Արամ Ղազարյան

Նախագիծ

Давным-давно жил один китаец. Предсказали ему в детстве, что в 36 лет он станет очень богатым. Родители обрадовались, всем рассказали. Вся деревня радовалась, что у них такой богатый человек будет жить.

А происхождением этот человек был из рода Садовников. Ремеслу он учиться не стал. Зачем? И так богатым будет. Так и жил он, в ожидании, родители его кормили. Потом умерли родители, денег не стало. Продал он дом и сад. Стал жить в сарайчике на окраине деревни. Жители его кормят, вс-таки богатым будет!

Прошло время. Исполнилось ему 36 лет, а богатства как не было, так и нет. Соседи ропщут, кормить больше не хотят. Попллся он в лес, ягод поискать. Нет ягод. Пошл назад, и на обратном пути свалился в яму. Надо бы ему ступеньки выкопать, да лень. Сидел, сидел, пока его проходящие крестьяне не вытащили. Пришл он к себе в сарайчик, лг да и умер.

Շատ շուտ մի չինացի կար: Մանկուց նրան կանխատեսում էին, որ 36 տարեկանում նա շատ հարուստ կդառնա: Ծնողները հիացած էին, նրանք պատմեցին բոլորին: Ամբողջ գյուղը ուրախ էր, որ նման հարուստ մարդը կապրի նրանց հետ:

Եվ այս մարդու ծագումը Այգեգործների ընտանիքից էր: Արհեստ նա սովորել չեր էլ պատրաստվում: Ինչի՞ համար Եվ այսպես, նա հարուստ կլինի: Այսպիսով, նա ապրում էր, ակնկալելով, որ ծնողները կերակրում էին նրան: Հետո ծնողները մահացան, փող չկար: Նա վաճառեց տունն ու այգին: Նա սկսեց ապրել գյուղի ծայրամասում գտնվող տնակում: Բնակիչները կերակրում էին նրան, այնպես որ նա հարուստ կլինի:

Ժամանակն անցնում էր:Երբ նա դարձավ 36 տարեկան, ոչ եղել էր հարստություն, ոչ էլ կար: Հարևանները տրտնջում էին, այլևս չեն ուզում կերակրել: Նա նավարկեց անտառ ՝ հատապտուղներ փնտրելու: Հատապտուղներ չկաին:Նա հետ գնաց, իսկ հետդարձի ճանապարհին ընկավ փոսը: Նրան պետք էր աստիճաններ սարքել, բայց ծուլքնում էր: Նա նստեց, նստեց, մինչև նրա կողքով անցնող գյուղացիները նրան դուրս քաշեցին: Նա գնաց իր գոմը, պարկեց և մահացավ:

1. Տրված բաղադրյալ բառերից նոր բառեր կազմի՛ր` այլ արմատ կամ ածանց ավելացնելով:

Օրինակ`
ժառանգական — ժառանգականություն, տեխնիկական -գիտատեխնիկական:

Մարդկային-անմարդկային,
ծայրահեղ-ծայրահեղություն, 
ստամոքսային-ստամոքսագեղձ, 
գիտակցություն-անգիտակից, 
ակնաբույժ-ակնաբույժություն, 
մթնոլորտ-մթնոլորտային, 
որոշում-անորոշություն,
ընդհատ-անընդհատ, 
օրինաչափ-օրինաչափություն, 
ձեռնարկ-ձեռնարկություն, 
մանրէ-մանրէաբան, 
փոխանակություն-անփոփոխականություն:

 2. Գտի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ինչ ընդհանրության հիման վրա է կազմված:
ա)Քննադատ, արտատեր, եռագույն, ղեկավար, ծովակալ, մանրախնդիր, աստղաշող, թուլակամ, երկփեղկ:
Բարդ բառեր են։
բ) Ջրաղացքար, դյուցազնակերպ, կիսաշրջանագիծ, կիսաշրջազգեստ, հեռագրատուն, հեռագրավար: 
Առաջին շարքում կան երկու արմատ ունեցող բառեր, իսկ բ-ում նաև երեք։

3.Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր օրինաչափությանր չենթարկվող բառը:

ա) Փառապանծ, հենակմախք, հեռախոս, ռազմակոչ, կիսաշրջանաձև:
կիսաշրջանաձև-բառը երեք արմատից է կազմված։

բ) Մեղմաժպիտ, կարմրազգեստ, կարմրախայտ, խավարասեր, իսկույնևեթ:
իսկույնևեթ-բառը ա հոդակապով չէ, իսկ մնացածը ա հոդակապով են։

գ) Մանկություն, գրավիչ, հերարձակ, գրական, քննություն:
հերարձակ-բառը ածանցավոր չէ, իսկ մնացածը ածանցավոր են։

УРОК 4

1.Читаем,обсуждаем текст

2.Тема урока : сложное бессоюзное предложения

3.Домашнее задание

1.ЧЕЛОВЕК ДОЛЖЕН БЫТЬ ИНТЕЛЛИГЕНТЕН

(По Д.С.Лихачеву)

Человек должен быть интеллигентен! А если у него профессия не требует интеллигентности? А если он не смог получить образования: так сложились обстоятельства? А если интеллигентность сделает его “белой вороной”* среди его сослуживцев, друзей, родных?Нет, нет и нет! Интеллигентность нужна при всех обстоятельствах. Она нужна и для окружающих, и для самого человека.

    Многие думают: интеллигентный человек — это тот, который много читал, получил хорошее образование, много путешествовал, знает много языков. А между тем можно иметь все это и быть неинтеллигентным, и можно ничем этим не обладать в большой степени, а быть все-таки внутренне интеллигентным человеком.Образованность нельзя смешивать с интеллигентностью. Интеллигентность не только в знаниях, а в способностях к пониманию другого. Она проявляется в тысяче и тысяче мелочей: в умении уважительно спорить, вести себя скромно за столом, в умении незаметно (именно незаметно) помочь другому, беречь природу, не мусорить вокруг себя — не мусорить окурками или руганью, дурными идеями (это тоже мусор, и ещё какой).Интеллигентность надо в себе развивать, тренировать, тренировать душевные силы, как тренируют и физические. А тренировка возможна и необходима в любых условиях.

Злобная и злая реакция, грубость и непонимание других — это признак душевной и духовной слабости, человеческой неспособности жить… Толкается в переполненном автобусе слабый и нервный человек… Ссорится с соседями — тоже человек, не умеющий жить… Не умеющий понять другого человека, вечно обижающийся на других — это тоже человек, обедняющий свою жизнь и мешающий жить другим.Приветливость и доброта делают человека не только физически здоровым, но и красивым. Да, именно красивым.Лицо человека, искажающееся злобой, становится безобразным. Долг человека — быть интеллигентным перед людьми и перед самим собой.

___________________________

*”белая ворона” — человек, который резко отличается чем-либо от других.

Объясните занчение цледющих выражений:

 1.ПОБОРОТЬ ДУРНЫЕ ПРИВЫЧКИ ЛЕГЧЕ СЕГОДНЯ, ЧЕМ ЗАВТРА(КОНФУЦИЙ)-Эта фраза говорит о том что сегодня человечиское мышление слишком недоразвита, а завтра оно будет развиватся и дурные привычки будут очень редко встечатся, и сответственно подобрать их будет намного сложнее.

2.ХОРОШИМИ ЛЮДИ СТАНОВЯТСЯ БОЛЬШЕ ОТ УПРАЖНЕНИЯ, ЧЕМ ОТ ПРИРОДЫ.(ДЕМОКРИТ)-От природы человек может изначально быть плохим, а с помощью упражнений тобишь хорошой компаний, верных друзей и т.д он сможет стать хорошим человеком.

3.ВСЯКОЕ ИСКУССТВО, И ИСКУССТВО ВОСПИТАНИЯ ТОЖЕ, ИМЕЕТ ЦЕЛЬЮ ВОСПОЛНИТЬ ТО, ЧЕГО НЕДОСТАЕТ ОТ ПРИРОДЫ .(АРИСТОТЕЛЬ)-От природы человек не сможеть понять что плохо и что хорошо, а при процессе воспитания он это всё понисает.

4.ВЕЖЛИВОСТЬ — ЭТО ПРИВЫЧКА ПРИНОСИТЬ В ЖЕРТВУ МЕЛКИЕ УДОБСТВА.(Т.ДЖЕФФЕРС)-Вежливость это привычка делать что то в пользу другому человеку, но не самому себе.

5.ТОТ, КТО НЕ ПРИОБРЕЛ КУЛЬТУРНЫХ НАВЫКОВ, — ГРУБ.(И.КАНТ)-Не культурные люди очень грубо относятся к другим.

  6.НИКОГДА НЕ БЕСПОКОЙ ДРУГОГО ТЕМ, ЧТО ТЫ МОЖЕШЬ СДЕЛАТЬ САМ.(Л.Н.ТОЛСТОЙ)-Если у тебя хватает сил что бы делать что то сам, делай это сам а не проси помощи у других.

2..Тема урока : сложное бессоюзное предложения

3.Домашнее задание

а) Спишите бессоюзные сложные предложения, вставляя пропущенные буквы и знаки, обозначая грамматические основы. 

1. Голос его звучал тихо но твёрдо глаза блестели упрямо. (М. Горький)
2. Избы и дворы опустели все ушли на огороды копать кортофель. (К. Паустовский)
3. Стояла она долго  устали ноги и глаза. (М. Горький)
4. Распихнули окна запах сосен вступил в в..ранду. (В. Кочетов)
5. Целый день на небе солнышко сияет целый день мне душу злая грусть терзает. (А. Кольцов)
6. Вот мои условия вы ныне(же) публично откажетесь от своей клятвы и будете просить у меня извинения. (М. Лермонтов)

б)Перестройте сложносочинённые и сложноподчинённые предложения таким образом, чтобы они стали бессоюзными.

1. Если в доме тепло и безопасно, то в лесу ночью страшно и холодно.- в доме тепло и безопасно, в лесу ночью страшно и холодно.
2. Когда будет время, напиши мне.- будет время, напиши мне.
3. Если сваривают трубы, искры летят во все стороны-  сваривают трубы, искры летят во все стороны.
4. Я рассказывал правдивые истории, но мне не верили.- Я всегда рассказывал правдивые истории, мне не верили.
5. Будьте осторожны, потому что тротуары покрылись льдом.- Будьте осторожны, тротуары покрылись льдом.
6. Если хочешь лучше узнать человека, то расспроси о его друзьях. — хочешь лучше узнать человека, расспроси о его друзьях. 
7. Не буду передавать весь их разговор, потому что он был бесполезен и безрезультатен.- Не буду передавать весь их разговор, он был бесполезен и безрезультатен.
8. Мы стояли вдоль стены, потому что сесть было некуда. — Мы стояли вдоль стены, сесть было некуда. 
9. Одни ученики быстро разбираются в новой теме, а другим требуется для этого продолжительное время. — Одни ученики быстро разбираются в новой теме, другим требуется для этого продолжительное время. 
10. В Японии говорят, что если родители не приучают детей к труду, то их внуки будут голодать- В Японии говроят если родители не приручают детей к труду, их внуки будут голодать.

1.Տրված բարդ բառերի վերջին արմատները փոխելով` ստացի՛ր նոր բարդ  բառեր:

Հեռախոս, հանրածանոթ, ձյունածածկ, երկրագունդ, կենսակերպ, հնավանդ, մտահոգ, բարենպաստ, ակնթարթ, լուսանցք: 

Հեռախոս-հեռատես

հանրածանոթ-հանրախանութ

ձյունածածկ-ձյունապատ

երկրագունդ-երկրաչափություն

կենսակերպ-կենսաբանություն

հնավանդ-հնազանդ

մտահոգ-մտապահել

բարենպաստ-բարեկեցիկ

ակնթարթ-ակնաբույժ

 լուսանցք-լուսավոր

2.. Բաղադրյալ այնպիսի բառեր կազմի՛ր, որոնց  սկզբում լինեն տրված բառերի վերջին բաղադրիչները: Ի՞նչ է փոխվում: 

Դեղնակտուց-կտցար, կենսախինդ-խնդություն, կենսագիր-գրականություն, քինախնդիր-խնդրագիրք, ակնդետ-դիտակ

Դեղնակտուց, կենսախինդ, կենսագիր, քինախնդիր, ակնդետ: 

3.Այնպիսի բաղադրյալբառեր կազմի՛ր, որոնցվերջում լինեն տրվածբառերի առաջինբաղադրիչները: Ի՞նչէփոխվում: 

Բուսական, կատվազգի, սուզանավ, սիրառատ, շինություն: 

4.Տրվածբառերովբաղադրյալբառերկազմիր: 

Բուսական-բխոտաբույս, կատվազգի-վագռակատու, սուզանավ-ջրասույզ, սիրառատ-հայրենասեր, շինություն-քարաշեն:

Լվաց, եղել, առ, տուր, կաց: 

365․

S=0,5սմ2 = 0,005մ2 F = m x g = 5500 x 9,8 = 53900Ն
= 10,780,000Պա
___________
P — ?
366․

S=4սմ2 = 0,04մ2 F = m x g = 32000 x 9,8 = 313600Ն
= 7,840,000 Ն/մ2 = 7,840,000Պա
____________
P — ?

368. 1մ²=1մ•1մ=1000մմ•1000մմ

0,000000,1մմ²

Հյուսվածք, բջիջների և միջբջջային նյութի ընդհանուր ծագում, որոշակի կազմություն և ֆունկցիաներ ունեցող միասնական համակարգ։ Հյուսվածքների կազմությունը և ֆունկցիաները մշակվել են կենդանական աշխարհի էվոլյուցիայի ընթացքում։ Այդ ժամանակաընթացքում օրգանիզմի և արտաքին միջավայրի փոխազդեցությունը, գոյության պայմաններին հարմարվելու անհրաժեշտությունը նպաստել են որոշակի ֆունկցիաներով օժտված չորս տեսակ հյուսվածքների առաջացմանը՝ էպիթելային, շարակցական, մկանային, նյարդային։

1.Հոլոքոստի ամբողջական կամ մասնակի ժխտումն արգելված է աշխարհի 17 երկրներում, որոնց մեջ մտնում են նաև Գերմանիան և Ավստրիան:

2.Գերմանիայում նկատվում է ժողովրդագրական անկում։ Վերջին տասնամյակների ընթացքում բնակչության քանակը կրճատվել է 2 միլիոնով։

3.Գերմանիայում բանտից փախուստի դիմելու դեպքում բանտարկյալին չեն պատժում, քանի որ այդ քայլը դիտվում է որպես մարդու՝ ազատ լինելու բնազդ։

4.Բեռլինը Փարիզից 9 անգամ մեծ է, ինչպես նաև այստեղ ավելի շատ կամուրջներ են կառուցվել, քան Վենետիկում։

5.Գերմանիայում մայրուղու վրա ավտոմեքենայի՝ վառելիքի սպառման պատճառով կանգնելը համարվում է վարչական իրավախախտում և պատժվում է տուգանքով։

6.Չինական շաշկին ստեղծվել է Գերմանիայում։

7.Ստալինինգրադյան ճակատամարտի ժամանակ ռուսներն ավելի շատ գերմանացիների են սպանել, քան ամերիկացիներն ամբողջ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։

8.Գերմանիան՝ իր 81 մլն բնակչությամբ, համարվում է Եվրոմիության ամենախիտ բնակեցված տարածքը։

9.1989-2009թթ. աշակերտների քանակի պակասի պատճառով Գերմանիայում փակվել է շուրջ 200 դպրոց։

10.Fanta-ն ստեղծվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Գերմանիայում։ Այս արտադրանքի ստեղծումը պայմանավորված է Coca Cola-ի պատրաստման համար օշարակի ներմուծման դժվարության հետ։

Домашнее задание

1.Подчеркните главные члены предложения.
1.Воробей лежал на моей ладони. 2. На пригорке играли лисята. 3. За
рекой поднялась большая тёмная туча. 4. Ветер гнул макушки деревьев. 5. На землю упали тяжёлые капли дождя. 6. Вскоре хлынул тёплый
летний дождь. 7. Небо прояснилось. 8. Снова вернулось ласковое лето. 9.Мы с нетерпением ждали весны. 10. Листья падают с клёнов.

2.Замените существительные местоимениями.
Образец: Бабушка сидела у порога. – Она сидела у порога.

1. Археологи обнаружили под толстым слоем песка развалины древнего города.
   Они обнаружили под толстым слоем песка развалины древнего города.
   2. Женщина подошла к памятнику.
   Она подошла к памятнику.
   3. Птенцы жадно разевали голодные рты.
   Они жадно разевали голодные рты.
   4. В пять лет мальчик уже читал.
   В пять лет он уже читал.
   5. Море ласково плескалось у самых моих ног.
   Оно ласково плескалось у самых моих ног.
   6. Весной скворцы возвращаются к своим покинутым домам.
   Весной они возвращаются к своим покинутым домам.
   7. Через два дня Светлана уезжала на юг.
   Через два дня она уезжала на юг.
   8. Врач часто посещал больного.
   Он часто посещал больного.

Ճնշումը բնութագրում է 2 հփվող մարմինների փոխազդեցությունը և հավասար է հփման մակերևույթի ուղղահայաց ազդող ուժի հարաբերությանը հփվող մակերևույթի մակերեսին:

Ճնշումը նշանակում ենք (p) տառով

Ճնշման ուժը նշանակում ենք (F) տառով

Մակերևույթի մակերեսը (S) տառով

р=F/S

F=p×S

S=F/p

P նշանակել ենք մարմնի կշիռը

Որպես ճնշման միավոր ընդունված է 1Պա

1Պա=1Ն/մ²

Դասարանական աշխատանք

s, p, d, f Էլեկտրոններ
s-են կոչվում այն էլեկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են գնդաձև ամպեր։ s-2
p-են կոչվում այն էլեկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են ութաձև(հանտելաձև) ամպեր։ p-6
d-են կոչվում այն էլեկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են ծաղկաձև ամպեր։ d-10
f-են կոչվում այն էկտրոնները, որոնք պտտվելիս առաջացնում են երկկողմանի ծաղկաձև ամպեր։ f-14

Ti +22 2)8)10)2
N 33
N 53

Վ. Լուկաշիկի խնդրագրքից էջ 46
Խնդիր 358.
F=37,5=37500ն P=F/S=37500ն/0,00075մ²=50000000ն/մ²=50000000Պա=5000կՊա=50ՄՊա
S=0,00075մ²
P-?

Խնդիր 359.
g=9,8ն/կգ=10ն/կգ
m=3,9կգ
S=1300սմ² 1մ²=1մx1մ=100սմx100սմ=10000սմ²
V=3,9կգ 1մ²=0,0001մ²
p-? S=1300սմ²=1300×0,0001մ²=0,13մ²
F=mg=3,9կգx10ն/կգ=39ն
p=F/S=39ն/0,13մ²=300ն/մ²=300Պա

Խնդիր 360.
g=48ն/կգ=50ն/կգ
m=
S=320սմ² 1մ²=1մx1մ=100սմx100սմ=10000սմ²
F=48կգ 1մ²=0,0001մ²
p=? S=320սմ²=320×0,0001մ²=0,032մ²

Տնային աշխատանք

1.Տրված նույնանուն բառերով կազմի՛ր նախադասություններ:

 Բազուկ, զատիկ, փող, վայրի:

Ամանօրյա աղցանի մեջ կար բազուկ

Գարնանը զատիկները շատանում են

Ես ունեմ 5000դրամ փող

Անտառում կայն զանազան վայրի կենդանիներ

2.Տրված բառերը բաժանի՛ր բառակազմական բաղադրիչների (արմատների և ածանցների): Ինչպիսի՞ բառեր են հավաքված բառաշարքերից  յուրաքանչյուրում:

Ա. Թվական-թիվ, ական,
պատմություն-պատմ, ություն, 
աղյուսակ-աղյուս, ակ, 
գրիչ-գր, իչ, 
ազդեցություն-ազդեց, ություն, 
խորություն-խոր, ություն։

Բ. Արևելք-արև, ելք, 
արևմուտք-արև, մուտք, 
կենսագիր-կենս, ա, գիր, 
օտարամուտ-օտար, ա, մուտ, 
ծովագնաց-ծով, ա, գնաց, 
ինքնատիպ-ինքն, ա, տիպ:

Գ. Արևելյան-արև, ել, յան, 
կենսագրություն-կենսա, գր, ություն, 
արևադարձային-արև, ա, դարձ, ային,
անուշահոտություն-անուշ, ա, հոտ, ություն,
բազմատեսակություն-բազմ, ա, տեսակ, ություն:

3.Նախադասությունները լրացրո՛ւ:

Միայն մեկ արմատով կազմված բառերը կոչվում են պարզ բառեր.
 Օրինակ` կրակ, հոդ, ջուր, օդ, սեղան, աթոռ:
Մեկ արմատով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են 
պարզ ածանցավոր բառեր. 
օրինակ` կրակոտություն, հողեղեն, աշակերտուհի:
Մեկից ավելի արմատներով կազմված բառերը կոչվում են բարդ բառեր, 
օրինակ` ջրհոր, օդանցք, ծաղկաման:
Մեկից ավելի արմատներով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են բարդ ածանցավոր բառեր, օրինակ` կրակմարիչ, անջրանցիկ, հեռուստատեսություն:

4.Տրված դարձվածքներով նախադասություններ կազմի՛ր:

Այս տղան մտքի ծովն էր ընկնել:

 Ժողովի ժամանակ ես լեզուս փակ պահեցի:

Ես նրան հինգ մատիս պես գիտեմ:

Երբ ոստիկանությունը հանցագործին բռնել էր,նրա ընկերը թևերը ծալած նստել էր:

Գողը էժան պրծավ:

Նա ուժեղ ցավից մի կերպ կուլ էր տալի արցունքները:

1. Բնութագրել Ֆրանսիայի աշխարհագրական դիրքը: 

Ֆրանսիայի Հանրապետությունը գտնվում է Եվրոպայի արևմուտքում, հյուսիսում և արևմուտքում ողողվում է Ատլանտյան օվկիանոսի, իսկ հարավում՝ Միջերկրական ծովի ջրերով:
Ֆրանսիան գտնվում է Եվրոպայի ծայր արևմուտքում և ունի շատ հարմար տնտեսաաշխարհագրական դիրք:

2. Որո՞նք են ֆրանսիայի տնտեսության զարգացման նախադրյալները:

Ֆրանսիան ունի լավ նախադրյալներ տնտեսության տարբեր ճյուղերի զարգացման համար։ Այդ նախադրյալներն են բարենպաստ կլիմայական պայմանները, հարմար տնտեսաաշխարհագրական դիրքը, հարթ մակերևույթը և տարբեր բնական ռեսուրսների առկայությունը։

3. Ի՞նչ դեր ունի Ֆրանսիան ժամանակակից աշխարհում և տարածաշրջանում:

Ժամանակակից Ֆրանսիայի տարածքները մոտավոր համընկնում են Գալիայի հետ։ Գալիան բարգավաճող երկիր էր, որի հարավային մասը ենթարկվում էր հռոմեական և հունական ճնշումներին։

4. Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել, Ֆրանսիայի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները: 

1.Պահանջը դա ինչ գիտե՞ք Իսրաել Օրու մասին

Իսրաել Օրին ծնվել է 1658 թվականին Սյունիքում:Հայ ազգային արտագրական շարժման գործիչ:Իսրաել Օրու գաղափարները մեծ ազդեցություն են ունեցել ժամանակի ազգային-ազատագրական պայքարի գաղափարների ձևաորման հարցում:Օրին հիմնել է պայքարի ռուսական կողմնորոշումը:

Հայաստանի ազատագրության խնդրով 1677 թվականին էջմիածնի գաղտնի ժողովում կաթողիկոս Հակոբ Ջուղայեցու կողմից ընտրված պատվիրակների և հոր՝ Մելիք Իսրայելի հետ 1679 թվականի դեկտեմբերին մեկնել է Օսմանյան կայարության մայրաքաղաք Կոստանդոպոլիս՝ այնտեղից Արևմտյան Եվրոպա մեկնելու նպատակով։ Սակայն կաթողիկոսը այնտեղ մահանում է, և պատվիրակության՝ Եվրոպա մեկնելու ձախողումից հետո պատվիրակ արքեպիսկոպոսներից մեկի հանձնարարությամբ, հայ վաճառականների հետ 1680 թվականին Օրին անցել է Վենետիկը, 1683 թվականին՝ Փարիզը, որտեղ սկզբում զբաղվել է ֆրանսիական բանակի պարենմատակարարմամբ, ապա՝ մտել զինվորական ծառայության՝ հեծելազորի լեյտենանտի, հետո՝ հեծելազորի կապիտանի աստիճանով և 1688—1695 թվականներին մասնակցել անգլո–ֆրանսիական պատերազմին։ Նա իր հուշերում այս մասին գրում է, որ XVII դարի 90-ական թվականներին զբաղվել է ֆրանսիական բանակին պարեն մատակարարելով, մասնակցել ռազմական գործողություններին և գերի ընկել անգլիացիների ձեռքը։ Գերությունից հետո Ֆրանսիա չի վերադարձել, այլ գնացել Գերմանիա, բնակություն հաստատել Դյուսելդորֆ քաղաքում։

Комитас

Согомон Согомонян родился 26 сентября (8 октября) 1869 года в Кютахье музыкальной семье Геворка Согомоняна и Тагуи Ованнисян. Родители были одаренными певцами и композиторами, которыми восхищался весь город. Рано став сиротой (мать умерла в 1870, а отец в 1880 году), воспитывался бабушкой со стороны отца.

В 1881 году произошло событие, которое навсегда изменило его жизнь. Священник Геворг Дерцакян должен был по просьбе католикоса Геворга IV привезти в Эчмиадзин мальчика-сироту для учёбы в Эчмиадзинской духовной семинарии. Из 20 сирот был выбран Согомон.1 октября он был представлен католикосу, который заговорил с ним по-армянски, но мальчик ответил католикосу: «Я не говорю по-армянски, если хотите — спою». Когда Согомон начал петь Луи Зварта, то заметил, как католикос плачет. Своим красивым сопрано он спел армянский шаракан (духовный гимн). Благодаря исключительным способностям Согомон за короткое время свободно овладел армянским языком^[3].

В 1890 году Согомон посвящается в сан монаха. В 1893 он завершает обучение в семинарии, затем принимает сан священника и имя католикоса Комитаса — выдающегося поэта VII века, автора шараканов. В семинарии Комитас назначается учителем музыки. Параллельно с преподаванием Комитас создает хор, оркестр народных инструментов, делает обработки народных песен, пишет первые исследования об армянской церковной музыке.

В 1895 году Комитас принимает духовный сан архимандрита. Осенью того же года уезжает в Тифлис, учиться в музыкальном училище. Но, встретившись с композитором Макаром Екмаляном, получившим образование в Петербургской консерватории, меняет свои намерения и изучает у последнего курс гармонии. Эти занятия стали своеобразной предтечей и крепкой основой для овладения европейской техникой композиции.

Կարդա՛ Վ. Սարոյանի ,,Կոտրված անիվը,, ստեղծագործությունը: 

Գրավոր վերլուծի՛ր: 

Այս ստեղծագործությունը մի ընտանիքի մասին է, Որը ինչ էլ, որ պատահի նրանք չեն տխրի և հիասթափվի բացի, իրենց քեռու մահից։

Առանձնացրո՛ւ կարևոր միտք արտահայտող հատվածներ:

Լաց լինելուց օգուտ չկա։ Մենք միշտ կրել ենք մեր հիասթափություններն ու
զրկանքները, միշտ հաղթահարել ենք դրանք և միշտ էլ կհաղթահարենք։ 

1.Читаем текст ,обсуждаем

2. Проходим новую тему(Сложное союзное предложение )

3.Выполняем домашнее задание

1.Текст

МИР ТАКОВ, КАКОВ ОН ЕСТЬ( А.Моруа)

Мир таков, каков он есть. Трудно предположить, чтобы мир был создан единственно для удовлетворения наших потребностей. Это было бы чудом из чудес. Мир нейтрален. Он не дружествен и не враждебен человеку. Вам внушили, что человек рождается для того, чтобы умереть, и что вы должны всю жизнь терзаться этой мыслью. Чего ради? Смерть — не факт сознания. “Смысл раздумий о смерти в том, что они лишены смысла”, — писал Монтерлан. Смерть близких потрясает нас. А наша собственная? Бояться ее — значит представлять себе и мир, где мы есть, и мир, где нас нет. Эти два образа несовместимы.

    Вам внушили, что мы живем на краю пропасти…, но даже если мы идем по краю пропасти, ничто не толкает нас вниз.

    Вам внушили, что старые моральные ценности канули в прошлое*. Это ложь… Я напомню вам для начала несколько древних как мир истин…

    …Нельзя жить для себя. Думая только о себе, человек всегда найдет тысячу причин чувствовать себя несчастным. Никогда он не делал всего того, что хотел и должен был делать, никогда не получал всего того, чего, по его мнению, заслуживал, редко был любим так, как мечтал быть любимым. Без конца пережёвывая свое прошлое, он будет испытывать одни сожаления… Зачеркнуть прошлое все равно невозможно, попытайтесь лучше создать настоящее, которым вы… сможете гордиться. Всякий, кто живет ради других — ради своей страны, ради женщины, ради творчества, ради голодающих или гонимых, — словно по волшебству забывает свою тоску…

    Второе правило — надо действовать. Вместо того, чтобы жаловаться на абсурдность мира, постараемся преобразить тот уголок, куда забросила нас судьба. Мы не в силах изменить вселенную, да и не стремимся к этому. Наши цели ближе и проще: заниматься своим делом — правильно выбрать его, глубоко изучить и достичь в нем мастерства… Если человек в совершенстве овладел каким-нибудь ремеслом, работа приносит ему счастье.

    Третье правило — надо верить в силу воли… Безусловно, никто из нас не всемогущ. Не в моей власти помешать войне, но мои призывы, помноженные на призывы миллионов других людей, ослабят угрозу войны. Я не в силах выиграть битву, но я в силах быть храбрым солдатом, исполнить свой долг. “Возможности наши зависят от того, на что мы дерзнём,” поэтому надо быть всегда в форме. Усилием воли человек заставляет себя трудиться на совесть и совершать геройские поступки. Быть может, воля и есть царица добродетелей.

    Важно и четвертое правило — надо хранить верность. Верность слову, обязательствам, другим, самому себе.

_______________

*канули в прошлое — исчезли.

Вопросы для обсуждения:

• О чем текст ? Какое впечатление слова писателя оставил на вас?

• Заставили ли его слова вам задуматься над своим поведением или характером?
• Чему учит текст ?
• Анализируйте следующие цитаты:

    1.И ТО, ЧТО МЫ НАЗЫВЕМ СЧАСТЬЕМ,И ТО, ЧТО НАЗЫВАЕМ НЕСЧАСТЬЕМ, ОДИНАКОВО ПОЛЕЗНО НАМ, ЕСЛИ МЫ СМОТРИМ НА ТО И НА ДРУГОЕ, КАК НА ИСПЫТАНИЕ.( Л.Н.ТОЛСТОЙ)

     2.СВОБОДА НЕ В ТОМ, ЧТОБЫ НЕ СДЕРЖИВАТЬ СЕБЯ, А В ТОМ, ЧТОБЫ ВЛАДЕТЬ СОБОЙ.(Ф.М.ДОСТОЕВСКИЙ)

     3.ПЕРВАЯ ТВОЯ ОБЯЗАННОСТЬ ЗАКЛЮЧАЕТСЯ В ТОМ, ЧТОБЫ СДЕЛАТЬ СЧАСТЛИВЫМ САМОГО СЕБЯ. ЕСЛИ ТЫ САМ СЧАСТЛИВ, ТО ТЫ СДЕЛАЕШЬ СЧАСТЛИВЫМИ И ДРУГИХ.( Д.ФЕЙЕРБАХ)

2.Тема урока:

Сложное предложение (сложносочиненное ,сложноподчиненное)

         3.Домашнее задание           

а) Составьте 5 предложений с сочинительными союзами и 5 предложений с подчинительными.   

б)  Вставьте пропущенные буквы. В сложносочиненных предложениях выделите грамматические основы и союзы.

Была с..редина марта. В..сна в этом году выд..лась ровная, дружная. Изр..дка вып..дали обильные, но короткие д..жди. Уже ездили на к..лесах по дорогам, п..крытым густой грязью. Снег еще лежал сугробами в глубоких лесах и в т..нистых ..врагах, но на п..лях осел, стал рыхлым и темным, и из(под) него (кое)где больш..ми плеш..нами пок..залась ч..рная, жирная, парившаяся на со..нце земля. Б..резовые почки набухли, а барашки на вербах из белых стали ж..лтыми, пушистыми и огромными. Зацвела ива. 
Пч..лы выл..тели из ул..ев за первым взятком, а на лесных п..лянах ро..ко пок..зались первые подснежники.
Мы с (не)т..рпением ждали пр..лета старых зн..комых скв..рцов — этих первых пер..летных г..стей, радос..ных вес..ников в..сны. (По А. Куприну.) 

в)Вставьте пропущенные буквы и запятые .Определите, союзом или союзным словом соединены части в каждом предложении. Выделите их разными цветами

1) Маша так друж_любно и крепко стиснула его руку что сер(?)це у него з_билось от радсти. (И. Тургенев) 2) Что с возу упало то пр_пало. (Пословица) 3) (Не)было (ни)какой н_дежды что небо про_сни(тся, ться). (А. Чехов) 4) Марина полюбила Верочку и умела угад_вать по гл_зам что ей нрав_лось. (И. Гончаров) 5) В сложной би_графии Андерсена (не)легко уст_новить то время когда он нач_л писать свои первые пр_лес(?)ные ска_ки. (К. Паустовский) 6) Он говорил о вр_менах гр_дущих когда народы распри поз_быв в в_ликую семью со_диня(тся, ться). (А. Пушкин) 7) Путешествие (не)пок_залось ему столь ужасно как он того ож_дал. (А. Пушкин) 8) Этот сл_пой (не)так слеп как каже(тся, ться). (М. Лермонтов)

Դասարանական աշխատանք

Որ տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված մետաղական հատկություններ
Na թե Mg
Mg թե Ca

Na +11 2)8)1
Mg +12 2)8)2
Նատրիումը ավելի ակտիվ մետաղ է քան մագնեզիումը որովհետև Նատրիումը ավելի շուտ կկորցնի մեկ էլեկտրոն քան Մագնեզիումը երկու էլետրոն։

Պարբերություններում մետաղական հատկություննրը թուլանում են, ուժեղանում են ոչ մետաղականները։
Խմբերում մետաղական հատկություններում ուժեղանում են ոչ մետաղականները թուլանում։

Որ տարրի մոտ է ավելի ուծեղ արտահայտված ոչ մետաղական հատկությունները
N թե O
O թե S
N+7 2)5) +3
O+8 2)6 +2

O-Ն ավելի շուտ կձգի երկու էլեկտրոն, քան N-ը երեք էլեկտրոն։

O թե S
O+8 2)6) +2
S +16 2)8)6
O-ն ավելի շուտ կձգի ավելի երկու էլեկտրոն երկրորդ շերտից, քան s-ը երկու էլեկտրոն երրորդ շերտից։

Li թե Be
Li թե Na

Mg թե Al
Al թե Ga

Ոչ մետաղական

P թե S
P+15 2)8)5)+3
S+16 2)8)6)+2
P թե Al
P+15 2)8)5)
Al+13 2)8)3)
Sթե Cl
Cl թեBr

1. .Տրված բառերի բոլոր հոմանիշեերը գրի՛ր ըստ իմաստների սաստկության:

Օրինակ`

 կռվել — վիճել, գժտվել, ընդհարվել, իրար ուտել, պատերազմել:
 Քամի, ձայն, վախ, գեղեցիկ, տգեղ, շատ, ցանկություն, ծիծաղել:
գժտվել-խռովել, ընդհարվել-զարկվել
իրար ուտել-կռվել, պատերազմել-վիճել, քամի-հողմ, ձայն-գոչյուն, վախ-ահ, գեղեցիկ-սիրուն, տգեղ-գեշ, շատ-բազում, ցանկություն-բաղձանք, ծիծաղել-խնդալ։

2.  Տրված առածները լրացրո՛ւ ընդգծված բառերի հականիշների օգնությամբ:

Լավ ձին կերը կավելացնի,վատ ձին մտրակը     :
Խելոքին մեկ ասա,անխելքին հազար ու մեկ  :
Արդար մազը չի կտրվի,մեղավորինը կկտրվի         :
Բոյը երկար, խելքը կարճ   :

3. Տեքստը համառոտ փոխադրի՛ր և հետևություննե՛ր արա:

1. Բնութագրել Մեծ Բրիտանիայի աշխարհագրական դիրքը:

Մեծ Բրիտանիան ունի շատ հարմար տնտեսաաշխարհագրական դիրք։ Մայրցամաքից բաժանվում է Հյուսիսային Ծովով։ Նրանք են՝Լա Մանշ և Պա դե Կալե նեղուցներով։

• Առաջին ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Մեծ Բրիտանիայի ափերը ողողող ջրային ավազաններն ու հարևան պետությունները:

• Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի զարգացման նախադրյալները

Մեծ Բրիտանիայի ռելիեֆը հիմնականում հարթ է, իսկ հյուսիսի, Շոտլանդիայի ոչ բարձր լեռները չեն խոչընդոտում տնտեսական զարգացմանը։ Մեծ Բրիտանիան ողջ Եվրոպայի այն եզակի երկրներից է, որը նավթով, գազով և քարածխով կարող է բավարարել սեփական պահանջները։ Նավթի և գազի մեծ պաշարներ կան Հյուսիսային Ծովի ծանծաղուտի բրիտանական հատվածում։ Քարածխի մեծ կուտակումներ կան Միջին Անգլիայում, Հարավային Ուելսում և Շոտլանդիայում։ Մեծ Բրիտանիա կղզու կենտրոնական մասի երկաթի և գունավոր մի շարք մետաղների հանքավայրերը երկարատև սպառվել են գրեթե շահագործման հետևանքով։

• Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության ամենազարգացած ճյուղերը:

Մեծ Բրիտանիան աշխարհի ամենազարգացած ու հզոր երկրներից է։ Համախառն ներքին արդյունքով և արդյունաբերական արտադրանքի ծավալով աշխարհի վեց առաջատար երկրներից մեկն է «Մեծ ութնյակի» անդամը։Տնտեսության առավել բնորոշ հատկանիշներից են.

• Ի՞նչ դեր ունի Մեծ Բրիտանիան ժամանակակից աշխարհում:Այն շատ ծանրակշիռ դեր ունի աշխարհի երկրների և քաղաքական, և տնտեսական հարցերում։
• Երկրորդ ուրվագծային քարտեզի վրա նշել Մեծ Բրիտանիայի խոշոր քաղաքները:

Вопросы.

• Почему младший сын поторопился разделить наследство? Правильно ли он поступил?

Потому что он  не должен был разделять наследство с братом .Он должен был  тратить их с умом и  экономно.

• Как сложилась жизнь младшего сына?

Жизнь младшего брата сложилась довольно хорошо. Мог себя позволить многое.

• Правильно ли поступил отец?

По моему мнению да  отец поступил правильно, потому что его младший сын тоже хотел видеть взрослую жизнь.

• Согласится ли понять отца старший сын?

Думаю да ведь это его кровный младший брат, и он должен пойти на уступки.

Лексические задания:

1.Закончите предложения.
Я верю этому человеку.
Я всегда помогаю своей семье.
Виктор обрадовался моему день рождению.
Этот словарь принадлежит моему брату.
Я позвонил своей сестре
Врач не разрешил этой мужчине заниматься спортом.

2.  Закончите предложения.

• Мы слушали концерт Цоя в Москве 1990 года

• Я смотрел этот фильм не в кинотеатре, а дома на телефизоре

• Я получил это письмо вчера дома

• Завтра когда будет 18:00.Покажут очень интересный фильм.

• Мы слушали речь президента в США с Байденом.

• Родители послали мне деньги на дом.

• Ашот в соседней комнате говорит с другом.

• Ваш поезд не опаздывает, он придет точно в 17:00.

3. Закончите предложения.
1. Если вы увидите Хуана, передайте ему, что я жду его около подьезда. 2. Когда я вошла в комнату,
Мои друзья смотрели фильм. 3. Антон сфотографирует своих друзей, если они захотят этого. 4. Мой брат поступит в
институт, если даст экзамен на отлично. 5. Когда я окончу институт, стану програмистом. 6. Если моя сестра пришлёт мне фотографии, то я удалю их. 7. Когда вы приедете в город, узнайте, что здесь построили весёлый парк. 8. Пршлите телеграмму Андрею, чтобы я мог с ним общатся. 9. Принесите мне книги, если любите читать.

1-Ինչու՞ Հայաստանի ազատագրական պայքարը վերելք ապրեց 17-րդ դարում։ Ինչպիսի՞ նախադրյալներ կայն ազատագրական պայքարի աշխուժացման համար։

2-Ինչպե՞ս կգնահատեք Իսրայել Օրու Հայաստանի ազատագրման ծրագրերը։

Իսրայել Օրին փորձում էր օգնել հայերին, բայց քանի որ նա մահացավ նրա բոլոր պլանները ջուրը ընկան։

3- Նույն թեման ներկայացնել նաև դասարանական աշխատանքում

Տնային աշխատանք
1. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ: Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անչափ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությունն աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քարորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է:
2. Օգտվելով տրված բառերից` բացատրի´ր, թե ընդգծված բառերը նախադասություններից յուրաքանչյուրում ի՛նչ իմաստով են գործածված:

1.Եփվել, բորբոքվել:
 Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն եռում էր-եփվել, բայց նա չէր նկատում: Բարկությունից-բորբոքվել արյունը եռում էր երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր լինում:

2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ:

Ընկերացել-ուղեկցել է դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: Ընկերացան-ընկերություն անել, որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այդ գործը: Մինչև քաղաք ընկերանամ-միանալ քեզ, որ մենակ չգնաս:

3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել:

Ավազակներն այնպես էին ծեծել-կռել խեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Այնպես համառորեն է ծեծում-թակել 
դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ կա:
Երկաթը տաք-տաք են ծեծում-գանահարել:
Այդ հարցն այնքան ծեծեցին-քննել, որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում:

4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել):

Գործը վերջացնելուց-ավարտել հետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում:
Մեկն իր բաժին միրգն արագ վերջացրել էր-վերջը տալ
ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան:

3. Դառնալ բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Ընդգծի՛ր այն նախադասությունները, որտեղ այն փոխաբերական իմաստով է գործածված:

Միկրոօրգանիզմ  միկրոս, փոքր և , օրգանիզմ բառերից) կամ մանրէն մանրադիտակային օրգանիզմ է, որը կարող է լինել միաբջիջ կամ բազմաբջիջ։ Միկրոօրգանիզմների մասին գիտությունը միկրոկենսաբանությունն է կամ միկրոբիոլոգիան, որը ծագել է 1673 թվականին Անտոն Վան Լեվենհուկի կողմից սեփական ստեղծած մանրադիտակով միկրոօրգանիզմների հայտնաբերումից հետո։ 2013 թվականի նոյեմբերի 8-ին, գիտնականները հայտնաբերեցին Երկրի վրա կյանքի ամենավաղ ենթադրելի նշանները՝ ցիանոբակտերիաների ամենահին նստվածքները, որոնք ունեն մոտավորապես 3,48 միլիարդ տարի հնություն։

Միկրոօրգանիզմները շատ տարբեր են, ընդգրկում են բոլոր պրոկարիոտները՝ բակտերիաներ և արքեաներ, ինչպես նաև տարբեր էուկարիոտներ, որոնք կարող են լինել նախակենդանիներ, սնկեր, ջրիմուռներ, մանրադիտակային բույսեր (կանաչ ջրիմուռ) և կենդանիներ (օրինակ՝ պտտաորդեր և պլանարիաներ)։ Որոշ գիտնականներ վիրուսները նույնպես դասում են այս խմբի մեջ, իսկ մի մասը կարծում է, որ վիրուսները կենդանի չեն։ Միկրոօրգանիզմների մեծամասնությունը ունի մանրադիտակային մեծություն, բայց որոշները օրինակ՝ Thiomargarita namibiensis կարող են դիտվել նաև անզեն աչքով։ միկրոօրգանիզմները տարածված են ամբողջ կենսոլորտում, այդ թվում՝ հողում, տաք աղբյուրներում, օվկիանոսի հատակում, կենսոլորտի վերին և ստորին սահմաններում։

Մարդու բնույթը տիեզերական անհուն տարածքում մարդը կանգնած է երկու անդունդի՝ անսահմանության և ոչնչի միջև։ Նա գերհզոր և միաժամանակ անկարող ոչնչություն է այդ անհունում։ Սակայն այդ առեծվածային էակն ունի զարմանահրաշ հատկություն՝ մտածելու, ճանաչելու ունակություն և ինքնագիտակցույուն։ Երկիր մոլորակի վրա մարդը միակ կենդանին է բաց ծրագրով։ Գազանների միջավայրում ծնվելիս կդառնա գազան, մարդկանց միջավայրում՝ բանական էակ։ Այդ հատկությունը նրա մոտ կարող է զարգանալ ու դրսևորվել միայն համապատասխան հասարակական միջավայրում։ Մարդը նշաններ ստեղծող ու դրանցով առաջնորդվող կենդանի է։ Նա միակ արարածն է եղել, որ որսից առաջ պարտադիր կատարել է որոշակի ծիսակատարություններ։ Բարձրակարգ մյուս կենդանիներից մարդը տարբերվում է նաև իր անելիքը նախապես ծրագրելու և այն իկատար ածելու հմտությամբ։ Նա ունի երկու կյանք։ Մեկը սովորական ապրելակերպն է, որով նմանվում է իր նմաններին և կատարում է համապատասխան գործողություններ՝ սովորում, ամուսնանում, աշխատում և իրեն փոխարինող է պատրաստում։ Երկրորդը առանձին պահերի և օրերի այն ընթացքն է երբ նա ստեղծագործում է, հուզվում, սիրում ու տառապում։ Դա անբացատրելի ու խորհրդավոր գործընթաց է։

Խնդիրների լուծում Գ.Մխիթարյանի խնդրագրքից էջ 51 տարբերակ 1

I)Մարմնի վրա ազդող ուժի արդյունքը, կախված է ազդող ուժի մոդուլից և մակերեևույթի մակերեսից, որի վրա ուղղահայաց ազդում է ուժը: Պատասխան 1

II)Ճնշում անվանում են այն մեծությունը, որը հավասար է մակերեևույթի ուղղահայաց ազդող ուժի հարաբերությանը այդ մակերևույթի մակերեսին: Պատասխան 2

III)Մեքենաների անվագպատրաստում են լայն ամրագոտիներով, որպեսզի ճնշումը փոքրացնեն, քանի որ որքան մեծ է հենման մակերեսը, այնքան փոքր է ճնշումը Պատասխան 2

IV) 4ում կառաջացնի մեծ ճնշում առաջինի դեպքում Պատասխան 1

V)P=54կգ ն.=54000ն.

p=40000Պա.

S=?

S=P/p=1.35մ²

Պատասխան 2

1. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

 Ա. Համարձակ, բարձունք, վերադարձ, վարձատրել, հարձուփորձ, հարձակում, մրձույթ:
Հարցուփորձ, մրցույթ։
Բ. Դեղձ, դաղձ, դեղձանիկ, բաղձանք, օցանման, ատաղծագործ:
Օձանման, ստեղծագործ

2. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

 Ա. Զմրուխտ, ապուխտ, բախտավոր, թախտ, խեխտել, կխտար, խրոխտ, ոխկույզ, տախտակ, նախկին:
խեղդել, ողկույզ,
 Բ. Ճեղքել, կմաղք, աղքատ, կողպեք, վղտալ, եղբայր, սանդուղք:
վխտալ,

3.Որտեղ անհրաժեշտ է, ը գրի՛ր:

Անակնկալ, անըմբռնելի, օրըստօրե, ակնթարթ, անընդմեջ, լուսնկա, մթնկա, համընդհանուր, մերթընդմերթ, անընթեռնելի,ակնհայտ, անընդհատ, անհյուրընկալ, սրընթաց:

Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք
Քիմիան ուսումնասիրում է նյութերը, նրանց բաղադրությունը, կառուցվածքը, հատկությունները և կիրառումը։Բնագիտական առարկաներ են ` կենսաբանությունը , քիմիան , ֆիզիկան , աստղագիտությունը և էկոլոգիան :
Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ
Մարմին՝ աթոռ, սեղան, դուռ։
Նյութ՝ փայտ, երկաթ, պլասմաս, կտոր։
Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ
Պարզ նյութեր – Պարզ նյութեր են կոչվում այն նյութերը , որոնք կազմված են մի տարից։
Բարդ նյութեր – Բարդ նյութեր են կոչվում այն նյութերը , որոնք կազմված են առնվազն երկու տարերից:
Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ
Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում են նյութի ագրեգատային վիճակը, ձևը և չափսերը:

Քիմիական երևույթներ են նրանք, որոնց ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր՝ ռեակցաներ:
Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը
Մոլեկուլը մեջ կա ատոմ, ատոմի մեկ միջուկ, միջուկի մեջ կա պրոտոն, նետրոն իսկ միջուկի շուրջը պտտվում է էլեկտրոնը։
Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք
Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանդված
Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, թե քանի անգամ է մեկ մոլեկուլի զանգվածը մեծ զ.ա.մ.-ից
Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը
Մենդելեևը ստեղծեց այդ աղյուսակը, համարակալեց բոլոր տարրերը և դասակարգեց: Բոլոր մետաղներից առանձնացրեց և հավաքեց ակտիվ մետաղները,որոնք կոչվեցին ալկալիական մետաղներ :Ամենակտիվ ,ոչմետաղները կոչվեցին հալոգեններ:Երրորդ խումբը կոչվեց ազնիվ գազեր։
Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը
Պարբերությունը՝տարերրի հորիզոնական շարքեր են։
Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը
Կարգաթիվը ցույց է տալիս պրոտոնի և էլեկտրոնի քանակը միջուկում:
Խմբեր,ենթաղմբեր,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը
Ցույց է տալիս էլեկտրոնի քանակը նյութի շերտում։

1.Տարրի բնութագրումը`                                                                             1) քիմիական  տարրի  նշանը P
2) կարգաթիվը 15, միջուկի  լիցքը +16, 
3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 31
4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 31×1,66×10^-24=51,46×10^-24=5,146×10^-23
5) Դիրքը պարբերականհամակարգում«ո՞ր  պարբերության տարր  է,խումբը V,ենթախումբըԳլխավոր
6)  Ատոմի  բաղադրությունը՝    P=15, N=16, E=15                                                                       7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ Ոչ մետաղ
9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ=0, -3
10)իզոտոպներ
Իզոտոպները որևէ քիմիական տարրի ատոմների (և միջուկների) տարատեսակներ, որոնց կարգաթիվը նույնն է, իսկ զանգվածային թիվը տարբեր։ Անվանումը պայմանավորված է նրանով, որ ատոմի բոլոր իզոտոպերը Մենդելեևի աղյուսակում զբաղեցնում են նույն տեղը (նույն վանդակը)։ Ատոմի քիմիական հատկությունները կախված են ատոմի էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքից, որը իր հերթին հիմնականում պայմանավորված է միջուկի Z լիցքով (այսինքն միջուկում պրոտոնների թվով) և գրեթե կախված չէ A զանգվածային թվից (այսինքն պրոտոնների Z և նեյտրոնների N գումարային թիվ)։
11)հավաքել տեղեկություններ այդ տարրի մասին՝տարածվածությունը,հատկությունները,որ նյութերի բաղադրության մեջ է մտնում այդ տարրը,այդ նյութերի կիրառումը:2.Տարրի պարզ  նյութ առաջացած ֆիզիկական հատկությունները,
3.Տարրի հայտնագործումը և անվանակարգը
4.Տարրի տարածվածությունը
5.Ինչ նյութերի կազմի մեջ է մտնում, գրեք առնվազն երեք նյութ`                         Գրեք այդ նյութերի  բանաձևերը:,անվանումըները
Այդ նյութերի ֆիզիկական հատկությունները

Հաշվել  այդ նյութերի մոլեկուլներում ատոմների գումարը: 
Գրեք այդ նյութերի  մոլեկուլներում ՝ատոմների կառուցվածքը և բաղադրությունը: 
Հաշվել այդ նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը,տարրերի զանգվածային բաժինները,տարրերի  զանգվածային հարաբերությունը: 
 Պատրաստեք  փոքրիկ ֆիլմ(կիրառոման,   հայտնագործման,,հատկությունների վերաբերյալ)՝ 
6.Տարրի և նրա միացությունների կիրառումը
7.Թարգմանություն կամ այլ տեղեկություն նրա մասին

Նախագիծ մեկ տարի պատմություն-ֆոսֆոր (P)

H₂SO₄ -Ծծմբական թթու

H₂SO₄ -H, S, O

1Մոլեկուլում կա՝ 2H, 1S, 4O:

Mr(H)x2+Mr(S)+Mr(o)x4=1×2+32+16×4=2+32+64=98
M(H):(S):(O₄)=2:32:64
w(H)=2/98×100=2%
w(S)=32/98×100=33%
w(O)=64/98×100=65%

Ջրածին- քիմիայան տարրը H

Կարգաթիվը 1, +1

Ատոմային զանգված 1

Մեկ ատոմի զանգված-1

Ատոմի բաղադրություն-

1Е, 1P, 1N

Ճնշման ուժ և ճնշում.

Ֆիզիկա 7 էջ. 102֊105

Կատարել էջ. 104֊ի հարցերը և առաջադրանքները։

Էջ 105֊ի թեմայով պատրաստել նյութ։

Բերել հետաքրքիր փաստեր ֆիզիկոս Բլեզ Պասկալի մասին։

Կրկնել բոլոր ուժերը, բանաձևերը։

1. Պատասխան՝ Ճնշման ուժը։

2. Պատասխան՝ Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մակերևույթին ուղղահայաց ազդող ուժի հարաբերությանը այդ մակերևույթի մակերեսին, կոչվում է ճնշում: Եթե ճնշումը նշանակենք p, մակերևույթի մակերեսը` S, իսկ ճնշման ուժը` F, ապա սահմանման համաձայն.
P=F/S

3.Ճնշումը այն առաձգական ուժն է, որը առաջանում է հպվող մարմինների իրար վրա փոխազդելու ժամանակ:

4.հեկտոպասկալ (հՊա), կիլոպասկալ (կՊա) և մեգապասկալ (ՄՊա).

Ինչու ծառերը չեն կարող հասնել երկնքին

Չափազանց բարձր ծառը չի դիմանա սեփական ծանրությանը։
Կատարենք այսպիսի հաշվարկ։ Նախ հաշվինք, թե որքան է այն ճնշումը, որը գործադրում է, օրինակ, 50 մ բարձրությամբ ծառն իր բնի հիմքի վրա։ Այդ ճնշումը կարելի է հաշվել p=F/S բանաձևով, որտեղ S-ը ծառի բնի լայնական հատույթի մակերեսն է բնի հմքի մոտ, իսկ F-ը՝ որ ծառի կշիռը․ F=mg (m-ը ծառի զանգված ն է, g-ն՝ միավոր զանգվածով մարմնի վրա ազդող ուժը․ g≈10Ն/կգ)։ Հետևաբար՝ ճնշումը կարելի է ներակայացնել p=mg/S բանաձևով։ Մյուս կողմից՝ մարմնի նյութի խտության ρ=m/V բանաձևից ունենք՝ m=ρV, որտեղ V-ն ծառի ծավալն է։ Ենթադրենք՝ ծառի բունը գլանաձև է և, բացի այդ, ծառի ամբողջ ծավալը կենտրոնացաված է նրա բնում։ Այդ դեպքում V=Sh, որտեղ h-ն ծառի բարձրությունն է։ Ուրեմն՝ m=ρSh և որոնելի ճնշումը հաշվարկելու համար կստանանք հետևյալ բանաձը՝ p=ρhg:
Եթե ծառի միջին խտության համար վերցնենք 600կգ/մ³ արժեքը, կստանանք , որ p=300000 Պա=0,3 ՄՊա։ Այդպիսի ճնշում ստեղծում է 30տ զանգվածով առարկան գետնի վրա, երբ հենման մակերեսը 1մ² է։ 100 մ բարձրությամբ էվկալիպտի գործադրած ճնշումը կլինի, 0,6 ՄՊա։ Նշանակում է՝ դրանից ավելի մեծ ճնշման դեպքում ծառը կոտրվում է։ «Երկնքին», այլ կերպ ասած՝ ամպերին հասնելու համար ծառը պետք է ունենա մի քանի կիլոմետր բարձրություն։ Հետևաբար՝ եթե ծառի բարձրությունը մեծանա, օրինակ, 10 անգամ (դառնա 1 կմ), ապա, նույնպես կմեծանա 10 անգամ՝ դառնալով զգալիորեն ավելի մեծ, քան առավելագույն ճնշումն է։ Հենց այդ պատճառով է, որ ծառերը չունեն նույնիսկ մի քանի հարյուր մետր բարձրություն։

Բլեզ Պասկալ

Ծնվել է Ֆրանսիայի հարավում գտնվող Օվերն գավառի Կլերմոն քաղաքում 1623 թ. հունիսի 19-ին։ Հայրը՝ Էտյեն Պասկալը եղել է հարկային տեսչության նախագահ և նույնպես հետաքրքվում էր մաթեմատիկայով և գիտություններով։ Ունեցել է երկու քույր՝ Ժակլին և Ժիլբերտա անուններով։ Մայրը Օվերնի սենեշալի դուստրն էր և մահացել է, երբ Բլեզը երեք տարեկան էր։
1631 թ. Պասկալների ընտանիքը տեղափոխվում է Փարիզ, իսկ 1640 թ. հունվարին այնտեղից՝ Ռուան։
Ռուանում Պասկալի առանց այդ էլ վատ առողջությունը գնալով ավելի է վատանում։ Չնայած դրան, նա շարունակում է աշխատել։ Այստեղ նա իր հոր հաշվապահական աշխատանքներին օգնելու ժամանակ ստեղծում է գումարումներ կատարող սարք։
1658 թվականից սկսած Պասկալի առողջությունը կտրուկ վատանում է։ Մեր օրերի տվյալներով, իր ամբողջ կյանքի ընթացքում Պասկալն ունեցել է մի շարք հիվանդություններ՝ ուղեղի քաղցկեղ, աղիքային տուբերկուլյոզ, ռևմատիզմ ։

Բլեզ Պասկալը մահացել է 1662 թ. օգոստոսի 19-ին։

Ճնշման ուժ և ճնշում:

Ֆիզիկա 7 էջ 102-105:

Կատարել էջ104-ի հարցերը և առաջադրանքները:

Էջ 105ի թեմայով պատրաստել նյութ:

Բերել հետաքրքիր փաստեր ֆիզիկոս Բլես Պասկալի մասին:

Կրկնել բոլոր ուժերը, բանաձևերը:

Դասարանական աշխատանք

1. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա. Երփներանգ, Արփի, փրփրել, փափուկ, սրբազան, ճամփորդ, համբերություն, դափնի, շամփուր:
Բ. Կարթ,խորթ, զվարթ, Պարթև, նյարդ, թարթել,երդվել, փարթամ:

2. . Տրված բառերի կազմությունն ու գրությունը բացատրի՛ր:

 ա) Անհյուրընկալ-, զրուցընկեր, դյուրընկալ, գահընկեց, անընդհատ, համընթաց:

   բ) Միջօրե, հանապազօրյա, ոսկեզօծ, ապօրինի,առօրյա, առօրեական, բացօթյա, բարօրություն, զօրուգիշեր:

 գ) Մանրէ, վայրէջք, հնէաբան, որևէ, երբևէ:

3. Յուրաքանչյուր շարքում կետերը փոխարինի՛ր նման հնչողություն ունեցող տրված արմատներով:

 

Թոքախտ, աղտոտել,
Թյուրակալ, ողնաշար,
Բարքուբարք, բարքաբեկել
ուխտադրուժ, վարկատեր,
վարքուբարք, բարկություն,
թյուրիմացություն, ձյունաբյուր,
համբույր, ուղտավոր:

Ամռանը ես կարդացել եմ շոտլանդացի գրող Ջեյմս Մեյթու Բարրիի 《Փիթր Փենը Քենսինգթոնի այգիներում》 գիրքը:

Փիթր Փենը տղա է, ով չի ուզում ծերանալ։ Նա միշտ մնում է երիտասարդ, նրա մոտ պահպանվում են կաթնատամները։ Նա ծխնելույզով փախել էր տնից և գնացել Քենսինգստոնյան այգիներ, որտեղ և ծանոթացել էր փերիների հետ։ Ավելի ուշ նա ապրում էր Նեվերլենդում այն տղաների հետ միասին, ովքեր կորել էին Քենսինգստոնյան այգիներում:Նրանց մեջ էր նաև Վենդի Դարլինգը։ Նա ուներ իր առանձին փերին՝ Զընգ-զընգը)։ Նրա ոխերիմ թշնամին էր Կապիտան Կրյուկը։

Երբ ես դեռևս չէի անցնում աշխարհագրություն, ես մտածում էի մենք պետք է սովորենք երկրների աշխարհագրական դիրքը ես չէի սխալվում, բայց նաև մենք ուսումնասիրեցինք գյուղատնտեսության բոլոր ճյուղերը, Մեքենաշինություն, Աշխարհի բնակչության թիվն ու շարժումը և զանազան թեմաներ:Աշխարհագրությունը ինձ բավական դուր եկավ:Ինձ դուր էր գալիս քարտեզով աշխատանքները, բայց բոլոր աշխատանքներն էլ հետաքրքիր էին:

Հուսով եմ մյուս տարի աշխարհագրություն առարկան կլինի նույնպես հետքրքիր ինչպես այս տարի էր:

Կաթնասուններ

Կաթնասուններ , ողնաշարավոր կենդանիների դաս, որի գլխավոր առանձնահատկությունը ձագերին կաթով կերակրելն է։ Դասը մտնում է քառոտանիների վերնադասի խմբի մեջ։ Ըստ կենսաբանների գնահատումների՝ հայտնի է ժամանակակից կաթնասունների մինչև 5500 տեսակ, որոնց շարքին է պատկանում Բանական մարդ տեսակը  կաթնասունների ընդհանուր թիվը, ներառյալ անհետացած ձևերը, գերազանցում է 20000-ը։

Կաթնասունները տարածված են գրեթե ամենուրեք։ Առաջացել են բարձր զարգացում ունեցող սինապսիդներից տրիասի ժամանակաշրջանի վերջում։ Կաթնասունների շարքին են դասվում միանցքանիները, պարկավորները և ընկերքավորները, ինչպես նաև մեծ թվով անհետացած խմբեր։ Կաթնասունների դասին պատկանող ժամանակակից տեսակները միավորված են 26-29 կարգերում։ Զարգացման բարձր մակարդակի է հասել նյարդային համակարգը, հատկապես մեծ կիսագնդերի կեղևը։ Բեղմնավորումը ներքին է, ծնում են կենդանի ձագեր (բացառությամբ նախագազանների) և նրանց կերակրում կաթով։ Տաքարյուն են, սիրտը քառախորշ է, մարմինը ծածկված է մազերով, ունեն տարբերակված ատամներ, ականջախեցի, մաշկը հարուստ է գեղձերով։ Ոտքերը գտնվում են փորի տակ, իրանը գետնից բարձր է։

481․
ա) ոչ
բ) այո
գ) ոչ
դ) ոչ
ե) այո
զ) ոչ
482․
ա) 1,2,3
բ) 1,2,4
գ) 2,3,4
դ) 1,3,4
485.
(-2;-5) ոչ
(3;6) այո
(17;-10) ոչ
(145;148) այո
(0;0) ոչ

London-Tokyo

Запад

Лондон-Темза-Ла Манш-бельтское море-бискайский залив-Гвинейский зал.-Мозамбикский пролив-Аравийское море-Лаккадивское море-Palk Strait-Gulf of mannar-Бинкальский зал.-бирма море-Малаккский пролив-Сингапурский пролив-Южно-Китайское море-Тайваньский пролив-восточно-Китайское море-Токио

Север

Лондон-Темза-Северное море-Новержское море-баренцево море-Карское море-Пролив Вилькицкого-Море лаптевых-Восточно-Сибирское море-Чукотское море-беринков пролив-беринково-море-северный тихий океан-Токио

Կարդա՛ ,,Գանձանակ,, պատմվածքը: 

Գրի՛ր քո կարծիքը ստեղծագործության վերաբերյալ: 

Ինձ բավականին դուր եկավ այս պատմվածքը:Պատմվածքը տղայի և գանձանակ խոզի ընկերության մասին է, չնայած որ խոզը ոչ խոսել էր կարողանում ոչ շարժվել : Հայրն ու տղան պատմվածքի սկզբում ունեին շատ բատ հարաբերություններ, հայրն չէր գնում տղայի ցանկացածը, նույնիսկ մայրն էր խնդրում, բայց միևնույնն էր հայրը հրաժարվում էր:Տղան չէր ցանկանում որ կոտրեին խոզին և այդ պատճառով էլ նրան թաքցրեց, բայց նա հուզված էր քանի որ չէր կարող տեսնել խոզին:

Իմ կարծիքով այս պատմվածքի իմաստը այն է, որ կապ չունի կենդանու թե, մարդու հետ ես ընկերություն անում, եթե նրա հետ ընկարություն ես անում պետք է նաև նրա մասին հոգ տանես:

1. Ընկեր Գրիգորյանը ցանկանում է առաջին դասարանցիների համար աթոռներ պատրաստել։ Դրա համար նա խորանարդները ծածկում է կտորով։ Խորանարդի կողմը 40 սմ է։Որքա՞ն կտոր է հարկավոր յուրաքանչյուր խորանարդը ծածկելու համար։ 40×40=1600, 1600×6=9600

2.

Ո՞ր արտահայտությամբ կարող ենք գտնել հետևյալ ուղղանկյունանիստի մակերևույթի

մակերեսը, եթե դրա երկարությունը 5 սմ է, լայնությունը՝ 3. բարձրությունը՝ 6:

Ընտրիր ճիշտ պատասխանը։

• 15+18+30
• 30+15
• 15+15+30+30+615+15+30+30+6 
• 15+15+30+30+18+1815+15+30+30+18+18

3.

Ո՞ր արտահայտությամբ կարող ենք գտնել հետևյալ քառանկյուն բուրգի մակերևույթի մակերեսը, եթե հիմքի կողմը 2 սմ է, իսկ բարձրությունը՝ 3: Ընտրիր ճիշտ պատասխանը։

• 4+3+3+3+3 
• 4+6+6+6+6
• 4+3+3+3
• 4+6

1․Տրված է y=2−t ֆունկցիան: t-ի ո՞ր արժեքի դեպքում է ֆունկցիայի արժեքը հավասար՝ −5 ։ t=-2,5

2․Օգտագործելով բանաձևը՝ լրացրու աղյուսակը: y=1.7+x 

x     -3,    1.4,   -5.4,   5.4,  10.4

y     -5.1,   2.38,   -9.18,   9.18,   17,68

3․y=3x−6 գծային ֆունկցիայի գրաֆիկը հատում է Oy առանցքը հետևյալ կետում ։

4․Որոշիր և պատուհաններում տեղադրիր y=−3x+4 գծային ֆունկցիայի k և b գործակիցները: Պատասխան՝ k=3 ,b=4

5․Ո՞ր ֆունկցիայի գրաֆիկն է ներկայացված այս նկարում: 

 Ընտրիր ճիշտ պատասխանը.

• y=2x−3
• y=−23x+3
• y=1,5x−3
• y=−3x+2

Ըղձական ապառնի

Ցույց է տալիս կատարելի գործողության իղձ, ցանկություն:

Ե խոնարհման բայեր՝ -եմ, -ես, -ի, -ենք, -եք, -են:

Ա խոնարհման բայեր՝ -ամ, -աս, — ա, -անք, -աք, -ան:

1.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Սովորեմ, սովորես, սովորի, սովորենք, սովորեք, սովորեն։
Խաղամ, խաղաս, խաղա, խաղանք, խաղաք, խաղան։

Ըղձական անցյալ

Ցույց է տալիս անցյալում կատարելի իղձ, ցանկություն:

Ե խոնարհման բայեր՝ -եի, -եիր, -եր, -եինք, -եիք, -եին:

Ա խոնարհման բայեր՝ -այիր, -այիր, -ար, -այինք, -այիք, -ային:

2.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Սովորեի, սովորեիր, սովորեր, սովորեինք, սովորեիք, սովորեին։
Խաղայի, խաղայիր, խաղար, խաղայինք, խաղայիք, խաղային։

Ենթադրական ապառնի

Ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո պայմանով, երբեմն ենթադրաբար, իսկ հաճախ էլ՝ հաստատապես կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ըղձական եղանակի ապառնի ժամանակի ձևերից՝ կ եղանակիչով:

3.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Կսովորեմ, կսովորես, կսովորի, կսովորենք, կսովորեք, կսովորեն։
Կխաղամ, կխաղաս, կխաղա, կխաղանք, կխաղաք, կխաղան։

Ենթադրական անցյալ

Ցույց է տալիս պայմանով, երբեմն էլ ենթադրաբար կատարելի գործողություն մի անցյալ ժամանակում:

Կազմվում է ըղձական եղանակի անցյալ ժամանակի ձևերից՝ կ եղանակիչով:

4.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Կսովորեի, կսովորեիր, կսովորեր, կսովորեինք, կսովորեիք, կսովորեին: Կխաղայի, կխաղայիր, կխաղար, կխաղայինք, կխաղայիք, կխաղային։

Հարկադրական ապառնի

Ցույց է տալիս խոսելուց հետո հարկադրաբար, անհրաժեշտաբար կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ըղձական ապառնի ժամանակաձևին պիտի կամ պետք է եղանակիչն ավելացնելով:

5.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Պիտի սովորեմ, պիտի սովորես, պիտի սովորի, պիտի սովորենք, պիտի սովորեք, պիտի սովորեն։
Պիտի խաղամ, պիտի խաղաս, պիտի խաղա, պիտի խաղանք, պիտի խաղաք, պիտի խաղան։

Հարկադրական անցյալ

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակում հարկադրաբար, անհրաժեշտաբար կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ըղձական անցյալի ձևին պիտի կամ պետք է եղանակիչն ավելացնելով:

6.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը: 
Պիտի սովորեի, պիտի սովորեիր, պիտի սովորեր, պիտի սովորեինք, պիտի սովորեիք, պիտի սովորեին։
Պիտի խաղայի, պիտի խաղայիր, պիտի խաղար, պիտի խաղայինք, պիտի խաղայիք, պիտի խաղային։

Ջեյմս Փրեսքըթ Ջոուլ , ծնվել է 1818-ի դեկտեմբերի 24-ին Սոլֆորդ քաղաքում, (Միացյալ Թագավորություն) մահացել է 1889-ի հոկտեմբերի 11, Թրասֆորդ քաղաքում, ( Մեծ Մանչեսթեր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորությու), անգլիացի ֆիզիկոսը, բացահայտել է էլեկտրահաղորդիչով անցնող հոսանքի և անջատվող ջերմության քանակի կապը, որոշել ջերմության մեխանիկական համակարգը։ Նրա անունով է կոչվել էներգիայի և աշխատանքի միավորը՝ Ջոուլ (Ջ)։

Ծնվել է ունևոր ընտանիքում. հայրը գարեջրի գործարանի սեփականատեր էր։ Տասնհինգ տարեկան հասակից աշխատել է հոր գործարանում, տասնվեցից՝ սովորելուն և գիտությամբ զբաղվելուն զուգընթաց՝ մասնակցել այդ ձեռնարկության կառավարմանը, մինչև 1854 թվականը, երբ այն վաճառվել է։

Ջեյմս Ջոուլն աշխատել է հայտնի ֆիզիկոս ու քիմիկոս Ջոն Դալտոնի մոտ և նրա ղեկավարությամբ սկսել իր փորձարարական հետազոտությունները։ 1841թվականին նա բացահայտել է (Էմիլի Լենցից անկախ), որ մետաղե հաղորդիչով էլեկտրական հոսանք անցնելիս անջատվող ջերմության քանակը համեմատական է հաղորդիչի էլեկտրական դիմադրությանը, հոսանքի ուժի քառակուսուն և հոսանքի անցման ժամանակին (հայտնի է որպես Ջոուլ-Լենցի օրենք)։

Տնային աշխատանք

1.. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ ըղձական եղանակի համապատասխան  բայերով:

 

Գոնե մի օր կարգին եղանակ լիներ որ, կարողանաինք մի քիչ նստել ծովափին ու ջրային հեծանիվ նստեինք:
Գոնե մինչև ծովափ հասնեինք, դրանից հետո ինքներս կգնանք:
Երանի թե մի քիչ երկար լիներ ուղևորությունը:
Շատ եմ ուզում, որ մի անգամ դելֆին տեսնեմ, մի քանի օր էլ ընկերություն անեմ հետը:
Եթե քամին փչեր ու փորձառու նվագները հասնեին ծովին ունկնդրել, նրանք կասեն, թե նավի մոտով ինչպիս՞ ձկների վտառ է լողում:

2.Կետերը փոխարինի՛ր տրված բայերի ենթադրական եղանակի համապատասխան ձևերով:

 Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ կվերածեն զորքի ու բոլոր ծառերը շարք կկանգնեցնեն: (վերածել, կանգնեցնել)
 Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ հարցուփորձ կանեն ձերանցյալի ու նպատակների մասին: (հարցուփորձ անել)
Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ կդնես ու կթողնես մինչև ծլեն: (դնել, թողնել)
Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քնակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին կթունավորվի ու կհիվանդանա (թունավորվել, հիվանդանալ)

Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար  կլինի կեր հայթաթելը: (լինել)

3.. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հարկադրական եղանակի համապատասխան  բայերով:

Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման պետք է փոխել թե չէ թունավորում են օդը:
Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը պետք է շատացնեն, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից:
Մարդիկ պետք է գիտակցեն, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է:
Ամեն մեկը դիմացինի համար պետք է անի, այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ:
Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը պետք է քչացնել:

Մայիս ամսվա ընթացքում ես կարդացել եմ Դորիան Գրեյի լուսանկարը:

Պարբերության համարը  ցույց է տալիս էլեկտրոնային շերտերի(`էլեկտրոնական շերտերի, թաղանթնի) թիվը:

N-Էլեկտրոնների թիվը

n-շերերի համար

Ավարտված շերտեր ունեն միայն ազնիվ գազերը

Մնացած ատոմները ձգտում են շերտերը ավարտել կորցնելով կամ ընդունելով էլեկտրոններ և նմնանվելով ազնիվ գազերին:

Եթե տարը վերջի շերտում ունի 4-ից էիչ էլեկտրոններ, ապա նա կկորցնի իր էլեկտրոնները և կունենա մետաղական հատկություններ:

Իսկ եթե տարը ունի 4-ից ավել էլեկտրոններ, ապա նա կնդունի պակաս էլեկտրոնները և կունենա ոչմետաղական հատկություններ:

Եթե վերջի շերտում ունի 4 էլեկտրոն, ապա նա և կարող է կորցնել և ընդունել:

Պարբերություններում մետաղական հատկությունները թուլանում են իսկ ոչ մետաղականը ուժեղանում են:

Թվել սելջուկ-թուրքերի արշավանքները:
Առաջին արշավանքը
Հայաստան մտած առաջին վաչկատունները օղուզներ էին, որոնք հետախուզության ու ավարառության նպատակով խուժեցին Վասպուրականի թագավոր Սենեքերիմ Արծրունու տիրույթները։ Իսկ ուղիղ չորս տասնամյակ անց սելջուկյան կոչվող մեկ ուրիշ թյուրքական ցեղ սկսեց իր արշավանքները։
Երբ հասավ հայոց 465 թվականը (17 մարտ 1016-16 մարտ 1017) աստվածային ցասումը թափվեց բոլոր քրիստոնյա և սուրբ խաչին երկրպագող ժողովուրդների գլխին, քանզի զարթնեց մահաշունչ վիշապը՝ իր մահաբեր հրով և հարվածեց սուրբ երրորդությունը պաշտողներին… Սա արյունարբու գազանների առաջին հանդես գալն էր։ Այդ օրերին անհավատների խուժադուժ ժողովուրդը, որոնք թուրք են կոչվում, արշավելով մտան Հայաստանի Վասպուրական գավառը և սկսեցին անգթաբար սրի քաշել քրիստոնյաներին։ Փորձանքի լուրը հասավ Սենեքերիմ թագավորին։ Նրա ավագ որդի Դավիթը, հավաքելով ազատների զորքը, հարձակվեց թուրքերի ճամբարի վրա։ Նրանց միջև տեղի ունեցավ կատաղի ճակատամարտ։ Մինչև այն ժամանակ ոչ ոք չէր տեսել թուրքական հեծելազոր. հանդիպելով տեսան նրանց տարօրինակ արտաքինը. նրանք աղեղնավորներ էին, կանանց նման հերարձակ

Երկրորդ-երրորդ արշավանք
Երկրորդ
Սելջուկյան 100-հազարանոց զորքը երկրորդ անգամ Հայաստան ներխուժեց 1048 թվականին Գթլմուշի և Իբրահիմ Յանալի գլխավորությամբ։ Ատրպատականի վրայով սելջուկները հարձակվեցին Հայաստանի վրա։ Միևնույն ճանապարհով մուտք գործելով երկիր՝ սելջուկները կենտրոնացան Բասենում ու Կարնո դաշտում։ Բյուզանդական զորքերը պատսպարվել և դուրս չէին գալիս իրենց տեղերից, մինչ սելջուկները ավեր ու թալան էին տարածում։ Սելջուկները ավեր տարածելով հասան Մանազկերտի դաշտ և մի քանի մասերի բաժանելով իրենց զորքերը մի քանի ուղղություններով գրոհներ կազմակերպեցին։ Նրանք և ոչ մի տեղ լուրջ դիմադրության չհանդիպեցին։ Միայն 1049 թվականին բյուզանդական զորքերը մի քանի հայ իշխանների հետ որոշեցին ճակատամարտ տալ։ Ճակատամարտը տեղի ունեցավ Բասենի դաշտում հայ-բյուզանդական զորքերը պարտություն կրեցին:

Երրորդ
1054 թվականին սելջուկները երրորդ անգամ արշավանք կազմակերպեցին Հայաստան, այն անձամբ գլխավորում էր առաջնորդ Տուղրիլ բեկը։ Նրանք Հայաստան ներխուժեցին նույն ճանապարհով ինչ առաջին արշավանքների ժամանակ ավեր ու թալան տարածեցին ամբողջ Հայաստանում։ Այս անգամ թշնամուն համառորեն դիմադրեցին Կարս քաղաքի պաշտպանները։ Նրանցից Թաթուլ անունով մի հայ զորական մահացու վիրավորեց Տուղրիլի երիտասարդ ազգականներից մեկին, բայց գերի ընկավ։ Թիկնեղ ու հաղթանդամ հայ ռազմիկն իր տեսքով հիացրեց Տուղրիլին, և նա խոստացավ ազատ արձակել Թաթուլին, եթե վիրավոր թուրքը փրկվի մահից։ Հպարտ զինվորականը համարձակորեն պատասխանեց, որ եթե հարվածն իրենն է, ապա հակառակորդն անպայման կմեռնի[2]։ Առանձնանում է նաև Մանազկերտի բնակչության կազմակերպած դիմադրությունը։ Շուրջ մեկ ամիս պաշարումից հետո սելջուկները ամոթահար հեռացան չկարողանալով գրավել քաղաքը։ Նրանք Մանազկերտի վրեժը հանեցին հայկական գյուղերից և քաղաքներից։


Նշել, թե ինչ հարաբաերություններ էին Բյուզանդիայի և սելջուկ թուրքերի միջև 9-10-րդ դարերում:
Բյուզանդիան և սելջուկ թուրքերը թշնամիներ էին և ունեին վատ հարաբերությունն էր:

Ի՞նչ դեպք է տեղի ունեցել 1071թ.:
1071 թվականին տեղի է ունեցել Մանազկերտի ճակատամարտը

1. Образовать сравнительную степень наречий. Составить с ними предложения .

далеко — дальше. Надо и дальше идти в перёд

крат­ко — короче. Когда все легко и короче то здесь что-то не так. 

громко — громче. Водители кричат всё громче и громче

быстро — быстрее. Этот автомобиль был быстрее, чем остальные.

рано — раньше. Раньше я хотел стать футболистом .

2. Слова в скобках употребить в сравнительной степени

Зимние ветры, сдувающие снег с полей, приходят чаще всего с юга. В открытом поле ветер сильнее и резче. Чем круче склон, тем бы­стрее бежит вода, тем легче ей вырыть в почве промоину.

3.Образуйте из следующих наречий сравнительную и превосходную степень.

Красиво — красивее — красивее всех.

Далеко — дальше — дальше всех.

Высоко — выше — выше всего.

Страшно — страшнее — страшнее всего.

Громко — громче — громче всех.

Светло — светлее — светлее всего.

4.В каком ряду все слова являются именами существительными?

А) растение, трое, возгорание, поле

Б) каре, тире, варьете, вместе

В) натрий, карий, алюминий, всякий

Г) манго, облако, древко, повидло

 В каком ряду все существительные являются неодушевленными?

А) буйвол, воробей, зверь

Б) народ, труп, студенчество

В) робот, покойник, туз

Г) черт, эгоист, леший

5. Впиши подходящие по смыслу предлоги, укажи все падежи существительных.

Добежать до реки (Р.п.), подъехал к заводу (Д.п.), летел над полем (Т.п.), читал о животных (П.п.), смотрел на картину (В.п.), нашёл в портфеле (П.п), ушёл с другом (Т.п.), , поздравление от мамы (Р.п.), поскакал по дороге (Д.п.)

6. Просклоняй имена существительные.

И. п. кто? Белка.

Р.п. кого? Белки.

Д.п. кому? Белке.

В.п. кого? Белку.

Т.п. кем? Белкой.

П.п. о ком? О белке.


7. Определи род существительных, запиши слова в три столбика. Над столбиками напиши: м.р., ж.р, ср.р.

Жидкость, кино, киносъемка, килограмм, рассада, питье, свет, поездка, новоселье, подъезд, троллейбус.

М.р-килограм, свет, подъезд, троллейбус.

Ж.р-жидкость, киносъёмка, рассада, поездка.

Ср.р.-кино, питьё, новоселье

  8. Определите род существительных и составьте с ними словосочетания или предложения.

Кафе, папа, книга, море, такси, окно, чудовище, стол, директор, неряха, дом, кофе, молоко, лошад конь площадь, художник, овца, алкоголь, писатель, озеро, дядя, время, имя, фамилия, плакса, птица

М.р—А, а

Ж.р—Б, б

Ср.р-В, в  

Դասարանական և Տնային աշխատանք

473

474

477

480

Առաջին փուլ

Համացանցում ուսումնասիրել, գտնել ժամանակակից մանկագիրներ, նայել գրական ֆորումները:Ֆիլիփ Փուլմանը ծնվել է հոկտեմբերի 19-ին 1946 թվականին Նորիջ քաղաքում(Անգլիա):
Անգլիացի գրողը գրել է իր հայտնի «Մութ սկզբունքները» եռերգությունը և 《Սալի Լոքհարթի գաղտնի հետազոտությունները》 տետրալոգիան:Ապագա գրողի հայրը ծառայում էր Թագավորական ռազմաօդային ուժերում, իսկ տղան ստիպված շատ էր ճանապարհորդում աշխարհով մեկ: Իր մանկության մի մասը նա անցկացրել է Ավստրալիայում, իսկ 11 տարեկանում սկսել է ապրել Հյուսիսային Ուելսում: Դպրոցն ավարտելուց հետո Ֆիլիպ Փուլմանը ուսումը շարունակում է Օքսֆորդում ՝ Էքսեթերի քոլեջում, որտեղ սովորում է անգլերեն բանասիրություն: Հետագայում նա վերադառնում է Օքսֆորդ, որտեղ տասներկու տարի ուսուցիչ է աշխատում տարբեր դպրոցներում, այնուհետև դասավանդում է Վեստմինստերի քոլեջում: Դասընթացներ էր դասավանդում վիկտորիանական սիրավեպի և բանահյուսության մեջ: Ժամանակի ընթացքում Պուլմանը թողեց ուսուցումը ՝ ամբողջովին նվիրվելով գրքերին:

Դասարանում

Վաղակատար ներկա կամ սահմանական անցյալ

Սահմանական անցյալը ցույց է տալիս խոսելու պահից առաջ ՝ անցյալ ժամանակում, ավարտված գործողություն:

Կազմվում է վաղակատար դերբայով և օժանդակ բայի ներկա ձևերով, որի համար էլ կոչվում է վաղակատար ներկա:

1.      Խոնարհի՛ր երգել, բարձրանալ բայերը: Կազմի՛ր ժխտական ձևերը:

Երգել եմ, Երգել ես, Երգել է, Երգել ենք, Երգել էք, Երգել են:

Բարձրացել եմ, Բարձրացել ես, Բարձրացել է, Բարձրացել էնք, Բարձրացել էք, Բարձրացել են

Անցյալ վաղակատար

Անցյալ վաղակատարը ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակակետից առաջ ավարտված գործողություն:

Կազմվում է վաղակատար դերբայով և օժանդակ բայի անցյալ ձևերով:

2.      Խոնարհել երգել, խաղալ բայերը:

Երգել էի, Երգել էիր, Երգել էր, Երգել էինք, Երգել էիք, Երգել էին

Խաղացել էի,Խաղացել էիր,Խաղացել էր, Խաղացել էինք, էիք, Խաղացել էին

Անցյալ ապակատար

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակակետից հետո հաստատապես կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ապակատար դերբայով և օժանդակ բայի անցյալ ձևերով:

3.      Խոնարհի՛ր երգել, խաղալ բայերը:

Խաղալու էի, Խաղալու էիր, Խաղալու էր, Խաղալու էինք, Խաղալու էիք, Խաղալու էին

Երգելու էի, Երգելու էիր, Երգելու էր, Երգելու էինք, Երգելու էիք, Երգելու էին:

Սահմանական ապառնի

Ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ապակատար դերբայով և օժանդակ բայի ներկայի ձևերով:

4.      Խոնարհի՛ր երգել,խաղալ բայերը:

Երգելու եմ, երգելու ես, երգելու է, երգելու ենք, երգելու եք, երգելու են:

Խաղալու եմ, Խաղալու ես, Խաղալու է, Խաղալու ենք, Խաղալու եք, Խաղալու են

Անցյալ կատարյալ

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակակետում սկսված և ավարտված գործողություն:

Պարզ դիմավոր ձև է, կազմվում է բայահիմքից և դիմավոր վերջավորություններից:

Ե խոնարհում՝ -եցի, -եցիր, -եց, -եցինք, -եցիք, -եցին:

Ա խոնարհում՝ -ացի, -ացիր, -աց, -ացինք, -ացիք, -ացին:

5.  Խոնարհի՛ր երգել, խաղալ բայերը: 

Երգեցի, երգեցիր, երգեց, երգեցինք, երգեցիք, երգեցին

Խաղացի, խաղացիր, խաղաց, խաղացինք, խաղացիք, խաղացին:

Բաթումիից-Սինգապուր

Բաթումի-Սև ծով-Բոսֆորի նեղուց-Մարմարե ծով-Դարդանելի նեղուց-Եգեյան ծով-Միջերկրական ծով-Սուեզի նեղուց-Կարմիր ծով-Բաբ-էլ-Մանդեբի նեղուց-Հնդկական օվկիանոս-Մալակկայի նեղուց-Սինգապուր

Սանկտ-Պետերբուրգից-Լոս Անջելես

Սանկտ-Պետերբուրգ-Բալթիկ ծով-Քեբենհայն նեղուց-Կատտեգատ /նեղուց/-Սկագերրակ /ջրանցք/-Առ․տարբերակ /Հյուսիսային ծով/երկ․տարբերակ/Լա Մանշ նեղուց/-Ատլանտյան օվկիանոս-Կարիբյան ծով-Պանամայի նեղուց-Խաղաղ օվկիանոս-Կալիֆորնիական ծոց-Կալիֆորնիա նահանգ-Լոս Անջելես

Տնային աշխատանք

1.Կետերը փոխարինի՛ր հարմար շաղկապով կամ դերանունով:

 Լեռնային հովիտներում գիշերը ձյուն է սպասվում,… հովիտներում՝ անձրև:
Աշուն էր, զովաշունչ ու պայծառ աշուն,… սովորաբար լինում է Արարատյան դաշտում:
… ջրերը ձյան հալոցքից կամ հորդառատ անձրևներից վարարում էին, դաշտում բնական ավազաններ էին գոյանում:
Կարդացի անունս մի ոտանավորի տակ… ինձ թվաց,… իմ այդ ստորագրությունը ոսկե տառերով էր տպված:
… մինն ուներ, տասն եմ արել:
Այն օրից,… գյուղ էր եկել, անցել էր ուղիղ մեկ ամիս:
Հյուրերին առաջնորդեց դեպի տաղավարը,… գտնվում էր բակի խորքում:
… մեծահռչակ զորավար էր,… երկրների կուսակալ:
… նույն ուղղությամբ չէին գնում,  միմյանց չէին հանդիպում:
… հնէաբանը,… թանգարանի տնօրենը նոր քննության գաղափարին չընդդիմացան:


2.. Ըստ տրված կաղապարների` կազմի՛ր բարդ նախադասություններ:

Եթե………………….., ապա……………:
Քանի որ…………….., հետևաբար…….:
Որովհետև………….., ուստի…………..:
Քանզի………………., ուրեմն………….:

Եթե այսօր ես վնասվածք չստանաի, ապա կկարողանաի խաղալ ֆուտբոլ ընկերներիս հետ:
Քանի որ դրսում սառնամանիք էր, հետևաբար մենք հետաձգեցինք մեր ճամբարը:
Ես հարգում եմ նրան, որովհետև նա լուրջ մարդ է:
Որպեսզի Նոր տարին գա հնարավորինս շուտ, ուստի մենք ժամացույցի սլաքները շարժեցինք առաջ:
Քանզի նա քնություն  է հանձննելու, ուրեմն պետք է պարապի գիշեր-ցերեկ:

3. Բարդ նախադասությունը պարզեցրո՛ւ`  երկրորդական նախադասությունները հանելով:

Գյուղի վերևում հին քարայրներ կան, որոնց շվաքում նախրից  հետ մնացած հորթերն եննստում:-Գյուղի վերևում հին քարայրներ կան:

Եվ որովհետև այդ օրը Պանինը անտառ չպիտի գար (նա լսել էր, որ անտառապահըհիվանդ է), Ավին գերադաս համարեց մի շալակ ցախ տանել տուն:-Պանինը անտառ չպիտի գար: 

Կա ձմեռվա ճանապարհ, որ անցնում է արևկող տեղերով, վտակների ավազուտ հունով:-Կա ձմեռվա ճանապարհ:

Մանուկները գնում են ծանոթ արահետով, որովհետև մյուս կածանները նրանց անծանոթեն ու երկյուղալի:-Մանուկները գնում են արահետով: 

Գարնան մի գեղեցիկ առավոտ, երբ ամեն ինչ աշխույժ և դուրեկան է թվում, Անժիկն ու Մինա բիբին գնացին դեպի ձորակ:-Անժիկն ու Մինա բիբին գնացին ձորակ:

Կարդա՛ Վ. Սարոյանի ,,Ծիծաղը,, պատմվածքի առաջին մասը, գրավոր պատասխանի’ր առաջին մասից հետո գրված հարցերին:

Առաջադրանքներ

Գրի՛ր բառերի բացատրությունը:

Խոնջացած- հոգնած

տկարանալ- թուլանալ, հիվանդանալ

 որոգայթ- ծուղակ

Դուրս գրի՛ր այլ անհասկանալի բառեր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

խստապիրկ-խստությունից ձգված

մելամաղձ- մելամաղձոտ

հարաճուն — անընդհատ աճող

ուշիմություն-ուշիմ լինելը, ուշիմի հատկությունը, խելացիություն

սահմռկեցնող -սարսափեցնող

Բառերը բաժանի՛ր մասերի գրի՛ր կազմությունը՝

խստապիրկ-խիստ -ա-պիրկ

ահուդող-ահ -ու- դող

համառությունը-համառ-ություն-ը

դերասանություն-դեր-ա-սան-ություն

Գրավոր բացատրի՛ր այս միտքը՝ Ի՞նչ իրավունքով էին ուզում ստիպել իրեն, որ իր մեջ քանդեր մի անմեղ բան: 

Տղան համարում էր, որ ինքը անմեղ ձևով էր ծիծաղել, ինքը վատ բան չէր արել, այժմ ուզում էին նրան ստիպել անել իր կամքին հակառակ մի բան:

Մեկնաբանի՛ր միտքը, համաձայն ես արդյոք ասվածի հետ: Մարդիկ մի բան ուզում եւ այլ բան ստանում են, ինչոր բան են ուզում տալ եւ 
ուրիշ բան են տալիս: 

Համաձայն եմ, քանի որ տղան չէր ուզում իր ծիծաղով վիրավորեր իր ուսուցչուհուն, բայց ստացվեց, որ իր քայլով ինքը ցավ պատճառեց իր ուսուցչուհուն:

Համառոտ ներկայացրո՛ւ ի՞նչ էր տեղի ունեցել դասարանում: 

Դասի ժամանակ տղան ծիծաղում է, որի պատճառով ուսուցչուհին, որոշում է պատժել տղային: Բոլոր երեխաները տուն են գնում, իսկ տղան մնում է դասարանում: Ուսուցչուհին սկզբից ստիպում է, հետո խնդրում է, որ տղան ծիծաղի: Տղան փորձում է ծիծաղել, բայց չի կարողանում և հասկանում է, որ ցավ է պատճառել իր ուսուցչուհուն:

Դասարանում

Գրաբար

Վարդան Այգեկցի

Կտակ վասն գանձի

Իմաստասէր ոմն աղքատ ունէր ծոյլ որդիս եւ ի ժամ մահուն կոչեաց զորդիսն եւ ասէ.

 — Ո՛վ որդեակք, բազում գանձ կայ պահեալ ի հարցն իմոց յայգին մեր, իսկ զտեղին ոչ ցուցանեմ ձեզ, այլ որ աշխատի ևւ խորագոյն փորէ, նա գտանէ զգանձն:

Եւ յետ մահուն հօրն, սկսան որդիքն ջանալ մեծաւ աշխատութեամբ եւ խորագոյն վարէին, եւ ամէն մէկ իւրն ջանայր, զի ինքն գտցէ զգանձն:

Եւ սկսաւ այգին աճիլ եւ զօրանալ եւ ետ բազում պտուղ եւ ելից զնոսա գանձիւ:

 Կտակ գանձի մասին

Իմաստասեր մի աղքատ մարդ, ուներ ծույլ որդիներ և մահվան ժամին կանչեց որդիներին և ասաց.

 — Որդյակներս, բազում գանձ կա պահած իմ Հայրերի կողմից մեր այգում, իսկ տեղը ցույց չեմ տա ձեզ, այլ ով աշխատի և ավելի խորը փորի, նա կգտնի գանձը:

Եվ հոր մահվանից հետո սկսեցին  որդիները աշխատել մեծ չարչարանքով և ավելի խորն էին վարում, ու ամեն մեկն ինքն էր ձգտում, որպեսզի ինքը գտնի գանձը:

Եվ սկսեց այգին աճել և զորանալ ու տվեց բազում պտուղ և լցրեց նրանց գանձով։

Բառարան

ոմն — մի մարդ, մեկը (ոմն աղքատ – մի աղքատ մարդ)

որդիս — որդիներ

ի ժամ մահուն — մահվան ժամին

կոչեաց — կանչեց

զորդիսն — որդիներին

որդեակք — որդյակներ

պահեալ — պահված

ի հարցն իմոց — իմ հայրերից, իմ հայրերի կողմից

յայգին — այգում

զտեղին — տեղը

ոչ ցուցանեմ — ցույց չեմ տալիս

որ — ով, ով որ

խորագոյն — ավելի խոր

փորէ — այստեղ` փորի

գտանէ — այստեղ` կգտնի

յետ մահուան հօրն — հոր մահվանից հետո

մեծաւ աշխատութեամբ — մեծ չարչարանքով

վարէին — վարում էին

իւր ջանայր — ինքն էր ջանում (ձգտում էր)

զի — որ, որպեսզի

գտցէ — գտնի, կգտնի, պիտի գտնի, գտնելու է

ետ — տվեց

ելից — լցրեց

զնոսա — նրանց

գանձիւ — գանձով

 

Քանի՞ աշխատանք է կատարված և տեղադրված բլոգի Մաթեմատիկա առանց բանաձևերի/Մաթեմատիկա և երևակայություն բաժնում։ 5(Փետրվար-մայիս)

Ո՞ր նախագծերին ես մասնակցել․ թվարկել անվանումներով։ Ֆինանսական կրթություն։

Տեղադրիր առարկայի շրջանակներում կատարածդ աշխատանքների/ նախագծերի հղումները։
 https://ghazaryan.home.blog/category/մաթեմ-բ/
Ո՞ր նախագծերին չես մասնակցել, որո՞նք են բացթողումներդ-Բոլոր նախագծերին մասնակցել եմ

Ի՞նչ ժամկետում ես պատկերացնում և պատրաստվում կատարել բաց թողնված աշխատանքները, լրացնել բաց թողնված նախագծերը։ Բաց թողնված նախագիծ չունեմ։

Ի՞նչ մաթեմատիկական թեմայով ես ցանկանում տեսնել հաջորդ նախագիծը։ Դեռ չգիտեմ։

Ինչպիսի՞ն կլինի քո մասնակցությունը հաջորդ նախագծին։ Լավ:
Ինչպե՞ս կգնահատես առարկայի շրջանակներում մինչ այժմ կատարածդ աշխատանքը 8։

1. Բանաձևերի խնմերից յուրաքնչյուրին տո՛ւր տրված անուններից մեկը
Ենթադրական եղանակ , հարկադրական եղանակ , հրամայական եղանակ , ըղձական
եղանակ , սահմանական սահմանում որոշում , հաստատում , կարգավորում ) եղանակ
Ա . Գնում ես , գնալու ես , գնացել ես , գնացիր , գնում էիր , գնացել էիր , գնալու էիր
սահմանական սահմանում որոշում
Բ . Գնաս գնայիր

ըղձական եղանակ
Գ . Կգնաս , կգնայիր

Ենթադրական եղանակ
Դ . Պիտի գնաս պիտի գնայիր

հարկադրական եղանակ
Ե . Գնա՛ , մի՛ գնա

 2.Կարդա՛ տրված մտքերը և լրացրո՛ւ վերջին նախադասությունը
Բայի դեմք է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որը ցույց է տալիս , թե ո՛ւմ կամ
ինչի՛ն է վերագրվում գործողությունը
Բայի թիվ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որը ցույց է տալիս ` մե՞կ , թե՞ մեկից
ավելի առարկաների է վերագրվում գործողությունը :
Բայի ժամանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որով արտահ այտվում է
գործողության կատարման ժամանակը :
Բայի Ժամանակն է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որով արտահայտվում է խոսողի
վերաբերմունքը կամ տեսանկյունը գործողության կատարման նկատմամբ

3. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր : Գտի՛ր , թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում:
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: -Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:

Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան:- Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:

Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում:- Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:

Ա տարբերակում բայերը սահմանական եղանակով են գրված, իսկ Բ տարբերակում պատճառական:

Домашнее задание

Русский без границ», часть 2 (задание 2,3,4 стр. 147-148)

Задание 2

как?-хорошо, жутко.

где?-тут, там.

когда?-однажды, вовремя, поздно.

почему?-нечаянно.

в каком мере?-очень, необыкновенно, много, мало.

2. Տեքստերում մի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերի առաջին բանաձևերը, մյուս անգամ՝երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի տարբերությունը:

Երբ քամին (դադարում էր, դադարել էր), ալիքները (դառնում էին, դարձել էին) ավելի սահունու  զառիկող, նրանց բարձրությունը (փոքրանում էր, փոքրացել էր):  Այդ փոփոխությունները (կատարվում էին, կատարվել էին) աստիճանաբար, և ծփանք դարձած ալիքները (շարունակում էին, շարունակել էին) իրեց ընթացքը մինչև ափ հասնելը:

Երբ քամին (դադարում էր, դադարել էր), ալիքները (դառնում էին, դարձել էին) ավելի սահունու  զառիկող, նրանց բարձրությունը (փոքրանում էր, փոքրացել էր):  Այդ փոփոխությունները (կատարվում էին, կատարվել էին) աստիճանաբար, և ծփանք դարձած ալիքները (շարունակում էին, շարունակել էին) իրեց ընթացքը մինչև ափ հասնելը:

Տարբերությունն այն է, որ առաջին տեքստը անցյալ ժամանակով է, իսկ երկրորդը ներկա:

2.Ընդգծված դերբայները այնպիսի դիմավոր ձևերով փոխարինի՛ր, որ համապատախանեն փակագծերում տրված եղանակավորմանը:

Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնանալ իրեց:(ստույգ,հաստատ կատարված)
Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնանալ իրենցից:
Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնացան իրենցից:

Անցել անտառապատ բլուրը, գտնել աղետի հետքերը:( հրաման)
Անցե՛ք անտառապատ բլուրը, գտե՛ք աղետի հետքերը:

Շոգենավն անցնել նավաշինարանից, դուրս գալ ծովածոց, ու նորից զգացվել լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը:(իղձ, ցանկություն)
Շոգենավն ուզում էր անցնել նավաշինարանից, դուրս գալ ծովածոց, ու նորից զգալ լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը:

Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներ լինել: (ենթադրաբար,պայմանով կատարելի)
Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներ կլինեն:

Դու հետևել նրանց և պարզել տեսակները: (անհրաժեշտություն, հարկադրանք)
Դու պետք է հետևես նրանց և պարզես տեսակները:

3.Տեքստում մի դեպքում տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուսդեպքում երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:

 Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:
Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):

Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:
Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):

Տարբերությունն այն է, որ առաջին տեքստը անցյալ ժամանակով է, իսկ երկրորդը ներկա:

Ամպրոպից հետո

Երկինքն ավելի կապույտ է լինում,

Խոտերն ավելի կանաչ են լինում

Ամպրոպից հետո։

Ամպրոպից հետո

Ճերմակ շուշանը ավելի ճերմակ,

Կակաչն ավելի կարմիր է լինում

Եվ մեղրածաղիկն՝ ավելի դեղին։

Ամպրոպից հետո

Սարերն ավելի բարձր են երևում,

Խոր են երևում ձորերն ավելի,

Եվ տափաստաններն՝ ավելի արձակ։

Ծառերն ավելի խոնարհ են լինում

Ամպրոպից հետո,

Եվ հավքերը մեր գլխավերևում

Իրար կանչում են ավելի սրտով.

Ամպրոպից հետո

Բարի է լինում արևն ավելի,

Եվ մենք ավելի սիրով ենք իրար

Բարի լույս ասում։

Ամպրոպից հետո աշխարհը և դու

Հասկանալի եք լինում ավելի…

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Գրավոր պատմի՛ր բանաստեղծությունը:

Ամպրոպից հետո ամեն ինչ սթափվում է։

2. Բանաստեղծության միջից դուրս գրիր հերոսներին իրենց բնութագրող բառերի հետ. օրինակ՝ կապույտ երկինք…

Կապույտ երկինք, կանաչ խոտեր, ճերմակ շուշան, բարձր սարեր, խոր ձորեր, խոնհար ծառեր։

3. Ո՞ր բառերն ու բառակապակցություններն են կրկնվում: Դրանք ի՞նչ են տալիս բանաստեղծությանը:

Ամպրոպից հետո։ Այս բառակապակծության կրկնվելու իմաստը այն է, որ հիշեցնի, որ ամենը ամպրոպից հետո է կատարվում։

4. Ո՞ր տողերում է խտացված հեղինակի հիմնական ասելիքը՝ ստեղծագործության հիմնական գաղափարը:

Ամպրոպից հետո աշխարհը և դու

Հասկանալի եք լինում ավելի…

5. Ո՞րն է այս բանաստեղծության փոխաբերական իմաստը:

Բանաստեղծության փոխաբերական իմաստը այն է որ, դժվարությունից հետո մարդն սկսում է ավելի լուրջ տեսանկյույից նայել կյանքին և ուրիշ մարդկանց հանդեպ:

6.Բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր հավք, խոնարհ, տափաստան բառերը :

Հավք-Թռչուն
Խոնհար-մեծամտությունից զուրկ
Տափաստան-հարթ տարածություն

452

453

454

455

Թռչունները տաքարյուն կենդանիներ են։ Մարմնի ջերմաստիճանը բավականին բարձր է և կայուն։ Կարող է հասնել +40- +46 °С: Ձմռանը թռչունների ջերմաստիճանն օդի ջերմաստիճանին կարող է գերազանցել 60-70°С-ով և կախված չէ միջավայրի ջերմաստիճանից։

Թռչունների առջևի վերջույթները ձևափոխվել են թևերի, սիրտը քառախորշ է, ունեն լավ զարգացած թոքեր, մարմինը ծածկված է փետուրներով, մաշկը զուրկ է գեղձերից, բազմանում են ցամաքում։ Սողունների համեմատությամբ ունեն լավ զարգացած նյարդային համակարգ։

Թռչունները հարմարվել են տարբեր էկոլոգիական պայմաններին։ Հայտնի է թռչունների ավելի քան 9 հազար տեսակ, որոնք միավորվում են 3 հիմնական խմբերում՝ ողնուցավորներ (թռչողններ), անողնուցավորներ (վազողներ), լողացողներ կամ պինգվիններ։

Տնային աշխատանք

Կարդա՛ ստեղծագործությունը և գրի՛ր առաջադրանքները.

Ճագարներ լուսնի տակ (Հեղինակ՝ Դինո Բուցատի)


Ցո՛ւյց տվեք Ճագարների և մարդկանց միջև արված համեմատությունները:Ո՞րն է դրանց փոխաբերական իմաստը:
Ճագարների նման` մենք էլ մարգագետնին ենք, անշարժ, մեզ թունավորող նույն անհանգստությամբ: Որտե՞ղ է թակարդը լարվել: Ամենաերջանիկ գիշերները ևս, անցնում են `մեզ չսփոփելով:
Դո՛ւրս գրեք այն հատվածները, որտեղ Ձեր կարծիքով խտացված է ստեղծագործության ասելիքը:
Մենք նույնպես, գիշերվա մեջ, գյուղի մեջտեղում, այլ բան չենք այլևս, քան ստվերներ, մութ ուրվականներ` հոգսերի անտեսանելի բեռով մեր ներսում:

1.      Դուրս գրի՛ր սահմանական եղանակի բայերը, որոշի՛ր դրանց կազմությունը, դեմքը, թիվը և ժամանակը:

Դպրոցն ավարտեցինք: պարզ,հոգնակի, առաջի դեմք

Այժմ էլ երբեմն փողոցում հանդիպում եմ ուսուցչիս:

Մենք շուտ հասանք:

Ամայի դաշտի մեջ կանգնած էին քարե կարմրագույն երկու աշտարակներ:

Երևում է փոքր գմբեթը: եզակի, առաջի դեմք

Ձևաբայեր

·         Անկատար- ում, կարդում, պատմում

·         Ապակատար- ալու, ելու, կարդալու, պատմելու

·         Վաղակատար – ել- ացել, կարդացել, պատմել

·         Ժխտական- ա, ի, կարդա

Սահմանական ներկա կամ Անկատար ներկա

Ցույց է տալիս ներկայում՝ խոսելու պահին, հաստատապես կատարվող, ընթացքի մեջ եղող գործողություն:

Կազմվում է անկատար դերբայով և օժանդակ բայի ներկայի ձևով:

2.      Խոնարհի՛ր կարդալ, պատմել բայերը:

Ներկա

Կարդում եմ Կարդում ենք

Կարդում ես Կարդում էք

Կարդում է Կարդում են

Պատմում եմ Պատմում ենք

Պատմում ես Պատմում էք

Պատմում է Պատմում են

Անցյալ

Կարդում էի Կարդում էինք

Կարդում էիր Կարդում էիք

Կարդում էր Կարդում էին

Պատմում էի Պատմում էինք

Պատմում էիր Պատմում էիք

Պատմում էր Պատմում էին

3.      Կազմի՛ր գալ, տալ, լալ բայերի անկատար ներկան:

Գալիս, տալիս, լալիս

Անցյալ անկատար

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակահատվածում սկսված և ընթացքի մեջ եղած գործողություն:

Կազմվում է անկատար դերբայով և օժանդակ բայի անցյալ ձևերով:

1. Ո՞րոնք են տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերը:

Տնտեսության սպասարկման ոլորտի հիմնական ճյուղերն են` բժշկությունը, կրթությունը, ծանր ու թեթև արդյունաբերությունը:

1. Ի՞նչ կապ կա սպասարկման ոլորտի և նյութական արտադրության ոլորտների միջև:

Առանց առևտրի ոլորտի հնարավոր չէ զարգացնել տնտեսությունը:

1. Ինչու՞ է տնտեսությամ մեջ անընդհատ մեծանում սպասարկման ոլորտի դերը:

 Երբ պահանջարկը շատանում է, այդ ժամանակ սպասարկման ոլորտի դերը մեծանում է:

1.Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը համաշխարհային տնտեսության գործում: Համաշխարային տնտեսության գործում տրասպորտը շատ մեծ դեր ունի, քանի որ կատարվում է բեռնափոխադրումներ։

2.Տնտեսության զարգացման ներկա փուլում տրանսպորտի, որ տեսակն է ամենաարագը զարգանում: Պատասխանը հիմնավորել՚:                                                    Ներկա պահին զարգացած է ծովային տռասպորտ։ Կառուցվում են նավահանգիստներ։ Ծովային նավագացուցյան զարգացման գործում կարևոր դեր են կատարում միջազգային ծովային ջրացքները ու նեղուցները։

3.Նշել հետևյալ ջրային ավազանների ամենախոշոր նավահանգիստները.

Ճապոնական ծով, Միջերկրական ծով, Հյուսիսային ծով, Կարիբյան ծով, Պարսից ծոց, Մեքիսկական ծոց, Բալթիկ ծով:

Ցանկանում եմ, որ ինձ լսես՝ առանց դատապարտելու։
Ցանկանում եմ, որ արտահայտվես՝ առանց ինձ խորհուրդ տալու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ վստահես՝ առանց ինչ-որ բան պահանջելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ օգնես՝ առանց իմ փոխարեն լուծել փորձելու։
Ցանկանում եմ, որ իմ մասին հոգաս՝ առանց ինձ նվաստացնելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ նայես՝ առանց ինձնից ինչ-որ բան կորզելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ գրկես՝ բայց չխեղդես։
Ցանկանում եմ, որ ինձ ոգեշնչես՝ առանց ստիպելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ աջակցես՝ առանց իմ փոխարեն պատասխանելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ պաշտպանես, բայց չխաբես։
Ցանկանում եմ, որ ինձ մոտիկ լինես, բայց անձնական տարածք թողնես։
Ցանկանում եմ, որ իմանաս իմ բոլոր անդուր գծերը։ Ընդունես և չփորձես դրանք փոխել։
Ցանկանում եմ, որ իմանաս… որ կարող ես ինձ վրա հույս դնել Անսահմանորեն:

Հարցարան

1.Կա՞ միտք, որի հետ համաձայն չես: Եթե կա, հիմնավորիր առարկությունդ:

Ոչ

2. Շարունակիր այս շարքը՝ հարազատ մնալով ոճին:

Ցանկանում եմ, որ լսես ինձ, բայց չընթատես:

Նախագիծ՝ Ֆինանսական կրթություն

Մասնակիցներ՝ Միջին դպրոցի սովորողներ

Ժամկետը՝ ապրիլի 12 ֊ ապրիլի 17

Նպատակը՝  Զարգացնել սովորողների ֆինսանսական գրագիտությունը, մտքերը արտահայտելու կարողությունը, համագործակցելու հմտությունները, ցույց տալ մաթեմատիկայի դերը, կիրառությունը։

Ընթացքը՝ Սովորողները ծանոթանում են ուսումնական նյութին` տեսություն և խնդիրներ։ Ուսունմնական նյութը քննարկելուց հետո սկսում ենք խնդիրների լուծումը, համեմատում կյանքում մեզ հանդիպած իրավիճակների հետ, խնդիրները քննարկում խմբերով, գտնում գիտելիքի կիրառության հարթակներ։

Արդյունքներ Նախագիծը կամփոփենք ճամփորդությամբ` Կենտրոնական բանկի թանգարանում

1.Օղակավոր որդերի բազմացում-Բազմանում են սեռակա ճանապարհով, իսկ եթե վնասվածք ունեն կիսվում են:

2.Փափկամարմինների արտաքին կառուցվածք-Փափկամարմինների ամենափոքր ներկայացուցիչները համարվում են երկփեղկանիները։ Նրանց հասուն ներկայացուցիչները՝ Condylonucula maya ունեն 0,5 մմ երկարություն։ Փափկամարմինների տիպին է պատկանում գլխոտանիների դասը, որի ներկայացուցիչները անողնաշարավորների ամենախոշոր տեսակներն են։ Գլխոտանիներին է պատկանում Mesonychoteuthis-ը (կաղամար), որի քաշը հասնում է 495 կիլոգրամի։

3.Միջատների բազմացում ՝ լրիվ կերպարանափոխություն թերի կերպարանափոխություն-Միջատները բաժանասեռ կենդանիներ են:Նրանց մոտ վառ արտահայտված է սեռական դիմորֆիզմը: Դա նշանակում է, որ արուները և էգերը խիստ տարբերվում են միմյանցից չափսերով և գունավորմամբ: Էգ միջատի բարեհաճությանը արժանանալու համար արուները պետք է ունենան գրավիչ արտաքին  և ուժեղ մկանային համակարգ: Արուները միմյանց հետ մրցակցում են էգ միջատի հետ խաչասերվելու համար, ուստի անհրաժեշտ է ունենալ ուժեղ մկանային համակարգ՝ մրցակցային պայքարում հակառակորդին հաղթելու համար: 

լրիվ կերպարանափոխություն թերի կերպարանափոխություն-Մետամորֆոզը սովորաբար կապված է անհատական զարգացման ընթացքում կենդանու գոյության պայմանների և կենսակերպի խիստ փոփոխությունների հետ։

4.Երկկենցաղների արտաքին կառուցվածք-Երկկենցաղների մաշկը մերկ է, զուրկ է թեփուկներից: Սակայն դրա փոխարեն այն հարուստ է լորձ արտադրող գեղձերով: Որոշ երկկենցաղների լորձը խիստ թունավոր է, որի համար նրանք որս չեն դառնում այլ գիշատիչների համար: 

5.Երկկենցաղների բազմացում-երկկենցաղները բազմանում են 5 տեսակով

Հարսանեկան խաղեր, ձվադրում, սաղմի զարգացում, կերպարանափոխություն, հասուն գորտի ելք ցամաք:

Նրանք գարնանը բազմանում են ջրամբարնորում

Ճամփորթություններ-չեմ գնացել

https://ghazaryan.home.blog/category/հայոց-լեզու/ Հայոց լեզու

https://ghazaryan.home.blog/category/հանրահաշիվ/ Հանրահաշիվ

https://ghazaryan.home.blog/category/english/ English

https://ghazaryan.home.blog/category/русский-язык/ Русский язык

https://ghazaryan.home.blog/category/քիմիա/ Քիմիա

https://ghazaryan.home.blog/category/ֆիզիկա/ Ֆիզիկա

https://ghazaryan.home.blog/category/երկրաչափություն/ Երկրաչափություն

https://ghazaryan.home.blog/category/աշխարհագրություն/ Աշխարհագրություն

https://ghazaryan.home.blog/category/առողջագիտություն/ Առողջագիտություն

https://ghazaryan.home.blog/category/գրականություն/ Գրականություն

https://ghazaryan.home.blog/category/կենսաբանություն/ Կենսաբանություն

Տնային աշխատանք

Ի՞նչ է ասում

Ի՞նչ է ասում ճամփորդներին
Հալված-մաշված այս կածանը,
Ժամանակին հազար ու մի
Քայլեր հաշված այս կածանը,
Անցող-դարձող քարավանի
Ծանր ու դանդաղ ոտքերի տակ
Մեջքը կոտրած, կուրծքը պատռած,
Հոգնած, ­տանջված այս կածանը,
Մեծ աշխարհի մեծաժխոր
Ճանապարհից հեռու քաշված,
Հիսուսի պես, ապառաժի
Կողին խաչված այս կածանը:

1. Տեքստից դուրս գրի՛ր մեկ հարցական նախադասություն: Ի՞նչ է ասում ճամփորդներին

2. Գրի՛ր կածան բառի հինգ հոմանիշ: ճանապարհ, արահետ, նրրբուղի, նրբակածան, շավիղ

3. Գրի՛ր ընդգծված բառերի հոմանիշները:  Հալված-մաշված-Լուծել, հալեցնել, տարրալուծել Հոգնած- Դադրած, խոնջ (ած), ապառաժ-Ժայռ, վեմ, առապար,

4. Գրավոր վերլուծիր բանաստեղծությունը, ի՞նչ է ուզում ասել բանաստեղծը:: 

5. Բանաստեղծությունից ելնելով՝ մի քանի բառով բնութագրի՛ր կածանը:կածան-Ոտքի նեղ ճանապարհ

6. Ճամփորդներին ի՞նչ է ասում, պատմում կածանը:

Ընտրել և կարդալ այլ բանաստեղծություններ Սահյանի ստեղծագործություններից:

Միջատներ  անողնաշարավոր հոդվածոտանի կենդանիների դաս է, որի ներկայացուցիչների մեծ մասը կարող է թռչել։ Ավանդական դասակարգման համաձայն միջատները հազարոտնուկների հետ միասին պատկանում են տրախեաշունչների ենթատիպին։

Միջատների մարմինը պատված է խիտինացված կուտիկուլայով, որն առաջացնում է նրա արտաքին կմախքը (էկզոսկելետ) և կազմված է երեք բաժիններից՝գլուխ, կուրծք, փորիկ։ Միջատների շատ խմբերի ներկայացուցիչների մարմնի երկրորդ և երրրդ սեգմենտները կրում են մեկական զույգ թևեր։

Рели́гия  — определённая система взглядов, обу^словленная верой в сверхъестественное, включающая в себя свод моральных норм и типов поведения, обрядов, культовых действий и объединение людей в организации (церковь, умма, сангха, религиозная община…)^[3].

Другие определения религии:

• исповедание веры посредством внешних знаков.
• организованное поклонение высшим силам. Религия не только представляет собой веру в существование высших сил, но устанавливает особые отношения к этим силам: она есть, следовательно, известная деятельность воли, направленная к этим силам.
• духовная формация, особый тип отношения человека к миру и самому себе, обусловленный представлениями об инобытии как доминирующей по отношению к обыденному существованию реальности

1. Փակագծերում  տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր ևգրի՛ր կետերի փոխարեն: 

ա) Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն «Մշո ճառընտիր» գիրքն է, որ … (պատրաստեցին, պատրաստել են, պատրաստել էին) արջառի ու երինջի կաշվից: Դայոթանասունհինգ սանտիմետր լայնություն … (ունի, ուներ) և մոտ երեսուներկու կիլոգրամ…(կշռում է, կշռում էր, կշռել է): Հայ գյուղացինրը մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբսելջուկները դա… (հափշտակել են, հափշտակում էին, հափշտակել էին):

բ) Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող էին տեսնել հայտնիամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուր միլիոն տարի առաջ, երբ դա…(ընկավ, ընկել է, ընկնում էր, ընկել էր), միայն  նրանք …( թափառել են, թափառել էին, թափառեցին, թափառում էին) ծառանման պտերների հսկա անտառներում:

2. Տեքստերումմի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերի առաջին բանաձևերը, մյուս անգամ՝երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի տարբերությունը:

Անվավոր չմուշկները Լոնդոնում հայտնագործվեցին: Առաջին օգտագործողն էլ բելգիացի երաժիշտ Ժոզեֆ Մարլինը եղավ: Նա դրանցով եկավ պարահանդես ու ամբողջ երեկո սահեց չմուշկներով ու միաժամանակ ջութակ նվագեց:

Անվավոր չմուշկները Լոնդոնում են հայտնագործվել : Առաջին օգտագործողն էլ բելգիացի երաժիշտ Ժոզեֆ Մարլինը է եղել : Նա դրանցով գալիս էր պարահանդես ու ամբողջ երեկո սահում էր չմուշկներով ու միաժամանակ ջութակ էր նվագում:

Այս երկու տեքստերի տարբերությունն այն է, որ առաջին տեքստը գրված է ներկա ժամանակով, իսկ երկրորդը անցյալ:

1. Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:
   Տրանսպորտի միջոցով մարդիկ կարողանում են տեղափոխել տարբեր իրեր, մթերքներ և իրենց:
2. Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն
   Բեռնաշրջանառություն-Տրանսպորտով փոխադրվող բեռների քանակը որոշ ժամանակում:
   Ուղևորաշրջանառություն-Տրանսպորտով փոխադրվող մարդկանց քանակը որոշ ժամանակում:
3. ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր: Ինչու՞ Հայաստանը փակ սահմաններ ունի երկու հարևանների հետ , ելք չունի դեպի ծով և հայ գործարարները, բեռնափոխադրման առումով, բազմաթիվ խնդիրների են բախվում:  Կարևոր է Հայաստանի օդային կապի զարգացումը աշխարհի հետ, բայց առաջնային պետք է զարգացնել երաթուղային տրանսպորտը:

Համո Սահյանը ծնվել է 1914 թվականի ապրիլի 14-ին Սիսիանի շրջանի (այժմ՝ Սյունիքի մարզ) Լոր գյուղում։ Սահյանը սկզբնական կրթությունը ստացել է տեղի դպրոցում, որտեղ իբրև ուսուցիչ աշխատել էին բանաստեղծներ Գառնիկ Քալաշյանը և Ակսել Բակունցը։ 1927 թվականին Հ. Սահյանը տեղափոխվել է Բաքու, որտեղ ստացել է միջնակարգ կրթություն։ 1935 թվականին ընդունվել և 1939 թվականին ավարտել է Բաքվի մանկավարժական ինստիտուտի հայկական բաժանմունքը։ 1939—1941 թվականներին աշխատել է Բաքվի «Խորհրդային գրող» ամսագրում որպես գրական աշխատող։ Որպես Կասպիական նավատորմի նավաստի, մասնակցել է նաև Հայրենական մեծ պատերազմին (1941–1945 թթ.)։ 1944 թվականին Զորյանի հրավերով գալիս է Երևան և բնակություն հաստատում նրա տանը։ Հենց Զորյանի օգնությամբ է Սահյանը ստեղծել իր առաջին գիրքը՝ «Որոտանի եզերքին» վերնագրով։ Ստեփան Զորյանի ուշադրությանը Սահյանը պատասխանել է ձոն-նվիրումով, որում եղել են այսպիսի տողեր.

Համո Սահյան

«Ոչինչ չի փոխվի»

Իմ մահով ոչինչ չի փոխվի կյանքում,
Ու չի պակասի աշխարհում ոչինչ,-
Մի լույս կմարի հինգերորդ հարկում,
Կմթնեն մի պահ աչքերը քո ջինջ։

Բայց հավքերն էլի հարավ կչվեն,
Մանուկներն էլի կխաղան բակում,
Կանաչներն էլի ցողով կթրջվեն,
Ծաղիկներն էլի կշնչեն մարգում։

Կվառվի լույսը հինգերորդ հարկում,
Կժպտան նորից աչքերը քո ջինջ,
Իմ մահով ոչինչ չի փոխվի կյանքում,
Եվ չի պակասի աշխարհում ոչինչ։

3. Բայերի ժամանակային խախտումները գտի՛ր և ուղղի՛ր: Ուղղումներդ փորձի՛ր հիմնավորել:

Մեր կյանքի մեջ աշխուժություն էր մտցնում մարդանման կապիկը՝ Չամլին, որն ամեն առավոտ թեյ բերող սպասավորի հետ մտնում էր մեր ննջարանը: Մի ցատկով կտր ում էր դռնից մինչև մահճակալս  ընկած տարածությունը և թռն ում էր մահճակալիս:  Ի նշան ողջույնի` շտապ-շտապ համբուրում էր ինձ իր խոնավ շուրթերով ու հետո տնքտնքալով հետևում էր, թե ինչպես էի կաթ, թեյ ու շաքար (հինգ գդալ) լցնում իր բաժակը: Բաժակն ինձնից վերցն ում էր հուզմունքից դողդողացող ձեռքով, մոտեցնում էր շուրթերին ու խմ ում էր ահավոր մի ֆռոցով: Առանց դադար տալու ավելի ու ավելի էր բարձրացնում բաժակը, մինչև որ այն շուռ էր գալիս մռութի վրա: Դրանից հետո վրա էր հասնում մի երկար ընդմիջում: Չամլին սպասում էր, որ կիսահալված շաքարը հոսի իր լայն բացված բերանի մեջ: Երբ համոզվում էր, որ բաժակի մեջ էլ ոչինչ չկա, խոր հոգոց էր հանում ու բաժակը վերադարձնում էր ինձ՝ այն աղոտ հույսով, որ նորից կլցնեմ:

4. Փակագծերում  տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Բարձր կրունկներով կոշիկներն առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում: Բայց կինն իր կրունկներն ինչո՞ւ (պիտի պահի, պիտի պահեր) բարձր ու մարմնի ծանրությունը ոտքի թաթերի վրա…(պիտի դնի, պիտի դներ): Պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված (չեն,չէին), և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ….(խրվում էին, խրվեցին, խրվել են, խրվել էին) ցեխի մեջ: Եվ ահա մի հնարագետ կոշկակար, որն իր համար…(հնարեց, հնարել է, հնարել էր) բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշիկներն էլ այդպես կարել:

Наш здоровый город

На небе яркое солнце не даёт замёрзнуть городке.Пение птиц, жужжание пчёл, лай собак, свежий воздух, которая надежда всех живых организмов. Город может быть и маленьким, и большим, но это не меняет суть, потому если город тебе родной не важно он большой или маленький.Главное то что ты считаешь себе город родным и нужно ухаживать за городом, чтобы он был чистим и здоровым.Будет не уважительно если ты будешь бросать мусор куда попало, ведь ты бросаешь в воду работу работников и других людей которые следят за городом, так что ты должен хотя бы бросать мусор в ведёрко и если так будут делать все, город будет чистым и здоровым.

Տնային աշխատանք

1.Տրված ենթակայական դերբայներով նախադասություններ կազմի՛ր այնպես, որ դրանք ո՞ր հարցին պատասխանենԳրող, կառուցող, ներող, բարձրացող,հիացող

Հայտնի գրող Հովհաննես Թումանյանը ուներ շատ հեքիաթներ և պատմվածքներ

2.Ընդգծված հարակատար դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. Դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:

Օրինակ`
Վաղուց հերքված վարկածը— վարկածը, որ վաղուց հերքվել էր:
Ցանքերի համար վտանգավոր դարձած անձրև-, մառախուղով պատված լեռնագագաթներ-լեռնագագաթը,որ պատված էր մառախուղով, ճանապարհորդի նկարագրած ջրվեժը-ջրվեժը,որ ճանապարհորդի նկարագրածն էր, դժվարին կացության մեջ ընկած մարդ-մարդը,ով ընկած էր դժվարին կացության մեջ,գիշերները մեր այգին այցելածչորքոտանին-, անտառից սկիզբ առած վտակ-վտակը,որ սկիզբ էր առած անտառից:

3.Ընդգծված  ենթակայական դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:

Օրինակ Հերքվող վարկած— վարկած, որ հերքվում էր:

Գիշերները մեր այգին այցելող չորքոտանի, անտառից սկիզբ առնող վտակ, դժվարին կացության մեջ գտնվող մարդ, ցանքերի համար վտանգավոր  դարձող անձրև,մառախուղով պատվող լեռնագագաթներ, ջրվեժը նկարագրող ճանապարհորդ:

Մայրամուտ
Սարն առել վրան ծիրանի մի քող,
Ննջում է կարծես ծաղկե անկողնում,
Անտառն արևի բեկբեկուն մի շող
Ծոցի մեջ պահել ու բաց չի թողնում:Ժայռի ստվերը գետափին չոքել,
Վիզը երկարել ու ջուր է խմում,
Հովն ամպի թևից մի փետուր պոկել,
Ինքն էլ չգիտի,թե ուր է տանում:Քարափի վրա շողում է անվերջ
Ոսկե բոցի պես թևը ծիծառի…
Կանգ առ,հողագունդ,քո պտույտի մեջ
Թող մայրամուտը մի քիչ երկարի:
1.Նկարագրի՛ր մայրամուտը:
Մայրմուտը գեղեցիկ է , ոսկեգույն և փայլող։
2.Օրվա ո՞ր պահն ես սիրում, ինչո՞ւ։
Ես սիրում եմ գիշերը երբ երկինքն աստղազարդ է, և գիշերը զբոսնելը ավելի հաճելի է:

Кому? Трём — дательний падеж.
Кому? Братем — дательний падеж.
Кому? Среднему — дательний падеж.
Кому? Брату — дательний падеж
Кому? Великому — дательний падеж.
Кому? Волшебнику — дательный падеж.

1 . Ученика вызвали к доске. 2 . Через пятнадцать минут мы подъехали к небольшой станции метро. 3 . По дороге домой я встретил моего друга. 4 . По нашей улице проезжает много машин. 5 . Мы подъехали к горному озеру через три часа. 6 . Мы шли по лесной тропинке и собирали цветы. 7 . Вечером я решил зайти к другу. 8 . По зеленой травинке ползет муравей. 9 . По синему небу плывут облака.

Առաջադրանքներ՝

            1․Նշիր այն հատվածը, որը X կետի հեռավորությունն է a ուղղից: 

• XT
• ցանկացած կետի հեռավորությունը
• XC
• XL
• XF
• XN

 2․Հեռավորությունը a և b զուգահեռ ուղիղների միջև 8 սմ է, իսկ հեռավորությունը a և c զուգահեռ ուղիղների միջև՝ 45 սմ: Որքա՞ն է հեռավորությունը b և c ուղիղների միջև: 
45-8=37սմ
3․ ABC հավասարասրուն եռանկյան AB և BC սրունքներին տարված բարձրությունները հատվում են M կետում: BM ուղիղը հատում է AC հիմքը N կետում: Որոշիր AN−ը, եթե AC=40սմ:
AN=40:2=20սմ
4․ ABC եռանկյան BC կողմի միջնուղղահայացը հատում է AC կողմը D կետում: Որոշիր AD և DC հատվածների երկարությունները, եթե BD=21 սմ և AC=28 սմ:
BD=21սմ
AC=28սմ
AD=28։2=14սմ
DC=28:2=14սմ

313

314

Երկկենցաղներ

Երկկենցաղները վարում են ջրացամաքային ապրելակերպ. առաջին ողնաշարավորներն են, որ դուրս են եկել ցամաք և ունեն օդային շնչառություն։ Ապրում են լճերում,գետերի ափերին,ճահիճներում, ստվերոտ և խոնավ անտառներում։

Երկկենցաղների ճնշող մեծամասնությունը թրթուրային շրջանում ապրում է ջրում և շնչում խռիկներով (շերեփուկ), իսկ հասուն շրջանում (գորտեր, դոդոշներ)՝ ցամաքում և շնչում է թոքերով ու մաշկով, որտեղից էլ ծագել է նրանց անունը՝ երկկենցաղներ։

Սիրտը եռախորշ է, արյան շրջանառությունը՝ երկու շրջանով։ Ցամաքում տեղաշարժվում են զույգ վերջույթներով։

Այս իմ հրաշք աշխարհն է, ուր
Գլխիվայր են ծառերն աճում,
Եվ ջրվեժներն ալեփրփուր
Դեպի երկինք են շառաչում։

Սարը սարից ամպ է խլում,
Ջուր է խմում ձորը ձորից,
Երկնքի մեջ արտ է ծլում,
Ու երկինք է բուսնում հողից…

Այս իմ հրաշք աշխարհն է, ուր
Շողքը տեր է, շվաքը՝ հյուր։

Ներկայացրո՛ւ Սահյանի աշխարհը:

Սահյանի աշխարհը հետաքրքիր աշխարհ է,այնտեղ ամեն ինչ տարբերվող է և Սահյանը պաշտում էր իր աշխարհը:

1. Անհասկանալի բառերը բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ:
Անհասկանալի բառեր չկան
2. Արեգը գնաց եղբայրներին որոնելու:
Շատ ման եկաւ, թէ քիչ, մէկին մի քաղաքում գտաւ խորտկարարի մօտ ծառայելիս, միւսին մի ուրիշ երկրում գտաւ մրգավաճառի մօտ:Հեքիաթին շարունակություն հորինի՛ր, որտեղ պատմի՛ր, թե ինչ եղավ թագավորի մյուս երկու որդիների հետ: Ինչպե՞ս դարձան խորտկարարի և մրգավաճառի մոտ ծառայողներ, ի՞նչ փորձությունների հանդիպեցին: 

Շատ ման եկաւ, թէ քիչ, մէկին մի քաղաքում գտաւ խորտկարարի մօտ ծառայելիս, միւսին մի ուրիշ երկրում գտաւ մրգավաճառի մօտ:Պարզվում է, որ էս մեր թագավորի մեծ տղան գնում է գնում սովածանում է:Սկսում է դես դեն թեքել մեկ էլ տեսնում է իրանից հինգ մետր այնկողմ շուկա է գտնվում:Մի փոքր դիմանում գնում և հասնում:Հասնում է և տեսնի մի մրգավաճառ իր սիրած մրգերն է վաճառում:Գրպանները թափ է տալիս և տեսնում նույնիսկ մի կոպեկ չունի:Գնում է մրգավաճառի մոտ և խնդրում, որ նա իրեն միրգ տա:Այս մրգավաճառն էլ անխիղճ է լինում և չի տալիս:Տղան ընկնում է ոտքեր, խնդրում, աղաչում մեկ էլ էս մեր մրգավաճառը ասում է թե.
-Արի դու ինձ մոտ ծառա եղի և քեզ կտամ:Եվ տղան համաձայնում է լինել նրա ծառան:Հաջորդ տղան էլ գնում է գնում մեկ էլ հանկարծ ընկնում է թակարդը:Միտք է անում թե ով պետք է այսպիսի բան անի մեկ էլ այդ պահին շրջապատվում է մարդակեր գազաններով:Նրան կապում են փայտի վրա և տանում թագավորի պալատ:Այդ պահին մեր տղան ոնց է լինում, որ քնում է:Մեկ երկու ժամ է անցնում և նա աչքերը բաց է անում:Բաց է անում թե չէ և ինչ տեսնի շուրջ լիքը մարդիկ հավաքված սպասում են նրան թե երբ պետք է նրան դնեն կրակի վրա և ուտեն:Տղան խնդրում է, աղաչում ու ես մեր թագավորը խղճով է լինում և ասում թե արի դու գնա մեր խոհարի մոտ աշխատի և այդպես համաձայնվում է:

402.
80կմ/ժ — 3ժ
60կմ/ժ — xժ
80/60 = x/3
60x=240
x=240/60
x=4կմ/ժ
403.
ա․
5ն — 8 օրում
10ն — x օրում
5/10 = x/8
10x=40
x=40/10
x=4 օրում
բ․
5ն — 8 օրում
1ն — x օրում
5/1 = x/8
x=40
404․
8մ մահուդ — 63մ չիթ
14մ մահուդ — xմ չիթ
8/14 = 63/x
8x=882
x=882/8
x=63×14/8=63×7/4
x=110.25
405.
8ժ — 6հ
3ժ — xհ
8/3 = x/6
3x = 48
x=48/3=16հ
406.
8ա մահուդ — 30 ռուբլի
15ա մահուդ — x ռուբլի
8/15 = 30/x
8x=450
x=450/8=56,25
407․
80կմ/ժ — 720կմ
60կմ/ժ — xկմ
80/60 = x/720
60x=57600
x=57600/60=960կմ
408.
ա․
60կմ/ժ — 8ժ
80կմ/ժ — xժ
60/80 = x/8
80x=480
x=480/80=6ժ
բ․
4հ — 10օր
5հ — xօր
4/5=x/10
5x=40
x=40/5=8օր