Month: Հոկտեմբերի 2021

Կարդա Մ. Գալշոյանի ,, Ձայն ամենայն հայոց,, պատմվածքը:
Դուրս գրի՛ր անծանոթ բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ:
լաճ-տղա
Ինչո՞ւ էր Կոմիտասը ցանկանում Հայաստանի տարբեր գավառներից երգող մանուկներ ունենալ իր երգչախմբում:
Կոմիտասը ցանկանում էր վերականգնել մահացած ժողովրդական երգերը։ Ամեն մի երեխա իր գավառից կբերեր նոր երգ և ամեն մի երեխա կերգեր իր գավառի երգը ավելի լավ։
Ի՞նչ գիտես Կոմիտասի մանկական երգչախմբի մասին:
Երգչախմբում կար 300 երեխա: Երգչախումբը բաղկացած էր եղել տղաներից և աղջիկներից։
Կոմիտասի մասին բոլոր պատմվածքների ընթերցումից հետո փորձիր բնութագրել Կոմիտաս-մարդուն, Կոմիտաս-երաժշտին:
Կոմիտասը բավականյն հայտնի երաժիշտ էր, և նա իր բոլոր երգերը գրում էր հայրենի լեզվով։ Նա շատ հայրենասեր և ընկերասեր մարդ էր։Նրա իսկական անուն ազգանունն էր Սողոմուն Սողոմունյան

Բջիջներ և հյուսվածքներ

Բջիջը բոլոր հայտնի կենդանի օրգանիզմների կառուցվածքային, ֆունկցիոնալ և ժառանգական տարրական միավորն է, օժտված կենդանի նյութին բնորոշ հատկություններով, որոնք պահպանում ու փոխանցվում են հաջորդ սերունդներին։ Բջիջը կազմված է ցիտոպլազմայից։ Ցիտոպլազման պարունակում է կենսամոլեկուլներ, որոնցից են՝սպիտակուցները և նուկլեինաթթուները։ Մարդու մաշկը կազմող բջիջները մեռնում են և թափվում։ Մարդը ժամում կորցնում է 30000-40000 մաշկի մեռած բջջիջներ, ինչն ամբողջ կյանքի ընթացքում կազմում է մոտ 47կգ։ Մարդու օրգանիզմում ամեն բջիջ պարունակում է հրահանգներ։ Այդ հրահանգները կոչվում են գեներ, որոնք որոշում են, թե ինչպես է բջիջը գործում և ինչպիսին է լինելու տվյալ մարդը։ Եթե մեկ բջջի միչուկի ԴՆԹ-ն ձգենք և բացենք, դրա երկարությունը կկազմի 1,8մ, ինչը հավասար է միջին տղամարդու հասակին։ Սիրտն ունի աջ ու ձախ կողմեր։ Աջ կողմում արյունը մատակարարում է դեպի թոքեր, իսկ ձախ կողմում թթվածնով հարուստ արյունը մղում է օրգանիզմով մեկ, որպեսզի սննդանյութեր մատակարարի օրգանիզմի բջիջներին։ Բջիջները կլանում են թթվածինը, և թթվածնով աղքատ արյունը վերադառնում է սիրտ ու կրկին անցնում նույն ուղին։

Հյուսվածք, բջիջների և միջբջջային նյութի ընդհանուր ծագում, որոշակի կազմություն և ֆունկցիաներ ունեցող միասնական համակարգ։ Հյուսվածքների կազմությունը և ֆունկցիաները մշակվել են կենդանական աշխարհի էվոլյուցիայի ընթացքում։ Այդ ժամանակաընթացքում օրգանիզմի և արտաքին միջավայրի փոխազդեցությունը, գոյության պայմաններին հարմարվելու անհրաժեշտությունը նպաստել են որոշակի ֆունկցիաներով օժտված չորս տեսակ հյուսվածքների առաջացմանը՝ էպիթելային, շարակցական, մկանային, նյարդային։

18․10-22․10

Թեման ՝գիտելիքների ստուգում

Լինելու է հետևյալ հարցերի վերաբերյալ

1.Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում ճնշում:
Ճնշումը բնութաբրում է երկու հպվող մարմինների փոխազդեցությունը և հավասար է հպման մակերևույթին ուղղահայաց ազդող ուժի (ճնշման ուժի) հարաբերությանը մարմինների հպման մակերևույթի մակերեսին։
2.Գրել ճնշումը սահմանող բանաձևը:
p=F/S
F=pxS
S=F/p
3.Որո՞նք են ճնշման հիմնական և այլ միավորները
Պա-պասկալ, կՊա-կիլոպասկալ, ՄՊա-մեգապասկալ
4․Որո՞նք են ճնշման միավորները
Պա-պասկալ, կՊա-կիլոպասկալ, ՄՊա-մեգապասկալ
5․Ինչո՞վ է պայմանավորված գազի <<ինքնակամ >> ընդարձակումը:
Արտաքին ազդեցությունների բացակայության պատճառով գազն ինքն իրեն շարունակ ընդարձակվում է։
6․Ինչո՞ւ են գազերը ճնշում գործադրում անոթի պատերին:
Գազի ճնշումն անոթի պատերի (և գազի մեջ գտնվող մարմնի) վրա պայմանավորված է գազի մոլեկուլների հարվածներով: 
7․ Բացատրել գազում ճնշումը ինչպես է փոփոխվում, գազը բնութագրող մեծությունների (ծավալ,ջերմաստիճան,զանգված) փոփոխություններից կախված:
Գազի ծավալի մեծացման ժամանակ գազի ճնշումը փոքրանում է։

Շալվա Ամոնաշվիլի . Շտապեք, երեխաներ, թռչել ենք սովորելու . վերլուծել արտահայտած մտքերը:

Դուք տեսե ՞լ եք՝ ինչպես են մեղունե րը փեթակ  ստեղծում, ինչպես են բզզալով հավաքում մեղրը: Մեղուները ձգտում ունեն:
Այստեղ ասվում է, որ մեղուները դժվարությամբ և տառապանքով են ստեղծում փեթակները։ Նրանք ձգտում են դրան։

Դուք տեսե ՞լ եք՝ ինչպես են մրջյունները մրջնանոցում աշխատում: Նրանք տքնաջան կերպով կառուցում են իրենց պետությունը:
Մրջյունները ձգտման հաշիվ են այդքան չարչարում, նրանք ձգտում են ունենալ իրենց սեփական պետությունները։

Դուք տեսե ՞լ եք՝ ինչպես են մրջյունները մրջնանոցում աշխատում: Նրանք տքնաջան կերպով կառուցում են իրենց պետությունը:

Դուք տեսե ՞լ եք՝ ինչպես են մեղունե րը փեթակ  ստեղծում, ինչպես են բզզալով հավաքում մեղրը: Մեղուները ձգտում ունեն:

Տեսե ՞լ եք՝ ինչպես են կռունկները սեպաձև թռչում: Կռունկները ձգտում ունեն:

Իսկ ինչպես է առվակը սարն ի վար իջնո ՞ւմ: Առվակը նույնպես ձգտում է:

Ոչ մի բան, նույնիսկ՝ քարը, գոյություն չունի առանց ձգտումի:

Ձգտում է Բնությունը, ձգտում է Տիեզերքը:

Մարդկության զարգացումը ձգտման արդյունք է:

Կանգառը մահ է,  ռիթմից ընկնելը՝  սկսվող վայրէջք, իսկ ձգտման լարումը՝  նորի սկիզբ:

Մեզանից յուրաքանչյուրը գիտի՝ ինչ ասել է  ձգտման ուժ, իսկ մեր ներսում կա նաև այն իրագործելու  ուղեցույցը:

Ձգտումն է ստեղծում գեղեցկություն և ներդաշնակություն ինչպես Երկրում, այնպես էլ՝ Երկնքում:

Շտապե՛ք երեխաներ, թռչել ենք սովորելու:

Ձեր մաքուր ձգտումները ապագայի մասին հուշումներ են մեզ համար. հասկանում ենք, թե ինչ պետք է մենք  անենք:

Տեսեք՝ ինչ գեղեցիկ են ասել իմաստունները:

Ձգտումը Բարձրագույն Մտքի զարդն է:

Ձգտումը բոլոր քարանձավների բանալին է:

Ձգտումը արծվի թև է:

Նպատակը՝
Տեսնել ինչպես է գազի ճնշումը կախված ծավալից։

Անհրաժեշտ պարագաներ՝
մխոցով գլան որտեղ մխոցը ազատ շարժվում է, փուչիկ բարակ թաղանթով և թել։

Փորձի ընթացքը՝
Որպեսզի տեսնեմ գազի ճնշման կախվածությունը գազի ծավալից, ճնշման կախումը ծավալից, դրա համար պետք է նույնը թողնել ջերմաստիճաքնը և զանգվածը։ Դրա համար գլանում մխոցը հետ ենք տանում, գլանի վերևվի բաց մասում պինդ կապում ու հարմարացնում ենք ռետինե թաղանթը։ Այսպիսով ապահովում ենք փորձի պայմանները։ Մխոցը սկսեցի դանդաղ առաջ բերելով, փոքրացնելով ծավալը տեսա, որ կախված թաղանթը սկսեց դեպի դուրս կորաձև փքվել։ Հետո սկսեցի հետ քաշել մխոցը այսինքն մեծացնում էի գազի ծավալը գլանի ներսում։

Եզրակացություն՝
Գազի ջերմաստիճանը նույնը պահելու դեպքում, և փոփոխելով միայն ծավալը նաև փոխվում է ճնշումը, որքան մեծացնում ենք ծավալը այդքան ճնշումը փոքրանում է։ Իսկ ինչքան փոքրացնում ենք ծավալը այդքան մեծանում է ճնշումը։

1. Նշել Իտալիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն ու թերությունները։

Իտալիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն՝ գտվում է Միջերկրական ծովի կենտրոնում և Իտալիայի մեծ մասը լեռներ են։ Նա ունի նաև կապեր այլ երկրների հետ ծովով և ցամաքով։ Իտալիայի աշխարհագրական դիրքի թերություններն են՝ շատ խոնավ եղանակ ունի ձմառն, իսկ ամռանը շատ շոգ է։

2. Նշել Իտալիայի բնական պայմանների առավելություններն ու թերությունները։

Իտալիայում բնական պայմանների առավելություններն են՝ շատ մեծ մասը սարեր, ձորերն են այդպիսով այն շատ տարածված է բուսաբանությունը։ բնական պայմանների թերություններն են՝ չունի հանածոներ և շատ մեծ վնաս է հասցնում բնությանը։

3. Ի՞նչ դեր ունի Իտալիան ժամանակակից աշխարհում։

Իտալիան ներկրում այլ երկրներ ավտոմեքենաներ, նավեր, սարքավորումներ, քիմիական ապրանքներ, պատրաստի հագուստեղեն, մարմար, ծծումբ, սնդիկ, ձիթապտղի յուղ։ Իտալիան ունի նաև շատ զբոսշրջային և տուրիստական տեսարժան վայրեր։

4. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Իտալիայի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջային ավազանները, արդյունաբերական խոշոր կենտրոնները։

Հունաստան, Ալբանիա, Խորվաթիա, Սլովենիա, Չեռնգորիա, Ֆրանսիա, Իսպանիա, Ավստրիա, Ալժիր, Թունիս։

1. Տրված գոյականները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ կազմության:
Մայրցամաք, գոյություն, գետին, ողբերգություն, գազան, նախաճաշ, ցնցում, արտասահման, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ, նավահանգիստ, նավակ, հայրենիք, վերադարձ, մայրաքաղաք, օտարամոլություն:
Պարզ բառեր-գազան, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ։
Բարդ բառեր-մայրացամաք, նախաճաշ, արտասահման, նավահանգիստ, վերադարձ, մայրաքաղաք։
Պարզ ածանցավոր-գոյություն, գետին, ցնցում, նավակ, հայրենիք
Բարդ ածանցավոր-ողբերգություն, օտաևամոլություն։

2. Տրված գոյականներից նորերը կազմի՛ր` ուհի, ստան, ոց, ություն ածանցներով:
Հայ, դպիր, այգի, հնոց, բույր, ծառ, բժիշկ, պարսիկ:
Հայ-հայուհի, Հայաստան, հայոց, հայություն
դպիր-դպրություն, դպրոց
հնոց-հնոց, հնությունը
բույր-բուրաստան
ծառ-ծառայություն
բժիշկ-բժշկուհի
պարսիկ-Պարսկաստան

3. Տրված բայերից  ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր և ածանցներն ընդգծի՛ր:
Նկարել, գրել, զարթնել, թափել, ուսուցանել, քերել, վարել, հաճախել, բախել, հնչել, վազել, հանել, շարժել, մոտենալ, կոշտանալ։
Նկարիչ, գրիչ, զարթուցիչ, թափահարություն, ուսուցիչ, քերիչ, վարող, հաճախական, բախական, հնչակական, վազող, հանող, շարժիչ, մոտականյություն, կոշտանալ։

4. Տրված գոյականակերտ ածանցներից յուրաքանչյուրով երկու գոյական 
կազմի՛ր և գրի՛ր, թե ո՛ր բառերից կազմեցիր:
դնել (դիր) — դրածո, պարսավել — պարսավանք:
Անք, ցի, ածո, ք, ուկ, իք, իչ, ու, ան, իկ, պան, ստան, ուհի:
Անքաղաքավարի, քաղաքացի, պահածո, քուն, դահուկ, գործիք, սրիչ, ուլ, անբան, տատիկ, այգեպան, Հայաստան, իսպանուհի։

 5. Պարզի՛ր, թե քերականական ո՛ր հատկանիշի  հիման վրա է կազմվել յուրաքանչյուր խումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն):
Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:
Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, հնարավորություն:
Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի, դերասանուհի, անձնավորություն:
Ա խմբի բառերը հատուկ գոյականներ են, Բ խմբի բառերը վերացական գոյականներ են իսկ Գ խմբի բառերը անձ ցույց տվող բառեր են:

6. Քանի ձևով կարող ես, տրված գոյականները բաժանի՛ր երկու խմբի՝ ամեն անգամ կարևորելով գոյականին հատուկ որևէ հատկանիշ:
Երկիր, խինդ, Սատուրն, մարգարե, լիճ, Մովսես, արաբ, ավագ, Արաբական Միացյալ էմիրաթներ, սարսափ, դատավոր, Մարտիրոս Սարյան, արիություն, ռնգեղջյուր, գետաձի, Հրագդան, զինվոր, հարազատություն, «Ջութակ և սրինգ», զգացում:
Հատուկ-Երկիր, Սատուրն, Մովսես, Արաբական Միացյալ էմիրաթներ, Մարտիրոս Սարյան, Հրազդան, «Ջութակ և սրինգ»:
հասարակ-խինդ, մարգարե, լիճ, արաբ, ավագ, սարսափ, դատավոր, արիություն, ռնգեղջյուր, գետաձի, զինվոր, հարազատություն, զգացում:

1.Երգը ժողովրդի պատմությունն է. գրի՛ր ինչպե՞ս ես հասկանում, համամի՞տ ես, թե՞ ոչ:
Ես համաձայնեմ քանի որ, լիքը սովորույթներ որոնք եղել են հիմա չկա։ Այն ժամանակ մադրիկ ամեն ինչ անելիս ուրախ և զվարթ էին անում, նաև երգում էին և պարում։

2. Ինչպե՞ս է Կոմիտասն իրար կապում մարդուն և երգը:
Կոմպոզիտորների մեծ մասը գրում են երգեր իրենց հոգևիճակի մասին:

Հովսեփ Էմին

Հովսեփ Էմինը ծնվել է 1726 թ. Պարսկաստանի Համադան քաղաքում։ Այստեղիցիր ընտանիքը տեղափոխվել է Հնդկաատան և հաստատվել Կալկաթում։

Երիտասարդ Էմինը գիտեր Հայաստանի ծանր վիճակի մասին, տեսնում էր իր հայրենակիցների թշվառությունը, դա հատկապես ակնառու էր, երբ համեմատում էր եվրոպացիների բարվոք պայմանների հետ։) Նա ոգևորված էր Արցախի ու Սյունիքի ազատագրական պայքարով։ Էմինը երազում էր տիրապետել ռազմական արվեստին և զենքի ուժով ազատագրել հայրենիքը։ Հոր կամքին հակառակ, որն ուզում էր նրան վաճառական դարձնել, 1751 թ. մեկնում է Անգլիա և ընդունվում Վուլվիչի Թագավորական ռազմական ակադեմիա։ Այստեղ ծանոթանում է անգլիական քաղաքական ու պետական գործիչների հետ և նրանց ներկայացնում իր գալու նպատակները։ Էմինին հաջողվում է նաև տեսակցել Անգլիայի վարչապետի հետ։ Սակայն նա համոզվում է, որ Հայաստանի ազատագրման իր գաղափարները չեն համընկնում Անգլիայի շահերին։

• Ինչ է ազատությունը

Ինչ է նշանակում ազատություն: Առաջինը դա էոչ ոք չունի բացարձակ ազատություն `իմաստ ունենալով լիովին հեռանալ հասարակության նորմերից և արժեքներից:Երկրորդ գաղափարը կապված է այն փաստի հետ, որ ազատությունը պարզապես ընտրություն չի ենթադրում այս կամ այն գործողության միջև: Այն տարածվում է նաև մտքերի և հույզերի վրա: Բոլորս որոշակի ազատություն ունենք ընտրելու այն, ինչ մտածում ենք և զգում:

• Ազատություն տեսակները

Խոսքի ազատություն
Մորֆոլոգիկ ազատությունը 
Ստեղծագործական ազատություն։ 
Կրոնի ազատությունը 
Քաղաքական ազատությունը

• Գրել պատումներ ազատության համար պայքարած հայ հերոսների մասին: 
• Ազատության թեմայով ֆոտոշարեր, տեսանյութեր,  

Տնային աշխատանք

1. Բառակապակցություններ կազմի՛ր` Ա խմբի մակբայներն ավելացնելով Բ խմբի ածականներին ու բայերին:

Ա. Շատ, փոքր-ինչ, համարյա, հազիվ, ներքուստ:

Բ. Դեղին, հանգիստ, մեծ, հուզվել, հանգստանալ, լաց լինել:
Շատ մեծ Փոքր-ինչ հուզված
ներքուստ հանգստանալ
համարյա լաց լինել
հազիվ հանգստանալ Համարյա դեղին

2. Կետերը փոխարինի՛ր տրված բառերով: Փորձի՛ր բացատրել, թե տարբեր խոսքի մասերի պատկանող այդ բառերն ինչո´վ են իրար նման:

Տանտեր, լրագրողներ, զրույց, ես, բոլորը, խոսել, պատմել:

Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ տանտիրոջից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ լրագրողից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ զրույցից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ ինձանից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ բոլորից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ խոսելուց խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ պատմելուց խուսափում էր:

3. Տրված բառերի գործիական հոլովի ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:

Հայր, ծաղիկներ, բոլոր, ոչ մեկ, հասնել, հեռանալ:
Հորով կարողացավ լուծել վարժությունը։
Ծաղիկներով ավելի գեղեցիկ կլինի հյուր գնալը։
Բոլորով համախմբեք և գնացեք ձեր ընկերոջը ետ բերելու։
Ֆուտբոլիստի կարմիր քարտ ստանալուց հետո թիմը մեկով պակասեց։
հասնելով նա ապացուցեց, թե ով է իրականում։
Հեռանալով նա տխրեցրեց իր ընտանիքի անդամներին։

4. Տրված հարցական դերանունները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ նրա, թե ո՛ր խոսքի մասին են վերաբերում:

Ո՞վ, ի՞նչ, ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր, քանի՞, ո՞րերորդ, ինչքա՞ն, որքա՞ն, որչա՞փ, որտե՞ղ, ո՞ւր, ե՞րբ:
գոյական-Ո՞վ, ի՞նչ
ածական-ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր
թվական-քանի՞, ո՞րերորդ, ինչքա՞ն, որքա՞ն
մակբայ-որփա՞փ, ո՞ւր, ե՞րբ
դերանուն-որտե՞ղ

5.  Փորձի՛ր բացատրել դերբայների նման խմբավորումը:

Ա. Անկատար`ընկնում (եմ), մեծանում (եմ): Վաղակատար` ընկել (եմ), մեծացել (եմ): Ապակատար` ընկնելու (եմ), մեծանալու (եմ): Ժխտական (չեմ) ընկնի, (չեմ) մեծանա:
Ակատար-ընկնում կամ մեծանում է հիմա։ Վաղակատար ընկել կամ մեծացել է անցյալում։ Ապակատար-Ընկնելու կամ մեխանալու է ապագայում։ Ժխտական-չի ընկնելու կամ չի մեծանալու երբեք։

Բ. Անորոշ` ընկնել, մեծանալ: Համակատար` ընկնելիս, մեծանալիս: Ենթակայական` ընկնող,մեծացող: Հարակատար` ընկած, մեծացած:

1.գեղձերի տեսակները արտազատիչ, ներզատիչ խառը, նկարագրել վահանաձև և ենթաստամոքսային գեղեձերը , դրանց ֆունկցիան և առաջացող հիվանդությունները
Արտազատիչ գեղձերը հորմոնների դուսր են արտադրում իսկ ներզատիչները ներսում։Խառը գեղձերը ունեն և արտազատիչ և ներզատիչ ֆունկցիա։Վահանագեղձը արտադրում է յոդ ևհորմոններ իսկ ենթաստամոքսային գեղձը ճարպեր,սպիտակուղներ և ալն։ Վահանագեղձի առաջացրած հիվանդությունը կարող է առաջացնել չափից ավել հորմոններ և դա վտանգ է իսկ ենթաստամոքսային գեղձի հիվանդությունը նշիկաբոբ։

2. նյարդային համակարգի բաժինները , ֆունկցիան:

Նյարդային համակարգի կառուցվածքային և գործառական միավորը նյարդային բջիջն է՝ նեյրոնը։ Նեյրոնը ունի մարմին և ելուստներ։ Վերջիններից են կարճ ելուստները, որոնք կոչվում են դենդրիտներ, իսկ երկար նյարդաթելը՝ աքսոն, որն ավարտվում է նախասինապսային ելուստով։ Նշված տարրերից յուրաքանչյուրը կատարում է որոշակի ֆունկցիա։ Նեյրոնի մարմինը սնուցող դեր է կատարում։ Նրանում կան բազմաթիվ օրգանոիդներ, ուր սինթեզվում են կենսաբանական կարևոր միացություններ և փոխադրվում աքսոն ու դենդրիտներ։ Դենդրիտներն ընդունում են տեղեկատվությունը, իսկ աքսոնը նյարդային ազդակը մարմնից հաղորդում է այլ նեյրոններին կամ օրգաններին։

3.գլխուղեղի բաժինները նկարագրել ուղեղաբունը կառուցվածքը և ֆունկցիաները
Կառուցված է 5 բաժիններից կամուրջ, ուղեղիկ, միջին ուղեղիկ
Ֆիզիոլոգիական կողմից գլխուղեղի ֆունկցիան օրգանիզմի օրգանների կենտրոնացված կառավարումն է։ Գլխուղեղն իր գործունեությունն իրականացնում է մկանային ակտիվության կառավարմամբ և քիմիական հատուկ միացությունների՝ հորմոնների սինթեզով:

Վարոլյան կամուրջը կամ ուղղակի կամուրջը գլխուղեղի հիմի կողմից երևում է հաստ, սպիտակ թմբի ձևով, որը վարից սահմանակցվում է երկարավուն ուղեղի վերին ծայրի, իսկ վերից ուղեղի կոթոնների հետ։ Կամրջի կողմնային սահմանը արհեստականորեն անցկացված մի գիծ է, որը անցնում է եռվորյակ և դիմային նյարդերի նյարդարմատներով։

Վարոլյան կամուրջ

• Ուղեղիկի, վարոլյան կամրջի և գլխուղեղի մեծ կիսագնդերի միացումները։
• Գլխուղեղի հիմային մաս։ Տեսքը կողքից։
• Գլխուղեղի հիմային հատված։ Տեսքը ետևից։
• Վարոլյան կամրջի կտրվածքը։

Եթե Վարոլյան կամուրջը չլիներ մենք ընդհանրապես չէինք կարող մեր դեմքի զգացմունքները արտահայտենք:

Պայքար առյուծի հետ

Առյուծը հանգստանում էր մեծ ծառի ստվերի տակ ՝ հագեցած ճաշից հետո: Կեսօր էր:Շատ շոգ: Շակալը մոտեցավ Առյուծին: Նա նայեց հանգստացող Առյուծին և երկչոտ ասաց. — Առյուծ! Արի պայքարենք իրար դեմ: Բայց ի պատասխան միայն լռություն տիրեց: Շակալը սկսեց ավելի բարձր խոսել. — Առյուծ! Արի պայքարենք: Արի կռիվ կազմակերպենք այս դաշտում: Դու իմ դեմ! Առյուծը նույնիսկ ուշադրություն չդարձրեց նրա վրա: Հետո Շակալը սպառնաց. — Եկեք կռվենք: Հակառակ դեպքում, ես կգնամ ու բոլորին կասեմ, որ դու, սարսափահար վախեցար ինձանից: Առյուծը հորանջեց, ծույլ ձգվեց ու ասաց. — Իսկ ո՞վ կհավատա քեզ: Պարզապես մտածիր! Նույնիսկ եթե ինչ -որ մեկը ինձ դատապարտի վախկոտության համար, միևնույն է, դա շատ ավելի հաճելի է, քան այն, որ նրանք ինձ կարհամարեն: Արհամարհել ինչ -որ շակալների հետ կռվի համար …

Лучшие притчи, легенды, истории

1.Բնութագրեք Հարավային Եվրոպայի աշխարհագրական դիրքը, ինչպե՞ս է այն փոխվել ժամանակի ընթացքում:

Հարավային Եվրոպան հաճախ անվանում են Միջերկրական Եվրոպա, քանի աշխարհագրական հարմար դիրքի շնորհիվ երկրների մեծ մասը մուտք ունի դեպի Միջերկրական ծով: Ժամանակի ընթացքում աշխարհագրական դիրքը փոփոխվել է, սակայն կլիման միշտ եղել է բարենպաստ:

2.Որո՞նք են Հարավային Եվրոպայի երկրների տնտեսոությունների զարգացած ճյուղերը։

Զարգացած է բուսաբուծությունը, զբոսաշրջությունը, գյուղատնտեսությունը: Հարավային Եվրոպան աշխարհի զբոսաշրջության և հանգստի խոշոր շրջաններից է: Իսկ բուսաբուծության և գյուղատնտեսության համար կան նպաստավոր պայմաններ:
3.
Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Հարավային Եվրոպայի երկրները:

Կարդա՛ Մուշեղ Գալշոյանի ,,Օրն ավետյաց,, պատմվածքը:
Դուրս գրի՛ր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ:Անհասկանալի բառեր չկան:
Բացատրի՛ր վերնագիրը:
Օրն ավետյաց նշանակում է լավ լուրերով օր
Տեքստից դուրս բեր մանուկ Սողոմոնին նկարագրող արտահայտություններ, նախադասություններ:
Վարդապետի հայացքը կանգնեց Սողոմոնի դեմքին, ու մանչի լայն բացած խոշոր աչքերում թրթռաց հայացքը:

1.Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բաղադրիչներից կազմված համապատասխան բաղադրյալ բառերով:

Մեր հանրապետության (հանուր, պետ, ություն) թռչնաշխարհի (թռչուն, աշխարհ) տարատեսակությունը (տար, տեսակ, ություն) պայմանավորված է նրանով, որ այստեղ գալիս են Իրանական (Իրան, ական), Միջերկրական (մեջ, երկիր, ական) ծովի և կովկասյան (կովկաս, յան) թռչուններ: Դրանցից .համընդհանուր (համ, ընդ, հանուր) ճանաչում (ճանաչ, ում) ունեն մարդու հարևանություն (հարևան, ություն) ապրողները և նրանք, որոնց կենսակերպը (կենս, կերպ) առնչվում է մարդու տնտեսական (տուն, տես, ական) գործունեության հետ:

2. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բաղադրիչներից կազմված համապատասխան բաղադրյալ բառերով:

Հողն ինքիամաքրվելու (ինքն, մաքուր, ել) հատկություն (հատուկ, ություն) ունի: Դա չի նշանակում, թե կարելի է նրան չափազանց (չափ, անց) շատ ծանրաբեռնել (ծանր, բեռն, ել) օրգանական (օրգան, ական) և անօրգանական (ան, օրգան, ական) թափոնով (թափ, ոն), բնակավայրից (բնակ, վայր) հավաքված կենցաղային (կենցաղ, ային) աղբով, որովհետև հողի հնարավորությունները (հնար, ավոր, ություն) նույնապես (նույն, պես) անսահման (ան, սահման) չեն: Իսկ թափոնով (թափ, ոն) աղտոտված (աղտ, ոտ, (վ)ած) հողը սպառնում է հիվանդության (հիվանդ, ություն) առաջացման պատճառ դառնալ: Գիտատեխնիկական (գետ, տեխնիկա, ական) առաջընթացի (առաջ, ընթաց) հետ մարդիկ պիտի մտածեն արտաքին միջավայրի (մեջ, վայր) պահպանության (պահ, պան, ություն) միջոցներ ստեղծելու մասին:

3.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բարդ բառերով:

Երկինքը քերելու չափ բարձր-երկնաքեր, 
բարի մտքով-բարեմիտ, 
վատ համբավ ունեցող-վատահամբավ, 
հեշտությամբ թեքվող-դյուրաթեք, 
խաժ աչքեր ունեցող-խաժակն, 
կյանքը սիրող-կենսախինդ, 
հանրության կողմից ճանաչված-հանրաճանաչ, 
կյանքով ուրախացող-կենսուրախ:

4. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մանր նկարներ անող-մանրանկարիչ, 
թռչուններ բուծելու տեղ-թռչնաբուժարան, 
գյուղի տնտեսությանը հատուկ-գյուղատնտեսական, 
միտք հղանալը-մտահաղացում, 
արդյունք ունեցող-արդյունավետ, 
աշխատանքը սիրելը-աշխատասեր, 
հավասար կշիռ ունենալը-վասասարակշռված, 
բառերի մասին գիտություն-բառագիտություն:

Վահանագեղձ ողնաշարավոր կենդանիների և մարդու մասնագիտացված ներզատիչ օրգան, արտադրում և կուտակում է յոդ պարունակող հորմոններ, որոնք մասնակցում են օրգանիզմում նյութերի և էներգիայի փոխանակության կարգավորմանը։ Հասուն մարդու ամենամեծ ներզատիչ գեղձն է։ Վահանագեղձ ձևավորվում է սաղմի խռիկապարկերի էպիթելից։ Բոլորաբերանների կենտ վահանագեղձ տեղավորված է աղիքների խռիկային մասի ստորին պատի տակ, ձկներինը՝ խռիկային զարկերակների առջևի մասում։ Երկկենցաղների զույգ վահանագեղձերը գտնվում են ենթալեզվային ապարատի շրջանում։ Սողունների վահանագեղձը հաճախ բաժանված է երկու մասի և տեղավորված է տրախեայի տակ։ Թռչունների զույգ վահանագեղձերը գտնվում են բրոնխների հիմքի մոտ։ Կաթնասունների վահանագեղձ բաղկացած է պարանոցով իրար միացած երկու բլթից, որոշ տեսակներինը բաժանված է 2 առանձին մասերի։ Մարդու վահանագեղձ լրիվ ձևավորվում է պտղի զարգացման 8—9-րդ ամսում։

Նպատակաը՝ փորձերի միջոցով համոզվել թե գազում ճնշում կա թե ոչ։Եվ համոզվել թե գազում ճնշումը ինչպես է փոփոխվում գազը բնութագրող մեծություններից։

Փորձ Ī. նպատակը.

Փորձով համոզվենք գազում ճնշում կա թե ոչ և եթե կա ինչով է պայմանավորված։

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր։

Օդահան պոմպ զանգով, բարակ թաղանթով փուչիկ, թել։

Փորձի ընթացքը

Փուչիկի բերանը կապել թելով և այն դնում եմ օդահան պոմպի տակ և սկսեցի զանգի տակից օդը դուրս հանեցի։

Նպատակաը՝ փորձերի միջոցով համոզվել թե գազում ճնշում կա թե ոչ։Եվ համոզվել թե գազում ճնշումը ինչպես է փոփոխվում գազը բնութագրող մեծություններից։

Փորձ Ī. նպատակը.

Փորձով համոզվենք գազում ճնշում կա թե ոչ և եթե կա ինչով է պայմանավորված։

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր։

Օդահան պոմպ զանգով, բարակ թաղանթով փուչիկ, թել։

Փորձի ընթացքը

Փուչիկի բերանը կապել թելով և այն դնում եմ օդահան պոմպի տակ և սկսեցի զանգի տակից օդը դուրս հանեցի։

Կատարելով փորձը ես հասկացա որ գազը ունի ճնշում, քանի որ կապված փուչիկները լցվեցին օդով որոնք գտնվում էին պոմպի մեջ։Որտեղ օգտագործվում էր միայն գազի ճնշման ուժը։Եվ չէր կարող ազդել այլ ուժ։

1. Նշել Գերմանիայի աշխարհագրական դիրքի առավելություններն ու թերությունները:

Աշխարհագրական դիրքի առավելությունները նրանում է, որ Գերմանիան ունի լիքը ջրային ավազաններ, հարեւաններ երկրները Եվրամիության անդամներ են, Գերմանիան գտնվում է Եվրոպայի կենտրոնում.  

2. Նշել Գերմանիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները:

Գերմանիան ունի լավ կլիմայական պայմաններ և դրա շնորհիվ ունի բուսաբուծություն, անասնապահություն։ Գերմանիան գտնվում է Եվրոպայի կենտրոնում, և դրա շնորհիվ նա կարող է զարգացնել իր տնտեսությունը։ Ունի աշխատասեր և մեծ բնակչություն։ Արտահանում է ածուխ։ Նախադրյալներից է նաև ծովային ավազանները։

3.Ի՞նչ դեր ունի Գերմանիան ժամանակակից աշխարհում:

Գերմանիան շատ մեծ դեր ունի ժամանակակից աշխարհում։ Գերմանիայում զարգացած է սպասարկան ոլորտը, ունի նավահանգիստներ, արտահանում է մեքենաներ, քիմիական արտադրություն, ածուխ, հանդիսանում է ամենազարգացած երկրներից մեկը.

4. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Գերմանիայի հարևան պետությունները, ափերը ողողող ջրային ավազաները:

Նախագիծ

Давным-давно жил один китаец. Предсказали ему в детстве, что в 36 лет он станет очень богатым. Родители обрадовались, всем рассказали. Вся деревня радовалась, что у них такой богатый человек будет жить.

А происхождением этот человек был из рода Садовников. Ремеслу он учиться не стал. Зачем? И так богатым будет. Так и жил он, в ожидании, родители его кормили. Потом умерли родители, денег не стало. Продал он дом и сад. Стал жить в сарайчике на окраине деревни. Жители его кормят, вс-таки богатым будет!

Прошло время. Исполнилось ему 36 лет, а богатства как не было, так и нет. Соседи ропщут, кормить больше не хотят. Попллся он в лес, ягод поискать. Нет ягод. Пошл назад, и на обратном пути свалился в яму. Надо бы ему ступеньки выкопать, да лень. Сидел, сидел, пока его проходящие крестьяне не вытащили. Пришл он к себе в сарайчик, лг да и умер.

Շատ շուտ մի չինացի կար: Մանկուց նրան կանխատեսում էին, որ 36 տարեկանում նա շատ հարուստ կդառնա: Ծնողները հիացած էին, նրանք պատմեցին բոլորին: Ամբողջ գյուղը ուրախ էր, որ նման հարուստ մարդը կապրի նրանց հետ:

Եվ այս մարդու ծագումը Այգեգործների ընտանիքից էր: Արհեստ նա սովորել չեր էլ պատրաստվում: Ինչի՞ համար Եվ այսպես, նա հարուստ կլինի: Այսպիսով, նա ապրում էր, ակնկալելով, որ ծնողները կերակրում էին նրան: Հետո ծնողները մահացան, փող չկար: Նա վաճառեց տունն ու այգին: Նա սկսեց ապրել գյուղի ծայրամասում գտնվող տնակում: Բնակիչները կերակրում էին նրան, այնպես որ նա հարուստ կլինի:

Ժամանակն անցնում էր:Երբ նա դարձավ 36 տարեկան, ոչ եղել էր հարստություն, ոչ էլ կար: Հարևանները տրտնջում էին, այլևս չեն ուզում կերակրել: Նա նավարկեց անտառ ՝ հատապտուղներ փնտրելու: Հատապտուղներ չկաին:Նա հետ գնաց, իսկ հետդարձի ճանապարհին ընկավ փոսը: Նրան պետք էր աստիճաններ սարքել, բայց ծուլքնում էր: Նա նստեց, նստեց, մինչև նրա կողքով անցնող գյուղացիները նրան դուրս քաշեցին: Նա գնաց իր գոմը, պարկեց և մահացավ:

1. Տրված բաղադրյալ բառերից նոր բառեր կազմի՛ր` այլ արմատ կամ ածանց ավելացնելով:

Օրինակ`
ժառանգական — ժառանգականություն, տեխնիկական -գիտատեխնիկական:

Մարդկային-անմարդկային,
ծայրահեղ-ծայրահեղություն, 
ստամոքսային-ստամոքսագեղձ, 
գիտակցություն-անգիտակից, 
ակնաբույժ-ակնաբույժություն, 
մթնոլորտ-մթնոլորտային, 
որոշում-անորոշություն,
ընդհատ-անընդհատ, 
օրինաչափ-օրինաչափություն, 
ձեռնարկ-ձեռնարկություն, 
մանրէ-մանրէաբան, 
փոխանակություն-անփոփոխականություն:

 2. Գտի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ինչ ընդհանրության հիման վրա է կազմված:
ա)Քննադատ, արտատեր, եռագույն, ղեկավար, ծովակալ, մանրախնդիր, աստղաշող, թուլակամ, երկփեղկ:
Բարդ բառեր են։
բ) Ջրաղացքար, դյուցազնակերպ, կիսաշրջանագիծ, կիսաշրջազգեստ, հեռագրատուն, հեռագրավար: 
Առաջին շարքում կան երկու արմատ ունեցող բառեր, իսկ բ-ում նաև երեք։

3.Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր օրինաչափությանր չենթարկվող բառը:

ա) Փառապանծ, հենակմախք, հեռախոս, ռազմակոչ, կիսաշրջանաձև:
կիսաշրջանաձև-բառը երեք արմատից է կազմված։

բ) Մեղմաժպիտ, կարմրազգեստ, կարմրախայտ, խավարասեր, իսկույնևեթ:
իսկույնևեթ-բառը ա հոդակապով չէ, իսկ մնացածը ա հոդակապով են։

գ) Մանկություն, գրավիչ, հերարձակ, գրական, քննություն:
հերարձակ-բառը ածանցավոր չէ, իսկ մնացածը ածանցավոր են։