Արամ Ղազարյան

Նյութի ֆիզիկական հատկությունները դիտարկում են կամ չափում են, առանց նոր նյութ ստանալու

Հայոց ցեղասպանություն կամ Մեծ եղեռն

Օսմանյան կայսրության իշխանության ղեկին կանգնած երիտթուրքական«Իթթիհաթ վե թերաքի» կուսակցության կողմից կազմակերպված ցեղասպանություն, որի արդյունքում 1915-1923 թվականներին զանգվածային տեղահանության է ենթարկվել և բնաջնջվել Օսմանյան կայսրության նահանգների, այդ թվում՝ Արևմտյան Հայաստանի հայ բնակչությունը։ Պայմանականորեն Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր է համարվում 1915 թվականի ապրիլի 24-ը, երբ Կոստանդնուպոլսում ըստ նախօրոք պատրաստված ցուցակների ձերբակալվեց մոտ 235 հայազգի մտավորական (հայ գործիչների ձերբակալությունները Կոստանդնուպոլսում շարունակվեցին նաև ապրիլի 24-ից հետո)։

Հայերի ցեղասպանությունն իրականացվել է մի քանի փուլերով՝ հայ զինվորների զինաթափում, հայերի ընտրողական տեղահանություն սահմանամերձ շրջաններից, Տեղահանության մասին օրենքի ընդունում, հայերի զանգվածային տեղահանություն ու սպանություն։ Որոշ պատմաբաններ ցեղասպանական գործողություններ և, դրանից ելնելով, Հայոց ցեղասպանության մաս են համարում 1890-ական թվականների Համիդյան կոտորածները, Զմյուռնիայի ջարդերը և թուրքական զորքերի գործողությունները Հարավային Կովկասում 1918 թվականին։

Լայն իմաստով Հայոց ցեղասպանությունը ներառում է 1894—1923 թվականներին Օսմանյան կայսրության և Թուրքիայի տարբեր վարչակարգերի կողմից ծրագրված ու հայ ժողովրդի դեմ շարունակաբար իրականացված ցեղասպանական քայլերը, հայրենազրկումը, հայության ոչնչացմանն ուղղված զանգվածային կոտորածները, էթնիկական զտումները, հայկական պատմամշակութային ժառանգության ոչնչացումը, ինչպես նաև ցեղասպանության ժխտումը, պատասխանատվությունից խուսափելու, կատարված հանցագործություններն ու դրանց հետևանքները լռության մատնելու կամ արդարացնելու բոլոր փորձերը՝ որպես հանցագործության շարունակություն և նոր ցեղասպանություններ իրականացնելու խրախուսանք^[7]։

Ցեղասպանության հիմնական կազմակերպիչներն են երիտթուրքերի առաջնորդներ Թալեաթը, Ջեմալը և Էնվերը, ինչպես նաև «Հատուկ կազմակերպության» ղեկավար Բեհաեդդին Շաքիրը։ Հայերի ցեղասպանությանը զուգահեռ Օսմանյան կայսրությունում տեղի էին ունենում ասորիների և Պոնտոսի հույների ջարդերը։

Հայկական Սփյուռքի մեծ մասն առաջացել է Օսմանյան կայսրությունից բռնագաղթված և Մեծ եղեռնը վերապրած հայերից։

Հոլոքոստից հետո հայերի ցեղասպանությունը պատմության մեջ իր ուսումնասիրվածության աստիճանով համարվում է երկրորդը^[11]։

1915 թվականի մայիսի 24-ի համատեղ հռչակագրում պատմության մեջ առաջին անգամ դաշնակից երկրները (Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա և Ռուսական կայսրություն) հայերի զանգվածային սպանությունները որակեցին իբրև «հանցագործություն մարդկության հանդեպ»։

1․ Հայաստանի աշխարհագրական դիրքի նկարագրումը։
Հայաստանը լեռնային երկիր է, չունի ելք դեպի ծով։ Հարևաներն են Իրանը, Վրաստանը, թուրքիան և ադրբեջանը։ Հայաստանը գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիս-արևելքում՝ Սև և Կասպից ծովերի միջև։ Արևելքից և հյուսիսից պաշարված է Կովկասի լեռնաշղթաներով։

2․ Հայաստանի աշխարհագրական դիրքի բնութագրումը։

ՀՀ գտնվում է Եվրասիա մայրցամաքի Ասիա աշխարհամասի Հարավ-Արևմտյան Ասիա տարածաշրջանում: Այն ամբողջությամբ հյուսիսային կիսագնդի մերձարևադարձային կլիմայական գոտում է, իսկ Գրինվիչի միջօրեականի նկատմամբ՝ արևելյան կիսագնդի սահմաններում՝ 3-րդ ժամային գոտում: Նվազագույն գծային հեռավորությունը մերձակա ծովերից 145 կմ է (Սև ծով): Կասպից ծովից հեռավորությունը 175 կմ է, Միջերկրական ծովից՝ 750 կմ, իսկ Պարսից ծոցից՝ մոտ 1000 կմ: ՀՀ-ից հյուսիս գտնվում է Մեծ Կովկասի լեռնաշղթան, իսկ հարավ՝ Իրանական և Արաբական անապատները, որոնք բոլորը մեծ ազդեցություն են թողնում մեր տարածքի կլիմայական պայմանների վրա:

Նվազագույնը 5 երկիր նման Հայաստանին։

Դեպի ելք ծով չունի
Հայաստան, Մոնղոլիա

Կոնֆլիկտ ունի հարևան երկրների հետ
Հայաստան, Սերբիա

Երկուսնել լեռնային են
Հայաստան, Ճապոնիա

ունի 4 հարևան
Հայաստան, Եգիպտոս

Առաքելական եկեղեցի
Հայաստան, Եվթոփիա

Ֆիզիկական  մարմին  և նյութ: Ատոմ, մոլեկուլ, իոն: Պարզ  և  բարդ  նյութեր: Անօրգանական  և  օրգանական  նյութեր: Նյութի հատկությունները, բաղադրությունը, կառուցվածքը:  Ֆիզիկական  և  քիմիական  երևույթներ: Քիմիական  ռեակցիաների  տեսակները՝ միացման, քայքայման, տեղակալման, փոխանակման, կատալիտիկ, օքսիդավերականգնման: Քիմիական   տարրերի  պարբերական  օրենքը  և  համակարգը: Ատոմի  բաղադրությունը  և  էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը: Հարաբերական  ատոմային զանգված՝ Ar:   Ատոմի  հատկությունները՝ ատոմի շառավիղ՝ r, իոնացման  էներգիա`I, էլեկտրաբացասականություն`(ՀԷԲ), վալենտականություն (Վ), օքսիդացման  աստիճան (ՕԱ): Քիմիական  բանաձև, հարաբերական  մոլեկուլային   զանգված՝Mr : Նյութի  զանգված՝m, նյութաքանակ՝մոլ(n), մոլային  զանգված`M, մոլային  ծավալ`Vm: Քիմիական  կապի  տեսակները`կովալենտային(բևեռային, ոչբևեռային),իոնայի, մետաղային, ջրածնային:

Մեր շրջապատում կան կենդանի և անկենդան ֆիզիկական մարմիններ, բոլոր ֆիզիկական մարմիններն ունեն զանգված և ծավալ։
m-զանգված, չափման միավորներ՝ (կիլոգրամ, գրամ, միլիգրամ, տոննա)
V-ծավալ, չափման միավորներ՝ (մ3, լիտր, միլիլիտր, սմ3, դմ3)
Ս—Այն ինչից կազմված են բոլոր ֆիզիկական մարմինները կոչվում է նյութ։
Նյութը փոքրագույն մասնիկների (ատոմ, մոլեկուլ, իոն) փոխազդեցության արդյունքն է իրեն բնորոշ՝ բաղադրությամբ, կառուցվածքով, հատկություններով օշտված, զանգվածով (m) և ծավալով (V) օշտված։
Ատոմը նյութի փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկն է։
Պարզ նյութերը կազմված են մեկ քիմիական տարրի ատոմներից:
Բարդ նյութերը կազմված են մի քանի քիմիական տարրերի ատոմներից:
Օրգանական են կոչվում են այն բարդ քիմիական միացությունները, որոնց կազմի մեջ մտնում է ածխածին:
Նյութի հատկություններ կոչվում են այն հատկանիշներն որոնցով նյութերը նման են իրար կամ տարբերվում են միմյանցից։
Ֆիզիկական են անվանում այն երևույթները, որոնց ընթացքում նոր նյութեր չեն առաջանում:
Քիմիական են անվանում այն երևույթները, որոնց ընթացքում նոր նյութեր են առաջանում:
Նոր նյութերի առաջացմամբ երևույթները` քիմիական երևույթները, նաև անվանում են քիմիական ռեակցիաներ։
Գիտնականները քիմիական տարրերը բաժանեցին երկու խմբի` մետաղների և ոչ մետաղների:
Ատոմի միջուկի շուրջը գտնվող էլեկտրոնների համախումբը առաջացնում է էլեկտրոնային թաղանթը:
Հարաբերական ատոմային զանգվածը (Ar) տարրի մեկ ատոմի զանգվածի հարաբերությունն է զանգվածի ատոմային միավորին (զ.ա.մ.):
Ատոմի շառավիղ է կոչվում ատոմի արտաքին էլեկտրոնային շերտի հեռավորությունը միջուկից:
Քիմիական տարրի՝ հիմնական վիճակում գտնվող ատոմից էլեկտրոն «պոկելու» և միջուկի «ազդեցության ոլորտից» հեռացնելու համար անհրաժեշտ էներգիան կոչվում է իոնացման էներգիա:
Քիմիական միացության մոլեկուլում կապն իրականացնող էլեկտրոնային զույգը դեպի իրեն ձգելու ատոմի հատկությունը կոչվում է 
էլեկտրաբացասականություն:
Վալենտականությունը քիմիական տարրի ատոմի՝ մի այլ տարրի խիստ որոշակի թվով ատոմներ միացնելու հատկությունն է:
Իոնային միացություններում տարրի վալենտականությունը հավասար է իոնի լիցքին։
Որպեսզի պայմանական լիցքը չշփոթեն իոնի լիցքի հետ, այն անվանել են օքսիդացման աստիճան:
Նյութի քանակը՝ տվյալ նյութի չափաբաժինն է, որը պարունակում է այդ նյութի որոշակի թվով կառուցվածքային միավորները:
Նյութի քիմիական քանակի չափման միավորը մոլն է (լատիներեն նշանակում է «քանակ»)
Քիմիական կապը, որն առաջանում է երկու ատոմի միջև ընդհանրացված էլեկտրոնային զույգի միջոցով կոչվում է կովալենտային:
Եթե կովալենտային կապն առաջանում է նույն տարրի երկու ատոմների միջև, ապա այն կոչվում է ոչ բևեռային կովալենտային կապ:
Այն քիմիական կապը, որն առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև՝ դեպի առավել էլեկտրաբացասական տարրի ատոմը՝ շեղված էլեկտրոնային զույգի միջոցով, կոչվում է կովալենտային բևեռային:
Այն քիմիական կապը, որն առաջանում է իոնների միջև գործող էլեկտրաստատիկական փոխազդեցության շնորհիվ, կոչվում է իոնային: 
Ջրածնային կապն առաջանում է ջրածին պարունակող այնպիսի միացություններում, որոնցում ջրածինը միացած է խիստ էլեկտրաբացասական տարրի ատոմին:
Այն փոխազդեցությունը, որն առաջանում է մետաղների ատոմների վալենտային էլեկտրոնների ընդհանրացված օրբիտալների և մետաղի իոնների միջև, կոչվում է մետաղային կապ:

«Անկախությունը հանրապետություն ընկած պատուհաս չէ, որ ամենքիս ու ամեն ինչ տակնուվրայեր և Հայոց աշխարհով անցնող փրկիչ չէ, որ փեշերից կախվելով խնդրեինք չանցնել, կուռք դարձնեինք ու պաղատանքի ծնկեինք: Անկախությունը հանրապետության բոլոր ուստրերի ու դուստրերի ամենօրյա, ամենժամյա` համարիր ճորտական աշխատանքն է, հենց որն էլ մեզ բոլորիս տեր կկարգի միմյանց ու այս երկրին, որն արդեն ոչ ոքի չենք զիջի»: Հրանտ Մաթևոսյան

«Այսպիսի հարց են տալիս հաճախ` մենք ի՞նչ ձեռք բերեցինք և ի՞նչ կորցրեցինք: Եղբա՛յր, անկախության ժամանակ կորցնել չի կարելի: Հակառակն ասեմ` անկախությունն է կորցնում: Մենք չենք կարողանում համապատասխանել անկախության բարոյականին` դրա համար պիտի լինես ազնվարյուն, ազնվատոհմ: Մենք երկար ժամանակ ստրկական վիճակի մեջ կորցրեցինք դա: Մեր առջև դուռ է, որի վրա գրված է անկախություն: Այդ դուռը պիտի կարողանանք լրիվ բացել, դեռ կիսաբաց է: Մեծ խնդիր ունենք` մեր ոգին անկախացնելու, մարդ դառնալու: Անկախությունը նույնիսկ խոսքուզրույցի առարկա չպետք է դառնա: Եթե մեկը դեմ է անկախությանը, ուրեմն, նա ստորագրել է իր մարդ չլինելու, գոյություն չունենալու տակ»: Աղասի  Այվազյան

«Անկախությունը տոն չէ և չպետք է մտածել, թե մենք ծաղիկներով, թմբուկներով, սրինգներով և փողերով պետք է նվաճանք այդ անկախությունը։ Ոչ, անկախությունը տքնաջան աշխատանք է, վճռական պայքար, և, դժբախտաբար, ուղեկցվում է կորուստներով։ Առանց կորուստների, առանց զոհերի դեռևս աշխարհում ոչ մի ժողովուրդ ձեռք չի բերել իր ցանկալի անկախությունն ու ազատությունը։ Անկախությունը նույնիսկ գոյության նպատակ չէ, որովհետև մարդու բնածին իրավունքը ազատությունն է։

Յուրաքանչյուր անհատ Աստծու կողմից ծնվում է որպես ազատ մարդ։ Եվ միայն ծնունդից հետո է, որ աշխարհի օրենքները նրան դնում են ստրկության մեջ։ Եվ ոչ մի անհատ չի կարող ազատ լինել, եթե ազատ չէ այդ անհատը ներկայացնող ազգը։ Ազգը բաղկացած է անհատներից և քանի դեռ ազգը ազատ չէ, այդ ազգը կազմող որևէ անհատ չի կարող լիակատար ազատություն ունենալ։ Իսկ ազատությունը միակ այն պայմանն է, որը ապահովում է ցանկացած անհատի, ցանկացած ժողովրդի երջանկությունը և բարօրությունը։ Մենք ձգտում ենք անկախության, գնում ենք դեպի անկախություն, պետք է պայքարենք այդ անկախության համար՝ հանուն ազատության, հանուն մեր ժողովրդի երջանկության և բարօրության։ Հայ ժողովուրդը իրավունք ունի երջանիկ լինելու և պե՛տք է լինի, և այդ իրավունքը կապացուցի աշխարհին և կստիպի, որ աշխարհը հարգի այդ իրավունքը։ Կեցցե՛ հայ ժողովուրդը»: Լևոն Տեր-Պետրոսյան, 1990

Տևողությունը՝ 12.09- 16․09
Դեռ հին ժամանակներից հայտնի էր, որ մի մարմինը մյուսով շփելիս՝ օրինակ, սաթը բրդով կամ ապակին մետաքսով, նրանք ձեռք են բերում այլ մարմիններ դեպի իրենց ձգելու հատկության: Ակնհայտորեն երևում է նաև, որ ձգողության այդ ուժը բազմաթիվ անգամ գերազանցում է նույն մարմինների գրավիտացիոն փոխազդեցության ուժը: Այս նոր փոխազդեցությանն անվանում են էլեկտրական (հուներեն «էլեկտրոն» բառը նշանակում է սաթ), փոխազդող մարմիններին՝ էլեկտրականացած, իսկ պրոցեսը՝ էլեկտրականացում:
Մարմինների էլեկտրական փոխազդեցությունը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է էլեկտրական լիցք և նշանակվում q տառով: ՄՀ-ում էլեկտրական լիցքի միավորը Կուլոնն է (1 Կլ)՝ ի պատիվ Շառլ Կուլոնի (1736−1806 թթ.), ով ձևակերպել է էլեկտրական լիցքերի փոխազդեցության օրենքը:

միմյանց հետ թելից կախված 2 ձողերը
I ձող — մետաքսով շփված ապակե
II ձող — մետաքսով շփված ապակե

վանում են

չեն փոխազդում

ձգում են

2․ Ո՞ր դեպքում լիցքավորված/չլիցքավորված մարմինները միմյանց կվանեն:







3․Լիցաքավորված գնդի մոտ կախված խցանե A և B գնդիկները լիցքավորված են:
Ի՞նչ նշան ունեն գնդիկների լիցքերը:


A բացասական, B դրական

A դրական, B դրական

A բացասական, B բացասական

4․ Ինչպե՞ս կփոխվի երկու կետային լիցքերի փոխազդեցության ուժը , եթե դրանց հեռավորությունը  և լիցքերից յուրաքանչյուրի արժեքը փոքրացվի 8 անգամ:


կմեծանա 8 անգամ

չի փոխվի

կմեծանա 16 անգամ

կփոքրանա 8 անգամ

5․ Քանի՞ մետրով պետք է մեծացնել 6 մ հեռավորության վրա գտնվող լիցքերի միջև տարածությունը, որպեսզի նրանց փոխազդեցության ուժը փոքրանա 36 անգամ:
6․ Քանի՞ մետրով պետք է մեծացնել 2 մ հեռավորության վրա գտնվող լիցքերի միջև տարածությունը, որպեսզի նրանց փոխազդեցության ուժը փոքրանա 4 անգամ:

1.Էկոլոգիապես մաքուր սնունդ, մաքուր խմելու ջուր, մաքուր օդ, մաքուր կենսական միջավայր

2.Առողջ քուն, ամենաքիչը 8 ժամ, երեկոյան 22։00-ին քնած լինել

3.մարմնակրթություն, սպորտ, հիգիենա

4.վատ սովորությունների ձեռբազատում 1-3 դրույթները չկատարելը

5.ստրեսսային իրավիճակներից դուրս ենք գալիս հումորով, կատակով, ծիծաղով։

1․ Բնութագրեք Բրազիլիայի աշխարհագրական դիրքը: Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել ՀՎ Ամերիկայի երկրները։
Բրազիլիան գտնվում է «Հարավային Ամերիկա» մայրցամաքում՝ Ատլանտյան օվկիանոսի ափին։ Գրավում է մայրցամաքի արևելյան և կենտրոնական մասը։ Բրազիլիան սահմանակից է Գվինեային, Սուրինամին, Գայանային, Վենեսուելային, Կոլումբիային, Պերուին, Բոլիվիային, Պարագվային, Արգենտինային և Ուրուգվային:

2․ Որո՞նք են Բրազիլայի զարգացման նախադրյալները: 
Բրազիլիայի զարգացման նախադրյալներից են բնական ռեսուրսները։ Օգտակար հանածոների պաշարներով Բրազիլիան ամենահարուստ երկրներից մեկն է աշխարհում։

3․ Որո՞նք են Բրազիլայի տնտեսության առաջատար ճյուղերը
Բրազիլիան ունի բազմաճյուղ արդյունաբերություն, որտեղ առաջատար են մետալուրգիան, մեքենաշինությունը և էներգետիկան։ Երկրի արդյունաբերությունը խիստ անհամաչափ է տեղաբաշխված։ Արդյունաբերական արտադրանքի մեծ մասը տալիս են՝ Սան Պաուլու, Ռիո դե Ժանեյրո, Պորտու Ալեգրի, Ռեսիֆի և ծովափնյա մի քանի այլ խոշոր արդյունաբերական կենտրոններ։

Կախված արտաքին պայմաններից, բոլոր նյութերը հանդիպում են պինդ, հեղուկ և գազային վիճակներում, որոնք ընդունված է անվանել ագրեգատային վիճակներ:Տարբեր ագրեգատային վիճակներում նյութերը ունեն տարբեր հատկություններ:

Պինդ վիճակում մարմինները ունեն որոշակի ձև և ծավալ:

Հեղուկները պահպանում են ծավալը և հեշտությամբ փոխում են իրենց ձևը:

Գազերը չեն պահպանում են իրենց ձևն ու ծավալը:

Նույն նյութը 3 ագրեգատային վիճակներում էլ բաղկացած է նույն մոլեկուլներից կամ ատոմներից:

Այդ վիճակների տարբերությունը պայմանավորված է նյութի մասնիկների շարժման բնույթով և փոխազդեցությամբ:

Բյուրեղային նյութի անցումը պինդ վիճակից հեղուկ կոչվում է հալում:

1․ Նշել Ավստրալիա Ափերը ողողող ջրային ավազանները:
Ավստրալիայի հյուսիսային և արևելյան ափերը ողողում են Խաղաղ օվկիանոսի՝ Արաֆուրյան, Մարջանների, Թասմանյան, Թիմորի ծովերով, իսկ արևմտյան և հարավային ափերը՝ Հնդկական օվկիանոսով:
2․ Բնութագրեք Ավստրալիայի աշխարհագրական դիրքը:
Ավստրալիան աշխարհի միակ երկիրն է, որ զբաղեցնում է մի ամբողջ մայրցամաք՝ շրջակա կղզիներով։ Ավստրալիան ծովի մակարդակից ամենափոքր միջին բարձրություն ունեցող մայրցամաքն է։ Կլիման ամբողջ տարվա ընթացքում տաք է և չոր, այդ պատճառով էլ տարածքի մեծ մասը ոռոգման կարիք ունի։ Չորային կլիմայի պատճառով նոսր է գետային ցանցը։
3․ Որո՞նք են Ավստրալիա զարգացման նախադրյալները:
Ավստրալիայի զարգացման նախադրյալներն են բնական ռեսուրսները՝ ջրային ավազանները, անտառները, օգտակար հանածոները:

Երիկամները զույգ գեղձային օրգաններ են որովայնի խոռոչի հետին պատի որովայնամզի տակ։ Երիկամները տեղավորված են ողնաշարի աջ ու ձախ կողմերում, կրծքային վերջին և գոտկային վերին երկու ողների մակարդակի վրա։ Աջ երիկամը միջին հաշվով 1-1.5 սմ ավելի ցած է, քան ձախը (լյարդի աջ բլթի ճնշումից կախված)։ Երիկամների վերին ծայրերը հասնում են XI կողի մակարդակին, նրանց ստորին ծայրերը գտնվում են զստոսկրի կատարից 3-5 սմ բարձր։ Երիկամների դիրքի նշված սահմանները ենթակա են անհատական փոփոխությունների. հաճախ վերին սահմանը հասնում է XI կրծքային ողնի վերին եզրի բարձրությանը, ստորին սահմանը կարող է իջնել 1-0.5 ող ավելի ցած։ Երիկամն ունի լոբու ձև։ Երիկամի նյութն արտաքինից հարթ է և մուգ կարմիր գույնի։ Երիկամում տարբերում են վերին և ստորին բևեռներ դրսային ու միջային եզրեր և առաջային ու հետին երեսներ։ Երիկամի դրսային եզրը կոր է, միջայինը մեջտեղում գոգ է, դարձած է ոչ միայն միջայնորեն, այլև քիչ ցած ու առաջ։ Միջային եզրի միջին գոգ մասի մեջ է մտնում դրունքը  որի միջով մտնում են երիկամային զարկերակներն ու նյարդերը և դուրս են գալիս երակն ու միզածորանը։ Դրունքը բացվում է մի նեղ տարածությունում, որը խրված է երիկամի նյութի մեջ։ Այս տարածությունը կոչվում է երիկամի ծոց նրա երկայնական առանցքը համապատասխանում է երիկամի երկայնական առանցքին։ Երիկամի առաջային երեսը ավելի կոր է, քան հետինը։

Պատասխանել հարցերին

1) Նշված նյութերից ո՞րն է մետաղ

Ա)քլոր

Բ) ածխածին

Գ) ֆոսֆոր

4) այլումին

2)Որքա՞ն պրոտոն ունի երկաթի ատոմը

Ա) 56

Բ)28

Գ)30

Դ)26

3)Տարրի ատոմը ունի հետևյալ բաղադրությունը ` 15 պրոտոն,15 էլեկտրոն,16 նեյտրոն։Ո՞ր տարրի մասին է խոսքը։

Ա) ազոտ

Բ) ֆոսֆոր

Գ) թթվածին

Դ) քլոր

4) Քիմիական տարրի կարգաթիվը 7 է։Ո՞րն է 5 մոլեկուլ այդ տարրի ատոմներից կազմված նյութերը

Ա)P₅

Բ)N₅

Գ)5N₂

Դ)5P

5) Քանի՞ կենտ էլեկտրոն ունի ազոտի ատոմը էլեկտրոնային շերտում

Ա)3

Բ)2

Գ)5

Դ)7

6)Ո՞ր մոլեկուլում կա կովալենտ բևեռային կապ

Ա)H₂S

Բ)KF

Գ)N₂

Դ) P₄

7) Նյութերից որ՞ի մոլեկուլում է ոչ բևեռային Կովալենտային կապ

Ա)HCl

Բ)H₂O

Գ)Cl₂

Դ)NH₃

8) Ինչպե՞ս է կոչվում այն քիմիական կապը ,որն առաջանում է իոնների միջեւ գործող էլեկտրաստատիկ ձգողության ուժերի շնորհիվ

Ա) կովալենտ բևեռային

Բ) կովալենտ ոչ բևեռային

Գ) իոնային

9) Ի՞նչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը

Ա)հարաբերական ատոմային զանգված

Բ)նեյտրոնների թիվը

Գ)պրոտոնների և էլեկտրոնների թիվը

Դ)օքսիդացման աստիճանը

10) Հետևյալ նյութերից որու՞մ կա իոնական կապ

Ա)NaCl

Բ)H₂0

Գ)HCl

Դ)Cl₂

Ընդգծի՛ր ձև պարագաները։

Սիմինդրի երկար տերևները թրերի նման քսվում էին իրար։

Քամին սկզբում քշեց թեթև, իսկ հետո գազանաբար պոկեց թույլ ամրացրած տանիքները:

Տարերքը կամաց-կամաց սեղմում էր իր չարագույժ օղակը:

Չոր խոտը շատ արագ ու հեշտ է վառվում անգամ փոքրիկ կայծից:

Դժվարությամբ է հարմարվում նոր վայրում:

Արահետը ոչ թե գնում էր դեպի գյուղը ուղիղ գծով, այլ շարունակ ծառերի մեջ գալարվելով:

Պատճառի պարագա

Ցույց է տալիս գործողության կատարման պատճառը։

Պատասխանում է ինչի՞ց, ի՞նչ պատճառով հարցին։

Արտահայտվում է գոյականի բացառական հոլովով, կապային կապակցություններով, դերբայական ձևերով՝ անորոշ դերբայի բացառական և գործիական հոլովներով։

2.     Գտի՛ր պատճառի պարագաները, ընդգծի՛ր։

Տիկինը սարսռաց սեփական մտքից։

Նրա դեմքը շիկնել էր թեթև հուզմունքից։

Վախից կուչ էր եկել սենյակի մի անկյունում։

Ապրուստի այլ միջոց չունենալով՝ ծերուկը սենյակը վարձով էր տալիս։

Շատ աշխատելուց նրա մկանները ամրացել էին։

Ա․ քառապատիկ, զրո, վաթսունմեկերորդ, եռակի, տասներկու-տասներկու, յոթական, ութնյակ, չորսբոլորը, երկու հինգերորդ, միավոր,

Բ․ թվային, տրիլիոն, հազարերորդ, երկակի, հինգ-հինգ, մեկմեկու, երեսունհինգական, երեք յոթերորդ, չորրորդական, տասնավոր,

Գ․ վաթսուն, քանակություն, տասնմեկերորդ, մենավոր, ամբողջություն, հիսունական, հարյուր-հարյուր, թվանշան, չորս քառորդ, մեծաքանակ։

2.       Ընդգծե՛ք երեք քանակական թվական․

Ա․ երրորդություն, թվական, հարյուր մեկ, քառասուն, եռապատիկ, միլիոն,

Բ․ քանակական, հինգ հարյուր, յոթնապատիկ, իննսունութ, տասը, կոտորակային,

Գ․ բազմաթիվ, տասնինը, քառյակ, յոթանասուն, երկու, եռանիստ։

3.       Ընդգծե՛ք երեք դասական թվական․

Ա․ քսանմեկերորդ, մեկ չորրորդ, երսեուներկուերորդ, հազարավոր, հարյուրերորդ, երկուստեք,

Բ․ հնգյակ, մեկհարյուրերորդ, տասնչորսերորդ, երրորդական, չորրորդ, քսանութերորդ,

Գ․ առաջին, երեք քառորդ, տասնիններոդ, երկրորդականություն, կրկնակի, հիսունմեկերորոդ։

4.       Ընդգծեք երեք բաշխական թվական․

Ա․ մեկ-մեկ, բազմակի, երկուական, ինը տասներորդ, հինգական, իններորդ,

Բ․ մեկումեջ, հինգ-հինգ, քսանական, չորս հինգերորդ, յոթական, երիցս,

Գ․ երկրորդական, տասնհինգ-տասնհինգ, յոթ ութերորդ, մեկական, բաշխական, տասական։

5.       Ընդգծե՛ք երեք կոտորակային թվական․

Ա․ մասնական, երկու երրորդ, տասներորդական, մեկ երկրորդ, զրո ամբողջ հինգ տասնորդական, սակավաթիվ,

Գ․ մեկ երրորդ, հարյուրապատիկ, երկու ամբողջ վեց տասնորդական, ամբողջական, երկու յոթերորդ, հնգանիստ,

Գ․ երկրորդային, մեկ քառորդ, քառածալ, հինգ վեցերորդ, կոտորակ երեք ամբողջ տասնյոթ հարյուրերորդական։

6.       Ընդգծե՛ք երեք պարզ թվական․

Ա․ բազում, միլիոն, երեքական, քսան, քանակ, ութ,

Բ․ միլիարդ, վեցերորդ, ամբողջ, 

Գ․ թիվ, տրիլիոն, միակ, յոթ, տասնվեց, չորս,

Դ․ հարյուր, եռյակ, վեց, քսաներորդ, երկու, տասնհինգ,

Ե․ միայն, հինգ, ութական, տասը, յոթերորդ, հազար։ 

Վիտամին A, քիմիական կառուցվածքով նման նյութերի խումբ, որի մեջ մտնում են՝ ռետինոլ (վիտամին A₁, ակսերոֆտոլ) և այլ ռետինոիդներ, միանման քիմիական ակտիվությամբ օժտված՝ դեհիդրոռետինոլ (վիտամին A₂), ռետինալ (ռետինեն, վիտամին A₁-ի ալդեհիդ) և ռետինոյաթթու։ Պրովիտամին A-ին են պատկանում կարոտինոիդները, որոնք վիտամին A-ի նյութափոխանակային նախորդներն են․ նրանց մեջ ավելի կարևորը բետա-կարոտինն է։ Ռետինոիդները պարունակվում են կենդանական ծագման մթերքներում, իսկ կարոտինոիդները՝ բուսական։ Բոլոր այս նյութերը լավ լուծվում են ոչ բևեռային օրգանական լուծիչներում (օրինակ՝ յուղի մեջ) և վատ լուծվում են ջրում։ Վիտամին A-ն պահեստավորվում է լյարդում, կարող է կուտակվել հյուսվածքներում։ Չարաշահման դեպքում ցուցաբերում է տոքսիկություն։

Վիտամինը հայտնաբերվել է 1913 թվականին։ 1931 թվականին նկարագրվել է նրա կառուցվածքը, իսկ 1937 թվականին հաջողվեց նրան բյուրեղացնել։

Վիտամին A-ն իրականացնում է բազմաթիվ կենսաքիմիական կարևոր ֆունկցիաներ մարդու և կենդանիների օրգանիզմում։ Ռետինալը համարվում է հիմնական տեսողական գունանյութի (պիգմենտի)՝ ռոդօպսինի բաղադրիչ։ Ռետինոյաթթվի ձևով վիտամինը խթանում է աճը և զարգացումը։ Ռետինոլը համարվում է բջջաթաղանթի կառուցվածքային բաղադրիչ, ապահովում է օրգանիզմի հակաօքսիդանտային պաշտպանությունը։

Վիտամին A-ի անբավարարությունից զարգանում են էպիթելի տարբեր ախտահարումներ, տեսողության վատթարացում, խանգարվում է եղջերաթաղանթի խոնավացումը։ Այդ թվում նկատվում է իմունային ֆունկցիայի իջեցում և աճի դանդաղում։

 1. Նախադասության մեջ շարադասության սխալ կա. ուղղի՛ր:

Արահետը որոշակիորեն ձգվեց բլուրն ի վեր, ու հասկացա, որ հասել ենք բլրի ստորոտին:
Դանակով կտրում էր ծակծկող փշերն ու լիանաները ու ճամփա էր բացում ետևից եկողների համար:
Նա անաղմուկ ոտքերը դնում էր փափուկ խոտի վրա, բայց աղմկոտ էր շնչում:
Շատ հեշտ էր բարձրանում, կարծես, հարթ ճանապարհով էր քայլում:
Բույնը շատ լավ քողարկում էին խոտերում:

 Ա խմբի նախադասությունների կետադրական տարբերությունը գտի՛ր և դրա պատճառը բացատրի՛ր: Բ խմբի նախադասություններն ի՛նքդ կետադրիր:

Ա. Հողմը մռնչաց, գալարվեց և խառնեց ծովի ալիքները:

Հողմը մռնչաց, գալարվեց և ծովի ալիքները լեռնացան:

Դեմքը խաղաղ էր ու ողողվել էր մի զարմանալի լույսով:

Դեմքը խաղաղ էր, ու աչքերում մի զարմանալի լույս էր ցոլում:

Մայորն անձամբ ցույց կտա կղզին կամ իր թիկնապահին կուղարկի ինձ ուղեկցելու:

Մայորն անձամբ ցույց կտա կղզին, կամ նրա թիկնապահը կուղեկցի ինձ:

Բ. Արևը ժպտաց և արթնացրեց ծաղիկներին:

Արևը ժպտաց, և ծաղիկներն արթնացան:

Նա խոսում էր բարձր, խրոխտ ձայնով ու իր խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:

Նա խոսում էր բարձր, խրոխտ ձայնով, ու դա նրա խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:

Նա մեզ թող սպասի ավտոմեքենաների կանգառում կամ էլ Ջերալդի հետ            միանգամից գնա հրավերքի սրահը:

Նա մեզ թող սպասի ավտոմեքենաների կանգառում կամ ինքն ու Ջերալդը միանգամից  գնան հրավերքի սրահը:

4. Առանձնացրո՛ւ վա հոլովման ենթարկվող երեք բառ։

Ա․ Աշուն, այսօր, կեսգիշեր, երեկո, ուրբաթ, տարի։

Բ․ տուն, ամիս, օր, երեկ, րոպե։

Օգնություն

Մի օր որոշեցին մրցույթ անցկացնել՝ որպեսզի գտնեն ամենասիրող ու հոգատար երեխային։ Հաղթողը չորս տարեկան տղան էր, ում հարևանը՝ տարեց մի տղամարդ, վերջերս կորցրել էր կնոջը։ Երբ տղան տեսավ, որ ծերունին լաց է լինում, նա բակում մոտեցավ նրա մոտ , ծնկի իջավ և պարզապես նստեց այնտեղ։ Երբ մայրը ավելի ուշ հարցրեց, թե ինչ է ասել տղամարդուն, տղան պատասխանեց, որ Ոչինչ: Նա պարզապես օգնել էր նրան լաց լինել:

https://bolsunov.com/istorii-legendy-pritchi/

1.Քարտեզի վրա նշել Հարավարևելյան Ասիայի երկրները ու դրնաց ափերը ողողող ջրային ավազանները:

2.Որոնք են Հարավարևելյան Ասիայի երկրների զարգացման նախադրյալները:

Հարավարևելյան Ասիայի երկրների զարգացման նախադրյալներն են ռեսուրսները, բնակլիմայական պայմանները, հողերը, աշխատուժը, գաղութ լինելը, գործընկեր երկրները և աշխարհագրական դիրքը։

3.Ինչ դեր ունի Հարավարևելյան Ասիան համաշխարհային տնտեսության մեջ:

Հարավարևելյան Ասիան կարևոր դեր ունի համաշխարհային տնտեսության մեջ։ Սինգապուրը ամենազարգացած երկրներից մեկն է և այդ առումով օգնում է մնացածին։ Հարավարևելյան Ասիայի երկրները արտահանում են թեյ, բրինձ, ծովամթերք, բնական կաուչուկ և այլն։ Այս երկրները ունեն նաև պատմամշակույթային արժեքներ և եղել են Բրիտանիայի գաղութը։  

Տնային աշխատանք

Ուղիղ խնդիրով նախադասությունները շրջել՝ դարձնելով ներգործող խնդիր ունեցող նախադասություններ:

Աղջիկը խոհանոցում համեղ ընթրիք էր պատրաստում:

Երկրաշարժը քանդել է նրա խարխուլ կացարանը:

Անհրաժեշտ դեղը բուժեց ծանր հիվանդին:

Ամպերը ծածկեցին երկինքը:

Նահապետը ներս հրավիրեց հարևաններին:

Ծերունի Մովսեսը օրհնանքի խոսքեր ասաց:

Նուբարը սուփրա փռեց, սեղանին մի կուլա գինի դրեց:

Ներգործող խնդիրով նախադասությունները շրջել՝ դարձնելով ուղիղ խնդիր ունեցող նախադասություններ:

Մառախուղի թանձր քուլաները հալածվում էին քամուց:

Արագ հինգ դիմում լրացվեց Սիմոնի կողմից:

Ամրոցի աշտարակներն ամեն գիշեր լուսավորվում էին նրա կողմից:

Պարսպի ներսը ծածկված էր բերրի պտղածառերով, խաղողի որթերով և ծաղկող թփերով:

Բարձրահասակ բարդին թեթև օրորվում էր գիշերային մեղմ քամուց:

Դասարանական աշխատանք

1.       Փակագծերում տրված տարբերակներից ընտրե՛ք ճիշտը։

Ես ձեզ բազմիցս զգուշացրել եմ։

Ռուսերեն այնքան գիտի, որ հազվադեպ է օգտվում բառարանից։

Կարծում եմ՝ պետք է միաժամանակ սպասել մինչև կճշտվեն որոշ հանգամանքներ։

Ես ձեր կարծիքը ամբողջովին ընդունում եմ և պատրաստեմ պաշտպանելու այն։

Տնօերենը խստիվ կերպով արգելել է դասերի հաշվին այլ գործով զբաղվելը։

Բոլորը /հոտնկաց ծափահարում էին պատանի ջութակահարին։

Մրցույթի արդյունքները առայժմ չեն հրապարակվել, բայց ես չեմ կասկածում իմ հաղթանակին։

Մեր փողոցի նոր գետնանցումը արդեն գործում է։

2.       Ընդգծե՛ք չափի երեք մակբայ։

●Հիմնականում●, դանդաղ, ●ամբողջովին●, գյուղից գյուղ, վաղօրոք, ●եռակի●։

3.       Ընդգծե՛ք ձևի երեք մակբայ։

●Դանդաղ●, փոքրիշատե, հավետ, ●հանկարծ●, ●ուշիուշով●, ամենուրեք։

4.       Ընդգծե՛ք ժամանակի երեք մակբայ։

Ավելի, ●ուշ●, ●ապա●, ձեռաց, ●այլևս●, գյուղեգյուղ։

5.       Ընդգծե՛ք մակբայները։

Այդ ●հանկարծակի● հանդիպումը մեզ շատ շփոթեցրեց։

Կարճ ●ժամանակում● երիտասարդի կյանքում անսպասելիորեն տեղի ունեցավ փոփոխություն։

Սպարապետի ●ազնվորեն● հպարտ հայացքը վկայում էր նրա մեծ հոգու մասին։ 

Համո Սահյան 《Ոչինչ չի փոխվի》

Իմ մահով ոչինչ չի փոխվի կյանքում,
Ու չի պակասի աշխարհում ոչինչ,-
Մի լույս կմարի հինգերորդ հարկում,
Կմթնեն մի պահ աչքերը քո ջինջ։

Բայց հավքերն էլի հարավ կչվեն,
Մանուկներն էլի կխաղան բակում,
Կանաչներն էլի ցողով կթրջվեն,
Ծաղիկներն էլի կշնչեն մարգում։

Կվառվի լույսը հինգերորդ հարկում,
Կժպտան նորից աչքերը քո ջինջ,
Իմ մահով ոչինչ չի փոխվի կյանքում,
Եվ չի պակասի աշխարհում ոչինչ։

 Մարսողական համակարգը կազմված է մարսողական խողովակի օրգաններից և մարսողական գեղձերից:

Մարսողական օրգաններն են բերանի խոռոչը, ըմպանը, կերակրափողը, ստամոքսը, 12-մատնյա աղին, բարակ, հաստ աղիները, ուղիղ աղին և հետանցքը:

Մարսողական գեղձերն են թքագեղձերը, լյարդը, ենթաստամոքսային գեղձը, նաև ստամոքսի ու աղիների լորձաթաղանթում գտնվող հսկայական քանակությամբ մանր գեղձերը:

Մարսողական խողովակի պատերն արտաքինից պատված են շարակցական հյուսվածքային թաղանթով, միջին շերտը հարթ մկանային կազմություն ունի: Այդ մկանաթելերի կծկման շնորհիվ աղիների պարունակությունը տեղաշարժվում է, և, ի վերջո, չմարսված նյութերը հեռացվում են օրգանիզմից: Մարսողական խողովակի պատերի ներքին շերտը լորձաթաղանթն է, որը կազմված է գեղձային էպիթելից:

Դասարանական աշխատանք

Անջատման խնդիր

Այն առարկան, որից անջատվում, ծագում կամ սկսվում է գործողությունը, կոչվում է անջատման անուղղակի խնդիր։

Անջատման անուղղակի խնդիր են պահանջում հեռանալ, անաջատվել, բաժանվել, թաքնվել, թաքցնել, խուսափել, փախչել, պոկել, փախցնել, հեռացնել, զրկել, ձանձրանալ, հրաժարվել, զզվել և այլ բայեր։

Դրվում է բացառական հոլովով և պատասխանում է ումի՞ց, ինչի՞ց, ինչերի՞ց հարցերին։

1.       Գտի՛ր և ընդգծի՛ր միասնության խնդիրները։

Արսենը քեզնից երբեք չի կարող բաժանվել։

Մարդիկ փախչում էին ստից և կեղծիքից։

Նա վաղուց էր ձանձրացել իր ընկերներից։

Թաքցրեց իր անհանգստությունը ծնողներից։

Ոչ մի կերպ չէր կարողանում ազատվել այդ ծանր մղձավանջից։

2.       Համեմատել երեք նախադասությունները։

Ես նրան չեմ զրկի այդ հաճույքից։

Ես վիրավորվեցի նրա խոսքերից։

Ես լալիս էի վիրավորանքից։

Միասնության խնդիր

Այն առարկան, որի հետ, որի ընկերակցությամբ կատարվում է գործողությունը, կոչվում է միասնության խնդիր։

Արտահայտվում է սեռական հոլովի և հետ կապի կապակցությամբ, պատասխանում է ո՞ւմ հետ, ինչի՞ հետ հարցերին։

Արտահայտվում է նաև գործիական հոլով , հանդերձ կապային կապակցությամբ։

3.       Գտի՛ր միասնության խնդիրները, ընդգծիր։

Մինչ ուշ երեկո եղբայրներով աշխատեցին դաշտում։

Նա միշտ որսի էր գնում շան հետ։

Ընտանյոք հանդերձ քննարկեցին այդ հարցը։

Արմենի հետ մասնակցեցինք նրա մեծարման երեկոյին։

Նուբարն ամեն առավոտ մոր հետ բարձրանում էր սարը։

Կնոջ հետ գնում էր նրանց այգին՝ խնամելու։

Վերաբերության խնդիր

Այն առարկան, որի վերաբերմամբ կամ շուրջը կատարվում է գործողությունը, կոչվում է վերաբերության անուղղակի խնդիր։

Դրվում է․

Ա․ Բացառական հոլով

Բ․ Սեռական հոլովով և մասին, շուրջը, վերաբերմամբ կամ վերաբերյալ, նկատմամբ, առթիվ, հանդեպ կապերի կապակցությամբ։

4.       Գտի՛ր վերաբերության խնդիրները, ընդգծի՛ր։

Ես նրա մասին վատ կարծիք երբեք չեմ ունեցել։

Նրա շուրջը զանազան պատմություններ էին պտտվում։

Քո վերաբերյալ իմ ձեռքի տակ եղածն արդեն իսկ բավական է գործը սկսելու համար։

Ավարտական զանգի մասին բոլորը մոռացել էին։

Անհանգստացած պատմում էին այդ օրվա անցուդարձից։ 

Մի տատիկ  ասել է տղամարդուն, որ իր հարևանը մաքուր ձեռքերով չէ, որ, ասում են, կարող է կացին գողանալ։ Տղամարդը եկավ տուն։ Եվ — անմիջապես սկսեց կացին փնտրել:Չկար կացինը  ամբողջ գոմը փնտրեցի — ոչ մի տեղ կացինը չկար: Դուրս է գալիս փողոց:Տեսնում է, որ հարևանն է գալիս : Բայց նա պարզապես չի քայլում. նա քայլում է ինչպես մեկը, ով կացին է գողացել, և նայում է կասկածանքով, ինչպես մեկը, ով գողացել է կացինը, և նա ժպտում է, ինչպես մեկը ով գողացել է կացինը : Հարևանը նույնիսկ  բարևեց այնպես, ինչպես գողացած կացինը։ «Ի՜նչ անազնիվ հարևան ունեմ ես»։ որոշեց տղամարդը .
Նա պահեց իր կատաղությունը և վերադարձավ տուն։ Տեսեք, կացինը գոմի տակ է։ Նրա կացին! Երևի երեխաներից մեկը վերցրել է կացինը ,և իր տեղը չի դրել։Ուրախացավ տղամարդը: Գոհ-գոհ դուրս է գալիս դարպասից։ Եվ տեսնում է, որ հարևանը կացին գողացողի պես չի քայլում, նա կասկածանքով է նայում, բայց թչ թե կացին գողացողի պես և չի ժպտում, ինչպես կացինը գողացածի պես։

Лучшие притчи, легенды, истории

1.Քարտեզի վրա նշել Հնդկաստանի հարևանպետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:

2.Բնութագրեք Հնդկաստանի աշխարհագրական դիրքը:

Հնդկաստանը թերակղզի է, որն ընկղմված է Հնդկական օվկիանոսի մեջ, արևելքից և արևմուտքից դրա ափերը ողողում են Արաբական և Բենգալյան ծովերը։ Հնդկաստանը աշխահրում մեծությամբ 7-րդ երկրին է, դրա տարածքը կազմում է 3.2 մլն կմ²։ Հնդկաստանի հյուսիսային մասում դեռևս միջազգայնորեն ճանաչված չեն Քաշմիր ու Ջամու նահանգները, որոնք նկատմամբ հավակնություններ ունեն Հնդկաստանի հարևաններ Չինաստանն ու Պակիստանը։ Հնդկաստանը դաշնային հանրապետություն է, կազմված է 28 նահանգներից և 7 միութենական տարածքներից։ Հնդկաստանը հյուսիսից սահմանափագված է Հիմալայան և Կարակորամ լեռնաշղթանեով։Ի՞նչ դեր ունի Հնդկաստանը հվ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում

3.Ի՞նչ դեր ունի Հնդկաստանը հվ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում

Հնդկաստանը ներկայացնում է աշխարհի ամենահին քաղաքակրթություններից մեկը։ Հին ժամանակներում եվրոպացիները Հնդկաստանը գտնելու համար ձեռնարկում էին նավարկություններ և սխալմամբ հասնում ուրիշ տեղեր ու հայտնաբերում նոր մայրցամաքներ։ Հնդկաստանը ամենաբազմազգ և բազմալեզու պետություն է։ Եկրում պաշտոնապես գրանցված է մոտ 300 հազար էթնոս, 114 լեզու և 216 բարբառ։ Հնդկաստանում համատարած աղքատության ու չքավորության հետ մեկտեղ առկա է զարգացած բարձր տեխնոլոգիանների ոլորտը, արագ աճող տնտեսությունը։

4.Որո՞նք են Հնդկաստանի զարգացման նախադրյալները:

Մի շարք հանքատեսակներով Հնդկաստանն աշխարհի առաջատարներից է։ Ինչպիսիք են քրոմիտը, տիտանը, պղինձը, երկաթի հանքաքարը, մանգանը և բոքսիտը։ Հյուսիսում կան քարածխի մեծ պաշարներ։ Արաբական ծովի ափին հայտնաբերել են նավթ ու բնական գազ։ Հնդկաստանի մեծ հարստությունն են բազմազան հողերը։Որո՞նք են Հնդկաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:

5.Որո՞նք են Հնդկաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:

Հնդկաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերից մեկը արդյունաբերությունն է: Արդյունաբերության առաջատար ճյուղերից են՝ քիմիական ու թեթև արդյունաբերությունը, մեքենայաշինությունը և սև մետաղաձուլությունը, նաև Հնդկաստանը արտահանում է ոսկի:
Նաև տնտեսության առաջատար ճյուղերից են` գյուղատնտեսություն, ծառայություններ:

Deutschland

Du (Du hast, du hast, du hast, du hast)
Hast viel geweint (Geweint, geweint, geweint, geweint)
Im Geist getrennt (Getrennt, getrennt, getrennt, getrennt)
Im Herz vereint (Vereint, vereint, vereint, vereint)
Wir (Wir sind, wir sind, wir sind, wir sind)
Sind schon sehr lang zusammen (Ihr seid, ihr seid, ihr seid, ihr seid)
Dein Atem kalt (So kalt, so kalt, so kalt, so kalt)
Das Herz in Flammen (So heiß, so heiß, so heiß, so heiß)
Du (Du kannst, du kannst, du kannst, du kannst)
Ich (Ich weiß, ich weiß, ich weiß, ich weiß)
Wir (Wir sind, wir sind, wir sind, wir sind)
Ihr (Ihr bleibt, ihr bleibt, ihr bleibt, ihr bleibt)

(Deutschland!) Mein Herz in Flammen
Will dich lieben und verdammen
(Deutschland!) Dein Atem kalt
So jung und doch so alt
(Deutschland!)

Ich (Du hast, du hast, du hast, du hast)
Ich will dich nie verlassen (Ich weiß, ich weiß, ich weiß, ich weiß)
Man kann dich lieben (Du liebst, du liebst, du liebst, du liebst)
Und will dich hassen (Du hast, du hast, du hast, du hast)
Überheblich, überlegen
Übernehmen, übergeben
Überraschen, überfallen
Deutschland, Deutschland über allen

(Deutschland!) Mein Herz in Flammen
Will dich lieben und verdammen
(Deutschland!) Dein Atem kalt
So jung und doch so alt
(Deutschland!) Deine Liebe ist Fluch und Segen
(Deutschland!) Meine Liebe kann ich dir nicht geben
(Deutschland!)

(Deutschland) mein Herz in Flammen
Will dich lieben und verdammen
(Deutschland) dein Atem kalt So jung, und doch so alt
(Deutschland) deine Liebe Ist Fluch und Segen
(Deutschland) meine Liebe Kann ich dir nicht geben
(Deutschland!)

Գերմանիա

Գերմանիա Դուք (ունեք, ունեք, ունեք, ունեք)
Շատ լացել էք (Լաց, լաց, լաց, լաց)
Հոգով բաժանված (առանձնացված, առանձնացված, առանձնացված, առանձնացված)
Միավորված սրտով (Միասնական, միասնական, միասնական, միասնական) Մենք (Մենք կանք, մենք կանք, մենք կանք, մենք ենք)
Երկար ժամանակ միասին ենք (դուք, կաս, կաս, կաս)
Ձեր շունչը սառն է(Այնքան սառը, այնքան սառը, այնքան սառը, այնքան սառը) Սիրտը կրակի վրա է (Այնքան տաք, այնքան տաք, այնքան տաք, այնքան տաք) Դուք (կարող եք, կարող եք, կարող եք, կարող եք)
Ես (գիտեմ, գիտեմ, գիտեմ, գիտեմ)
Մենք (Մենք կանք, մենք կանք, մենք կանք, մենք ենք)
Դուք (դուք կմնաք, կմնաք, կմնաք, կմնասք
(Գերմանիա!) Սիրտս վառվում է ուզում եմ սիրել և անիծել քեզ
(Գերմանիա!) Ձեր շունչը սառն է
Այնքան երիտասարդ և դեռ այնքան ծեր
(Գերմանիա!) Ես (դու ունես, ունես, ունես, ունես) Ես երբեք չեմ ուզում լքել քեզ (գիտեմ, գիտեմ, գիտեմ, գիտեմ) Ձեզ կարող են սիրել
(Դուք սիրում եք, սիրում եք, սիրում եք, սիրում եք)
Եվ ուզում եմ ատել քեզ
(Դուք ստացաք, ստացաք, ստացաք, ստացաք) Մեծամիտ, գերազանցիկ Վերցրեք, հանձնեք Անակնկալ, անակնկալ Գերմանիա, Գերմանիա՝ ամենից առաջ (Գերմանիա!) Սիրտս վառվում է ուզում եմ սիրել և անիծել քեզ (Գերմանիա!) Ձեր շունչը սառը Այնքան երիտասարդ և դեռ այնքան ծեր (Գերմանիա!) Ձեր սերը օրհնություն է և անեծք (Գերմանիա!) Ես չեմ կարող քեզ տալ իմ սերը (Գերմանիա!) (Գերմանիա) սիրտս վառվում է ուզում եմ սիրել և անիծել քեզ (Գերմանիա) քո շունչը սառը Այնքան երիտասարդ, բայց այնքան ծեր (Գերմանիա) ձեր սերը օրհնություն է և անեծք (Գերմանիա) իմ սերը, ես չեմ կարող քեզ տալ (Գերմանիա!)

1.Ընտրե՛ք այն միտքը, որը ,ձեր կարծիքով, արտահայտում է ստեղծագործության գաղափարը:

Հիմնավորե՛ք Ձեր ընտրությունը.

իշխանությունները հոգ էին տանում ժողովրդի մասին,

իշխանությունները լուծել էին աղքատության խնդիրը,

●այս պետությունը հիմնված էր խաբեության վրա●

իշխանությունը գտել էր երջանիկ լինելու գաղտնիքը:

2. Ի՞նչո՞ւ է ստեղծագործությունը կոչվում ,,Փոքրիկ դրախտ,, :

Ստեղծագործությունը կոչվում է ,,Փոքրիկ դրախտ,, քանի որ իրական դրախտից շատ հեռու էր:

3.Ցույց տվե՛ք ստեղծագործության գաղափարի կապը վերնագրի հետ:

4. Ո՞րն է հեղինակի ասելիքը, ձեր կարծիքը ասելիքի վերաբերյալ:

Տնային աշխատանք

1. Բ խմբի նախադասություններն Ա խմբի նախադասություններին ավելացրո ´ւ և կետադրի՛ր (մի մասը` ստորակետերով, մի մասը` փակագծերով):

Ա. Արամը տանն սպասում էր:
Ընկերը այլայլված քայլում էր անկյունից անկյուն:  
Տղայի այդ արարքի մասին ինձ պատմել էր նրա մայրը:
Մարինեն գեղեցիկ ու պայծառ աչքեր ուներ:
Վերջապես գործընկերս եկավ, և մենք միասին դուրս գնացինք:
Աղջիկն անսպասելիորեն ժպտաց ու պարզեց ձեռքը:
Բ. Ա՜յ քեզ զարմանալի պատմություն:
Ես հենց նրան էլ սպասում էի:
Վախից գլուխը կորցրել էր:
Նրա հետ երեկ էի պայմանավորվել:
Նա զարմանալի պայծառ ժպիտ ուներ:
Նրա անունը, պարզվեց, Մարինե է:
Վերջապես գործընկերս եկավ՝ ես հենց նրան էլ սպասում էի, և մենք միասին դուրս գնացինք։
Նրա անունը, պարզվեց, Մարինե է, Մարինեն գեղեցիկ ու պայծառ աչքեր ուներ։

2. Նախադասությունները տարբեր ձևերով կետադրի՛ր այնպես, որ իմաստը փոխվի:

Մանեն կարդում էր բոլորովին հանգիստ, նրա ձայնը հնչում էր հարթ ու հավասար:
Այգուց դուրս եկած միջահասակ մարդուն՝ Վարդանին նորից հանդիպեցինք ձորում:
Աճում էին Հակոբի խնձորենիները, որդիները՝ Արամն ու Արեգը:
Երկաթուղու վարչության կառավարիչը՝ ճաղատ գլխով ու շատ երկար բեղերով մի մարդ և մյուս հյուրերը երգում էին:
Այդ կնոջից՝ Սառայի մորից հետո, աներս նորից ամուսնացել է:

Դասարանական աշխատանք

Տրված նախադասություններում ընդգծել ներգործող խնդիրները․

Ես անչափ հուզվել էի ծնողներիս անակնկալ այցից։

Երիտասարդ համազգեստը կարվել էր Թիֆլիսիսց հրավիրված դերձակի կողմից։

Երկինքը միանգամից ծածկվեց ամպերով։

Փողոցները փակվել էին մեքենաներով։

Նամակը բարձրաձայն կարդացվեց պապի կողմից։


2.       Նախադասությունները դարձրո՛ւ ներգործող անուղղակի խնդրով։

 

Սիմոնը արագ հինգ դիմում լրացրեց։

Հինգ դիմում լրացվեց Սիմոնի կողմից։

Քամին հալածում էր մառախուղի թանձր քուլաները։

Մառախուղի թանձր քուլանները հալածվում էին Քամու կողմից։

Զինվորները բերում էին Զոհրակին։ 

Զոհրակը բերվեց զինվորների կողմից։

Խոսքի ուժ

Երբեմն խոսքը կարող է մարդու կյանքի վրա լուրջ ազդեցություն ունենալ: Դա կարող է լինել նույնիսկ նրա կամքից անկախ: Կան մարդիկ, ովքեր, իրենց խոսքը սխալ գործածելով, անվերջ տարաձայնությունների ու պարտությունների մեջ են: Բայց կան նաև մարդիկ, ովքեր խոսքի միջոցով կարողանում են հաջողությունների հասնել: Յուրաքանչյուրն էլ կարող է հասնել հաջողության, ճիշտ օգտագործելով խոսքի ուժը, ինչպես այսօր եղավ  «Թավշյա հեղափոխության »ժամանակ:  Խոսքերի միջոցով արտահայտված կարծիքներ, որոնք կարող են փոխել մեր կյանքը և դարձնել գունավոր: Խոսքի ուժն այնքան հզոր է, որ կարող է տանել մեզ հաջողության կամ կործանման:  Այսօր ինձ մեծ ուժ և ոգևորություն են տալիս` ծնողներիս, ուսուցիչներիս, հարազատներիս և ընկերներիս դրական ու խրատական խոսքերը:

Դասարանական աշխատանք

Փափագ

Անուշ հոգի մը ըլլար,
Ես այն հոգվույն սիրահար,
Ան իմ երկինքըս ըլլար։

Ես այդ հոգին պաշտեի
Ինչպես երկինքը ծավի,
Զայն հեռուե՜ն պաշտեի։

Ան ցոլանա՜ր սրտիս մեջ
Իր լույսերովը անշեջ,
Ես սուզվեի՜ անոր մեջ։

Անուշ հոգի՜ մը միայն,
Ու գրկեի՜ ես անձայն
Զայն հոգիիս մեջ միայն․․․

1. Բացատրի՛ր փափագ բառը։ կարոտ, ցանկություն:

2. Բացատրի՛ր անշեջ, ծավի բառերը։անշեջ-անմար, ծավի-բաց կապույտ

3. Արևելահայերեն փոխադրի՛ր ըլլար, ան, զայն,  հեռուեն, անոր բառերը։

Ըլլար-լինի

Ան-այն

Զայն-այն

Հեռուեն-հեռվից

Անոր-նրա

1.Պրոտոնների քանակին

2. Կարգաթիվ

3. 8

4. N տարրը

5.Էլեկտրոնների արտաքին էներգիական մակարդակում

6. +1

7. Տարր

8. Իզոտոպներ

9.Դրական և լիցք չունեցող

Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր խնդիր (գործողության հետ առնչություն ունեցող առարկա) լրացումներով:

Մի ականատես նկարագրում էր նկարչի, նկարը:
Բնության բոլոր ուժերը միասին անճանաչելիորեն փոխում են աշխարհը:
Լավան մոտենում էր այգուն:
Մի քանի օր անց որսորդներն են օգնության հասնում մոլորված աղջկան:
Լեռները դղրդում էին երկրաշարժից:
ժայռի գագաթը միայն պարանով կարելի է բարձրանալ:

2. Նախադասություններին ավելացրո՛ւ փակագծերում տրված հարցերին պատասխանող խնդիր լրացումներ, որոնք արտահայտվեն ա)բառով, բ) երկրորդական նախադասությամբ:

Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին: (ո՞ւմ) Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին գերուն: Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին նրան, ում կապել էին զոհասեղանին:

Թերակդզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում: (ինչի՞ մասին)
Թերակդզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում լեռների մասին։
Թերակղզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում տեղի ունեցած դեպքերի մասին։

Վերջապես արևը տաքացրեց: (ո՞ւմ)
Վերջապես արևը տաքացրեց Մաքսին։
Վերջապես արևը տաքացրեց նրան, ով շատ էր սառել։

Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան: (ի՞նչը)
Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան պահածոն ։
Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան այն, ինչ փնտրում էին ։

Քայլ առ քայլ առաջ գնալով` հասան: (ինչի՞ն)
Քայլ առ քայլ առաջ գնալով՝ հասան քաղաքին։
Քայլ առ քայլ առաջ գնալով՝ հասան այն ամենը ինչին շատ էին ուզում մոտենալ։

1. Ի՞նչ առանձնահատկություններ ունի Հարավային Ասիա տարածաշրջանը:
   Հարավային Ասիայի հասարակական-աշխարհագրական տարածաշրջանում ներառված երկների ընդհանուր տարածքը 4,5 մլն կմ է աշխարհի ցամաքի 3%-ից փոքր-ինչ ավելի: Այստեղ է բնակվում աշխարհի բնակչության 23%-ը:  
2. Ի՞նչ դեր ունի Հարավային Ասիան համաշխարհային տնտեսությունում:
   Հարավային Ասիան աշխարհի հնագույն քաղաքակրթության օջախներից է։ Հարավային Ասիան աշխարհում առաջատարն է թեյի, ոսպի, ջուտի, գետնանուշի, գարու, բրնձի, ցորենի, բամբակի և այլ բույսերի համախառն բերքով:
3. Որո՞նք են Հարավային Ասիայի երկրների տնտեսության մասնագիտացված ճյուղերը:
   Հարավային Ասիայի երկրներում շատ զարգացած է գյուղատնտեսությունը: Հարավային ասիայի  հարստություններից առանձնացնում են քարածուխի, մանգանի, քրոմի, երկաթի, և տիտանի հանքաքարերը։
4. Քարտեզի վրա նշել Հարավային Ասիայի երկրները և այդ երկրների ափերը ողողող ջրային ավազանները:

1.Ի՞նչ երկու խոշոր չարիքների մասին է խոսքը։

 Խոսքը մտավոր հոգնածության և ներվոտության մասին էր:

2. Որո՞նք են այդ չարիքների առաջացման պատճառները։

Ներվոտության աղետները առաջ են անցել մեր դարից:Ներվայն հոգնածությունն էլ եկել է ժամանակակից դպրոցից:

3.Ի՞նչ է առաջարկում Աղայանը այդ խոշոր չարիքները հաղթահարելու համար։ Նա խորհուրդ է տալիս որպեսզի ոչ միայն փոփոխվի դպրոցի սիստեմը այլ նաև ընդհանրապես սիստեմը հեռացնեն և բերեն նոր սիստեմ։

Մարսողական համակարգ

Մարսողական համակարգը դա օրգանների համակարգ է,որի դեր ընդունված է սննդանյութերը ենթարկվել մեխանիկական և քիմական մշակման։Սննդամթերքի հիմնական բաղադրիչները՝ սպիտակուցները, ճարպերը, ածխաջրերն ու հանքային աղերն են:Սպիտակուցների, ճարպերի և ածխաջրերի քայքայումն ավելի պարզ` ջրում լուծելի միացությունների, կատարվում է մարսողական համակարգում:Մարսողության սկզբնական փուլում սննդանյութերը մանրացվում և խառնվում են մարսողական հյութերի հետ: Այնուհետև մարսողական հյութերի ազդեցության տակ խոշոր և բարդ օրգանական միացությունները քայքայվում են ավելի պարզ միացությունների և դառնում են լուծելի ու մատչելի ներծծման համար:Մարսողական օրգաններն են բերանի խոռոչը, ըմպանը, կերակրափողը, ստամոքսը, 12-մատնյա աղին, բարակ, հաստ աղիները, ուղիղ աղին և հետանցքը:Մարսողական գեղձերն են թքագեղձերը, լյարդը, ենթաստամոքսային գեղձը, նաև ստամոքսի ու աղիների լորձաթաղանթում գտնվող հսկայական քանակությամբ մանր գեղձերը:

1. Նայի՛ր օրինակին և ընդգծված որոշիչ բառակապակցությունը փոխարինի՛ր որպես կամ  իբրև կապերով կազմվող բացահայտիչներով: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`

Կոշիկի դատարկ տուփի  նման տունը ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա: 1. Որպես կոշիկի դատարկ տուփ՝  տունն ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:
 2. Տունը` որպես կոշիկի դատարկ տուփ, ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:
Նավի հսկա թրի նմանվող սուր քթամասը ճեղքում էր ջուրը:
Ապահով թաքստոցի նմանվող այդ տակառը կատվին շատ էր փրկել:
Մութ վարագույրի նմանվող անտառը թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին:
Սպիտակ բրդի եթերային ծվենների նման  ամպերը սահում էին մեր գլխի վրայով:
Տարօրինակ արձանների նմանվող ժայռերը կանգնել էին
քամուն հանդիման:
Այդ վայրերի միակ տիրակալի նման  քամին շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում:

1.Որպես՝ նավի հսկա թուր, սուր քթամասը ճեղքում թր ջուրը։

2.Քթամասը՝ որպես նավի հսկա թուր, ճեղքում էր ջուրը

1.Որպես՝ ապահով թաքստոց, այդ տակառը կատվին շատ էր փրկել։

2.Տակառը՝ որպես ապահով թաքստոց, կատվին շատ էր փրկել։

1.Որպես, մութ վարագույր, անտառը թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին:

2.Անտառը՝ որպես մութ վարագույր, թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին։

1.Որպես՝ սպիտակ բրդի եթերային ծվեններ, ամպերը սահում էին մեր գլխի վրայով:

2.Ամպերը՝ որպես սպիտակ բրդի եթերային ծվեններ, սահում էին մեր գլխի վրայով։

1.Որպես՝ տարօրինակ արձաններ, ժայռերը կանգնել էին
քամուն հանդիման:

2.Ժայռերը՝ որպես տարօրինակ արձաններ կանգնել էին քամուն հանդիման։

1.Որպես՝ այդ վայրերի միակ տիրակալ,  քամին շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում:

2.Քամին՝ որպես այդ վայրերի միակ տիրակալ շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում

2. Նախադասությունն ընդարձակիր` կետերի փոխարեն  որպես ի՞նչ, իբրև ի՞նչ, որպես ո՞վ, իբրև ո՞վ հարցերին պատասխանող բացահայտիչներ գրելով:

Էլիասը`որպես ղեկավար, ինձ բացատրում էր ճանապարհը:
Անտառը`որպես բուսական աշխարհ, մռայլ ու գժկամ տեսք ուներ:
Թռչունի առաջին ճիչը`իբրև ողջույն, չափազանց զարմացրեց մեզ:
Իսկ այդ արձակ տարածության մեջ արձանն էր`որպես հիշատակ:
Պահակը`որպես պարտաճանաչ անձ, որոշեց ինձ մենակ չթողնել:
Ներողամիտ հայացքով նրանց խուճապին ու իրարանցմանը հետևում էր հավաստին`որպես գաղտնալսող:
Հարցերին պատասխանող պարոնը`որպես դերասան անցավ հավաքվածների միջով ու մոտեցավ մեքենային:

3.Կետադրի՛ր:
Հույներր ծովերի աստված Պոսեյդոնին եզ էին գոհաբերում՝ որպես ջրային տարերքի հզորության խորհրդանիշ:
Քարակերտ ու կղմինդրածածկ փոքրիկ տունը՝ որպես շքեղ ապարանք առանձնանում էր գյուղի խարխուլ տների մեջ:
 Նկարահանող խցիկի մոտ անփույթ կանգնած էր Ջեկը՝ իբրև իր արժեքն իմացող անփոխարինելի օպերատոր:
Տուփից ուղիղ դեպի կինը դուրս թռավ թունավոր կանաչ օձը՝ իբրև դիպուկ նետված փետրագնդակ:
Իբրև` սուրացող շնաձկանը կպած խխունջներ կառչել էինք վազող կենդանուց:
Լեռների ու բլուրների մեծ մասը՝ որպես հրաբխային ժայթքման զավակներ վեր են նետված ստորերկրյա հզոր ուժերի կողմից:

1.Ո՞վ է եղել ՀՀ-ի առաջին վարչապետը:

Հովհաննես Քաջազունի●

Ալեքսանդր Խատիսյան

Համո Օհանջանյան

Սիմոն Վրացյան

2.Ինպե՞ս է բացվում ՀՅԴ հապավումը:

Հայաստանի համազգային դաշինք

Հայկական հեղափոխական դաշնակցություն

Հայ հեղափոխական դաշնակցություն●

Համահայկական հանրապետական դաշինք

3.Ո՞վ էր գլխավորում ՀՀ-ի բանակը:

Գարեգին Նժդեհ

Զորավար Անդրանիկ

Մովսես Սիլիկյան●

Թովմաս Նազարբեկյան

4.Ինչպիսի՞ տարածքային խնդիրներ կային ՀՀ-ի և ՎՀ:

Լոռի և Ջավախք●

Սյունիք և Արցախ

Նախիջևան և Ջավախք

Չկար

5.Նշվածներից ու՞մ անունը չի համապատասխանում ՀՀ-ի զինանշանի և օրհներգի ստեղման գործում:

Միքայել Նալբանդյան

Վարդգես Սուրենյանց●

Ալեքսանդր Թամանյան

Հակոբ Կոջոյան

6.Ո՞վ էր 1920թ-ի մայիսյան ապստամբության ղեկավարը:

Կասյան

Ամիրյան

Շահումյան

Մուսայելյան●

7.Ո՞ր թվականին է Ռուսաստանում տեղի ունեցել Բոլշևիկյան հեղափոխությունը

1917

1918●

1919

1924

8.Ո՞ր պայմանագրով է Թուրքիան դուրս եկել Առաջին համաշխարհային պատրերազմից:

Բրեստ-Լիտովսկ

Փարիզի

Մուդրոսի●

Սևրի

Ա․ Քննարկե՛ք հետևյալ հատվածները։

Պայքարեք՝մի կողմ թողնելով ձեր Եսը: Եվ եթե դուք կարողանաք կռիվ տալ առանց ներքին կատաղության, ուրեմն դուք ամեն ինչ անանձնային կարող եք անել, քանի որ բախումը ամենաշատն է շոշափում մարդու Եսը: Եթե դուք դա անեք, դուք կդառնաք ամենակարող:

Բայց հիմա դուք չեք կարողանում մինչև անգամ անանձնական սիրով սիրել։

Հեղինակն ուզում էր ասել որ պետք է քո կռվում պայքարես մինչև վերջ, բայց չլինես զայրացած թշնամու վրա։

Բ․ Դո՛ւրս գրեք և մեկնաբանե՛ք այն հատվածը, որտեղ ասվում է, թե ինչո՞ւ Օմարը չսպանեց թշնամուն:Ես երդվել էի, որ պայքարելու եմ առանց ներքին զայրույթի: 30 տարվա ընթացքում ես պայքարել եմ առանց բարկության: Իսկ հիմա մեջս կատաղություն բարձրացավ: Երբ դու դեմքիս թքեցիր, հանկարծ այս ամենը անձնային դարձավ: Ես ցանկացա քեզ սպանել. դա իմ Եսից եկող ցանկություն էր:

Օմարը թշնամուն չսպանեց քանի որ գիտեր եթե նա սպաներ իր երդումը կոչնչսնար քանի որ նա կսպաներ թշնամուն զայրույթի պատճառով։

Գ․ Բացատրե՛ք ստեղծագոծության վերնագիրը։

Պայքար առանց կատաղության
Իմ կարծիքով պայքար առանց կոտաղության նշանակում է, որ պետք է պայքարել չբարկացած և պայքարել արդար առանց այլ գործոնների, և պայքարել քո ուժերով:

Shawarma Zutaten

Lavash (großer Teller) — 1 Stück; frische Tomaten — 2 — 3 Stück; frische oder eingelegte Gurken (gesalzen) — 2 — 3 Stück; kohl — mittelgroßer Kohl ¼; karottenblätter — 3 — 4 Blätter; Zwiebel — 1 Kopf; Schwerer Käse (beliebig) — 200 g; Fleisch 250 — 300 g. Zum Herstellen von Marinade. Zwiebel — 1 Kopf; trockener Wein oder raffinierter Traubenessig — ½ Glas. Knoblauchsauce zu machen. Kefir — 3 Esslöffel; dicke Mayonnaise — 3-4 Esslöffel; saure Sahne — 3-4 Esslöffel; Knoblauch — 6 — 7 Nelken; eine Mischung aus rotem und schwarzem gemahlenem Pfeffer; gebogene, gebogene, getrocknete Kräuter (nach Ihrem Geschmack).

Տրված նախադասությունների ընդգծված անդամները համեմատի՛ր. Բ խմբի լրացումներն ինչո՞վ են տարբերվում Ա խմբի որոշիչներից: Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՛ւ են դրանք բացահայտիչ կոչվում:

Ա. Մեծ գիտնական Նյուտոնը քիչ աշակերտներ է ունեցել: որոշիչ
 Բ. Նյուտոնը` մեծ գիտնականը, քիչ աշակերտներ է ունեցել: բացահայտիչ
Բացահայտիչ նախադասություններում կա բութ «՝»

Ա. Մի օր նրա դուռը թակեց նախկին ծովագնաց էդմունդ Հալեյը: որոշիչ
Բ. Մի օր նրա դուռը թակեց էդմունդ Հալեյր` նախկին ծովագնացը: բացահայտիչ
Բացահայտիչ նախադասություններում կա բութ «՝»

2. Ընդգծված որոշիչներն ըստ օրինակի դարձրո՛ւ բացահայտիչ: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`Սիրո աստվածուհի Աստղիկը լողանում էր Արածանիի ջրերում:  Աստղիկը` սիրո աստվածուհին, լողանում էր Արածանիի ջրերում:

Հայաստանի ամենամեծ լիճ  Սևանից սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը:
Սևանից՝ Հայաստանի ամենամեծ լճից, սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը:

Տղան մոտեցավ չարաճճի գեղեցկուհի  արքայադստերը:
Տղան մոտեցավ արքայադստերը՝ չարաճճի, գեղեցկուհի։

Զորքը պաշարում է երկրի մայրաքաղաք Նինվեն ու սպասում նոր հրամանի:
Զորքը պաշարում էր Նինվեն՝ երկրի մայրաքաղաքը ու սպասում նոր հրամանի։

Կինը հարևաններին բողոքում է իր ոչ ու փուչ մարդ Նազարից: 
Կինը հարևաններին բողոքում է Նազարից՝ իր ոչ ու փուչ մարդուց։

Նազարի հետ կռվող Սաքոն էլ էր այդ հարսանիքում:
Սաքոն՝ նազարի հետ կռվողն էլ էր այդ հարսանիքում

 Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից:
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը՝ իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից

Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկ Կարոյով հպարտանում:
Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկով՝ Կարոյով հպարտանում:

3. Հարցական դերանունների փոխարեն համապատասխան բացահայտիչներ գրի՛ր:

Միքայելը` ընկերս, երեկ մեր տանն էր:
Տանտիրուհուց` կնոջից, հեռագիր էր ստացել:
Մայրը որդուց` իր տղայից, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` Սասունցի Դավթին:

Հրազդանը` գետը, Երևանով է անցնում: 

Վաղ ժամանակներից ի վեր ոմանք ձգտել են ստեղծել սարքեր, որոնք, առանց էներգիա ծախսելու, կարողանային անընդհատ օգտակար աշխատանք կատարել։ Այդ սարքերն անվանել են <<հավերժական շարժիչներ>>։

Ա նկարում պատկերված է հավերժական շարժիչի ամենահին նախագծերից մեկը։ Ըստ հեղինակի՝ այն հավերժ պետք է պտտվի ժամասլաքի պտտման ուղղությամբ, քանի որ աջ կողմերի գնդերի ծանրության ուժերի բազուկներն ավելի մեծ են, հետևաբար մեծ են նաև դրանց ուժի մոմենտները։ Իրականում այն չի պտտվում։ Չնայած անիվը ժամասլաքի պտտման ուղղությամբ պտտող ծանրության ուժերի բազուկներն ավելի մեծ են, սակայն այդ ուղղությամբ պտտող մոմենտ են առաջացնում հինգ գնդերի ծանրության ուժերը, իսկ հակառակ ուղղությամբ՝ վեց գնդերինը։

Հավերժական շարժիչի մեկ այլ նախագիծ պատկերված է Բ նկարում։ Ըստ հեղինակի՝ քանի որ աջակողմյան մարմինների վրա, բացի ծանրության ուժից, ազդում է նաև դեպի վեր ուղղված արքիմեդյան ուժը, ապա սարքը միշտ պետք է պտտվի ժամասլաքի պտտման հակառակ ուղղությամբ։ Սակայն այն չի աշխատի, քանի որ մարմինները ներքևից ջրավազանի մեջ մտցնելու համար անհրաժեշտ է հաղթահարել ջրի սյան հիդրոստատիկ ճնշումը։

Домашняя работа:

Упражнение 1.
Вставьте согласную З или С в приставку, объясните.
Расписание, нисходить, безмолвный, раздружиться, беззвучный,
использовать, ниспадать, мировозрение, разжигать, исповедь,
нисходящий, беспомощный, чрезмерный, возвышаться, разжать,
бесчувственный, черезчур, изябнуть, бесправный, восстание,
бесмятежный, расстелить, рассмешить, взлететь, безжизненный,
нисвергнуть, воспаление, бесконечный, расчесать, расчёт, рассчитать, чересполосица.

Упражнение 2.
Существительные с предлогами замените прилагательными с
приставками.
Образец: жизнь без забот — беззаботная жизнь.
Речь без связи – бессвязная речь, пассажир без билета – безбилетник,
певец без голоса – безголосый певец, труд без контроля – бесконтрольный труд,
отпуск без срока – бессрочный отпуск, жизнь без просвета – беспросветная жизнь, работа без смены – бессменная работа, пространство без воздуха – безвоздушное пространство ,
крестьянин без земли – безземельный крестьянин, зима без снега – бесснежная зима

Упражненеи 3.
Образуйте слова с приставками:

без/бес
цена – бесценно
забота – беззаботно
страж – бесстрашный
мера – безмерно
цель – бесцельно
форма – бесформенный
совесть – бессовестно
защита – Беззащитный
радость – Безрадостно

1. Բնութագրեք Ադրբեջանի աշխարհագրական դիրքը:
2. Ադրբեջանը լեռնային երկիր է Այդ լեռնային շրջաններում հաճախակի են երկրաշարժերը: Արդբեջանը ամբողջությամբ գտնվում է մերձարևադարձային գոտու հյուսիսային մասում: Աչքի է ընկնում արևոտ, չոր կլիմայով: Ադրբեջանի խոշոր գետեր են Կուրը և Արաքսը:  Նրանց ջրերը օգտագործվում են ոռոգման և էլեկտրաէներգիա ստանալու համար:
3. Ի՞նչ դեր ունի Ադրբեջանը հվ-արմ Ասիայում:
4. Որո՞նք են Ադրբեջանի զարգացման նախադրյալները:
5. Ադրբեջանի ինդերքը հարուստ է օգտակար հանածոներով. հատկապես նավթով և բնական գազով: Ցամաքից բացի (Ապշերոնյան թերակղզի) ,դրանց շատ հարուստ պաշարներ հայտնաբերված են նաև Կասպից ծովի հատակում: Զգալի են նաև երկաթի հանքաքարի (Դաշքեսան) , այրումինի հումքի ալունիտի (Գյանջայի Նախիջևանի մոտ), մոլիբդենի, քարաղի (Նախիջան) պաշարները:  

Cocktail aus Banane und Erdbeeren

Zutaten. Erdbeeren — 200 g, Bananen — 1 Stück Vanilleeis oder Milch — 70 g Zucker, Eis

Հայաստանի Հանրապետություն, ստեղծվել է 1918 թվականի մայիսի 28-ին՝ մայիսին տեղի ունեցած Սարդարապատի, Բաշ-Ապարանի և Ղարաքիլիսայի հերոսամարտերից հետո։ Առաջին հանրապետությունը հիմնադրվեց հայ ժողովրդի համար ծանր ժամանակահատվածում, երբ երիտթուրքական բնաջնջման ծրագրից խուսափած բազմահազար հայ գաղթականներն ու սովը, տրանսպորտային ուղիների շրջափակումները, քեմալական Թուրքիայի հարձակումը, ինչպես նաև Ռուսական Կայսրության մանիպուլատիվ ու դավաճանական կեցվածքը Դաշնակցական Կառավարության նկատմաբ հնարավորություն չէին ընձեռելու պետության ղեկավարներին ստեղծել կայուն պետություն։ Առաջին հանրապետությունը գոյատևեց մինչև 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ը, երբ Լենին-Աթաթուրք ապօրինի Մոսկովյան պայմանագրի արդյունքում Հայաստանի հանրապետության արևմտյան և հարավ–արևմտյան գավառները՝ այդ թվում Կարսը, Արդահանը, Կաղզվանը, Սուրմալու–Իգդիրը՝ սրբազան Արարատ լեռով, անցան քեմալական Թուրքիային, իսկ արևելյան գավառները՝ օկուպացվեցին բոլշեվիկների կողմից ու բաժանվեցին մի քանի մասի՝ Հայաստանի Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, Նախիջևանի երկրամաս, Արցախ, Գարդման-Գանձակ՝ Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության կազմում և այլն։ Չնայած կարճ կյանքին՝ Առաջին Հանրապետության դերը անգնահատելի է, նախ և առաջ՝ Հայոց Պետականությունը վերակերտելու առումով։

Երազ տեսա. Սայաթ-Նովեն մոտս էկավ սազը ձեռին,
Հրի նման վառման գինու օսկեջրած թասը ձեռին,
Նստեց, անուշ երգեր ասավ՝ հին քամանչի մասը ձեռին,
Էնպես ասավ, ասես ուներ երկնքի ալմասը ձեռին։

《Տաղարան》բանաստեղծությունների շարքը հիմնականում սիրո և կյանքի երազանքների մասին էր

Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր հատկացուցիչներով:

 Ընդգծված բառերին ավելացրո՛ւ հատկացուցիչ լրացումներ, որոնք ցույց տան, թե դրանք (հատկացյալները) ո՛ւմ, կամ ինչի՛ն են պատկանում կամ վերաբերում:

1. Վարորդի աչքն ամբողջ օրը ճանապարհին էր:
Միշտ հիշում է հոր խոսքը:
Սևանի ջուրը բարձրացել էր ձնհալից:
Ծառի արմատները շատ խորն էին թափանցել:
Գերմանիայի փողոցները լայն էին և ուղիղ:

2.Լճի Ձկները լույսի պատճառով շատ խորն էին իջել:
Սիրով կարդում էր Տերյանի բանաստեղծությունները:
Նիդերլանդների Երեկոն շատ խաղաղ էր:
Հարևանի Խանութն արդեն երկար ժամանակ փակ էր:
Սպաի Հրամանները շատ արագ էին կատարվում:

3. Նախադասություններն ընդարձակի´ր` ընդգծված հատկացուցիչի և հատկացյալի միջև ավելացնելով փակագծում տրված բառակապակցությունը: Կետադրությանն ուշադարությո´ւն դարձրու:

Օրինակ`

Արեգակի խավարումը  սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ: (ընդամենը մի քանի րոպե տևող) – Արեգակի` ընդամենը մի քանի րոպե տևող խավարումը սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ:

Նոբելի պայթուցիկ նյութեր արտադրող
գործարանները ցրված էին Եվրոպայով մեկ: (պայթուցիկ նյութեր արտադրող)
Նոբելի կտակր կարծես թե հակասում էր նրա ապրած կյանքին: (մարդության խաղաղասիրությունն ու զարգացումը խթանող)
Վիկտոր Համբարձումյանը դարձավ աստղաֆիզիկայի ամբիոնի առաջին վարիչը: (իր իսկ նախաձեռնությամբ ստեղծված)
Նա նկատեց, որ փայտանյութի բաղադրությունր ինչ-որ բանով խաղողի շաքարն է հիշեցնում (թղթի ու արհեստական մետաքսի վերածվող):
Քիմիկոսներն էին ելք փնտրում այդ երկրների բնակչությանն օգնելու: (գյուղատնտեսական մթերքների կարիք ունեցող)

Դասարանական աշխատանք

1. Կետադրի՛ր:
Ընկերս՝ զվարթ ու կատակաբան, շուրջն էր հավաքել բոլոր հյուրերին:
Կանաչազարդ դաշտավայրը՝ ցողված վաղորդյան մարգարիտներով, վառվում էր ծիածանի ամենանուրբ գույներով:
 Այդ առավոտ տեսածս առաջին բանը մեր ծիրանենին էր՝ ծաղկազգեստ ու բուրող:
Մայրամուտին ծովը՝ շառագույն ու հանդարտ, հանկարծ ալեկոծվեց:

2. Ընդգծված ծավալուն որոշիչները (որոշիչ բառակապակցությունները) գրի՛ր որոշյալից հետո: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`

Անտառաբնակ բուի նման մի կին քաշում էր գանգակի պարանր: Զանգակի պարանը քաշում էր մի կին` նման անտառաբնակ բուի:

Սրտաբուխ ու մտերիմ այդ ձայնը ուշքի բերեց նրան:
Նրան ուշքի բերեց այդ ձայնը՝ սրտաբուխ ու մտերիմ:
Գարնան երեկոյի նման գգվող մի ժպիտ թառել էր դեմքին:              
Թառել էր դեմքին մի ժպիտ՝ գարնան երեկոյի նման գգվող:
Կոշտուկներով պատած ու հողաբույր ձեռքերը հարգանք
էին ներշնչում:
Հարգանք էին ներշնչում ձեռքերը՝ կոշտուկներով պատած ու հողաբույր:
Անտառային հավերժահարսի  նման մի աղջիկ հանկարծ փայտահատին մոտեցավ:
Հանկարծ փայտահատին մոտեցավ մի աղջիկ՝ անտառային հավերժահարսի
նման:
Երկարոտն ու նրբակազմ մի կին անցնում էր մեր փողոցով:
Մի կին՝ երկարոտն ու նրբակազմ անցնում էր մեր փողոցով:
Գազանիկը մարդու ձեռքերին նմանվող երկար, բարակ ու ոսկրոտ մատներով թաթեր ուներ:
Գազանիկը մարդու ձեռքերին նմանվող թաթեր ուներ՝ երկար, բարակ ու ոսկրոտ մատներով։

3. Տրված ծավալուն որոշիչներն ավելացրո՛ւ ընդգծված գոյականներին այնպես, որ լինեն նրանցից առաջ և հետո: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`

Ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց: Ջրաղացը լռել էր արդեն: — Ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց ջրաղացը լռել էր արդեն:
Ջրաղացը` ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց, լռել էր արդեն:
Արդեն լռել էր ջրաղացը` ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց:

Խուճապահար թռչունի նման: Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
Վերջալույսի շողերով օծված: Լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես:
Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած: Զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:

Խուճապահար թռչունի նման: Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
— Խուճապահար թռչունի նման մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
Մի աղջիկը՝ խուճապահար թռչունի նման մոտեցավ հավաքվածներին։
Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին՝ խուճապահար թռչունի նման։

Վերջալույսի շողերով օծված: Լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես:
— Վերջալույսի շողերով օծված լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես: Լեռը՝ վերջալույսի շողերով օծտված, առասպելական մի նահապետ էր կարծես։ Առասպելական մի նահապետ էր կարծես լեռը՝ վերջալույսի շողերով օժտված։

Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած: Զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
— Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
Զանգը ՝ կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած, բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
Բոլորին հավաքում էր եկեղեցում զանգը՝ կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած։

Թելավոր ճոճանակի տատանումների ուսումնասիրում.

Պարզել թելավոր ճոճանակի աշխատանքի նպատակը.

Պարծել թելավոր ճոճանակի պարբերության և հաճախության կախումները.

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր.

Անցքով կամ կեռիկով գնդիկ, թել, նկրատ, ամրակալան` կցորդիչով և թաթով, վարկյանաչափ

Աշխատանքի ընթացքը.

Սեղանին դրեցի ամրակալանը և նրա վերևի ծայրին ամրացրեցի թաթը, չափերիզով չափեցինք 100 սմ թել կտրեցի մկրատով, նրանից կապեցի կեռիկով գնդիկը, այն կախեցի թաթից այնպես, փաքր ինչ բարձր լինի սեղանից: Ճաճանակի թելի երկարությունը չափեցի l-ով

Գնդիկը շեղեցի հավասարակշռության դիրքից 8-10սմ և բաց թողեցի: Չափեցի N հավասար է 40, լրիվ տատանումների ժամանակը: Հաշվեցի տատանումների պարբերությունը`T=t/N և հաճախությունը նշանակեցի` նյու:

Նյուն հավասար է N/t

Փորձը կրկնեցի կարճացնելով թելը 4 անգամ տատանումների լայնույթը դարձնելով 2-3սմ-ով:

Классная работа:

Упражнение 1

Расставьте пропущенные буквы.

А .

Собираться, блестеть, собирать, забирать, замереть, замирать, расстилать, расстелить, выжигать, блестящий, зажигательный, стереть, блистать, протереть, вытирать, выбирать, застелить, замерло, замирало, умереть, умирать, растирать, заблистать, выстирали, выдираю, забираю, протереть, собирающий, вычесть, вычитать, расстелить, расстилаться, запереть, запирать, прибирать, избиратели, сочитать, сочитание, блистательный, блеснет, приберет, опереться.

Б 

1. Автомобиль, скрипя тормозами на спуске остановился около калитки.
2. Между скамейками пробиралась девушка.
3. Его черный силуэт выделялся на фоне далекой светящейся зелени.
4. Наконец между стволами сосен что-то блеснуло.
5. Вверху, почти касаясь снежного склона, плыло странное огненное облако.
6. Позади на спокойной воде замерла яхта.
7. Остров был обсолютно гол.
8. Шарф ее развевался по ветру, чуть наклоненная вперед фигурка напряглась.
9. Вместе со своим отражением замок словно висит в воздухе, опоясанный бахромой густой зеленой тени.
10. Песок ложился вытянутыми ровными грядами по обочинам гладкого проспекта…
11. Он видел, как первые лучи солнца коснулись ледяного поля.
12. Шаги гулко раздевались под сводами.
13. В лодке стояла, управляя веслом, женщина с развевающимися волосами.

Домашнее задание

Распределите слова в две колонки: в одну – с чередующимися гласными в корнях, в другую – с проверяемыми гласными корня.С чередующимися гласными в корняхС проверяемыми гласными корня

Слова для выбора

Соб_ру ко_екцию, сп_шу на работу, зап_-вать водой, пост_лить простыню, раст_реть в порош_к, бл_стеть на со_нце, выб_раю ка_ету, выт_реть п_тно, изб_рательная к_мпания, бл_стящий ответ, ум_рать от нет_рпения, прим_рять к_стюм, прим_рить поссорившихся друзей, соб_ратель марок, зап_вать песню, сп_шу задачу, ч_стота пульса, ч_стота комнаты, посв_тить фонарем, посв_тить стихи маме, разв_вать память, разв_ваться на ветру, ст_рожить дачу, ув_дал Петю, ув_дал цветок, ст_ранные дж_нсы, зап_-реть в кл_довке, зап_вать л_карство, зап_рать на ключ, зам_реть от ужаса, соб_рать грибы, бл_снуть умом, мета_ическая заж_галка, ож_г руку, расст_лать постель, ож_г руки выт_райте ноги, поп_рчить суп, п_ровать на свежем воздухе, вып_рает лопатка, какая-то неразб_риха, скр_петь зубами, скр_пить подписью, выж_чь знак, выж_гание по дереву.

1.1912թ. Թիֆլիս լույս տեսնող «Պատանի» ալմանախում տպագրվում է Չարենցի առաջին բանաստեղծությունը: Չարենցը շատ ընթերցասեր էր և օրվա մեծ մասը կարդում էր: Թեև Կարսը գավառական փոքր քաղաք էր, սակայն գրական-հասարակական կյանքը բավականին աշխույժ էր, որի վկայությունը գրախանութների, գրադարանների, տպարանների և զգալի թվով ուսումնական հաստատությունների առկայությունն էր: Ընկերներից մեկը մի հատկանշական դրվագ է հիշում Չարենցի մասին. «… Հայրը` Աբգար աղան, փող էր տվել, որ Եղիշեն կոշիկ առնի, իսկ որդին, առանց երկար-բարակ մտածելու, այդ գումարով գրքեր առած եկավ տուն:

— Տո, դու խելքդ հացի հետ ես կերե՞լ,— զայրացավ հայրը: — Բոբի՞կ պիտի ման գաս: Եղիշեն ձայն չհանեց, բայց հետո, երբ դուրս եկանք ու գնում էինք մեր տուն, ճանապաչհին ասաց. — Լավ է մարդ ոտքից բոբիկ լինի, քան թե` խելքից»:

2.Հրատարակչության բաժնի վարիչ Եղիշե Չարենցի աշխատասենյակ է մտնում մի գրող, թղթապանակը ձեռքին և կատակել ցանկանալով’ ասում է.
— Մի՛ վախեցեք, մեջը ձեռագրեր չկան:
— Բա ինչո՞ւ ես պտտեցնում այդ դատարկ թղթապանակը,- հարցնում է Չարենցը…
— Պտտեցնում եմ, որովհետև մեջը լիքը հանճարեղ մտքեր կան,- շարունակում է կատակել գրողը:
— Հանճարեղ մտքերը հանճարեղ գլուխներում են լինում, ոչ թե դատարկ թղթապանակներում,- պատասխանում է բանաստեղծը:

Չարենցը շատ խիստ էր կենցաղում,- պատմում է գրող Խաժակ Գյուլնազարյանը,- հրաման էր տվել, որ ճանճերը սենյակ չմտնեն, բայց ճանճերը կարդալ չգիտեին ու պատուհանից էին մտնում:

Урок 1

1.Вставьте без­удар­ные глас­ные, най­ди­те про­ве­роч­ные слова.

Объединение, воплощение, обогащение, продолжение, удивление; роскошный, пренебрежительный, ужасающий, иссякать, распорядиться, изменить; скрепить листы — скрипеть перья­ми; раскaлить желе­зо — расколоть поле­но; не обижать сла­бых — обежать всю тер­ри­то­рию; овладеть зна­ни­я­ми, люби­мый преподаватель, политический ком­про­мисс, честолюбивый чело­век, заявление пра­ви­тель­ства, рос­сий­ское гражданство.

2.Укажите а или о пропущена в корне слова.

А.Горючее вещество, угарный газ, обгорелый пень, горячий пирог, гаревая дорожка, догоревший костер, загорелый спортсмен, бронзовый загар, огорок свечи, пахнет гарью, горячее время, загарать на берегу, выгореть на солнце, горячка, не горячись, газовая горелка, угар, подгоревшее молоко, разгорающийся день, перегоревший провод.

Б.Касательная, прикаснуться, предложить, предлагать, изложение, прилагательное, озарять, зоренька, зарница, подгорать, загорелый, загар, выгореть, слогаемые, выросли, вырастать, ростов, растительность, отрасль, ровнина, равняйсь, выровнять (грядки), макать (в сметану), непромокаемый (плащ), обмакнуть (кисть в краску), вымокнуть (под дождем).

10.երշիկեղեն

9.ձեթ

8.ալկոհոլ

7.քաղցր գազավորված ըմպելիքներ

6.կոնֆետներ

5.պատրաստի սոուսներ

4.վերմիշել

3.պահածոներ

2.ֆաստ ֆուդ

1.չիփսեր

10.յոգուրտ

9.նուռ

8.սունկ

7.սոխ

6.կաղամբ

5.ձուկ

4.գազար

3.քաղցր բիբար

2.բրոկոլի

1.խնձոր

Գրի’ր, թե տրված քառյակներից յուրաքանչյուրի հեղինակն ով է’ Թումանյան, Տերյան, Չարենց։ 

• Իրիկուն էր, հրակարմիր մի իրիկուն։
  Արևը, բորբ՝ մայր էր մտնում արևմուտքում։
  Դաշտի վրա փռվել էր մուժ արյունամած՝
  Թույն էր կարծես՝ բորբ արևի սրտից քամած։

Չարենց

• Դժկամ նայում են ժայռերը խոժոռ,
  Տխուր խաղում են ալիքները ժիր. —
  Ընդունիր հոգիս մոլոր, մենավոր,—
  Վերջին աղոթքիս խոսքը մի՛ մերժիր։

Տերյան

• Օտար դաշտերի անանց մշուշում
  Տըխուր լռության գիշերն է իջել —
  Իմ սիրտը հավետ թախիծն է մաշում,
  Մի լուսե երգ է իմ հոգում ննջել…

Տերյան

• Օ, նայիր ու տե՜ս, նայի՜ր ու ժպտա,
  Օ, նայի՜ր հեռուն.—
  Վառվել է ահա մի ոսկի շղթա
  Քրոջ աչքերում…

Չարենց

• Ամռան գիշերվա երկինքն աստղալի,
  Յուր հսկայական վըրանի ներքո
  Գրկած շարքերը բարձր լեռների,
  Պատմում է երկրին մեծությունն աստծո։

Թումանյան

• Որպես դաշույն՝ օրերի հնամենի պատյանից
  Ելնում է, կարծր ու բոսոր, ու վառվում է ապագան.
  Եվ չի մտնի նա հնի փոշոտ պատյանը նորից,
  Ու չի թաղվի օրերում, որ վառվեցին ու չկան։

Չարենց

• Որպես երկաթե մի մրրկահավ՝
  Թռչում է կարմիր մեր կամքը հիմա
  Աշխարհի հեռուն—
   Ու շաչում է հաղթ, երկաթ թևերով
  Հեռու ու մոտիկ ռազմադաշտերում:

Չարենց

• Լուսնի շողերը թովիչ-խուսափող
  Ստվերիդ նման և՛ հեռու, և՛ մոտ.
  Ես մի լուսնահա՛ր, ես մի խենթ լուսնո՛տ,
  Դու ցո՛լք, դու ցնո՛րք հավիտյան խաբող։

Տերյան

• Թեպետև բախտը մեզ շատ հարվածեց
  Երկար դարերով, ահեղ հարվածով,
  Թեպետև էսպես ցրվեց, տարածեց,
  Ձըգեց հողեհող, փըռեց ծովեծով,

Թումանյան

1)Առաջարկեք այնպիսի քիմիական ռեակցիայի օրինակ,որն ընթանում է տաքացման պայմաններում։

Ալյումինի այրումը թթվածնում

2)Առաջարկեք քիմիական ռեակցիաների 3 օրինակ, որոնք ընթանում են սենյակային ջերմաստիճանում։

կաթի թթվելը

Ջրի մեջ ներկ գցելը։

Աղը ջրի մեջ գցելը։

3) Ստորև թվարկված նյութերից թթվածինը որի՞ն անմիջականորեն չի միանա ա) ծծումբ բ) կալցիում գ) մագնեզիում դ)ոսկի

դ)ոսկի

4)Երկու անոթներից մեկը լցված թթվածնով, մյուսը օդով։Ինչպե՞ս կարելի է տարբերել դրանք։

Թթվածնով անոթի մեջ դուք կարող եք դնել մխացող
ջահ — այն կվառվի: Եթե ջահը դնես ջրածնով անոթի մեջ, այն կհանգչի։

5) նկարել Օզոնի մոլեկուլի մոդելը։

6)Ստորև թվարկվածներից ո՞րն է ֆիզիկական մարմին Ա) ջուր բ) սառույց գ) աղաջուր դ) ձնեմարդ

դ) ձնեմարդ

7) Հետևյալ երևույթներից ո՞րն է քիմիական ա) անձրևելու բ) ցողի առաջացումը գ) հրդեհի բռնկումը դ) կարկուտ տեղալը

գ) հրդեհի բռնկումը

8)Ատոմ բառը հունարենից թարգմանվում է Ա) անտեսանելի բ) անբաժանելի գ), փոքրագույն դ)անիմանալի

բ)անբաժանելի

9) Մթնոլորտի հիմնական բաղադրամասերն են հետևյալ քիմիական տարրերրը ա) ջրածին և թթվածին բ) ազոտ և ջրածին գ), ազոտ և թթվածին դ) թթվածին և ածխածին

գ) աղոտ և թթվածին

10) Ստորև թվարկված քիմիական տարրերից ո՞րն է ամենատարածվածը Երկրագնդի կեղևում ա) ջրածին բ) թթվածին գ) ածխածին դ) սիլիցիում

բ)թթվածին, դ)սիլիցիում

1.Вставьте без­удар­ные глас­ные, най­ди­те про­ве­роч­ные слова.

Объединение, воплощение, обогащение, продолжение, удивление; роскошный, пренебрежительный, ужасающий, иссякать, распорядиться, изменить; скрепить листы — скрипеть перья­ми; раскaлить желе­зо — расколоть поле­но; не обижать сла­бых — обежать всю тер­ри­то­рию; овладеть зна­ни­я­ми, люби­мый преподаватель, политический ком­про­мисс, честолюбивый чело­век, заявление пра­ви­тель­ства, рос­сий­ское гражданство.

2.Укажите а или о пропущена в корне слова.

А.Горючее вещество, угарный газ, обгорелый пень, горячий пирог, гаревая дорожка, догоревший костер, загорелый спортсмен, бронзовый загар, огорок свечи, пахнет гарью, горячее время, загарать на берегу, выгореть на солнце, горячка, не горячись, газовая горелка, угар, подгоревшее молоко, разгорающийся день, перегоревший провод.

Б.Касательная, прикаснуться, предложить, предлагать, изложение, прилагательное, озарять, зоренька, зарница, подгорать, загорелый, загар, выгореть, слогаемые, выросли, вырастать, ростов, растительность, отрасль, ровнина, равняйсь, выровнять (грядки), макать (в сметану), непромокаемый (плащ), обмакнуть (кисть в краску), вымокнуть (под дождем).

Վրաստան

1.Բնութագրեք Վրաստանի աշխարհագրական դիրքը:

Վրաստանը գտնվում է Հարավ-արևմտյան Ասիայում, վրաստանի դիրքը հարմար է որովհետև ելք ունի դեպի սև ծով և կարող է ապրանք տեղափոխել : Նրա հարևան պետություներնն են Հայաստանը, Ռուսաստանը, Ադերբեջանը և թուրքիան։ Ադերբեջանից ստանում է գազ և նաֆտ, Հայաստանից ստանում է ավելորդ եկամուտ որովհետև ապրանքները անցնում են վրաստանի սահմանով և այդ ապրանքի համար վճարվում է ավելորդ գումար։

2.Ի՞նչ դեր ունի Վրաստանը հվ-արմ Ասիայում:

Վրաստանը՝ որպես տարածաշրջանում բավական ակտիվ դերակատարում ունեցող երկիր է, որը փորձում է մի կողմից ամրապնդել և զարգացնել իր հարաբերությունները տարածաշրջանային իր հարևանների հետ, մյուս կողմից, արդյունավետորեն առաջ մղել իր շահերը տարածաշրջանում:

3.Որո՞նք են Վրաստանի զարգացման նախադրյալները:

3.Վրաստանը ունի զարգացման միջին մակարդակ։ Տնտեսությունը բազմաճյուղ է։ Դրա գլխավոր նախադրյալը բնակլիմայական պայմանների և ռեսուրսների բազմազանությունն է։ Արդյունաբերական արտադրանքի արժեքն զգալիորեն գերազանցում է գյուղատնտեսականին։ Մեծ է երկրի տնտեսության կախվածությունը արտաքին առևտրից։ Վրաստանի համար տնտեսական զարգացման հզոր գործոն է Սև ծովը ։ Վրաստանում նաև զարգացած է ,թե տուրիզը և,թե առողջարանային տնտեսությունը` Սև ծովի ափին, Բորժոմ, Ծղալտուբո և այլ լեռնային տարածքներում:

4.Գնահատեք հայ-վրացական հարաբերությունները, ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ ՀՀ-ի համար, ի՞նչ ուղղությամբ պետք է զարգանան այդ հարաբերությունները:

Հայաստանի Հանրապետության և Վրաստանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1992 թ. հուլիսի 17-ին:Հայաստանի Հանրապետության դեսպանությունը սկսել է գործել Թբիլիսիում 1993 թ. հուլիսից:2008թ. ապրիլին Բաթումիում հիմնվել է ՀՀ գլխավոր հյուպատոսությունը:Հայաստանը գործնականում հետաքրքրություն չէր ցուցաբերում Վրաստանի հանդեպ, բավարարվելով ավելի շատ կենացներով:

Տնային աշխատանք

1. Սխալները գտի՛ր և

ա) ըստ կազմված խոսքի` կետադրությունը ճշտի՛ր.
բ) ըստ կետադրության` խոսքը ճշտի՛ր:

Մի անգամ, ուշ երեկոյան. Ռեզերֆորդը մտավ լաբորատորիա:
Թեև ուշ էր, բայց նրա բազմաթիվ աշակերտներից մեկը հակված էր գործիքների վրա ու ինչ-որ բան էր անում:
Ի՞նչ եք անում այսքան ուշ,- հարցրեց գիտնականը․
— Աշխատում եմ, — հետևեց պատասխանը:
Ռեզերֆորդր զարմացավ. -Ինչո՞ւ, ցերեկն ի՞նչ էիք անում:
Աշակերտը պատասխանեց, որ ցերեկն էլ է աշխատում․
— Վաղ առավոտյան էյ ե՞ք աշխատում:
Այո՜, պրոֆեսո՛ր.- հաստատեց աշակերտը՝ հայտնի գիտնականի շուրթերից գովեստի խոսքեր լսելու հայսով:
Ռեզերֆորդը մռայլ վեց ու զայրացած հարցրեց, թե իսկ Ե՞րբ եք մտածում:

2. Տեքստը փոխադրի՛ր իբրև զրույց:

Ո՞վ է հայտնագործել պաղպաղակը:

Հայտնի է, որ Սիցիլիան նվաճած արաբները տասնմեկերորդ դարում մի հետաքրքիր ուտելիք էին պատրաստում. թռչունի ձվի պարունակությունը դատարկում էին, դատարկ կճեպի մեջ համեմված ջուր լցնում և մի գիշեր թողնում ձյան մեջ: Հին հռոմեացիները նույնպես ունեցել են իրենց սառն աղանդերը, հանում էին դեղձի միջուկը և փոխարենը` մեջը սառույցի կտորներ լցնում: Առաջնությունը սակայն հին չինացիներին է պատկանում: Նրանք հռոմեացիներից դեռ շատ առաջ, որպես սառն անուշեղեն, գործածել են ձյունը` լիմոնի, նարնջի կտորների ու նռան հատիկների հետ խառնած: Եվ ճիշտ են արել, դա շատ համով է:

— Գիտե՞ս, որ Սիցիլիան նվաճված արաբները տասնմեկերորդ դարում մի հետաքրքիր ուտելիք էին պատրաստում. թռչունի ձվի պարունակությունը դատարկում էին, դատարկ կճեպի մեջ համեմված ջուր լցնում և մի գիշեր թողնում ձյան մեջ:
— Այո, գիտեմ: Նաև գիտեմ, որ հին հռոմեացիները նույնպես ունեցել են իրենց սառն աղանդերը, հանում էին դեղձի միջուկը և փոխարենը` մեջը սառույցի կտորներ լցնում:
— Առաջնությունը սակայն հին չինացիներին է պատկանում: Նրանք հռոմեացիներից դեռ շատ առաջ, որպես սառն անուշեղեն, գործածել են ձյունը` լիմոնի, նարնջի կտորների ու նռան հատիկների հետ խառնած:
— Ես կարծում եմ, որ նրանք ճիշտ են արել, դա շատ համով է:

Տնային աշխատանք

Տաղ անձնական
Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս՝ շինված անտաշ քարով,
Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով
Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով―
Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով:

Անց եմ կենում, շուրջս-մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՜ր-հազա՜ր.
Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար.
Եվ ո՞վ կասի՝ ինչո՞ւ ես դու, և ով կասի, թե ո՞ւր հասար,―
Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես՝ կարծես շինված են տապարով:

Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի.
Ինչ-որ մեկի սրտում բացված- վերք է կարծես այս կյանքը մի.
Եվ ո՞ւմ համար- էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի
Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:

Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի―
Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜
Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի―
Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…

Ու էլ ամե’ն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում.
Պիտի անդարձ ես հեռանամ, պիտի գնամ՝ ա’չքս հեռուն.
Թե Կարինե Քոթանճյանին տեսնեք Կարսի փողոցներում―
Ասե’ք նրան՝ Չարենցն ասավ- մնաս բարո՜վ, մնաս բարո՜վ…

1. Ինչպիսին է Կարս քաղաքը, ներկայացրո՛ւ քո բառերով, բայց Չարենցի նկարագրությամբ: 
Իմ կարծիքով նա Կարսը ներկայացնում էր, որպես թողնված, թաղծալի քաղաք։
2. Դուրս բեր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ: 
Մով-կապույտ, Տապարով-կացնով, Տաղտկալի-ձանձրալի, Կարոտակեզ-կարոտից կիզվող, Սեղմ-խիտ, Արճիճ-սպիտակ գույնի մետաղ։
3. Բացատրի՛ր այս քառատողը. 
Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի―
Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜
Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի―
Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…
Իմ կարծիքով կան մարդիկ որոնք, սգում են միայն մարդկանց մահի ժամանակ, բայց չէին գնահատում այդ մարդկանց ներկա ժամանակ և մոռանում են նրանց արած լավ գործերը:
4. Ի՞նչ տրամադրություն է արտահայտում բանաստեղծությունը: 
Թաղծոտ, քանի որ ավելի շատ բանաստեղծության մեջ խոսվում է կորուստից։
5. Բացատրի՛ր վերնագիրը: 
6. Գրի՛ր շարադրություն ,,Հին ու աստղային երազների ճանապարհով…,, վերնագրով: 

Ռուսական կայսրությունը  հիմնադրվել է 1721 թվականին և գործել է մինչև Ռուսաստանի հանրապետության հռչակումը Ժամանակավոր կառավարության կողմից, որը իշխանության եկավ 1917 թվականի Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո:Ռուսական կայսրությունը եղել է համաշխարհային պատմության մեջ ամենախոշոր կայսրություններից մեկը, որը սփռվում էր երեք մայրցամաքներով և իր չափերով զիջում էր միայն Բրիտանական և Մոնղոլական կայսրություններին։ Ռուսական կայսրության ընդարձակումը տեղի ունեցավ հարևան կայսրությունների հաշվին` այդ թվում Շվեդական կայսրություն, Ռեչ Պոսպոլիտա, Պարսկաստան և Օսմանյան կայսրություն։ Այն մեծ դեր խաղաց 1812-1814 թվականներին Նապոլեոն Բոնապարտին պարտության մատնելու մեջ։

Ռոմանովներն իշխեցին Ռուսական կայսրությունում 1721-1762 թվականներին, և նրա գերմանական ծագում ունեցող ճյուղը` Հոլշթայն-Հոտտորպ-Ռոմանով հարստությունը՝ 1762 թվականից։ 19-րդ դարի սկզբին Ռուսական կայսրության տիրույթները ձգվում էին Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսից Սև ծով, Բալթիկ ծովից Խաղաղ օվկիանոս և Ալյասկա։ 1897 թվականի մարդահամարով Ռուսական կայսրությունում ապրում էին 125.6 միլիոն մարդ, ինչը Ռուսաստանին դարձնում էր բնակչության թվով երրորդը աշխարհում Ցին Չինաստանից և Հնդկաստանից հետո։ Ինչպես բոլոր կայսրություններում, այստեղ նույնպես կային բազմաթիվ էթնիկ խմբեր, որոնք դավանում էին տարբեր կրոնների։ Ռուսաստանում կային բազմաթիվ անհնազանդ տարրեր, որոնք կազմակերպում էին բազմաթիվ ապստամբություններ և մահափորձեր։ Նրանք հիմնականում հայտնաբերվում էին գաղտնի ոստիկանության կողմից և հազարավոր մարդիկ աքսորվում էին դեպի Սիբիր:

Տնտեսապես կայսրությունը հիմնված էր գյուղատնեսության վրա, լայնածավալ տարածքներում հիմնականում աշխատում էին ճորտ գյուղացիները, մինչև 1861 թվականը, երբ նրանք արդեն ազատվեցին։ Տնտեսությունը դանդաղորեն արդյունաբերականացվեց գործարաններում և երկաթուղում օտարերկրյա ներդրումների օգնությամբ։ 10-րդ դարից մինչև 17-րդ դարը Ռուսաստանում հողի սեփականատեր էին ազնվականները, որոնք ենթարկվում էին կայսրին։

Նիկոլայ II կայսրը մուտք գործեց Առաջին համաշխարհային պատերազմ մեծ խանդավառությամբ և հայրենասիրությամբ, որպեսզի Ռուսաստանը պաշտպանի Ուղղափառ սլավոն սերբերին։ 1914 թվականի օգոստոսին, Ռուսական բանակը ներխուժեց Արևելյան Պրուսիա և նվաճեց Ավստրո-Հունգարիայի մաս կազմող Գալիցիան։ Սակայն Գերմանիայի վերահսկողության ներքո գտնվող Բալթիկ ծովը և Օսմանա-գերմանական հսկողության տակ գտնվող Սև ծովը կտրել էին Ռուսաստանի հիմնական սնուցման ուղիները։

1915 թվականի կեսերին պատերազմից հիասթափությունը ամենուր էր։ Սննդի և վառելիքի պաշարները սպառվում էին, կորուստները մեծանում, իսկ գնաճը արագորեն բարձրանում։ Բախումները քիչ վճարվող բանվորների շրջանում ավելացան և լուրեր էին պտտվում, որ բարեփոխումների սպասող գյուղացիները նույնպես դժգոհ են։ Նիկոլայը որոշեց անձամբ գլխավորել զորքերը և տեղափոխվեց ռազմաճակատ` թուղնելով իր կնոջը` կայսրուհի Ալեքսանդրային մայրաքաղաքում։ Իր որդու` Ալեքսեյի հիվանդության պատճառով Ալեքսանդրան կառավարչական գործերը հանձնեց սիբիրցի գյուղացի Գրիգորի Ռասպուտինին 1869 – 1916թվականներին, ով համոզել էր արքայական ընտանիքին, որ ինքը ունի դեղամիջոցներ, որոնք կբուժեն Ալեքսեյին։ Նա ուներ մեծ ազդեցություն, սակայն չէր կարողանում ազդել որևէ որոշման վրա։ 1916 թվականին նրա սպանությունը ազնվականների խմբի կողմից չվերադարձրեց ցարի կորցրած հեղինակությունը։1917 թվականի մարտի 3-ին մայրաքաղաքի գործարաններից մեկում կազմակերպվեց բախում, որը շղթայական աճեց և մեկ շաբաթ հետո սկսվեց քաղաքացիական պատերազմ:

Ցարական ռեժիմը տապալվեց 1917 թվականի լիբերալ Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո։ Ստեղծվեց Ժամանակավոր կառավարություն և Ռուսաստանը հռչակվեց հանրապետություն։ Սակայն այն երկար չգոյատևեց, մեկ այլ հեղափոխություն տեղի ունեցավ նույն 1917 թվականի հոկտեմբերին, որի արդյունքում իշխանությունը անցավ Բոլշևիկներին կամ Կարմիրներին, իսկ ցարական ընտանիքը ենթարկվեց մահապատժի 1918 թվականին։

4. Դուրս գրի՛ր պարզ և բաղադրյալ  ստորոգյալները:

Եթե նա հիվանդ լինի, ոչ մեկին իր մոտ չի թողնի:

Լուսնի շողերի տակ ձյան ծածկոցը ինձ գորգ թվաց:

Խաղաղված ծովակը ծփում է:

Իմ պապը շատ ծեր էր:

1. Տեքստի բարդ նախադասություններից յուրաքանչյուրը պարզեցրո՛ւ`  նրա մեջ եղած նախադասություններից մեկը հանելով (ուշադի՛ր եղիր, որ տեքստը պահպանվի):

Գոյություն ունեն հսկա որդեր, որոնց երկարությունը հասնում է մեկից երկու մետրի: Այդ հսկաներից մեկը` մեգասկոլիդեսը, որը մատի հաստություն ունի, ապրում է իր փորած ստորերկրյա շավիղներում: Նրա օրգանիզմն այնքան է հարմարվել ստորերկրյա կյանքին, որ հողից հանելիս իսկույն խեղճանում է:

Գոյություն ունեն որդեր, որոնց երկարությունը հասնում է մեկից երկու մետրի: Այդ հսկաներից մեկը` մեգասկոլիդեսը, ապրում է իր փորած ստորերկրյա շավիղներում: Նրա օրգանիզմը հողից հանելիս իսկույն խեղճանում է:

2. Կետերը փոխարինիր ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառերով կամ բառակապակցություններով (որոշիչներով):

Օրինակ`

… ջրով լվացվեց: Զուլալ  ջրով լվացվեց: Սարերից եկող ջրով լվացվեց:

Գույնզգույն ծաղիկներն օրորվում են հանգիստ զեփյուռից:
Ամազոն գետը ողողել էր  Մանաուս քաղաքի տներն ու պարիսպները:
Ոգևորված ճանապարհորդը պատմում էր Սահարա անապատի մասին:
Գետը տեսանելի շղարշով էր ծածկվել:
Լեռների վիթխարի ստվերները ծածկել էին զմրուխտե դաշտերն ու հովիտները: 
Հնէաբանները եգիպտական դամբարանից անհայտ գործիքներ գտան:

Իմունիտետի շնորհիվ օրգանիզմը հայտնաբերում է վնասակար բակտերիաներին, վիրուսներին և վնասազերծում դրանց: Տարբերում են բնական և արհեստական իմունիտետ:

Իր հերթին բնական իմունիտետը կարող է լինել բնածին և ձեռքբերովի: Բնածին բնական իմունիտետը փոխանցվում է ժառանգաբար, սերնդեսերունդ: Այն տեսակային է` բնորոշ է տվյալ տեսակին պատկանող բոլոր առանձնյակներին: Օրինակ` մարդիկ չեն հիվանդանում կենդանիների ժանտախտով:

Ձեռքբերովի բնական իմունիտետն առաջանում է կյանքի ընթացքում, երբ մարդը վարակվում է այս կամ այն հիվանդությամբ, որի հարուցիչների նկատմամբ արյան պլազմայում առաջանում են համապատասխան հակամարմիններ: Այդ դեպքում հետագայում նա այլևս չի հիվանդանում այդ հիվանդությամբ: Այսպես` մարդը փոքր հասակում կարմրուկով, ջրծաղիկով հիվանդանալուց հետո սովորաբար դրանցով այլևս չի հիվանդանում:

Արհեստական իմունիտետն առաջանում է մարդու անմիջական միջամտությամբ: Այն կարող է լինել ակտիվ և պասիվ: Ակտիվ արհեստական իմունիտետն առաջանում է, երբ օրգանիզմ են  մտնում տվյալ հիվանդության թուլացած կամ մահացած հարուցիչները` պատվաստուկների ձևով: Այդպիսի պատվաստանյութը, որը կոչվում է վակցինա, հիվանդություն չի առաջացնում, բայց ապահովում է հակամարմիններ առաջացնելու հատկությունը:

Նախազգուշական պատվաստումների մեթոդը մշակել է ֆրանսիացի մեծ գիտնական Լուի Պաստյորը: Պասիվ արհեստական իմունիտետի դեպքում օրգանիզմ են մտցվում բուժիչ կամ իմունային շիճուկներ, որոնք պարունակում են պատրաստի հակամարմիններ: Բուժիչ շիճուկներ կարելի է ստանալ տվյալ հիվանդությունը կրած մարդկանց արյան պլազմայից: Այլ դեպքում կենդանիներին ներարկում են տվյալ վարակիչ հիվանդության թուլացած հարուցիչներ, ինչի հետևանքով կենդանու արյան մեջ առաջանում են հակամարմիններ: Այդպիսի կենդանիներից անջատում են արյան պլազման, ստանում են բուժիչ շիճուկ և ներարկում մարդկանց:

Այսպիսով` իմունային համակարգն օրգանիզմի հզոր պաշտպանական հարմարանք է հիվանդաբեր մանրէների դեմ պայքարելու և նրանց վնասազերծելու համար: Սակայն որոշ վարակիչ հիվանդությունների դեպքում (գրիպ) իմունիտետը լինում է կարճատև, իսկ անգինայից ընդհանրապես այն չի առաջանում:

2 թիակ

Նավավարը Ճանապարհորդին տարավ մյուս ափի կողմ։ Ճամփորդը նկատեց, որ նավի թիակների վրա գրություններ կան. Մի թիակի վրա գրված էր՝ «Մտածիր», իսկ երկրորդի վրա՝ «Արա»: «Ձեր թիակները հետաքրքիր են», — ասաց ճանապարհորդը: Իսկ Ինչի՞  համար են այդ թիակները: «Նայեք», — ասաց նավավարը ժպտալով: Եվ նա սկսեց թիավարել միայն մեկ թիակով՝ «Մտածիր» մակագրությամբ։ Նավակը սկսեց պտտվել մեկ տեղում։ — Երբեմն ինչ-որ բանի մասին էի մտածում, մտածում, պլաններ էի կազմում… Բայց դա ոչ մի օգտակար բան չէր բերում։ Ես ուղղակի պտտվում էի տեղում, ինչպես այս նավը։ Նավավարը դադարեց թիավարել մի թիավարով և սկսեց թիավարել մյուսով, որի վրա նշված էր 《արա》: Նավը սկսեց պտտվել, բայց հակառակ ուղղությամբ։Երբեմն ես գնում էի  ծայրահեղությունների:Ես ինչ-որ բան արեցի չմտածված, առանց պլանների, առանց գծագրերի։ Շատ ժամանակ և ջանք եմ ծախսել: Բայց, ի վերջո, նույն  տեղում պտտվեցի։ «հետո ես մակագրություն արեցի թիակների վրա», — շարունակեց նավավարը, — հիշելու համար, որ ձախ թիակի յուրաքանչյուր հարվածի համար պետք է լինի աջ թիակի հարված: Եվ հետո նա ցույց տվեց մի գեղեցիկ տուն, որը բարձրանում էր գետի ափին. «Այս տունը կառուցել եմ այն բանից հետո, երբ թիակների վրա գրություններ եմ արել։

Лучшие притчи, легенды, истории

Իրան

1.Քարտեզի վրա նշել Իրանի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:

2. Բնութագրեք Իրանյի աշխարհագրական դիրքը:

Իրանն ընկած է Ասիա աշխարհամասի հարավարևմտյան մասում և զբաղեցնում է Իրանական բարձրավանդակի ընդարձակ տարածքի 2/3 մասը: Հյուսիսում Իրանը սահմանակցում է Հայաստանի Հանրապետության, Ադրբեջանի Հանրապետության, Թուրքմենստանի Հանրապետության, հյուսիս-արևմուտքում Թուրքիայի, արևմուտքում Իրաքի, արևելքում Աֆղանստանի, հարավ-արևելքում Պակիստանի հետ։ Հյուսիսում Իրանի տարածքը ողողվում է Կասպից ծովի, հարավում՝ Պարսից ծոցի և Օմանի ծովի ջրերով։ Իրանը՝ լեռների ու բարձր լեռնաշղթաների երկիր է, որոնք զբաղեցնում են նրա տարածքի 4/5-ից ավելին։

3. Ի՞նչ դեր ունի Իրանը հվ-արմ Ասիայում:

Իրանն աշխարհի հնագույն պետություններից մեկն է։ Այն տարածքով և բնակչության թվով Հարավարևմտյան Ասիայի խոշոր երկիրն է։ Պարսից ծոցի ափամերձ գոտում է գտնվում նավթի համաշխարհային պաշարների 67%-ը։ Իրանը Հարավարևմտյան Ասիայի ամենաբազմազգ և ամենաբազմալեզու, բազմակրոն պետությունն է։

4. Որո՞նք են Իրանի զարգացման նախադրյալները:

Իրանի զարգացման նախադրյալներն են բնական ռեսուրսները և տնտեսությունը։

24.02.22
Քաշ-54կգ
Հասակ-1.68
21թվի դրությամբ
Քաշ-49
Հասակ-1.59

1տարվա ընթացքում քաշս ավելացել է 5կգ-ով, հասակս 9սմ-ով
Օգտագործելով բանաձևը հաշվում եմ իմ քաշ, հասակը ինդեքսը:
Քաշիս ինդեքսը հավասար է 19.1-ի
Ունեմ նորմալ քաշ:

1. Բարդ նախադասությունները դարձրո՛ւ երկուական պարզ նախադասություններ:
   Հարավային Աֆրիկայում կա մի բույս, որը հիմնականում թիթեռներով է սնվում:
   Հարավային Աֆրիկայում կա մի բույս։ Հիմնականում թիթեռներով է սնվում:
   Անգլիայում մեծ համարում ունի խոլորձ (օրխիդեա) ծաղիկը, որն ունի չորս հազար տեսակ:
   Անգլիայում մեծ համարում ունի խոլորձ (օրխիդեա) ծաղիկը։ Այն ունի չորս հազար տեսակ:
   Առավել արժեքավոր է այն տեսակը, որի հոտը շարունակ փոխվում է:
   Առավել արժեքավոր է այն տեսակը։ Նրա հոտը շարունակ փոխվում է:
   Մոնղոլիայի երկարակյացների մեջ, որոնց միջին տարիքը գերազանցում է հարյուրը, չկա ոչ մի տղամարդ:
   Մոնղոլիայի երկարակյացների մեջ չկա ոչ մի տղամարդ: Նրանց միջին տարիքը գերազանցում է հարյուրը։
   Արդեն գիտական պատասխան կա այն հարցին, թե ո՞ր տարիքից են երեխաները սկսում հեքիաթ սիրել:
   Արդեն գիտական պատասխան կա այն հարցին։ Ո՞ր տարիքից են երեխաները սկսում հեքիաթ սիրել:

2. Բարդ նախադասությունները դարձրո՛ւ երկուական պարզ նախադասություններ:

Շվեյցարացի գիտնականները էլեկտրոնային սարքավորումներով ստուգելով Լոզանի սիմֆոնիկ նվագախմբի հարյուրավոր երաժիշտների լսողությունը, պարզել են, որ զգալիորեն ավելի լավ վիճակում է չծխողների լսողությունը:
Ֆլորիդայի նահանգի գիտահետազոտական աշխատարանի գիտնականներին երկար տարիների գիտափորձերից հետո հաջողվեց արտազատել մի քիմիական միացություն, որն օդում արձակում է սատկած միջատը:
Այդ միացությունը չափազանց ագրեսիվ է դարձնում բոլոր մեղուներին և իշամեղուներին, եթե նրանք մոտակայքում ինչ- որ տեղ են գտնվում:
Կալիֆոռնիայի նահանգում անցկացված հետազոտությունների արդյունքները ցույց են տալիս, որ Լոս Անջելեսի և Սան Դիեգոյի միջև գտնվող ատոմային էլեկտրակայանի ջրային հովացման համակարգի պատճառով ծովային կենդանիների շատ տեսակներ ոչնչանում են:

Շվեյցարացի գիտնականները էլեկտրոնային սարքավորումներով ստուգել են Լոզանի սիմֆոնիկ նվագախմբի հարյուրավոր երաժիշտների լսողությունը։
Նրանք պարզեցին, որ զգալիորեն ավելի լավ վիճակում է չծխողների լսողությունը:
Ֆլորիդայի նահանգի գիտահետազոտական աշխատարանի գիտնականներին երկար տարիների գիտափորձերից հետո հաջողվեց արտազատել մի քիմիական միացություն։ Այն օդում արձակում է սատկած միջատը:
Այդ միացությունը չափազանց ագրեսիվ է դարձնում բոլոր մեղուներին և իշամեղուներին։ նրանք մոտակայքում ինչ- որ տեղ են գտնվում:
Կալիֆոռնիայի նահանգում անցկացված հետազոտությունների արդյունքները ցույց են տալիս։
Լոս Անջելեսի և Սան Դիեգոյի միջև գտնվող ատոմային էլեկտրակայանի ջրային հովացման համակարգի պատճառով ծովային կենդանիների շատ տեսակներ ոչնչանում են:

3. Տեքստը փոխադրի՛ր պարզ նախադասություններով:

Հագար ինը հարյուր ութսունյոթ թվականի հունվարի մեկից Ֆինլանդիայում կենդանիների պաշտպանության վերաբերյալ նոր օրենք է ընդունվել, ըստ որի երկրի կրկեսներում փղերի ելույթներն արգելված են, քանի որ արևադարձային երկրների այդ հյուրերը վատ են հաղթահարում Սուոմիի ցուրտ կլիման: Փղերը միակ «մերժվածները» չեն. այդ ցուցակում հիշատակվում են նաև ռնգեղջյուրները, զեբրերը, ջայլամները, կոկորդիլոսները և կապիկները: Ֆինլանդիան աշխարհում առաջին երկիրն է, որը նման հակակրկեսային օրենք է ընդունել:

Հագար ինը հարյուր ութսունյոթ թվականի հունվարի մեկից Ֆինլանդիայում կենդանիների պաշտպանության վերաբերյալ նոր օրենք է ընդունվել։ Ըստ որի երկրի կրկեսներում փղերի ելույթներն արգելված են։ Քանի որ արևադարձային երկրների այդ հյուրերը վատ են հաղթահարում Սուոմիի ցուրտ կլիման: Փղերը միակ «մերժվածները» չեն։ Այդ ցուցակում հիշատակվում են նաև ռնգեղջյուրները։ Զեբրերը, ջայլամները, կոկորդիլոսները և կապիկները: Ֆինլանդիան աշխարհում առաջին երկիրն է, որը նման հակակրկեսային օրենք է ընդունել:

1. Գտե՛ք պարզ և բարդ նախադասությունները: 

Լեռներում ծնված ջրերը խեղդվում են օդում: պարզ

Երկնքում պտտվում են գորշ ամպեր, ու ձորով փախչում է գետը:բարդ

Երբ նա կռացավ ու ճակատս համբուրեց, ես նրա բարի աչքերում արցունքներ տեսա: բարդ

Ողջ գիշեր նրանք տարուբերվել էին անպարփակ ծովում: պարզ

Արևը բացվեց։

Մթնեց:

Գարունը եկավ, մարդիկ զարթնեցին։

Դասերին մենք չենք լռում ։
Տարիներն անցան մեկ ակնթարթում: 

Մասնակիցներ՝

Միջին դպրոցի 8-րդ դասարանի սովորողներ

Նպատակը՝

Բացատրել Ի՞նչ եք հասկանում արժեք ասելով:
Արժեք ասելով ես հասկանում եմ մարդկային բարության և ազնվության արժեք։

Թվարկեք մի քանի կարևոր արժեքներ:
Բարությունը, ազնվությունը, պատասխանատվություն և այլն։

Ձեր կարծիքով այս կամ այն արժեքը  գնահատելու, կարևորելու համար անհրաժեշտ է արդյոք գիտելիքների որոշակի պաշար կամ կենսաորձ:
Գիտելիքներ իհարկե անհրաժեշտ է, բայց չկրթված մարդն էլ կարող է լավ մարդ լինել և ունենալ շատ լավ մարդկային արժեքներ:

Թվարկեք արժեքներ, որոնք չեն կորցնի իրենց նշանակությունը: Միայն մարդկային արժեքները, քանի որ այս աշխարհի հիմքը կառուցված է միայն մարդկային արժեքներով:
Ընթացքը՝

Խմբային աշխատանքներՔննարումներԲանավեճեր

Արդյունքում՝ 

պատումներ, հոդվածներ, հետազոտական աշխատանքներ սովորողների բլոգներում

Հաջողության Գաղտնիքը

Բոլորն էլ ցանկանում են հասնել հաջողության, յուրաքանչյուր մարդ երազում է հաջողության և միգուցե ճանաչման: Գրեթե բոլոր մարդիկ ունեն նպատակներ ու ցանկություններ, ունեն ինչ-որ տաղանդ, որը ցանկանում են ցույց տալ մարդկանց և ինչ որ բանի հասնել: Բայց ո՞րն է հաջողության գաղտնիքը: Ինչպե՞ս հասնել հաջողության: Իմ կարծիքով հաջողության հասնելու համար պետք է նախ առաջին ինչ-որ օգուտ տվող սիրելի գործ ունենալ և երկրորդ պետք է քրթնաջան աշխատել և գլուխ չպահել:

Հայոց ցեղասպանություն

Հայոց ցեղասպանություն կամ Մեծ եղեռն: Օսմանյան կայսրության իշխանության ղեկին կանգնած երիտթուրքական «Իթթիհաթ վե թերաքի» կուսակցության կողմից կազմակերպված ցեղասպանություն, որի արդյունքում 1915-1923 թվականներին զանգվածային տեղահանության է ենթարկվել և բնաջնջվել Օսմանյան կայսրության նահանգների, այդ թվում՝ Արևմտյան Հայաստանի հայ բնակչությունը։ Պայմանականորեն Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր է համարվում 1915 թվականի ապրիլի 24-ը, երբ Կոստանդնուպոլսում ըստ նախօրոք պատրաստված ցուցակների ձերբակալվեց մոտ 235 հայազգի մտավորական (հայ գործիչների ձերբակալությունները Կոստանդնուպոլսում շարունակվեցին նաև ապրիլի 24-ից հետո)։



Լայն իմաստով Հայոց ցեղասպանությունը ներառում է 1894-1923 թվականներին Օսմանյան կայսրության և Թուրքիայի տարբեր վարչակարգերի կողմից ծրագրված ու հայ ժողովրդի դեմ շարունակաբար իրականացված ցեղասպանական քայլերը, հայրենազրկումը, հայության ոչնչացմանն ուղղված զանգվածային կոտորածները, էթնիկական զտումները, հայկական պատմամշակութային ժառանգության ոչնչացումը, ինչպես նաև ցեղասպանության ժխտումը, պատասխանատվությունից խուսափելու, կատարված հանցագործություններն ու դրանց հետևանքները լռության մատնելու կամ արդարացնելու բոլոր փորձերը՝ որպես հանցագործության շարունակություն և նոր ցեղասպանություններ իրականացնելու խրախուսանք։

Հայերի ցեղասպանությունն իրականացվել է մի քանի փուլերով՝ հայ զինվորների զինաթափում, հայերի ընտրողական տեղահանություն սահմանամերձ շրջաններից, Տեղահանության մասին օրենքի ընդունում, հայերի զանգվածային տեղահանություն ու սպանություն։ Որոշ պատմաբաններ ցեղասպանական գործողություններ և, դրանից ելնելով, Հայոց ցեղասպանության մաս են համարում 1890-ական թվականների Համիդյան կոտորածները, Զմյուռնիայի ջարդերը և թուրքական զորքերի գործողությունները Հարավային Կովկասում 1918 թվականին։

Արյան շրջանառության համակարգ, արյան շրջանառությունը օրգանիզմով։ Արյունը շարժվում է սրտից արյունատար անոթներ և հակառակը։ Արյունը մատակարարում է հյուսվածքներին թթվածնով և սննդարար նյութերով։ Արյան հարստացումը թթվածնով տեղի է ունենում թոքերում։ Արյան շրջանառությունը սովորաբար կազմված է լինում սրտից և նրանից դուրս եկող արյունատար անոթներից։

Արյան շրջանառության համակարգը

Աորտա (նշված է կարմիր գույնով)

Երակային համակարգը մարդու օրգանիզմում

Երակի արտաքին կառուցվածքը

Արյունատար անոթների պատերի կառուցվածքը

Արյան ճնշման սարքը

Արյան ճնշման չափումը բազուկում

Անոթազարկի հաշվումը

Երակային արյունահոսություն

Զարկերակային արյունահոսություն

Քթային արյունահոսություն

Մազանոթային արյունահոսությունը մաշկից

Արյան շրջանառությունը արյան շարժումն է սիրտ-անոթային համակարգում, որով ապահովվում են օրգանիզմի և արտաքին միջավայրի միջև կատարվող գազափոխանակությունը, նյութափոխանակությունը, տարբեր ֆունկցիաների հումորալ կարգավորումն ու ջերմականոնավորումը։ Արյան շրջանառությունն առաջին անգամ նկարագրել է անգլիացի բժիշկ-անատոմ Վ․ Հարվեյը (1628)։ Անողնաշարավոր կենդանիների մեծ մասի արյան շրջանառությունը բաց է։ Որոշ անողնաշարավորներ, բոլոր ողնաշարավորները և մարդն ունեն արյան շրջանառության փակ համակարգ, որը, կախված շնչառության տիպից, կատարվում է մեկ կամ երկու շրջանով։ Խռիկային շնչառություն ունեցողների (բոլորաբերաններ, ձկների մեծ մասը) արյան շրջանառությունը մեկն է, սիրտը երկխոռոչանի է (նախասիրտ և փորոք), արյունը հոսում է դեպի խռիկները, ենթարկվում գազափոխանակության և վերադառնում հյուսվածքներ։ Թոքային շնչառություն ունեցող կենդանիները (կրկնաշունչ ձկներ, ցամաքային բոլոր ողնաշարավորները, մարդ) ունեն երկու՝ մեծ կամ իրանային, փոքր կամ թոքային արյան շրջանառություն։ Սիրտը կարող է լինել եռախորշ (երկկենցաղներ, որոշ սողուններ) կամ քառախորշ (թռչուններ, կաթնասուններ, մարդ)։ Քառախորշ սրտում զարկերակային և երակային արյունը լրիվ առանձնացած են, ուստի հյուսվածքներն ու օրգանները ստանում են միայն զարկերակային արյուն, իսկ եռախորշ սրտի դեպքում՝ խառը, երակ-զարկերակային արյուն։

Մկանները հենաշարժիչ համակարգի ակտիվ մասերն են և ապահովում են շարժումների բազմազանությունը։ Մկանների շնորհիվ մարմինը պահպանում է հավասարակշռությունը, տեղաշարժվում է տարածության մեջ, իրականացնում կրծքավանդակի ու ստոծանու շարժումները, կլլման ակտը, աչքի շարժումները, ներքին օրգանների, այդ թվում՝ սրտի աշխատանքը։

Մկանները լինում են հարթ և միջաձիգ զոլավոր։ Մեր մարմնի կմախքային մկանները կազմված են միջաձիգ զոլավոր մկանային հյուսվածքից։ Չափահաս մարդու կմախքային մկանները կազմում են մարմնի զանգվածի 1/3-ը, իսկ երեխաներինը՝ 1/4-ը։ Ծերունական հասակում մկանային զանգվածի ծավալը փոքրանում է։ Մարզիկների մոտ այն կազմում է մարմնի ընդհանուր ծավալի 50 %-ը։ Մարդն ունի ավելի քան 600 մկան։ կմախքային մկանների գործունեությունը կարգավորվում է նյարդային համակարգով, նրանք զուրկ են ինքնավարությունից, որի համար կոչվում են կամային։ Մկանները հարուստ են արյունատար անոթներով, որոնք ապահովում են նրանցում ընթացող նյութափոխանակությունը։

Կմախքային մկաններն ունեն բարդ կառուցվածք։ Յուրաքանչյուր մկան կազմված է շարակցահյուսվածքային միջնաշերտով միմյանցից բաժանված բազմաթիվ խրձերից։ Արտաքինից մկանը ծածկված է ամուր թաղանթով՝ փակեղով։ Մկանախրձերում գտնվում են տարբեր երկարության մկանաթելեր։

Յուրաքանչյուր մկանաթել ունի լայնակի շերտավոր կառուցվածք, որը պայմանավորված է նրա մեջ գտնվող հարյուրավոր սպիտակուցային թելերի որոշակի դասավորությամբ։ Մկանաթելերի խրձերում լայնակի շերտավորությունն ավելի է ընդգծվում, որի համար ստացել են միջաձիգ զոլավոր մկան անունը։ Յուրաքանչյուր մկանի մոտենում են զգացող և շարժիչ նյարդաթելեր։ Մկաններն իրենց ծայրերի ջլերով ամրանում են ոսկրերին։ Որոշ դեպքերում ջլերը ներհյուսվում են մաշկի մեջ (դիմախաղի մկաններ)։ Ջիլը կազմված է ներդակազմ շարակցական հյուսվածքից, չի կծկվում և դիմանում է մեծ ծանրության, օրինակ աքիլեսյան ջիլը դիմանում է մինչև 400 կգ ծանրության։

Առյուծը հանգստանում էր մեծ ծառի ստվերի տակ ՝ հագեցած ճաշից հետո: Կեսօր էր:Շատ շոգ: Շակալը մոտեցավ Առյուծին: Նա նայեց հանգստացող Առյուծին և երկչոտ ասաց. — Առյուծ! Արի պայքարենք իրար դեմ: Բայց ի պատասխան միայն լռություն տիրեց: Շակալը սկսեց ավելի բարձր խոսել. — Առյուծ! Արի պայքարենք: Արի կռիվ կազմակերպենք այս դաշտում: Դու իմ դեմ! Առյուծը նույնիսկ ուշադրություն չդարձրեց նրա վրա: Հետո Շակալը սպառնաց. — Եկեք կռվենք: Հակառակ դեպքում, ես կգնամ ու բոլորին կասեմ, որ դու, սարսափահար վախեցար ինձանից: Առյուծը հորանջեց, ծույլ ձգվեց ու ասաց. — Իսկ ո՞վ կհավատա քեզ: Պարզապես մտածիր! Նույնիսկ եթե ինչ -որ մեկը ինձ դատապարտի վախկոտության համար, միևնույն է, դա շատ ավելի հաճելի է, քան այն, որ նրանք ինձ կարհամարեն: Արհամարհել ինչ -որ շակալների հետ կռվի համար …

https://znanija.com/task/38192779

1. Քարտեզի վրա նշել Թուրքիայի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:

2.Բնութագրեք Թուրքիայի աշխարհագրական դիրքը:

Թուրքիայի տարածքը 95 տոկոսով գտնվում է Ասիայում, այդ իսկ պատճառով էլ այն համարում են Հարավ – արևմտյան Ասիայի Երկիր: Իսկ 5 տոկոսը գտնվում է Եվրոպայում: Այդ եվրոպական մասը կազմում է Արևելյան Թուրքիան: Թուրքիայի հյուսիսում, Սև ծովի ափերում, գտնվում են Պոնտական լեռները, որոնք դեռ երիտասարդ են, այդ իսկ պատճառով էլ լեռնակազմական գործընթացները դեռ շարունակվում են և հաճախ են լինում երկրաշարժեր:

3. Ի՞նչ դեր ունի Թուրքիան հարավ-արևմտյան Ասիայում:

Թուրքիան բավականին մեծ դեր ունի Հարավ արևմտյան Ասիայում, քանի որ Թուրքիայի  տարածքում գտնվում են օ օգտակար հանածոներով: Ասիական երկրների շարքում Թուրքիան առաջինն է ծարիրի, սնդիկի, վոլֆրամի, քրոմի  և պղնձի պաշարներով: Թուրքիան նաև ոչխարների ու այծերի գլխաքանակով աշխարհում առաջիններից է:

4. Որո՞նք են Թուրքիայի զարգացման նախադրյալները:

Թուրքիայի զարգացման նախադրյալներից են լավ կլիման, Ասիայի և Եվրոպայի տարածքում գտնվելը, օգտակար հանածոնները և այլն: Թուրքիայում նաև բավականի զարգացած է տուրիզմը, քանի որ կան շատ լավ պայմաններով հանգստի տեղեր և տեսարժան վայրեր:Նաև անգորական այծերի բրդի արտադրությամբ, Թուրքիան առաջինն է աշխարհում:

1.Ի՞նչ գիտեք Առաջին համաշխարհային պատերազմի մասին

Առաջին համաշխարհային պատերազմ կամ Առաջին աշխարհամարտ սկսվել է 1914 թվականի հուլիսի 28-ին և շարունակվել մինչև 1918 թվականի նոյեմբերի 11-ը:Առաջին համաշխարհային պատերազմը եղել է ամենախոշոր պատերազմներից մեկը, որում մահացել է մոտավորապես 50-100մլն մարդ, որից 9մլն-ը զինվոր, 7մլն-ը խաղաղ բնակիչ, նաև մահացել են տեղի ունեցած ցեղասպանություններից և 1918-ին սկսված գրիպյան ճգնաժամից:Պատերազմում մասնակցել են 70մլն զորք, որից 60մլն-ը Եվրոպայում էր:Ռազմական կորուստներն ավելացել են տեխնոլոգիական ու արդյունաբերական նորարարությունների և մարտավարական փակուղու պատճառով, ինչն արդյունք էր ծանր խրամատային պատերազմի։ Այն եղել է մարդկության պատմության ամենաարյունահեղ պատերազմներից մեկը, որը հանգեցրել է քաղաքական խոշոր փոփոխությունների, և ներառյալ 1917-1923 թվականների հեղափոխությունների պատերազմին մասնակցած բազմաթիվ երկրներում։ Պատերազմի արդյունքում չլուծված հակամարտությունները նպաստել են շուրջ երկու տասնամյակ անց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկսվելուն:

1914 թվականի հունիսի 28-ին բոսնիացի սերբ ազգայնական, բայց իրականում մոնարխական հայացքներն ունեցող Գավրիլո Պրինցիպը Սարաևոյում խաչմերուկի վրա գնդակահարում է Ավստրո-Հունգարիայի թագավորության գահաժառանգ Ֆրանց Ֆերդինանդին, ինչը հանգեցնում է Հուլիսյան ճգնաժամին։ Դրան ի պատասխան՝ Ավստրո-Հունգարիան վերջնագիր է ներկայացնում Սերբիային, սակայն վերջինս հրաժարվում է կատարել ավստրիացիների պահանջները:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառն էր տնտեսական իմպերիալիզմը, տարածքային և տնտեսական հավակնությունները, առևտրի խոչընդոտումը, սպառազինությունների մրցավազքը, միլիտարիզմ և ինքնիշխանությունը, ուժերի հավասարակշռության խախտումը, լոկալ հակամարտությունները, եվրոպական տերությունների դաշնային պարտավորությունները և այլն:

Արդյունքում տեղի եւնեցավ Անտանտի հաղթանակը, փետրվարյան և հոկտեմբերյան հեղափոխությունները Ռուսաստանում և նոյեմբերյան հեղափոխության արդյունքը Ռուսաստանի: Օսմանյան Կայսրության և Ավստրո-Հունգարյաի փլուզում։Եվ սկսվում է ամերիկյան կապիտալի ներթափանցումը

Հակառակորդներ Անտանտ և Քառյակ

Անտանտը և նրա կողմնակիցները. Ռուսաստանի կայսրություն, ՌԽԴՍՀ մինչև 1918թվականի մարտի 3-ը, Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա, Սերբիա, Բելգիա, Չեռնոգորիա, Իտալիա 1915 թվականից, Ռումինիա 1916 թվականից, ԱՄՆ 1917 թվականից, Հունաստան 1917 թվականից, Ճապոնիայի կայսրություն և ալյն:

Քառյակ կամ կենտրոնական ուժեր և նրանց կողմնակիցները. Գերմանական Կայսրություն, Ավստրո-Հունգարիա, Օսմանյան կայսրություն, Բուլղարիա և այլն:

2.Ի՞նչ մարդկային ռեսուրսներ էր ընդգրկում պատերազմը և ինչպիսի կորուսներ ունեցավ մարդկությունը պատերազմի ավարտին

Ընդհանուր պատերազմը պահանջում էր բոլոր ազգային ռեսուրսների համընդհանուր մոբիլիզացիա՝ ընդհանուր նպատակին հասնելու համար։ Մարդկային ռեսուրսները պետք է ուղղվեին դեպի առաջնագիծ (բոլոր տերությունները, բացի ԱՄՆ-ից և Մեծ Բրիտանիայից, քանի որ նրանք ունեին մեծ պատրաստված ռեզերվներ, որոնք նախատեսված էին հենց դրա համար)։ Ինչ մարդկային ռեսուրսների մասին առաջին համաշխարհային պատերազմում մասնակցել են մոտ 70մլն զորք, որից 60մլն-ը Եվրոպայում, իսկ պատերազմի ավարտին մարդկությունը ունեցավ մոտ 50-100մլն զոհ, որոնցից 9մլն-ը զինվոր, 7մլն-ը խաղաղ բնակիչ, և այդ 50-100մլն-ի մեջ մտնում է նաև ցեղասպանությունները և 1918 թվականին սկսված գրիպյան ճգնաժամը:

3.Ի՞նչ խնդիրներ էին լուծում Օսմանյան կայսրությունը և Ռուսաստանը այս պատերազմում

Ռուսաստանը ցանկանում էր գրավել Գալիցիան և Արևմտյան Հայաստանը, կործանել Օսմանյան կայսրությունը, նվաճել Դարդանել և Բոսվոր նեղուցները, և դուրս գալ Միջերկրական ծով:Իսկ Օսմանյան կայսրությունն որոշել էր գրավել Կովկասը, Իրանի Ատրպատական նահանգը, Ղրիմը, Միջին Ասիան և իրագործել պանթուրքական ծրագիրը:

4.Առաջին համաշխարհային պատերազմը ինչպիսի նշանակություն ունեցավ հայության համար

Առաջին համաշխարհային պատերազմը հսկայական նշանակություն ունեցավ հայ ժողովրդի պատմության համար, մասնավորապես՝ Հայոց ցեղասպանությունը, որի արդյունքում գրեթե բոլոր հայ ազգը ենթարկվեց եղեռնի, և բռնի շատ սարսափելի արարքների ‘օրինակ բռնի կրոնափոխության, բռնի որբության և այլն:Իսկ տարածքի առմամփ Հայքի մեծագույն մասը անցավ օտարերկրյա տիրապետության տակ, այդ թվում՝ Մեծ Հայքի մեծ մասը, Փոքր Հայքը, Կիլիկիա-Սիսվանը, Հայոց Միջագետքն ու Գամիրքը:

Домашнее задание:

1․ К следующему занятию мне нужно написать небольшой доклад о творчестве художника И. Левитана. 2․ В романе М. Булгакова “Мастер и Маргарита” описываются события, происходящие в Москве 20-х годов прошлого века. 3․ Музыку к своей опере “Пиковая дама” П. Чайковский написал за очень короткий срок. 4․ Основные закономерности порядка слов в русском языке были описаны в 60-70-е годы прошлого века. 5․ В сочинениях студенты описывают свои самые интересные впечатления от поездки в Среднюю Азию. 6․ Он хотел описать всю красоту увиденного, но ему не хватало слов. 7․ Для детей писавших много интересных, увлекательных книг. 8․ Чтобы красочно описать какое-либо, событие, надо обладать даром рассказчика.

1. Соседка смотрела за улицей

2. Друг спросил меня.

3. Отец спросил про школу

4. Мать посмотрела мои оценки.

5. Прохожий попросил сказать время.

6. Директор смотрел за школой.

7. Преподаватель спросил вопрос.

8. Группа смотрела кино.

9. Учитель спросили мою фамилию.

10. Старик попросил о помощьи

11. Меня спрашивали адрес моего друга.

12. Учитель попросил мой телефонный номер.

Տրված են նախադասություններ, նշի՛ր տեսակները.

Ավա՜ղ, ոչինչ փոխել չենք կարող բացականչական

:Ո՞վ այսուհետ պետք է հարգի մեզ: հարցական

Զարթնի՛ր և ողբա՛ այն, ինչ էլ չենք կարող ետ բերել: հրամայական

 Երկու օրից գնա,. կհասնեմ քաղաք, հետո կխոսենք: պատմողական

Դու ինձնից ի՞նչ ես պահանջում հարցեց Սահակը: 

Սահակը Արմենին հարցրեց թե իրենց ի՞նչ է պահանջում: 

Ո՞վ է ինձ սպասում:

Ինչպե՞՜ս չսիրեմ երկիր իմ կիզված: 

Առաջին համաշխարհային պատերազմ կամ Առաջին աշխարհամարտ, Եվրոպայում ծագած համաշխարհային պատերազմ, որն սկսվել է 1914 թվականի հուլիսի 28-ին և շարունակվել մինչև 1918 թվականի նոյեմբերի 11-ը։ Պատերազմին, որը ժամանակին բնութագրվել է որպես պատերազմ բոլոր պատերազմներին վերջ տալու համար[2], մասնակցել է ավելի քան 70 միլիոն զինվորական, որոնցից 60 միլիոնը՝ միայն Եվրոպայում, ինչի արդյունքում այն դարձել է խոշորագույն պատերազմներից մեկը պատմության մեջ։ Ըստ գնահատականների՝ 9 միլիոն զինվորական և ավելի քան 7 միլիոն խաղաղ բնակիչ է զոհվել պատերազմում։ Զոհերի մեծ թվի պատճառ են եղել նաև տեղի ունեցած ցեղասպանություններն ու 1918 թվականին բռնկված գրիպի համաճարակը. արդյունքում ամբողջ աշխարհում մահացել է 50-100 մլն մարդ[5]։ Ռազմական կորուստներն ավելացել են տեխնոլոգիական ու արդյունաբերական նորարարությունների և մարտավարական փակուղու պատճառով, ինչն արդյունք էր ծանր խրամատային պատերազմի։ Այն եղել է մարդկության պատմության ամենաարյունահեղ պատերազմներից մեկը, որը հանգեցրել է քաղաքական խոշոր փոփոխությունների, ներառյալ 1917-1923 թվականների հեղափոխությունների պատերազմին մասնակցած բազմաթիվ երկրներում։ Պատերազմի արդյունքում չլուծված հակամարտությունները նպաստել են շուրջ երկու տասնամյակ անց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկսվելուն։

1. Տրված բառերով կազմի՛ր բառակապակցություններ` նրանց ավելացնելով ինչպիսի՞, ո՞ր, ո՞ւմ, ինչի՞ հարցերին պատասխանող լրացումներ:

Կրակ, ջուր, հող, օդ, երեխա, տուն:
Տարածվող կրակ, մաքուր ջուր, սև հող, խիտ օդ, սովորող երեխա, ահռելի տուն։

2. Տրված բառերին ում, ի՞նչ(ը), ինչի՞ն, ինչո՞վ հարցերին պատասխանող լրացումներ ավելացնելով՝ կազմի՛ր բառակապակցություններ:

Սիրել, կտրտել, մատուցել, մոտեցնել, հանգստացնել:
Սիրել կենդանիների, կտրտել թուղթ, մատուցել նվերը, մոտեցնել աթոռը, հանգստացնել շանը։

3. Տրված բառերին ավելացնելով ինչքա՞ն, ինչպե՞ս, ե՞րբ, ո՞ւր հարցերին պատասխանող լրացումներ` կազմի´ր բառակապակցություններ: 
Անհանգստանալ, սովորել, ուղևորվել, կեղտոտվել:
Անտեղի անհագստացնել, շատ սովորել, ուղևորվել Եվրոպա, խաղալուց կեղտոտվել ։

4. Տրված բառակապակցությունների մեջ ընդգծի´ր այն բառը, որ գլխավորն է (լրացյալը), և գրի՛ր, թե ի՛նչ հարցի է պատասխանում լրացումը:

Օրինակ`

հրաշագործ դեղ — ինչպիսի՞ դեղ:

Մեքենաների օգնությունը, լավ բերք, արդյունաբերական ձեռնարկություններ, ֆիզիկոսների ընկերություն, գործարանի ծխնելույզներ, հատել անտառը, քաղաքում հանդիպել, ընկերներին հրավիրել, արագ տարածվել, հանդիպել խոչընդոտների:
Մեքենաների օգնությունը – ինչերի՞ օգնությունը։
Լավ բերք – ինչպիսի՞ բերք
Արդյունաբերական ձեռնարկություններ – ինչպիսի՞ ձեռնարկություններ
Ֆիզիկոսների ընկերություն – ո՞ւմ ընկերությունը
Գործարանի ծխնելույզներ – ինչի՞ ծխնելույզներ
Հատել անտառը – ինչը՞ անտառը
Քաղաքում հանդիպել – որտե՞ղ քաղաքում
Ընկերներին հրավիրել – ո՞ւմ ընկերներին
Արագ տարածվել – ինչպե՞ս արագ
Հանդիպել խոչընդոտների – ինչերի՞ հանդիպել

heiBe

Schreibt

habst

Beschreiben

Geht

Sprecht

Trinke

Esst

Bleibt

Lest

Sent

Kommt

Singe

Kennt

Ratet

Nimmit

29.

m=3կգ

F=6ն

a=?

a=F/m

a=6ն/3կգ=2

2մ/վ2

Գտնել նախադասության ստորոգյալը: 

Առաջին աքլորականչի հետ արթնանում էր պապս:  

Նախադասության անդամ կարող են դառնալ նյութական իմաստ արտահայտող խոսքի մասերը, թվել՝….:

գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, 

Տրվածները համեմատել և գրել տարբերությունը՝ աշնան անձրև, Աշնանն անձրևում է:

Առաջինը բառակապակցություն է, իսկ երկրորդը նախադասություն

ա. աղի արցունք, համով կերակուր, փայտից գդալ-գոյական

բ. հերոսի պես հաղթական, գործից անկախ, մաթեմատիկայից ուժեղ-ածական

գ. մարտի ութ, առնվազն տասը- թվական

դ. մեզնից ով, երեխաներից յուրաքանչյուրը-դերանուն 

ե. խղճին ծանրացած, տանը պահվող-դերբայ

զ. սպասվածից շուտ , ժամեր շարունակ- մակբայ

Սկյուտարի սոխակ-Պետրոս Դուկրան

ուղտի ականջում քնել-անուշադիր

սիզիփոսյան աշխատանք- անօգուտ աշխատանք

ա) x > 1
բ) x < 0
գ) -1 < 3

ա) Այո
բ) Այո
գ) Ոչ
դ) Ոչ
ե) Այո
զ) Այո

ա) x > -1
բ) x < -5
գ) x < 0,5
դ) x > -3
ե) x > -7
զ) x < 4/3

ա) x > 7 — 4
x > 3
բ․ x < -7 + 11
x < 4
գ․ x > 7 — 7
x > 0
դ․ x < 6 + 6
x < 12
ե․ x > 2 — 4
x > -2
զ․ x < -6 — 3
x < -9