել որևէ իր,որը կարելի պատրաստել տարբեր նյութերից:

2.Բաժակ_կավից,ապակուց,փայտից

3. Անվանե՛ք մի քանի առարկա, որոնք կարելի է պատրաստել մեկ նյութից:3.փայտից_աթոռ,սեղան,պահարան:
4. Ապակուց պատրաստված բաժակը նյո՞ւթ է, թե՞ մարմին:4.Մարմին(անկենդան մարմին)։
5. Հետևյալ շարքից առանձնացրե՛ք մարմինների և նյութերի անունները՝

ջերմաչափ, ջուր, պարաֆին, մոմ, պղինձ, մատանի, պոլիէթիլեն,

ապարանջան, արծաթ, սեղան, փայտ, դանակ, երկաթ, ալյումին:

Նյութ_ջուր,պղինձ,պոլիէթիլեն,արծաթ,փայտ,պարաֆին,երկաթ,ալյումին

Մարմին_ջերմաչափ,մոմ,մատանի,ապարանջան,սեղան,դանակ:

6. Լրացրե՛ք բաց թողած նյութերի անունները.

ա) մետաղալար բ)երկաթե պատառաքաղ գ) ռեզինե գնդակ

դ) կավե բաժակ ե) պլաստմասե քանոն զ) փայտե սեղան

7.Հետևյալ նյութերից որոնք են անօրգանական և որոնք օրգանական`

արծաթ,բուրդ,ավազ,ցեմենտ,փայտ,պողպատ,սառույց,ճարպ,շաքար,ցինկ:

Օրգանական_ավազ,փայտ,սառույց,ճարպ,շաքար

Անօրգանական_արծաթ,բուրդ,ցեմենտ,պողպատ,ցինկ:

1.door

2.fridge

3.cooker

4.sink

5.window

6.table

7.chair

8.bed

9.cupboard

10.sofa

11.armchair

12.shower

13.toilet

14.bath

A.hall

B.kitchen

C.living room

D.bed room

E.sitting room

F.bath

2.There are

3.There are

4.There are

There is a

Տրված բառերը գրի՛ր հոմանիշների փոխարեն: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:

Ենթադրություն, ինչքան, հերիք, մի, տեսնել, ժամանակ, հաստատել, նայել, համընկել, թիվ, ամբողջական:

Բավական է՝ նայեք գլոբուսին, որ տեսնեք, թե Հարավային Ամերիկայի արևելյան ծովափը որքա՜ն լավ է ներգծվում Աֆրիկայի արևմտյան ափին: Ֆրենսիս Բեկոնը դա նկատել է դեռևս 1620 թվին1912 թվականին գերմանացի գիտնական Ալֆրեդ Վեգեները մի ենթադրություն  առաջ քաշեց, որ բոլոր մայրցամաքներն մի ժամանակ ցամաքի մեկ ամբողջական զանգված են կազմել: Սակայն Վեգեների կենդանության ժամանակ այդ ե ենթադրությունը ճանաչում չգտավ: Հիմա երկրաբանները հավաստում են, որ Հարավային Ամերիկայի և Աֆրիկայի արմատական ապարների միջև համընկումներ կան:

2. Նախադասության բառերից որը հնարավոր է՝ փոխարինի՛ր հոմանիշներով:

Օրինակ՝

— Արքա՛, անկարելի է քո կամքը կատարել, մեկ այլ բան կարգադրի՛ր:

— Թագավո՛ր, անհնար է քո ցանկացածն անելը, մի ուրիշ բան պահանջի՛ր:

Թագավորի երեսը տեսնելու համար էր այդքան երկար ճամփան կտրել:

Արքայի դեմքը նայելու համար էր այդքան երկար ճանապարհ է անցել:

Երեխաներն իրենց համար պար էին գալիս, հետո շուռ գալիս, իրենք իրենց ծափ տալիս ու ուրախանում, աշխարհքով մեկ լինում:

Մանուկները իրենց համար պար էին գալիս, այնուհետև պտտվում  էին, իրենք իրենց ծափահարում  ու զվարճանում, ուրախանում:

Լուսանում է. սարի ետևից դուրս է գալիս արևը:

Լույսը բացվում  է. լեռան հետևից երևում է  արեգը:

Մի գարնան իրիկուն դռանը նստած զրույց էինք անում:

Ինչ-որ երեկո  տան մոտ նստած խոսում  էինք:

Թե ուզում եք, որ չմեռնեմ,- ասում է թագավորը,- գնացե՛ք ու անմահական ջուրը բերե՛ք, որ խմեմ ու վեր կենամ տեղիցս:

— Թե ցանկանում եք , որ ապրեմ,- հրամայում է  արքան,- գնացե՛ք ու հավերժական ըմպելիքը բերե՛ք, որ ըմպեմ ու կանգնեմ տեղիցս:

Նախակորիզավորների դերը բնական համակեցություններում և մարդու կյանքում:

Կաթնաթթվային բակտերիաների օգտագործումը սննդային արդյունաբերության մեջ։

Կաթնաթթվային բակտերիաներ (լատ.՝ Lactobacterium), անաերոբ բակտերիաների խումբ։ Կաթնաթթվային բակտերիաները խմորում են ածխաջրերը և առաջացնում կաթնաթթու։ Կաթնաթթվային բակտերիաները անշարժ են, գրամդրական, սպորներ չեն առաջացնում և բազմանում են կիսվելով։ Լինում են միայնակ կամ փոքրիկ գաղութներով։ Կան գնդաձև կաթնաթթվային բակտերիաներ, որոնց բջիջները գոյացնում են շղթաներ, օրինակ՝ լատ.՝ Streptococcus Lactis, և ձողաձև, օրինակ՝ լատ.՝ Lactobacillus։ Վերջիններս, ինչպես նաև ստրեպտոկոկերը, խմորում են գլյուկոզը և լակտոզը, արագ բազմանում են կաթում և կաթնաթթվային մթերքում։ Կաթնաթթվային բակտերիաները լայնորեն տարածված են բնության մեջ, մեծ քանակությամբ պարունակվում են բուսական մնացորդներում, հողում, մարդու և կենդանիների աղիքներում։ Կաթնաթթվային բակտերիաները մեծ կիրառություն ունեն արդյունաբերության և գյուղատնտեսության մեջ. օգտագործվում են մածուն, կեֆիր և այլ կաթնամթերք պատրաստելիս։ Կաթնաթթվային բակտերիաների որոշ տեսակներ կարող են փչացնել գինին, գարեջուրը։

Վարժություն 94

ա)5a-(a+1)=4a-1

բ)x-(6x-5)=x-6x+5=(-5x)+5

գ)2a-(7a+5)=2a-7a-5=(-5a)-5

դ)7-4x+(2x-1)=7-4x+2-1=6-2x

ե)a+(a+1)=2a+1

զ)(x-1)+6=x-1+6=x+5

է)a+b+(a-b)=a+b+a-b=2a

ը)(x-y)+(x+y)=x-y+x-y=2x-2y

Վարժություն 95

ա)7a+(2a+3b)=7a+2a+b=9a+3b

բ)9x+(2y-5x)=9x+2y-5x=4x+2y

գ)(5x+7a)+4a=5x+7a+4a=5x+11a

դ)(5x+7a)+5a=5x-7a+5a=5x-2a

ե)(3x-6y)-4x=3x-6y-4x=(-x-6y)

զ)2a+5b-7b=2a+5b-7b=2a-2b

է)3m-(5n+2m)=3m-5n-2m=1m-5n

ը)6p-(5p-3a)=6p-5p+3a=p+3a

Վարժություն 96

ա)3a+(a+2b)=3a+a+2b=4a+2b

բ)7x+(2-3x)=7x+2-3x=4x+2

գ)(3-2a)+(-5a-7)=3-2a-5a-7=7a-4

դ)(3x-y)+(-2x+4y)=3x-y-2x+4y=x+3y

Վարժություն 97

ա)(a+b)-4a=a+b-4a=-3a+b

բ)6x-(4-7x)=6x-4+7x=13x-4

գ)(4b+2)-(5-b)=4b+2-5+b=5b-3

դ)(2x-7a)-(4a+x)=2x-7a-4a-x=x-11a

Մարմիններ-աթոռ, սեղան, մատիտ, գրիչ, հեռախոս։
Նյութեր-փայտ, ապակի, երկաթ, գործվածք, պլաստմասա։
Օրգանական նյութեր-բնական գազ, նավթ, մրջնաթթու, քացախաթթու, ացետոն։
Անօրգանական նյութեր-ավազ, կավ, օդ, երկաթ, պղինձ։
Կենդանի մարմիններ-շուն, կատու, գայլ, արջ, վագր։
Անկենդան մարմիններ-շախմատ, ծաղիկ, մատիտ սեղան, համակարգիչ։

Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

 Պատկերացրեք, որ  երկրի վրա մեզ  հետ  միասին ապրում են էակներ,  որոնց 

կյանքի ժամանակամիջոցը՝ ծնունդից մինչև մահ, տեղավորվում է վարկյանի հազարերորդական մասում: Այդպիսի յուրաքանչյուր էակի կյանքի ընթացքում դիտվող աշխարհը ակնթարթային լուսանկարը կլինի: Այդ  նկարի մեզ տարօրինակ դիրքերում քարացած անշարժ էակներ՝ մարդիկ կլինեն:

3. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

 Երկրագնդի վրա կյանքը հավանաբար ծովում է սկզբնավորվել: Ու թեև զարմացման միլիոնավոր տարիներ են անցել, հիմա էլ մարդու մարմնի հյուսվածքները ողողվում են աղային լուրույթով, որն իր բաղադրությամբ շատ նման է ծովի ջրին: Դրանք անհրաժեշտ են նյութափոխության և օրգանիզմի ամբողջ գործընթացի համար: Բայց ջուրը միայն օրգանիզմի առողջ և արդնավետ գործունությանն է նպաստում: Ծովն ինքնին սննդանյութերի աղբյուր է: Վեր.ապես նա. ջրա.ին ճանապար.ների մասին հիշենք:

Բացատրի՛ր, թե ընդգծված բառը նախադասություններից յուրաքանչյուրի մեջ ի՞նչ իմաստով է կիրառված:

Ինչո՞ւ  էր այդքան կոպիտ քանդակ առել:

Կոպիտ է խոսում ընկերների հետ:

Շատ կոպիտ դեմք ունի:

Մեր նոր ընկերուհուն Նազելի են կոչում:

Եվ սրան էլ իմաստուն են կոչում:

Ինչ ասում էին, սուս ու փուս կատարում էր:

Իմ գործը կատարեցի, կարո՞ղ եմ հեռանալ:

Որոշումը որ չկատարի, չի հանգստանա:

Բազում հարցերին մի ձևով էր պատասխանում, լռում էր:

Դեռ լռում եմ,որ տեսնեմ, թե մինչև երբ է չարություն անելու:

Արձագանքները լռեցին:

Ափսեները դրեց պահարանում:

Եկավ ու իր օրենքը  դրեց:

Ձեռքի գիրքը մի կերպ դրեց լիքը լցրած պայուսակի մեջ ու դուրս եկավ:

Լեզու բազմիմաստ  բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր  քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Որտեղ տրված բառը փոխաբերական իմաստով է գործածված, ընդգծի՛ր

Արցախը որպես անկախ պետություն` Լեռային Ղարաբաղի Հանրապետություն (ԼՂՀ), գոյություն ունի 1991թ. սեպտեմբերի 2-ից: ԼՂՀ-ի տարածքը հիմնականում ընգրկում է Մեծ Հայքի Արցախ նահանգը:

Հայաստանի առաջին բաժանումից (387թ.) հետո Արցախը անցնում է Պարսկաստանին: Պարսկաստանի կազմում Արցախը Ուտիքի և Աղվանքի հետ միասին մտցվում է «Աղվանք» ընդհանուր անունն ստացած մարզպանության մեջ:

Արաբական տիրապետության ժամանակներում Արցախը կազմել է Արմինիա փոխարքայության մասը, իսկ հետագայում մտել է Բագրատունյաց հայկական թագավորության կազմի մեջ:

Հայ պետականության անկումից հետո, երբ Հայաստանը ասպատա­կում էին օտար նվաճողները, Արցախի իշխանություններն ամենից տևական պահպանեցին իրենց անկախությունը: Մտնելով Պարսկաստանի կազմի մեջ Արցախի իշխանությունները ունեին կիսանկախ կարգավիճակ: Դրանք միասին կոչվում էին Խամսայի մելիքություններ (Խաչենի, Ջրաբերդի, Դիզակի, Վարանդայի, Գյուլիստանի):

Արևելյան Անդրկովկաս թափանցած թուրքալեզու վայրի ցեղերը 15-րդ դարից սկսած Արցախի տարածքը կոչել են Ղարաբաղ:

Այժմ Արցախը կայացել է որպես երկրորդ հայկական պետություն: Այդպիսով ներկայիս Հայաստանը բաղկացած է Հայաստանի Հանրապետությունից (ՀՀ) և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունից (ԼՂՀ):

Բնական պայմանները և հարստությունները

Արցախը բաժանված է 7 վարչական շրջանների` Շահումյանի, Քաշաթաղի, Մարտակերտի, Ասկերանի, Շուշիի, Մարտունու և Հադրութի: Վարչական կենտրոնները քարտեզի վրա ընդգծված են:

Արցախը ունի բարդ լեռնային ռելիեֆ: Մակերևույթի բացարձակ բարձրությունների տարբերություն­ները հասնում են մոտ 3700 մետրի (Կուր-Արաքսյան դաշտավայր` 100մ, Գոմշասար` 3724մ): ԼՂՀ հյուսիսային մասում, արևմուտքից արևելք ձգվում է Մռովասարի լեռնաշղթան, որի ամենաբարձր գագաթը Գոմշասարն է:

Արցախի համեմատաբար խոշոր գետը Թառթառն է (հայտնի է նաև որպես Տերտեր, Տրտու), որի վրա կառուցված է Սարսանգի ջրամբարը: Արցախի գետերից նշանավոր են նաև Խաչենագետը, Իշխանագետը և Հակարին: Արցախի բոլոր գետերի ավազանները հիմնականում անտառապատ են, հովիտները` գեղատեսիլ: Շատ են նաև հանքային աղբյուրները:

Գեղեցիկ է Արցախը…

Բնակչությունը

Հին հունական ու հռոմեական գրավոր աղբյուրները վկայում են, որ մեր թվարկությունից էլ շատ առաջ Մեծ Հայքի Արցախ, Ուտիք և մյուս նահանգների բնակիչները եղել են հայեր և խոսել են մեկ միասնական լեզվով` հայերենով: Արցախում հազարամյակներ շարունակ հայեր բնակվելու փաստը վկայում են ոչ միայն հայ, այլև արաբ, պարսիկ, վրացի ու թուրք հեղինակները:

Շատ են Արցախը ի սկզբանե հայերով բնակեցված լինելու նյութական ապացույցները ևս: Այդ տարածքում հայտնաբերված են հազարից ավելի հայերեն վիմագիր արձանագրություններ, ավելի քան 1600 պատմաճարտարապետական հուշարձաններ` վանքեր, եկեղեցիներ, պալատներ, հնագույն գերեզմանոցներ, խաչքարեր, բայց ոչ մի օտար հուշարձան` կառուցված մինչև 18-19-րդ դարերը:

18-19-րդ դարերում Արցախ են թափանցել թուրքալեզու քոչվոր ցեղեր, որոնք ընդհուպ մինչև 1926թ. համամիութենական (նախկին ԽՍՀՄ-ի) մարդահամարը պաշտոնապես կոչվել են կովկասյան թաթարներ: Հետագայում այդ ժողովրդին տրվեց ադրբեջանցիներ անվանումը:

Այժմ ԼՂՀ-ի բնակչությունը միատարր է. բնակվում են միայն հայեր:

Քաղաքները

ԼՂՀ-ի մայրաքաղաք Ստեփանակերտը կառուցված է Կարկառ գետի ձախ ափին: Ստեփանակերտը նախկինում Վարարակն կոչվող հին հայկական բնակավայրն է:

Վերջին տարիներին Ստեփանակերտի համար բնորոշ է եղել բնակչության և քաղաքային տնտեսության համեմատաբար արագ աճը: Քաղաքին բաժին է ընկնում ԼՂՀ-ի ամբողջ բնակչության մոտ 1/3-ը:

Ստեփանակերտը ԼՂՀ-ի ոչ միայն վարչական-քաղաքական, այլև մշակութային ու արդյունաբերական կենտրոնն է: Այստեղ են գտնվում հանրապետության նախագահի աշխատակազմը, Ազգային ժողովը, կառավարությունը, պետական համալսարանը, բազմաթիվ տեխնիկումներ ու դպրոցներ, մշակութային ու առողջապահական գլխավոր օջախները:

Արդյունաբերական ձեռնարկություններից հայտնի են մետաքսի և շինանյութերի կոմբինատները, գորգագործական ֆաբրիկան, էլեկտրատեխնիկական և գինու-կոնյակի գործարանները: Կան նաև կոշիկի, կահույքի և այլ ձեռնարկություններ:

Ստեփանակերտի առաջին հատակագծի (1926թ.) հեղինակը մեծանուն ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանն է:

Շուշին Արցախի երկրորդ քաղաքն է: Գտնվում է Ստեփանակերտից 10կմ հարավ, շրջապատի նկատմամբ տիրապետող դիրք ունեցող սարավանդի վրա, Ստեփանակերտ-Գորիս ավտոմայրուղու հարևանությամբ:

Պատմական աղբյուրներում Շուշին հայտնի է որպես բնական անմատչելի դիրք ունեցող բերդաքաղաք, որտեղ արտաքին թշնամու հարձակումներից պաշտպանվել է գավառի բնակչությունը: 19-րդ դարում Շուշին դառնում է Անդրկովկասի առևտրական, արհեստագործական ու մշակութային կենտրոններից մեկը, բնակչության թվով (ավելի քան 40 հազ.) զիջում էր միայն Թբիլիսիին ու Բաքվին:

Շուշին ունեցել է տարբեր անուններ: Վաղ միջնադարում կոչվել է Շիկաքար, ավելի ուշ` Քարագլուխ, Քար, նաև` Շուշի բերդ:

Քաղաքը կառուցապատվել է գլխավոր հատակագծով, 2-3 հարկանի բնակելի շենքերով, դպրոցներով, հյուրանոցներով, խանութներով, եկեղեցիներով: Աչքի էին ընկնում Ղազանչեցոց Ամենափրկիչ մայր տաճարը, Խանդամիրյան թատրոնի շենքը, ճարտարապետական արժեք ներկայացնող այլ շինություններ:

Արշակ երկրորդի և Պապ թագավորի ջանքերը կենտրոնական իշխանության ամրապնդման ուղղությամբ

Արշակ Բ

Արշակ Բ-ն (350-368) գահ բարձրացավ Շապուհ Բ-ի համաձայնությամբ: Ուստի նա, քանի դեռ չէր ամրապնդել իր իշխանությունը, աշխատում էր չգրգռել Սասանյան արքունիքին: Սակայն շուտով Արշակ Բ-ն կարողացավ իր դիրքերն ամրապնդել՝ արքունիք վերադարձնելով Մամիկոնյաններին և կարգավորելով հարաբերությունները մյուսների հետ: Հռոմեական կայսրությունն աշխատում էր Մեծ Հայքում վերականգնել իր խարխլված դիրքերը, սակայն ուժեղացած Արշակ Բ-ն ձգտում էր հավասարակշռված քաղաքականություն վարել իր երկու հզոր հարևանների նկատմամբ: Դա առաջ էր բերում Հռոմեական արքունիքի դժգոհությունը: Կամենալով եկեղեցին ծառայեցնել իր ներքին քաղաքականությանը՝ Արշակ Բ-ն կաթողիկոսական աթոռ բարձրացրեց Հուսիկի թոռ Ներսես Մեծին: Վերջինս մինչ այդ զինվորական էր և արքունիքում զբաղեցնում էր սենեկապետի պաշտոնը: Արշակի գահակալության առաջին շրջանում Ներսեսը թագավորի մերձավոր գործակիցն էր ու խորհրդատուն:

353թ. կաթողիկոս ձեռնադրված Ներսեսն Աշտիշատ գյուղում հրավիրում է հայկական եկեղեցական առաջին ժողովը: Այն ընդունեց եկեղեցական մի շարք կանոններ և կենցաղային խնդիրները կարգավորելու զանազան օրենքներ: Հատկապես խիստ կանոններ ընդունվեցին հեթանոսական սովորույթների դեմ: Արգելվեցին մերձավոր ազգականների ամուսնությունը, թաղումների ժամանակ անպարկեշտ լացն ու կոծը, հասցվող մարմնական վնասները, բազմակնությունը և հեթանոսական այլ հոռի սովորույթներ: Ժողովը Ներսեսի առաջարկով որոշում ընդունեց հիվանդանոցներ, աղքատանոցներ և օտարների համար հյուրանոցներ բացելու մասին: Եկեղեցու սպասավորներ պատրաստելու համար վճռվեց ասորերեն և հունարեն ուսուցմամբ դպրոցներ բացել: Հռոմի հետ հարաբերությունները կարգավորելու համար Ներսեսի գլխավորությամբ պատվիրակություն ուղարկվեց Կոստանդնուպոլիս, սակայն կաթողիկոսը ձերբակալվեց: Կայսրը Հայոց թագավորի դիրքերը թուլացնելու համար Հայաստան ուղարկեց Արշակի՝ պատանդության մեջ գտնվող եղբորորդիներ Գնելին և Տիրիթին՝ նպատակ ունենալով Արշակի հակահռոմեական քաղաքականության դեպքում նրանցից որևէ մեկին Հայոց գահ բարձրացնել: Հասկանալով այդ՝ Արշակն սկզբում սպանում է Գնելին, իսկ այնուհետև՝ Տիրիթին: Ազատվելով իր վտանգավոր մրցակիցներից՝ թագավորն ամուսնանում է Գնելի այրի Փառանձեմի հետ՝ փորձելով սիրաշահել նրա հորը՝ հզոր նախարար Անդովկ Սյունուն: Շատ չանցած ծնվում է թագաժառանգ Պապը:

Պայքար սկսվեց նախարարական տների ներսում: Վասակ սպարապետը դարձավ թագավորի հավատարիմ զինակիցը, իսկ նրա եղբայր Վահան Մամիկոնյանն անցավ պարսկամետների ճամբարը: Հետագայում Վահան Մամիկոնյանը դավաճանության և ուրացության համար սպանվեց իր որդու՝ Սամվելի ձեռքով (այս դեպքերը գեղարվեստորեն նկարագրել է Րաֆֆին իր «Սամվել» պատմավեպում):

Կամենալով ամրապնդել թագավորական իշխանության հիմքերը՝ Արշակը Կոգովիտ գավառում կառուցեց Արշակավան քաղաքը՝ թույլատրելով այնտեղ հաստատվել ավատատիրական ճնշումից դժգոհ տարրերին: Նոր քաղաքի հիմնադրումն ուժեղացնում էր թագավորին, քանի որ իրենց տերերին լքած բնակիչները դառնում էին թագավորի հենարանը: Բանն այն է, որ Արշակի՝ երկրով մեկ արած կոչին՝ գալ և բնակվել Արշակավանում ու վայելել թագավորի հովանավորությունը, արձագանքում էին մեծ մասամբ աշխատավորները: Նրանք փախչում էին նախարարների շահագործումից և հավաքվում Արշակավանում: Սակայն քաղաքում սկսեցին ապաստանել նաև հանցագործ տարրեր, որոնք աշխատում էին ազատվել դատական պատասխանատվությունից: Դա նախարարներին և նրանց պաշտպանող եկեղեցուն հնարավորություն տվեց թագավորին մեղադրել կնաթողներին, ամուսնաթողներին, հանցագործներին, գողերին ու ավազակներին Արշակավանում ապաստան տալու մեջ: Երբ Արշակ Բ-ն գտնվում էր Վիրքում, նախարարները պարսկական զորքերի հետ հարձակվեցին Արշակավանի վրա և ահավոր կոտորած կազմակերպեցին: Նախարարներին առաջնորդում էր դավաճան Մերուժան Արծրունին:

Արշակ Բ-ն, համախմբելով իր կողմնակիցներին, ճակատամարտ տվեց դավաճան նախարարներին: Սակայն կողմերից ոչ մեկը չհաղթեց, և կաթողիկոս Ներսես Մեծի միջնորդությամբ նրանց միջև հաշտություն կնքվեց: Դրա համաձայն թագավորը պարտավորվում էր հարգել նախարարների իրավունքները, իսկ վերջիններս էլ խոստանում էին նրան հավատարմորեն ծառայել: Սակայն Արշակը հաշտություն կնքեց միայն ժամանակ շահելու համար: Նա ուժերը համախմբելուց հետո հարձակվեց Արշակավանը կործանած նախարարների վրա, նրանցից շատերին կոտորեց, իսկ Կամսարականների ընտանիքը գրեթե բնաջնջեց:

Արշակ Բ-ի թագավորության վերջին տարիները նշանավորվեցին հռոմեապարսկական պատերազմներով: Թե’ Հռոմը և թե’ Սասանյան Պարսկաստանը, հաշվի առնելով Հայաստանի ռազմուժի վճռորոշ լինելը այս կամ այն կողմին դաշնակցելու դեպքում, փորձում էին իրենց կողմը գրավել Արշակ Բ-ին: Նա սակայն մնում էր չեզոք՝ շեշտը դնելով Հայոց թագավորության հզորությունն ամրապնդելու վրա: Այսուհանդերձ, Հայոց երկիրը չխուսափեց պարսկական ներխուժումներից, որոնցից մեկի ժամանակ ավերվեց Տիգրանակերտը, իսկ բնակչությունը բռնագաղթեցվեց:

Ի վերջո, ելնելով ուժերի հարաբերակցությունից, Արշակ Բ-ն որոշեց դաշնակցել հռոմեացիների հետ: 363թ. Հուլիանոս կայսրը մեծ բանակով արշավեց Պարսկաստան և հասավ մինչև Տիզբոն: Արշակ Բ-ն հայկական զորքերով և նրանց միացած հռոմեական զորաբանակներով հարձակվեց Մարաստանի վրա: Սակայն Հուլիանոսը կռիվներից մեկում զոհվեց, իսկ նոր կայսր Հովիանոսը Շապուհ Բ-ի հետ հաշտություն կնքեց ամենանվաստացուցիչ պայմաններով: Հայաստանի համար ամենավտանգավորն այն էր, որ կայսրությունը պարտավորվում էր պարսկական արշավանքի դեպքում Հայաստանին չօգնել: Հաշտությունն այնքան նվաստացուցիչ էր, որ իրենք՝ հռոմեացիները (պատմիչ Ամիանոս Մարկեղինոս) այն անվանել են «ամոթալի»:

364թ. Հովիանոսը մահացավ, և Շապուհ Բ-ն, իրեն ազատ զգալով, հարձակվեց Հայոց թագավորության վրա: Թշնամին մտնում է Դարանաղի գավառ, որտեղ Անիում ավերում է Հայոց թագավորների դամբարանը: Քանդել չհաջողվեց միայն Սանատրուկի գերեզմանը: Հայոց թագավորների ոսկորները գերելով՝ թշնամին շարժվեց Այրարատյան դաշտ, որտեղ ջախջախվեց հայկական բանակի կողմից: Թագավորների ոսկորներն ազատվեցին և այնուհետև թաղվեցին Աղձք գյուղի արքունական դամբարանում:

Հայ-պարսկական հիշյալ պատերազմը տևեց 4 տարի: Հայերն սկզբում հաջողությամբ հետ էին մղում պարսից բանակի հարձակումները և անգամ ներխուժում պարսկական երկրամասեր: Սակայն ուժերն անհավասար էին և ավելի փոքր Հայաստանի ուժերն սկսեցին սպառվել: Մի շարք նախարարներ լքեցին Արշակին, իսկ մնացածները կամ չեզոք մնացին, կամ էլ անցան պարսիկների կողմը: Չնայած այդ բոլորին, հայկական բանակը շարունակում էր հարվածներ հասցնել պարսից բանակներին և դուրս քշել երկրից:

Քաջ գիտակցելով, որ Հայոց թագավորության ուժերը նշանակալիորեն թուլացել են, Շապուհ Բ-ն դիմեց նենգ քայլի՝ Արշակ Բ-ին առաջարկելով գալ Տիզբոն հաշտություն կնքելու: Այդ խորամանկ առաջարկն արժանացավ պատերազմից հոգնած նախարարների հավանությանը: Արշակ արքան ու սպարապետ Վասակ Մամիկոնյանը ստիպված եղան ուղևորվել Տիզբոն՝ նախապես երդում ստանալով Շապուհից՝ իրենց անվտանգության վերաբերյալ: Սակայն Տիզբոնում Արշակը ձերբակալվեց և նետվեց Անհուշ բերդ, որտեղ շուտով մահացավ, իսկ Վասակ Մամիկոնյանը մորթազերծ արվեց:

Արշակ Բ-ն մեծ հայրենասեր էր, որն ապրեց ու պայքարեց իր հայրենիքի պաշտպանության համար: ժողովուրդը նրան նվիրել է մի շարք երգեր՝ փառաբանելով նրա խիզախությունն ու հայրենասիրությունը:

Պապ թագավորը և Մեծ Հայք թագավորության հզորության վերականգնման նրա փորձերը

Արշակի ձերբակալումից հետո պարսկական զորքերը 367թ. կրկին ներխուժեցին Հայաստան: Հայոց թագուհի Փառանձեմն արքայաժառանգ Պապի հետ ամրացավ Արտագերս ամրոցում: Երկու դավաճան հայ իշխաններ, մուտք գործելով ամրոց և տեսնելով Փառանձեմի ծանր կացությունը, որոշում են օգնել նրան: Բերդի կայազորն անսպասելի հարձակմամբ խայտառակ ջարդ է տալիս ամրոցը պաշարած պարսկական զորքերին, որից հետո Պապն օգնության խնդրանքով ուղարկվում է հռոմեացիների մոտ:

Շապուհը, ահավոր զայրացած, նոր բանակ ուղարկեց Հայաստան: Երբ թվում էր, թե դրան նույնպես սպառնում էր առաջինի ճակատագիրը, Արտագերսում համաճարակ սկսվեց: Երբ Արտագերսը գործնականում զրկվեց իր պաշտպաններից, պարսիկներին հաջողվեց գրավել ամրոցը և գերել Փառանձեմին: Այնուհետև պարսիկները Մերուժան Արծրունու և Վահան Մամիկոնյանի աջակցությամբ գրավեցին ու ավերեցին Հայոց թագավորության խոշոր քաղաքներ Արտաշատը, Վաղարշապատը, Երվանդաշատը, Վանը, Զարիշատը և այլն: Վերջիններիս բնակչությունը բռնագաղթեցվեց Պարսկաստան:

Պապը հայտնվեց ծանր կացության մեջ: Բարբարոսական ցեղերի հարձակումների պատճառով հռոմեացիները չէին կարողանում օգնական ուժեր տրամադրել, իսկ պարսիկներն ավերում էին երկիրը: Պապը փորձեց լեզու գտնել Շապուհ Բ-ի հետ, սակայն Վաղես կայսրը 370թ. հնարավորություն ունեցավ զորք ուղարկելու Հայաստան՝ Պապի և Վասակ Մամիկոնյանի որդի սպարապետ Մուշեղ Մամիկոնյանի հայկական զորամասերի հետ միասին: Մի շարք ճակատամարտերում հաջողության հասնելով՝ հայ-հռոմեական բանակները Մուշեղ Մամիկոնյանի հրամանատարությամբ 371թ. Նպատ լեռան մոտ՝ Ձիրավի դաշտում փայլուն հաղթանակ տարան պարսկական զորքերի նկատմամբ:

Պապը, չնայած պատանի հասակին, հանդես բերեց պետական մեծ գործչի անուրանալի հատկություններ: Նա ձեռնամուխ եղավ պարսկական արշավանքների ընթացքում Մեծ Հայքից անջատված երկրամասերի միավորմանը և թագավորության տարածքային ամբողջականության վերականգնմանը: Մուշեղ Մամիկոնյանին հաջողվեց կարճ ժամանակում վերականգնել Հայոց թագավորության մինչպատերազմյան սահմանները, պատժել անհնազանդ նախարարներին և հայկական հողերին աչք տնկած Վիրքի ու Աղվանքի թագավորությունները:

Պատերազմից երկիրը տնտեսապես խիստ տուժել էր և թուլացել: Երիտասարդ միապետից պահանջվում էին գերմարդկային ջանքեր թագավորության տնտեսությունը վերականգնելու և ռազմական կարողությունը նախապատերազմյան վիճակին հասցնելու համար: Արշակ Բ-ի ու նախարարների հակադրության դառը հետևանքները հաշվի առնելով՝ Պապը խուսափեց երկիը վերաշինել նախարարներին հարկի տակ դնելով: Նա աշխատեց դա կատարել եկեղեցու տնտեսական հզորությունը թուլացնելու ճանապարհով: Թագավորական հրովարտակով բնակչությունն ազատվեց եկեղեցուն վճարվող տասանորդից և պտղիից: Դեռևս Տրդատ Մեծի օրոք հոգևորականությանը տրված 7 բաժին հողից 5-ը հարքունիս գրավվեց և բաժանվեց զինվորներին: Խիստ կրճատվեց հոգևորականների թիվը: Հոգևորականների դասը թողածները և հոգևորականների ազգականները զորակոչվեցին բանակ: Դրա շնորհիվ գործող բանակի զինվորների թիվը շուտով հասավ 90 հազարի:

Պատերազմի հետևանքով երկրի բնակչությունը խիստ կրճատվել էր, իսկ ծնելիությունը նվազել: Վիճակը շտկելու համար թագավորի հրամանով փակվեցին դեռևս Ներսես Մեծի օրոք բացված կուսանոցներն ու մենաստանները: Կույսերին ամուսնանալու իրավունք տրվեց: Պետական եկամուտները մեծացնելու նպատակով Պապը լուծարեց բարեգործական շատ հաստատություններ, որոնք պահվում էին պետության և եկեղեցու միջոցներով:

Պապի քաղաքականությունը, որի միակ նպատակը Հայոց թագավորության հզորության վերականգնումն էր, առաջ բերեց նախարարների մի մասի և եկեղեցու սպասավոոների ատելությունը: Պապին սկսում են մեղադրել անգամ Ներսես Մեծ կաթողիկոսին թունավորելու մեջ, մինչդեռ նա մահացել էր թոքերի հիվանդությունից: Սակայն նրա հեղինակությունը մեծ էր երկրռւմ, հատկապես ժողովրդական զանգվածների շրջանում: Ուստի բնավ պատահական չէ, որ հռոմեական պատմիչ Ամիանոսը նրան բնութագրում է որպես եռանդուն, խիզախ և խելոք իշխողի:

Հայոց թագավորության ուժեղացմանն ուղղված Պապի քայլերը և անկախ քաղաքականությունն առաջ բերեցին հռոմեական արքունիքի խիստ դժգոհությունը: Նպատակ ունենալով Պապին գահընկեց անել՝ կայսրը նրան բանակցությունների պատրվակով հրավիրեց Տարսոն: Սակայն Հայոց թագավորը, պարզելով կայսեր նպատակը, իր 300 թիկնապահներով փախուստի դիմեց ու վերադարձավ Հայաստան՝ ուրախությամբ ընդունվելով ժողովրդի կողմից: Կայսրն ստիպված եղավ ներողություն խնդրել տեղի ունեցած «թյուրիմացության» համար, իսկ Պապն էլ ձև արեց, թե ոչինչ չի պատահել:

Հայ-հռոմեական հակասությունների հետագա սրման համար պատճառ դարձան Ներսեսի մահից հետո նոր կաթողիկոսի ձեռնադրությունը և Պապի կողմից հայ-պարսկական հարաբերությունները կարգավորելու փորձերը: Սկզբում Պապը փորձեց կաթողիկոս ձեռնադրվելու համար Կեսարիա ուղարկել իր թեկնածուին, որին տեղի միտրոպոլիտը եկեղեցուց վտարեց: Համոզվելով, որ կաթողիկոսի ընտրությանը հռոմեական արքունիքն ու եկեղեցին միշտ միջամտելու են, Պապը դիմեց արմատական քայլի: Հուսիկ Աղբիանոսյան եպիսկոպոսին նա այլևս Կեսարիա չուղարկեց: Նրան կաթողիկոս ձեռնադրեցին հայոց եպիսկոպոսները: Նույնիսկ այսօր դժվար է գերագնահատել կատարվածը: Պապի այդ արմատական քայլի շնորհիվ Հայոց եկեղեցին դարձավ անկախ, ինքնագլուխ և բռնեց ազգային հոգևոր հաստատության վերածվելու ճանապարհը:

Հռոմեական արքունիքը դժկամորեն ընդունեց Հայոց կաթողիկոսի Հայաստանում ձեռնադրվելու փաստը: Բացի այդ, Հռոմի ու Պարսկաստանի միջև խուսանավելու և հավասարակշռություն ստեղծելու Պապի քայլերը, որոնք ուղեկցվում էին հայ-պարսկական հարաբերությունների բարելավմամբ, խիստ անհանգստացրին կայսերը: Նրա գործակալները, որոնք գտնվում էին Հայաստանում և հետևում էին Պապի ամեն քայլին, հանձնարարություն ստացան սպանելու Հայոց թագավորին: Հռոմեական զորքերի հայաստանյան հրամանատարը 374թ. նրան հրավիրեց խնջույքի, որտեղ Պապը սպանվեց հռոմեացի զինվորների կողմից: Թագավորեր Պապը ևս գոնե երկու տասնամյակ, թերևս կկարողանար այնքան զորեղացնել ու կենսունակ դարձնել Հայոց թագավորությունը, որ V դ. 20-ական թթ. այն չէր ընկնի: Ցավոք, Պապի սպանությամբ Մեծ Հայքի թագավորությունը զրկվեց իր երիտասարդ տաղանդավոր թագավորից, իսկ նրա հաջորդներն ի վիճակի չեղան շարունակելու նրա սկսած հայրենանվեր գործը:

Հայոց պետության կենտրոնացման ու թագավորական կենտրոնաձիգ իշխանության ամրապնդման, երկիրը ռազմականապես հզորացնելու՝ Արշակ Բ-ի ու Պապի և նրանց նախորդների փորձերը ձախողվեցին: Պատճառը ոչ միայն ավատականացած նախարարության պառակտիչ գործունեությունն էր, այլև Հռոմի ու Պարսկաստանի՝ երկրի ներքին գործերին մշտապես միջամտելու և Հայաստանն իրենց ենթարկելու քաղաքականությունը:

Հայերեն

Русский

English

Որոնում

Туры в Армению
FindArmenia.ru

Հայաստանի լուսանկարներ

Տուրիզմ և երթուղիներ
Հայաստանում

Տեսարժան վայրերը

Երգեր
Հայկական երգերի խոսքեր, ակորդներ ու mp3-ներ

Հայերեն

Русский

English

Որոնում

Туры в Армению
FindArmenia.ru

Հայաստանի լուսանկարներ

Տուրիզմ և երթուղիներ
Հայաստանում

Տեսարժան վայրերը

Երգեր
Հայկական երգերի խոսքեր, ակորդներ ու mp3-ներ

Պապ թագավորը և Մեծ Հայք թագավորության հզորության վերականգնման նրա փորձերը

Արշակի ձերբակալումից հետո պարսկական զորքերը 367թ. կրկին ներխուժեցին Հայաստան: Հայոց թագուհի Փառանձեմն արքայաժառանգ Պապի հետ ամրացավ Արտագերս ամրոցում:

Մեծ Հայքի թագավորության թուլացումն ու անկումը

1.Ինչպե՞ս է առաջացել աշխարհագրությունը։

1.Դարեր շարունակ աշխարհագրությունն ուսումնասիրել է միայն բնությունն ու բնական երևույթները: Ըստ էության այդ ուսումնասիրությունը կատարողը եղել է բնական (ֆիզիկական) աշխարհագրությունը: Սակայն, երբ վերածննդի ժամանակաշրջանում հայտնագործվեցին նոր տարածաշրջաններ, ինչպես նաև զարգացան արդյունաբերությունն ու տրանսպորտը, աշխարհագրության կազմում հիմնադրվեց նոր ենթաճյուղտնտեսական աշխարհագրությունը, որն սկսեց ուսումնասիրել տնտեսության տեղաբաշխման հարցերը: Տնտեսական աշխարհագրության զարգացման արդյունքում աշխարհագրությունը դադարեց պարզ միայն բնական գիտություն լինելուց և դարձավ բարդ գիտություն, տարբերվելով մյուս բոլոր գիտություններից: Այսպես օրինակ եթե կենսաբանությունն ու ֆիզիկան մտնում են բնական գիտությունների մեջ, իսկ պատմությունն ու տնտեսագիտությունը հասարակական, ապա աշխարհագրության մի ենթաճյուղըբնական (ֆիզիկական) աշխարհագրությունը մտնում է բնական գիտությունների, իսկ մյուսը տնտեսական աշխարհագրությունըհասարակական գիտությունների մեջ: Այսպիսով աշխարհագրությունը միակն է, որ միաժամանակ և՛ բնական, և՛ հասարակական գիտություն է:

2.Որո՞նք են ժամանակակից աշխարհագրության հիմնախնդիրները:

2.Հիմնախնդիրներն են՝

ա) առավելագույն խորությամբ ուսումնասիրել և ճանաչել մադու շրջակա միջավայրի ինքնազարգացման և ինքնակառավարման սահմանները, որպեսզի մարդու տնտեսական գործունեությունը կազմակերպվի այնպես, որ երբեք չխախտվեն այդ սահմանները և շրջակա միջավայրը պահպանվի այնպիսի վիճակում, որը հնարավորություն կընձեռի մարդկությանը մշտապես ապահովել անհրաժեշտ բնական ռեսուրսներով,
բ) խորը ուսումնասիրել բնակչության և տնտեսության տեղաբաշխումը և ապագնահատել, այսինքն որոշել, թե այդ տեղաբաշխումն ինչքանո՞վ է ճիշտ և ինչքանո՞վ է նպաստում երկրի հասարակական զարգացմանը: Այդ գնահատման համար օգտագործվող չափորոշիչը տնտեսության տեղաբաշխման արդյունավետությունն է, որն արտահայտում է, թե որքա՞ն նյութեր, էներգիա, աշխատաժամանակ և դրամ է ծախսվել և դրա դիմաց ի՞նչ արդյունք է ստացվել,
գ) կանխատեսել բնության վրա մարդու գործունեության ազդեցության բոլոր հնարավոր հետևանքները: Այս խնդիրն առավել կարևորվեց այն պատճառով, որ բնության վրա անխոհեմ ազդեցության հետևանքով Երկրագնդի տարբեր մասերում առաջացան բազմաթիվ բացասական երևույթներ: Դրանցից են, օրինակՍևանա և Արալյան լճերի ջրի մակարդակների իջեցումն ու դրա հետևանքով առաջացած էկոլոգիական ծանր իրավիճակը կամ էլ Աֆրիկայի անապատային տարածքի ընդարձակումը սավաննաների տարածքի հաշվին:

3.Նշեք 5 բնական և 5  հասարակական գիտություն, որո՞նք կապ ունեն աշխարհագրության հետ: Հնարավորության դեպքում ցույց տվեք այդ կապը:

3.Բնական՝կենսաբանություն,քիմիա,ֆիզիկա,բնագիտություն,աստղագիտություն:

Հասարակական՝պատմություն,սոցիոլոգիա,տնտեսագիտություն,քաղաքագիտություն,ժողովրդագրություն:

Տնային աշխատանք

Կարդա՛ Վիլյամ Սարոյանի ,,Պատերազմը,, պատմվածքը:

• Դուրս բերել անհասկանալի բառերը, բացատրել բառարանի օգնությամբ:
• Իմ համար այդտեղ անհասկանալի բառեր չկար:
• Մեկնաբանի՛ր վերնագիրը:
• Այս վերնագրով Վիլյամ Սարոյանը մեզ ուզում էր ասեր, որ պատերազմը ամենուրեք է և պետք չե ինչ որ մարդու մտածելակերպի համար նրան ցավ պատճառել:
• ինչպե՞ս է պատերազմն ազդում մարդկանց վրա:
• Մարդիկ ատելությամբ են և ագրեսիվ են դառնում իրենց թշնամիներին հանդեպ: Տեսնում են մոտիկ մարդկանց տանջանքները և շատ մահեր և դա շատ ազդեցիկորեն ազդում է մարդու վրա:
• Պատմվածքում տեղի ունեցածի վերաբերյալ գրի՛ր քո հիմնավորված կարծիքը:

Տնային  աշխատանք

1. Օդ  բազմիմաստ  բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր  քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Որտեղ տրված բառը փոխաբերական իմաստով է գործածված, ընդգծի՛ր:

Ես դուրս եկա, մաքուր օդ շնչելու:

Դու այսօր ամբողջ օրը օդը սղոցում ես:

Նա կարծես օդով է սնվում:

2. Երես  բազմիմաստ  բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր  քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Որտեղ տրված բառը փոխաբերական իմաստով է գործածված, ընդգծի՛ր:

Նրա երեսը միշտ կեղտոտ է:

Այս փոքրիկը շատ երես առած է:

Մարդ կա մի քանի երես ունի:

3.Գտնել տրված բառերի հոմանիշները տեքստում և փոխարինել դրանցով: 

 Հայտնվի, պարզապես, գահավիժում էր, զմրուխտ, դեգերում են, վայրը, անցնելու, անընդհատ,կտրվի, կաթիլ, վառվում են, գնալ, սքանչացել էին:

Մի  անգամ Սահարայի բեդվին ցեղերի մի քանի առաջնորդներ Փարիզի մոտ մեծ ջրվեժ տեսան:Պարզապես ջրվեժ էր, որ զմրուղտե կոթողի նման գահավիժում էր:

Բայց բեդվինները սքանչացել էին:

Անապատում մարդիկ քանի՜ օր են դեգերում ջրհորին հասնելու համար: Անընդհատ փորում նորից ու նորից փլչող ավազը, մինչև որ փոսի հատակին կաթիլ հայտնվի:

Ջրի ամենափոքրիկ կաթիլներից անգամ հողի վրա վառվում են խոտի վառ կանաչ կայծերը: Երբ մի տեղ անձրև է գալիս, ամբողջ Սահարայից մարդիկ շտապում են տեսնելու այդ վայրը:  Բեդվինները պատրաստ են հարյուրավոր կիլոմետրեր կտրել, որպեսզի տեսնեն, թե խոտն ինչպե՞ս է աճում:

Բեդվինները ուղղակի չէին կարողանում այդտեղից գնալ: Նրանք խնդրեցին շտապեցնող հյուրընկալին.

-Սպասենք, մինչև ջուրը վերջանա:

Հարցեր

1․ Ո՞րն է բնական գիտություն։
Ֆիզիկան։
2. Ո՞րն է ֆիզիկական մարմին։
Ուղղաթիռ։
3․ Ո՞րն է նյութ։
Նավթը։
4․ Ո՞րն է ֆիզիկական երևույթ։
Ցած ընկնելը։
5․ Ո՞րն է մեխանիկական երևույթ։
Քայլելը։
6․ Ո՞րն է ջերմային երևույթ։
Երկաթի հալվելը։
7․ Ո՞րն է ձայնային երևույթ։
Ձյան սոսափյունը։
8․ Ո՞րն է էլեկտրական երևույթ։
Էլեկտրասալիկի տաքանալը։
9․ Ո՞րն է լուսային երևույթ։լ
Աստղերի առկայծումը։
10․ Ի՞նչ չափիչ սարք են օգտագործում հեղուկի ծավալն որոշելու համար։
Չափագլան։
11․ Ի՞նչ երկարություն ունի նկարում պատկերված չորսուն։
15սմ

Большая семья- это здорово!

5-9 октября

Прочитайте текст по ролям

1. Ответьте на вопросы

• Когда Марио поедет на Байкал?
• В середине июля
• Какая семья у дяди Марио, который живет в Риме? Очень большая
• Где живут другие двоюродные братья и сестры Марио?В Риме
• Почему Наташа так любит свою сестру?
• Потому что она только со своей  сестрой может свободна говорить о своих секретах и т.д.

2. Дополните предложения словом который в нужной форме

Отец, любить спорить, друзья, политика.

Отец любит спорить с друзями о политике

Студент, разговаривать, кондуктор, автобус

Студент разговаривает с кондуктором в автобусе

Алина Сергеевна, работать, школа, дети, учитель.

Алина Сергеевна работает в школе учителям детей.

Сестра, мечтать познакомиться, певица Вера Брежнева.

Сестра мечтает познокомится с певицей Верой Брежневой

Он, сын, интересоваться, музыка.

Он и сын интересовались музыкой

Грамматический материал

4. Используя нужные предлоги, раскройте скобки
1. Надо мыть руки перед обедом 2. У нас есть крыша над головой 3. Все люди ищут место под солнце 4. Мы живём в Москве и в Петербурге 5. Я вижу под столом большую собаку. 6. Я чувствую, что кто-то стоит за дверью 7. Самолёт летит над городом 8. Наш гараж находится за домом 9. Где ты познакомился с Наташей? 10. Вчера я встретилась с подругами.

История шоколада:
Сахар, карамель, леденцы, драже и пр.

Представляет собой пластичную или твердую массу (в зависимости от температуры нагревания) различных оттенков жёлтого и коричневого цвета (без дополнительного окрашивания), содержит сахарозу, мальтозу и глюкозу. Карамельная масса аморфна, в отличие от сахара (являющегося кристаллическим веществом). Переход из аморфного состояния в кристаллическое тормозится в результате использования антикристаллизаторов. В качестве антикристаллизаторов обычно используют патоку или инвертный сироп. В карамельном производстве принято добавлять на 100 массовых частей сахара 50 массовых частей патоки. Карамель, приготовленная на инвертном сиропе, обладает большей гигроскопичностью вследствие значительно большего содержания фруктозы — наиболее гигроскопичного сахара. Карамель также применяется в качестве пищевого красителя или вкусовой добавки при изготовлении других пищевых продуктов и напитков. Зарегистрирована в качестве пищевой добавки Е150.

Сладости разных стран мира. Национальные кондитерские изделия: штрудель, трдло, пахлава, пудинг, моти, макарон, чурчхелла, чизкейк, туррон, халва, чак-чак, пряник и пр.

моти-Япония

штрудель-Австрия и Италия

трдло-Чехия

пахлава-Турция

пудинг-Англия

макарон-Франция

туррон-Испания

чурчхела-Грузия

чизкейк-США

пряник-Россия

халва-Восточная

чак-чак-Башкирия, Татарстан

Знакомство учеников с производителями кондитерских изделий –
(Ferrero, Hershey, Chupa Chups, Nestle, Mars и пр.)

Տնային աշխատանք

1.Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Ախթամար կղզու բոլոր շինություններից ամենահրաշափարը Սուրբ Խաչի տաճարն էր: Բյուրավոր նավեր ցամաքից կրում էին ամենաընտիր քարերը՝ տաճարի շինվացքի համար: Գագիկ թագավորը մինչև անգամ հեթանոսական մի բերդ կործանել տվեց, որ դրա քարերն էլ բերեն Ախթամար: Տաճարի շինվացքի համար օգտագործվեց ավելի քան երկու հարյուր լիտր կաթ: Պատերը զարդարված էին բարձրաքանդակ պատկերներով, որոնց մեջ Աստվածաշնչյան հերոսների և Փրկչի բոլոր կարևոր տնօրիությունները երևում էին:

2. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Վերջապես նրանք հասան հռչակավոր Խաչաղհյուրին: Առաջնորդը մագլցեց ժայռն ու անցքի մոտից մի պարան կապեց, որպեսզի տղաները կառչելով բարձրանան քարանձավ: Քարանձավային լճակից թափվող առվակի մեղմ խոխոջունն էր լսվում: Ջուրն այնքան թափանցիկ էր, որ հատակի խիճն ու ավազը երևում էին: Արշավախմբի որոնումները ցնցող արդյունք տվեցին: Տղաները այդ քարանձավից ոչ միայն նախամարդու իրեր գտան, այլ. բազմաթիվ ստորգետնյա անձավներ, լճեր ու գետեր:

3. Տրված բառերը գրի՛ր հոմանիշների փոխարեն: Տրված և ստացված տեքստերը համեմատի՛ր:

Թվական, երբևէ, ընթացքում, գնահատվել, երկրպագու, վճարել, վաճառված, ձեռք բերել:

Հուշանվերների սիրահար ոմն անգլիացի մի գնդակ ունենալու համար հինգ հազար դոլար է տվել: Դա եղել է Անգլիայում ինչ-որ ժամանակ ծախված ամենաթանկ գնդակը: Գնդակն այդքան բարձր գին է ունեցել այն պատճառով, որ 1963 թվին գործածվել է ՖԻՖԱ-ի և Մեծ Բրիտանիայի հավաքականների խաղի ժամանակ:

Դասարանում 

Կարդա՛

Իսկ դու գիտես՝ ի՞նչ ես ուզում: 

Գրավոր շարադրանք. Ինչ կամենում ես, այն էլ ստանո՞ւմ ես

Ես մտածում եմ, որ ինչ ցանկանում ես, չի իրականանում, որովհետև իմ հետ այդպիսի բան չի եղել, կարող է ուրիշ մարդանց մոտ այդ կատարվում է, բայց իմ մոտ այդպիսի բան չի կատարվե: