Ջեյմս Փրեսքըթ Ջոուլ , ծնվել է 1818-ի դեկտեմբերի 24-ին Սոլֆորդ քաղաքում, (Միացյալ Թագավորություն) մահացել է 1889-ի հոկտեմբերի 11, Թրասֆորդ քաղաքում, ( Մեծ Մանչեսթեր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորությու), անգլիացի ֆիզիկոսը, բացահայտել է էլեկտրահաղորդիչով անցնող հոսանքի և անջատվող ջերմության քանակի կապը, որոշել ջերմության մեխանիկական համակարգը։ Նրա անունով է կոչվել էներգիայի և աշխատանքի միավորը՝ Ջոուլ (Ջ)։

Ծնվել է ունևոր ընտանիքում. հայրը գարեջրի գործարանի սեփականատեր էր։ Տասնհինգ տարեկան հասակից աշխատել է հոր գործարանում, տասնվեցից՝ սովորելուն և գիտությամբ զբաղվելուն զուգընթաց՝ մասնակցել այդ ձեռնարկության կառավարմանը, մինչև 1854 թվականը, երբ այն վաճառվել է։

Ջեյմս Ջոուլն աշխատել է հայտնի ֆիզիկոս ու քիմիկոս Ջոն Դալտոնի մոտ և նրա ղեկավարությամբ սկսել իր փորձարարական հետազոտությունները։ 1841թվականին նա բացահայտել է (Էմիլի Լենցից անկախ), որ մետաղե հաղորդիչով էլեկտրական հոսանք անցնելիս անջատվող ջերմության քանակը համեմատական է հաղորդիչի էլեկտրական դիմադրությանը, հոսանքի ուժի քառակուսուն և հոսանքի անցման ժամանակին (հայտնի է որպես Ջոուլ-Լենցի օրենք)։

Լաբարատոր աշխատանք

Ուժերի չափում
Նպատակը՝ կարողանալ օգտվել ուժաչափից և նրանով հաշվել տրված մարմնի վրա ազդող ուժերը՝ ծանրության, առաձգականության, ձգողականության, շփման, ուժերը նաև մարմնի կիշիռը։ Անհրաժեշտ գործիքներ՝ ամրակալան, կցորդիչ և թաթիկ, ուժաչափ։ Ֆիզիկական մարմին (փայտյա չորսու), տարբեր տեսակի որղորբության հարթություններ(հղկաթղթով պատված, ապակով պատված)։ Աշխատանքի ընթացքը՝ որպեսզի օգտվեմ ուժաչափից նրա միջոցով կարողանալ չափել, ես որոշեցի ուժաչափի սադղակի ամենափոքր բաժանման արժեքը։
Նախ ասեմ որ սադղակը դա յուաքանչյուր գործիքի վրա արված նրբագծերի և որոշ նրբագծերի վրա գրած թվային մեծությունները ամբողջականությունն է։ Ես որոշեցի իմ ուժաչափի սանդղակի ամենափոքր բաժանմունքի արժեքը։ Դրա համար ես վերցրեցի ուժաչափի վրա երկու մետակա նրբագծեր որոնց դիմաց թվեր էին գրված։ (1Ն, 2Ն) այնուհետև մեծ արժեքից հանեցի փոքր արժեքը 2-1=1Ն և ստացված թիվը բաժանեցի դրանց միչև բաժանումների թվին(10) 1:10=0,1 Գործիքի բաժանման արժեքը 0,1Ն-է։

Լեանարդո Դա Վինչի

(Շփման ուժ թեման ուսումնասիրելիս, ես իմացա, որ ինձ հայտնի նկարիչ Լեանարդո Դա Վինչիին նույնպես հետաքրքրել էր, այս թեման, և պարզվեց, որ նա միայն նկարիչ չէր այլ նաև ֆիզիկոս)

Շփում, հպվող մարմինների մեխանիկական ազդեցություն։ Տեղի ունի մարմինների հպվող մակերևույթների հարաբերական շարժման ժամանակ (արտաքին շփում), կամ հեղուկների, գազերի կամ դեֆորմացվող մարմինների ներքին զուգահեռ շերտերի փոխադարձ տեղաշարժի ժամանակ (ներքին շփում)։

Մակերևույթների անհարթությունների շփում առաջացնելու երևույթի ցուցադրումԱյսուհետ, շփում ասելով ի նկատի կունենանք արտաքին շփումը։Շփումը հիմնականում էլեկտրոնային բնույթ ունի, եթե նյութը գտնվում է նորմալ վիճակում։ Գերհաղորդիչ վիճակում, կրիտիկական ջերմաստիճանից հեռու պայմաններում, շփման հիմնական աղբյուր են հանդիսանում ֆոնոնները, իսկ շփման գործակիցը փոքրանում է շատ անգամ։

Շփման ուժը առաջանում է երկու հպվող մարմինների հարաբերական շարժման ժամանակ և խոչնդոտում է նրանց շարժումը։ Շփման առաջացման պատճառը մակերևույթների խորդուբորդություններն են և մոլեկուլների փոխազդեցությունը։ Շփման ուժը կախված է նյութի տեսակից և նրանից, թե մարմիններ միմյանց ինչ ուժով են սեղմում։ Շփման պարզագույն մոդելներում (Կուլոնի օրենքը շփման համար), համարվում է, որ շփման ուժը ուղիղ համեմատական է շփվող մակերևույթների միջև ռեակցիայի ուժին։

ԻՍԱՀԱԿ ՆՅՈՒՏՈՆ
Վաղ մանկություն

Իսահակ Նյուտոնը ծնվել է Վուլսթորփ գյուղում քաղաքացիական պատերազմի նախաշեմին։ Նյուտոնի հայրը՝ փոքրամարմին, սակայն շատ հաջողակ ֆերմեր Իսահակ Նյուտոնը (1606-1642) չի ապրել մինչև որդու ծնունդը։ Տղան ծնվել էր վաղաժամ, տկար, որի պատճառով էլ երկար ժամանակ չէին համարձակվում նրան մկրտել։ Այդուհանդերձ նա գոյատևեց, մկրտվեց (1 հունվարի) և ստացավ Իսահակ անունը՝ ի հիշատակ իր հոր։ Սուրբ Ծննդյան տոնի օրը ծնվելու փաստը Նյուտոնը համարում էր ճակատագրի հատուկ նշան։ Չնայած նորածնի տկարությանը, նա ապրեց 84 տարի։

Թրինիթի քոլեջ

1661 թվականի հունիսին 18-ամյա Նյուտոնը ժամանում է Քեմբրիջ։ Կանոնադրության համաձայն՝ նրանից ընդունում են լատիներեն լեզվի իմացության քննություն, որից հետո հայտնում են, որ նա ընդունվել է Քեմբրիջի համալսարանի Թրինիթի քոլեջ (Սուրբ Երրորդության քոլեջ)։ Այս ուսումնական հաստատության հետ են կապվում Նյուտոնի կյանքի ավելի քան 30 տարիները։

Մարմնի կշիռ

1.Ինչն են անվանում մարմնի կշիռ:

Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։

2.Ինչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:

Մարմնի կշիռը առաձգական բնույթի ուժ է։

3.Ինչպես է ուղղված մարմնի կշիռը,և որտեղ է այն կիրառված։

Այն ուղղված է ուղղաձիգ՝ դեպի վերև։ Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է մարմնի ազդեցությամբ հենարանի դեֆորմացիայի հետևանքով։

4.Ինչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը:

P=mg

5.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի տարբերությունները:

Մարմնի կշռի և ծանրության ուժի միջև հարաբերակցույունը կփոխվի, եթե եթե մարմինը ծանրության ուժի ազդման գծի ուղղությամբ սկսի շարժվել անհավասարաչափ։

6.Քննարկել մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունները

Կյանքում մարմնի կշիռը շփոթում են մարմնի զանգվածի հետ։ Պատճառը, որ երկուսն էլ հաճախ կշեռքով են որոշում։ Եթե կշռվում ենք կամ ինչ որ բան ենք գնում, մենք ոչ թե կշիռը, այլ զանգվածն ենք որոշում։ Կշռի միավորը կգ է, իսկ կշիռն ուժ է և չափվում է նյուտոնով։

Ուժ

1.Որքան է 2տ զանգվածով փղի վրա ազդող ծանրության ուժը:
2տ = 2000կգ
F = 2000Ն

3.Հաշվել ջրի զանգվածը,եթե նրա վրա ազդող ծանրության ուժը 90Ն է:
m = 90տ

216․

m = 59 գ

V = գ50 սմ3

p = m:V = 59 գ/50 սմ3 = 1,18գ/սմ3 = 0,00118 կգ/մ3

217․

V = 125 սմ3

m = 800 գ

Գունդը հոծ չէ։

218․

m = 461,5 գ

V = 65 սմ3

p = m:V = 7,1գ/սմ3: Այս մետաղը անագն է։

219․

V = 1լ = 1դմ3 = 10սմ3

m = 920 գ

p = 9200գ/սմ3 = 0,009200 կգ/մ3

220․

m1 = 240 գ

V = 75 սմ3

m1-ը և 2-ը = 375 գ

m2 = 375 — 240 = 135 գ

p = 135 ։ 75 = 1,8 գ/սմ3

221․

m = 3,9 կգ = 3900 գ

V = 500սմ3

p = 3900 : 500 = 7,8գ/սմ3։ Այդ մետաղը երկաթն է։

222․

m = 300 գ

V = 15x5x2 սմ չափեր այսինքն հավասար է՝ 15x5x2 = 150 սմ3

p = 300 : 150 = 2գ/սմ3

223․

ա)

800կմ/մ3 + 32 կգ = 832մ3

բ)

Այո կտեղավորվի

224․

V=20դմ³=0,02մ³

n=50

P=400կգ/մ³

225

m=21տ

V=19մ³

P==2600կգ/մ³

m-?

m²=P×V=2600կգ 19=49400կգ=49,4տ

m=m+m2=21տ+49,4 տ=70,4տ

Բ)V=250×120×60մմ=25սմ×12սմ×6սմ

P=1,6գ/սմ³

M=3տn-?

V1=1800սմ³

m1=PV1=1800×1,6=2880գ=2,88կգ

n=m/m1=3000կգ/2,88կգ

226

Անագ-7,3 գ/սմ3

V = 10սմ3

p = 7,3 գ/սմ3

m = 7,3 x 10 = 73 գ

Պղինձ-8,9 գ/սմ3

V = 500սմ3

p = 8,9 գ/սմ3

m = 500 x 8,9 = 4450 գ

Պարաֆին-0,90 գ/սմ3

V = 0,5 սմ3

p = 0,90 գ/սմ3

m = 0,5 x 0,90 = 0,45 գ

227․

200 լիտր-ով ավելացավ

228․

p = 2700 կգ/մ3

V = 1,0×0,8×0,1 = 0,08 մ3

m = 2700 x 0,08 = 216 կգ

231.

երկ-30սմ

լայն-20սմ

բարձ-25սմ

V = 20x30x25= 15000 սմ3

p = 1 գ/սմ3

m = 15000 x 1 = 15000 գ

232․

p = 2500 կգ/մ3

V = 0,045 մ3

m = 2500×0,045=112,5կգ

Ծավալ

Նյութի խտությունը հասկանալու համար նախ վերհիշենք զանգվածի և ծավալի միավորները։
Զանգվածը մարմնի իներտության քանակական չափը։Զանգվածը սկայլար մեծություն է այսինքն տրվում է թվային մեծության և միավորներով։ՄՀ֊ում հիմնական միավորը կգ։
Մարմնի ծավալը դա մարմնի զբաղեցրած տեղն է։
ՄՀ֊ում որպեսզ ծավալի միավոր ընդունված է այն խորանարդի ծավալը որի կողմը մեկ մետր է։Այն 1մ^3֊է։Այլ միավորներ են 1դմ^3, 1սմ^3, 1մմ^3։Կենցաղում շատ օգտագործվում է 1լ֊ը և 1մլ֊ը
1լ=1դմ^3
1մլ=1սմ^3

Հարցեր

1.Որ մեծությունն է կոչվում նյութի խտություն
Նյութի խտություն կոչվում է այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի զանգվածի և ծավալի հարաբերությանը։

2.Ինչպես է որոշվում նյութի խտությունը:
Խտությունը հավասար է զանգվածը հարաբերած ծավալի։

3.Ինչ միավորներով է արտահայտվում նյութի խտությունը:
Արտահայտվում է կգ/մ³ կամ գ/սմ³:

4.Ինչպես կարելի է հաշվել մարմնի ծավալը,եթե հայտնի են նրա զանգվածը և նրա խտությունը:
Ծավալը հավասար է զանգվածը հարաբերած խտությանը։

5.Ինչպես կարելի է հաշվել մարմնի զանգվածը,եթե հայտնի են նրա ծավալը և նյութի խտությունը:
Զանգվածը հավասար է ծավալի և խտության արտադրյալին։

Պինդ մարմնի խտության որոշումը

Փորձեր

Անհրաժեշտ պարագաներ՝ 2 միանման սայլակ, որոնցից մեկի դիմացից ամրացված է առաձգական թիթեղ, թել, մկրատ և լուցկի։
Փորձ 1․
Նպատակը՝ ուսումնասիրել միայնակ սայլակը շարժվում է, թե ոչ։
Առաձգական թիթեղով սայլակը դրեցի սեղանի վրա, այն գտնվում է դադարի վիճակում սեղանի նկատմամբ։ Առաձգական թիթեղը ճկեցի, կապեցի թելով։
Իմ կարծիքով մինչև թելի այրելը սայլակը չի շարժվի։
Իմ կարծիքը ճիշտ եղավ։
Փորձը անելիս առաձգական թիթեղն ուղղվեց, բայց սայլակը մնաց սեղանի նկատմամբ դադարի վիճակում։
Փորձ 2․
Այժմ առաձգական թիթեղը ճկեցի կապեցի թելով մոտեցրեցի պատին և թելը այրեցի։
Ես տեսա, որ միայնակ սայլակը չի շարժվի և նրան օգնեց շարժվել պատը։
Փորձ 3․
Նորից առաձգական թիթեղը ճկում և կապում ենք և նրան դիմաց մոտենցնենք դնենք միանման սայլակ։
Փորձը ցույց տվեց, որ սայլակները միմյանց փոխազդում են։
Փարձ 4․
Նորից ճկենք կապենք և նրա դիմաց մոտեցնենք դնենք սայլակ, բայց այս անգամ սայլակի վրա դնենք բեռ։
Թելը այրելուց հետո տեսանք, որ այն սայլակը, որը ավելի թեթև էր ավելի շատ տեղաշարժվեց, քան ծանրը։ Պատը և սայլակը պահեցին իրենց իներտ։
Իներտության չափը կոչվում է զանգված։
Որպես զանգվածի գործիքներն են՝ լծակավոր կշեռքները, էլեկտրոնային կշեռքները և այլն։
Զանգվածի հիմնական միավորը կիլոգրամն է։ Օգտագործվում են նաև տոննան, ցենտը, գրամը և միլիգրամը։

Խնդիրներ(Գ. Մխիթարյան)

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 1

I. (1) ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունը մեկ այլ
մարմնի նկատմամբ անվանում են.

1. անցած ճանապարհ 2. հետագիծ 3. մեխանիկական շարժում
   
   II. (2) Որ՞ շարժումն են անվանում հավասարաչափ: Այն շարժումը, որի դեպքում.
   1. մարմինը ցանկացած հավասար ժամանակամիջոցներում անցնում է
   հավասար ճանապարհներ
   2. մարմինը հավասար ժամանակամիջոցներում անցնում է հավասար
   ճանապարհներ
   3. մարմինը շարժվում է այնպես, որ նրա հետագիծը ուղիղ գիծ է
   
   III. (2) Շարժվող գնացքի վագոնում նստած ուղևորը ո՞ր մարմինների
   նկատմամբ է գտնվում դադարի վիճակում.
   1. վագոնի
   2. գետնի
   3. վագոնում նստած մյուս ուղևորների 
   4. վագոնի անիվների
   
   IV. (2) Մարդատար գնացքը ցանկացած 0,5ժ-ում անցնում է 60կմ
   ճանապարհ, 15ր-ում’ 30կմ, 1ր-ում’ 2կմ և այլն: Ի՞նչ շարժում է դա.
   1. անհավասարաչափ
   2. հավասարաչափ
   3. որոշ տեղամասերում հավասարաչափ
   
   ՏԱՐԲԵՐԱԿ 2

I. (2) Այն գիծը, որը մարմինը գծում է իր շարժման ընթացքում, անվանում են.
1. անցած ճանապարհ 2. հետագիծ 3. մեխանիկան շարժում

II. (2) Մարմնի անցած ճանապարհ կոչվում է.
մարմնի սկզբնական և վերջնական դիրքերի միջև եղած
հեռավորությունը
հետագծի այն հատվածի երկարությունը, որը մարմինը անցնում է
որոշակի ժամանակամիջոցում

III. (2) Շարժվող գնացքի վագոնում սեղանի վրա դրված խնձորը տեդափոխվում է ……նկատմամբ.

1․ վագոնում քայլող ուղևորի 2. շոգեքարշի 3․ վագոնում նստած ողևորի
IV. (2) Թվարկված շարժումներից, ո՞րն է հավասարաչափ.

ավտոմեքենայի շարժումը արգելակման ընթացքում

ժամացույցի ճոճանակի շարժումը

հարթավայրում հոսող գետի ջրի շարժումը

երկրի շարժումը իր առանցքի շուրջը

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 3

I. (2) Այն գծի երկարությունը, որը մարմինը անցնում է որոշ ժամանակամիջոցի ընթացքում, անվանում են.

1. անցած ճանապարհ 2. հետագիծ 3. մեխանիկական շարժում
   II. (2) Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը.
   1․ հետագծի երկարությունը, որով շարժվում է մարմինը
   2․ մարմնի դիրքի փոփոխությունը այլ մարմինների նկատմամբ
   3․ այն գիծը, որով շարժվում է մարմինը
   III. (2) Հեծանիվը իջնում է բլրից: Նրա ո՞ր մասերն են կմախքի նկատմամբ
   գտնվում շարժման մեջ.
   1․ ոտնակները իրենց պտտման ընթացքում
   2․ ոտնակները հեծանիվի «ազատ ընթացքի» ժամանակ
   3․ նստատեղը
   4․ շղթան ոտնակների պտտման դեպքում

IV. (2) Ավտոմեքենան 0,5ժ-ում անցավ 30կմ հեռավորություն, ընդ որում՜
առաջին 15ր-ում՜ 20կմ, իսկ հաջորդների ընթացքում՜ 10կմ: Ի՞նչ
շարժում է դա.

1. անհավասարաչափ 2. հավասարաչափ
2. ճանապարհի որոշ հատվածներում հավասարաչափ
   
   ՏԱՐԲԵՐԱԿ 4
   
   I. (2) Այն շարժումը, որի ընթացքում մարմինը ցանկացած հավասար ժամանակամիջոցներում անցնում է հավասար ճանապարհներ, անվանում են.
3. մեխանիկական շարժում 2. հավասարաչափ շարժում 3․ անհավասարաչափ շարժում
   II. (2) Ինչպե՞ս է կոչվում այն գիծը, որը մարմինը գծում է իր շարժման
   ընթացքում.
   1․ ուղիղ գիծ 2. անցած ճանապարհ 3. հետագիծ
   III. (2) Ո՞ր մարմինները կամ նրանց մասերն են գտնվում դադարի
   վիճակում Երկրի նկատմամբ.
   1․ շարժվող տրակտորի թրթուրների ներքևի մասերը
   2․ շարժվող տրակտորի թրթուրների վերևի մասերը
   3․ արեգակը 
   4. շենքի հիմքը
   IV. (2) Բերված շարժումներից որո՞նք են անհավասարաչափ.
   1․ ժամացույցի վայրկյնաչափի սլաքի շարժումը
   2․ ձեռքից ընկած գնդակի շարժումը
   3․ մետրոյի շարժասանդուղքի շարժումը
   
   4. Հավասարաչափ շարժման արագություն
   ՏԱՐԲԵՐԱԿ 1

I. (1) Հավասարաչափ շարժման արագություն անվանում են այն
մեծությունը, որը թվապես հավասար է.

1. միավոր ճանապարհ անցնելու ժամանակամիջոցին
2. շարժման ամբողջ ժամանակամիջոցում մարմնի անցած ճանապարհին
3. միավոր ժամանակում մարմնի անցած ճանապարհին
   
   II. S=900 մ, t=15 ր, V=? մ/վ
   V=S/t V=900÷15=60մ/ր=1մ/վ

1. III. V=108000 կմ/ժ, V=? մ/վ
   V=108000000մ÷3600վ=30000մ/վ IV. V=33,5 կմ/ժ, V=? մ/վ
2. V=33500մ÷3600վ=9,3մ/վ
   
   V. S=3 կմ, t₁=70վ,t₂ =80վ, t₃=50վ, V=? մ/վ
   t=t₁+t₂+t₃=200 վ V=S/t=3000մ÷200վ=15մ/վ
3. ՏԱՐԲԵՐԱԿ 2

I. (1) Ուղղագիծ հավասարաչափ շարժման ժամանակ մարմնի
արագությունը ցույց է տալիս.

1. այն ժամանակը, որի ընթացքում մարմինը անցնում է միավոր
   ճանապարհ.
2. ինչ ճանապարհ է անցել մարմինը միավոր ժամանակում
3. ինչ ճանապարհ է անցնում մարմինը իր շարժման ընթացքում
   
   II. t=10 ր, S=3 կմ, V=? մ/վ
   V=5 մ/վ
   
   III. V=41760 կմ/ժ, V=? մ/վ
   V=11600 մ/վ
   
   IV. S=860 մ, t=3,5 ր, V=? մ/վ
   V=4,1 մ/վ
   
   V. t=10 ր, S=2400 մ, t₂=1 ր, S₂=900 մ, t₃=4ր, S₃=1200 մ, V=? մ/վ
   V=15 մ/վ
   
   ՏԱՐԲԵՐԱԿ 3

I. (1) Որպես արագության միավոր ընդունում են այն… արագությունը, որի
դեպքում մարմինը 1վ-ում անցնում է 1մ ճանապարհ.

1. շարժման… 2. հավասարաչափ շարժման… 3. անհավասարաչափ շարժման

II. (1) Երբ խոսում են անհավասարաչափ շարժման մասին, ի՞նչ
արագություն են նկատի ունենում.

1. հավասարաչափ շարժման արագությունը
2. անհավասարաչափ շարժման արագությունը
3. միջին արագությունը
   
   III. V=61200 կմ/ժ, V=? մ/վ
   
   V=61200000 մ/3600 վ=17000մ/վ
   IV. S=15 կմ, t=10 ր, V=? մ/վ
   V=S/t V=15կմ/10ր=15000մ/600վ=25մ/վ
   V. S=3 կմ, t₁=10 ր, t₂=11 ր, t₃=12 ր 20 վ, V=? մ/վ
   V=S/t t=t1+t2+t3=600վ+660վ+740վ=2000վ V=3000մ÷2000վ=1,5մ/վ
   ՏԱՐԲԵՐԱԿ 4

I. (1) Անվանեք արագության միավորները.
1․ 1սմ, 1 մ, 1 կմ
2. 1վ, 1ր,1ժ
3. 1սմ/վ, 1մ/վ, 1 կմ/ժ

II. S=1200 մ, t=5 ր, V=? մ/վ
V=S/t 1200մ/300վ=4մ/վ
III. V=2520 կմ/ժ, V=? մ/վ
V=2520000մ/3600=700մ/վ
IV. t=3 ժ, S=54 կմ, V=? մ/վ
V=S/t V=54000մ/10800=5մ/վ
V. t=3 ր, S₁=100 մ, S₂=90 մ, S₃=80 մ, V=? մ/վ
S= S1+S2+S3=270մ V=S/t=270÷180=1,5մ/վ

5. Շարժման ճանապարհի և ժամանակի հաշվարկը:

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 1

I. S=250 մ, V=5 մ/վ, t=? վ
T=S/V=250մ/5մ/վ=50վ
II. t=15 վ, V=4 մ/վ, S=? մ
S=V×t=4 մ/վ×15վ=60մ
III. V=60 կմ/ժ, t=1,5 ժ, S=? կմ

S=V×t=60կմ/ժ×1.5ժ=90կմ
IV. t=5 վ, V=0.34 կմ, S=? մ
S=V×t=340մ×5=1700մ
V. S=43200 կմ, V=8000 մ/վ, t=? վ
t=S/V=43200000÷8000մ/վ=5400վ

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 2

I. V=200 մ/վ, S=3000 մ, t=? վ
t=S/V=3000մ÷200մ/վ=15վ
II. V=80 կմ/ժ, t=4 ժ, S= ? կմ
S=V×t=80կմ/ժ×4ժ=320կմ
III. V=90 կմ/ժ, t=40 վ, S=? մ
S=V×t=25մ/վ×40վ=1000մ
IV. t=2,5 ժ, V=20 մ/վ, S=? կմ
S=18 կմ
S=V×t=9000վ×20մ/վ=180000մ=18կմ
V. V=0,095 մ/վ, S=200 մ, t=? ր
t=S÷V
ՏԱՐԲԵՐԱԿ 3

I. V=50 կմ/ժ, t=3 ժ, S=? կմ
S=V×t=50 կմ/ժ×3ժ=150կմ
II. S=600 մ, V=12 մ/վ, t=? վ
t=S/V=600մ/12=50վ

III. t=80 վ, V=720 կմ/ժ, S=? մ
S=V×t=200մ/վ×80վ=16000 մ=16կմ

IV. V=3 մ/վ, t=30 ր, S=?
S=V×t=3մ/վ×1800վ=5400մ

V. S=150000000կմ, V=300000000 մ/վ, t=? վ
t=S/V=150000000000մ/300000000=500վ

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 4

Եթե մարմինը շարժվում է անհավասարաչափ, ապա, որպեսզի որոշենք.
I. (1) նրա միջին արագությունը,
պետք է…
մարմնի անցած ճանապարհը
բաժանել շարժման ժամանակի
II. (1) նրա անցած ճանապարհ,
պետք է…
միջին արագությունը
բազմապատկել շարժման
ժամանակով
III. (1) նրա շարժման ժամանակը,
պետք է …
մարմնի անցած ճանապարհը
բաժանել միջին արագությանը

IV. V=1000 մ/վ, t=15 ր, S=? կմ/մ
S=V×t=1000մ/վ×900վ=900000մ=900կմ

V. S=600 կմ, V=300000000 մ/վ, t=? վ
t=S/V=600000/300000000 մ/վ=0,002վ

6. Իներցիա
Իներցիան կենցաղում և տեխնիկայում

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 1
Կարո՞ղ է մարմինը այլ մարմինների ազդեցության բացակայության դեպքում.
I. (1) սկսել շարժվել
կարող է
II. (1) շարժվել հավասարաչափ
մարդիկ և կենդանիները կարող են
III. (1) մեծացնել կամ փոքրացնել իր արագությունը
չի կարող

IV. (2) Մարմնի արագությունը պահպանելու երևույթը, երբ նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում, կոչվում է.

1․ մեխանիկան շարժում 2. իներցիա 3. մարմնի շարժում

V. (2) Ո՞ր ուղղությամբ կընկնի շարժվող տրամվայից ցատկող մարդը.

1․ տրամվայի շարժման ուղղությամբ

2․ տրամվայի շարժման ուղղությանը ուղղահայաց

3․ տրամվայի շաժման ուղղությանը հակառակ

ՏԱՐԲԵՐԱԿ 2

I. (2) Եթե մարմնի վրա այլ մարմիններ չեն ազդում, նա.
1. գտնվում է դադարի վիճակում 
2.շարժվում է
3. շարժվում է փոփոխական արագությամբ
4. գտնվում է դադարի վիճակում կամ շարժվում է ուղղագիծ և հավասարաչափ

II. (2) Եթե մարմնի վրա ազդում են այլ մարմիններ, ապա նրա
արագությունը.
1. չի փոփոխվում,այն գտնվում է դադարի վիճակում
2. չի փոփոխվում, այն շարժվում է ուղղագիծ և հավասարաչափ
3. մեծանում է կամ փոքրանում

III. (2) Մարմինը գտնվում է շարժման մեջ, և նրա վրա ազդում են այլ
մարմիններ: Ի՞նչ տեղի կունենա մարմնի հետ, եթե նրա վրա այլ
մարմինների ազդեցությունները վերանան: Ինչպե՞ս նա կշարժվի.
1. մարմնի շարժումը կդադարի
2. մարմինը կսկսի շարժվել ուղղագիծ և հավասարաչափ
3. մարմնի արագությունը կսկսի փոքրանալ

IV. Ինչպես է կոչվում մարմնի՝ իր արագությունը պահպանելու երևույթը երբ նրա վրա մարմիններ չեն ազդում:
1. մեխանիկական շարժում 2. իներցիա 3. դիֆուզիա

V. Մայրուղով հարավից դեպի հյուսիս ավտոբուսը կտրուկ թեքվեց դեպի արևելք: Այդ ընթացքում որ ուղղությամբ կշարժվեն ավտոբուսում գտնվող ուղևորները.
1. Դեպի հյուսիս
2. Դեպի հարավ
3. Դեպի արևմուտք
4. Դեպի արևելք

Մեխանիկական շարժում

1.Ինչն են անվանում մեխանիկական շարժումը:-Մեխանիկական շարժում կոչվում է որոշակի ժամանակահատվածում մարմնի դիրքի փոփոխությունը այլ մարմնի նկատմամբ

2.Բերել օրինակնկեր:-ձեռքի շարժում, քայլել, վազել:Երբ փոխվում է դիրքը մեկ այլ նարմնի նկատմամբ:

3.Որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին:Այն մարմինը, որի նկատմամբ այլ մարմին փոխում է իր դիրքը,կոչվում է հաշվարկման մարմին:

4.Ինչն են անվանում նյութական կետ:-Նյութական կետ է համարվում զանգված ոււնեցող այն մարմինը, որի չափերը անվերջ փոքր են այլ մարմինների կամ հեռավորությունների համեմատ:Այն մարմինը,որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել,կոչվում է նյութական կետ:

5.Որ դեպքում մարմինը կարելի է համարել նյութական կետ:-այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել կոչվում է նյութական կետ:

6.Որ դեպքում մարմինը կարելի է համարել նյութական կետ, որ դեպքում ոչ:-նյութական կետ կարելի է համարել այն դեպքում, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել:

Տվյալ պայմաններում նյութական կետ ասելով պետք է հասկանալ,որ միևնույն մարմինը որոշ շարժումների դեպքում կարելի է համարել նյութական կետ,իսկ որոշ շարժումների դեպքում՝ոչ:

7.Ինչն են անվանում շարժման հետագիծ:Հետագիծ է կոչվում այն կետերի բազմությունը,որոնցով տվյալ հաշվարկման համակարգում հաջորդաբար անցնում է մարմինը շարժման ընթացքում:

8.Ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ:Հետագծի երկարությունը,որով մարմինը շարժվում է որոշ ժամանակահատվածում,կոչվում է անցած ճանապարհ:

9.Ինչով է տարբերվում հետագիծն անցած ճանապարհից:-Մարմնի հետագիծն այն գիծն է,որով շարժվել է մարմինը,իսկ մարմնի անցած ճանապարհն որոշակի ժամանակամիջոցում անցած հետագծի երկարությունն է:

Ֆիզիկական մեծություններ

1.Բարձրությունը, արագությունը, ժամանակ, զանգվածը ֆիզիկական մեծություններ են:

2.Չափել ֆիզիկական մեծությունը՝ նշանակում է այն համեմատել նույնտիպ մեծության հետ, որն ընդունված է որպես միավոր: Օրինակ՝ ֆիզիկական մեծություն է երկարությունը, որի համար որպես չափման միավոր ընդունել են պլաձյումից և իլիձյումից պատրաստված ձողի լայնքով իրարից որոշակի հեռավորության վրա արված երկու խազերի միջև եղած տարածքում:

3.Քանոն, չափերիզ, չափագլան, վարկյանաչափ և ջերմաչափ (բժշկական և սենյակային):

4. Յուրաքանչյուր սարքի սանդղակի վրա տեղադրված են հավասարաչափ բաշխված գծիկներ և թվեր, որոնք ճշգրիտ կամ մոտավոր ցույց են տալիս ֆիզիկական մեծության չափը:

5.Երկու հարևան գծիկների միջև ընկած հեռավորությանը անվանում են բաժանման արժեք:

Հարցեր

1․ Ո՞րն է բնական գիտություն։
Ֆիզիկան։
2. Ո՞րն է ֆիզիկական մարմին։
Ուղղաթիռ։
3․ Ո՞րն է նյութ։
Նավթը։
4․ Ո՞րն է ֆիզիկական երևույթ։
Ցած ընկնելը։
5․ Ո՞րն է մեխանիկական երևույթ։
Քայլելը։
6․ Ո՞րն է ջերմային երևույթ։
Երկաթի հալվելը։
7․ Ո՞րն է ձայնային երևույթ։
Ձյան սոսափյունը։
8․ Ո՞րն է էլեկտրական երևույթ։
Էլեկտրասալիկի տաքանալը։
9․ Ո՞րն է լուսային երևույթ։լ
Աստղերի առկայծումը։
10․ Ի՞նչ չափիչ սարք են օգտագործում հեղուկի ծավալն որոշելու համար։
Չափագլան։
11․ Ի՞նչ երկարություն ունի նկարում պատկերված չորսուն։
15սմ