Category: Քիմիա

Ջրածին- քիմիայան տարրը H

Կարգաթիվը 1, +1

Ատոմային զանգված 1

Մեկ ատոմի զանգված-1

Ատոմի բաղադրություն-

1Е, 1P, 1N

Պարբերության համարը  ցույց է տալիս էլեկտրոնային շերտերի(`էլեկտրոնական շերտերի, թաղանթնի) թիվը:

N-Էլեկտրոնների թիվը

n-շերերի համար

Ավարտված շերտեր ունեն միայն ազնիվ գազերը

Մնացած ատոմները ձգտում են շերտերը ավարտել կորցնելով կամ ընդունելով էլեկտրոններ և նմնանվելով ազնիվ գազերին:

Եթե տարը վերջի շերտում ունի 4-ից էիչ էլեկտրոններ, ապա նա կկորցնի իր էլեկտրոնները և կունենա մետաղական հատկություններ:

Իսկ եթե տարը ունի 4-ից ավել էլեկտրոններ, ապա նա կնդունի պակաս էլեկտրոնները և կունենա ոչմետաղական հատկություններ:

Եթե վերջի շերտում ունի 4 էլեկտրոն, ապա նա և կարող է կորցնել և ընդունել:

Պարբերություններում մետաղական հատկությունները թուլանում են իսկ ոչ մետաղականը ուժեղանում են:

1. Բացատրել ծեսի իմաստը

Մեծ Պահքն սկսվում է բուն Բարեկենդանով: Պահքի յուրօրինակ պահանջ դրեց Աստված Ադամի առաջՙ բոլոր պտուղներն ուտել, բացի մեկից: Այդ պահանջը մարդու գայթակղության չափը ստուգելու համար էր նաեւ:

2.Ինչ գույներ է օգտագործում ձեր մայրիկը հավկիթները ներկելու համար

կարմիր, կապույտ, կանաչ, դեղին։
Ինչ քիմիական բաղադրություն ունեն այդ ներկերը

1. Գիտնականները վերլուծել են արդյունաբերության մեջ որպես սննդի ներկ օգտագործվող մի շարք միացությունների օպտիկական հատկություններն ու պարզել են, որ դրանցից երեքը կարող են օգտագործվել որպես լուսակլանիչ։ Դրանք են՝ սինթետիկ դեղին ներկը՝ E102 ինդեքսով, բնական դեղին ներկը՝ E100 ինդեքսով ու կարմրա-մանուշակագույնը՝ E163 ինդեքսով։ Բացի այդ՝ որպես կլանիչ պիտանի են նաև ոսկու կենսահամատեղելի նանոմասնիկները։

• Ինչ վնաս կարող են պատճառել այդ ներկերը մարդու օրգանիզմին

  Դրսում ձուն ծածկված է կեղևով, որի վրա կիրառվում է ներկ: Այս կեղևը ներթափանցվում է մանրադիտակային ծակոտիներով և երբեմն նույնիսկ փոքրիկ ճաքերով, որոնց միջոցով ներկը կամ դրա բաղադրիչները կարող են ներթափանցել ձվի մեջ, ինչը վտանգավոր է առողջության համար:

• Ինչ քիմիական բաղադրություն ունի հավկիթը,հավկիթի կեղևի բաղադրությունը

Հավկիթի երկայնակի կտրվածքի սխեման
1. Կեղև
2. Արտաքին մեմբրան
3. Ներքին մեմբրան
4. Կապող թելիկ
5. Դրսի ալբումին (սպիտակուց)
6. Միջին ալբումին (սպիտակուց)
7. Դեղնուցի մեմբրան
8. Միջնորդային սաղմ
9. Սաղմնային սկավառակ
10. Դեղին դեղնուց
11. Սպիտակ դեղնուց
12. Ներքին ալբումին (սպիտակուց)
13. Կապող թելիկ
14. Օդային խցիկ
15. Կեղև

• Հավկիթի մեջ մտնող նյութերի օգուտն և վնասը:
  Օգտակար հատկությունները
• Մթերքը հարուստ է նաև բազմազան վիտամիններով։ Դրանում պարունակվող վիտամին E-ն ամրացնում է արյունատար անոթները, ինչպես նաև ունի հակաուռուցքային հատկություն։ Վիտամին A–ն ամրացնում է դիմադրողականությունը, D-ն՝ անհրաժեշտ է ոսկորների և ատամների համար, B12-ը՝ հոգ է տանում նյարդային համակարգի մասին, իսկ K–ն՝ ապահովում է արյան մակարդելիությունը։ Հում հավկիթը ավելի օգտակար է, քան եփածը։
  Վնասակար հատկությունները
• Հավկիթը կարող է օրգանիզմին վնաս հասցնել, եթե օգտագործեք չափազանց մեծ քանակությամբ և առանց ջերմային մշակման։ Չարաշահելու դեպքում (օրեկան 2 հավկիթից ավել) այն բարձրացնում է «վատ» խոլեստերինի մակարդակը։ Բացի այդ, պետք է հաշվի առնել, որ խանութում վաճառվող հավկիթները կարող են հակաբիոտիկներ կամ նիտրատներ պարունակել, որոնցով ինկուբատորի պայմաններում կերակրում են թռչուններին։ Վնասակար նյութերի մնացորդները կարող են խախտել աղիների միկրոֆլորան։

1.Պատասխան՝ 4

2.Պատասխան՝ 3

3.Պատասխան՝ 2

4.Պատասխան՝ 3

5.Պատասխան՝ 3

6.Պատասխան՝ 3

MgSO²=24+96=120

CaSO=40+96=136

BaSO⁴=137+96=233

SrSO⁴=88+96=184

W(S)=32/120×100=27%

W(S)=32/136×100=24%

W(S)=32/233×100%=14%

W(S)=32/184×100%=17%

W(H)=1,38%

W(Se)=54,48%

W(o)=44,14%

x÷y÷z=1,38/1÷54,48/79÷44,14/16=1,38÷0,69÷2,76=2÷1÷4

Ի՞նչ քիմիական նյութերով է պայմանավորված բույսերի,ծաղիկների գույները և ի՞նչ նշանակություն դրանք :

Բույսերի կանաչ գույնը պայմանավորված է քլորոֆիլով, այն նաև նպաստում է ֆոտոսինթեզի ստեղծմանը։ Կարմիր, վարդագույն, կապույտ և մանուշակագույն ծաղիկների գույները հիմնականում գալիս են գունանյութերի կողմից կոչվող գունանյութերից, որոնք գտնվում են ֆլավանոիդներ կոչվող քիմիական նյութերի դասի մեջ (ինչը բույսերին տալիս է իրենց գույնը): Մյուս գունանյութերը կարոտինոիդներ են, որոնք հայտնաբերված են լոլիկի և գազարի մեջ, որոնք պլաստիդների մեջ ապահովում են դեղին, կարմիր և նարնջագույն:

Ի՞նչ քիմիական նյութերով է պայմանավորված բույսերի,ծաղիկների հոտը և ի՞նչնշանակություն ունեն դրանք

Ծաղկի հոտը, բույրը պայամանավորված է փոշոտման ժամանակ ծաղկման ներսում արտադրվող հորմոն էթիլեն քիմիական նյութով, որը դադարեցնում է մեթիլբենզոատը հոտի համար պատասխանատու քիմիական նյութը: Սա խրախուսում է, որ փոշոտիչները ձգվեն դեպի այլ ծաղիկներ, որոնք դեռ բեղմնավորված չեն շարունակում են գործընթացը:

Հարցեր և վարժություններ
1. Տվե՛ք հարաբերական ատոմային զանգվածի սահմանումը:

Տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը ցույց է տալիս, թե այդ տարրի
մեկ ատոմի զանգվածը (m0) քանի անգամ է գերազանցում զանգվածի ատոմային միավորը:

2. Պարզաբանե՛ք զանգվածի ատոմային միավոր հասկացությունը:

Զանգվածի ատոմային միավորը դա ածխածնի ատոմային զանգվածն է,որը համարվել է հիմնական ատոմային զանգվածի միավորը:
3. Մեկնաբանե՛ք Ar (ֆտոր) = 19 հավասարությունը` զ.ա.մ. գաղափարն օգտագործելով:

19 հատ զ.ա.մ
4. ա) Ar (բորը) = 11, բ) Ar (ցինկ) =65, գ) Ar (պղինձ) = 64: Հաշվե՛ք այդ երեք տարրերից
յուրաքանչյուրի ատոմի իրական զանգվածը՝ m0-ն:

11 x զ.ա.մ , 65 x զ.ա.մ , 64 x զ.ա.մ
5. Նեոնի ատոմի զանգվածը`
m0(Ne) = 3,32× 1023 գ է : Հաշվե՛ք նեոն տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը:

3,32 x 1023 գ / 10 -27 = Հարաբերական ատոմային զանգված
6. Հաստատե՛ք հետևյալ պնդումների ճշմարտացիությունը քիմիական տարրերի
հարաբերական ատոմային զանգվածների վերաբերյալ.
ա) ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ածխածնի ատոմի զանգվածից,
բ) չափողականություն չունեցող մեծություն է,
գ) արտահայտվում է զանգվածի ատոմային միավորով,

դ) ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ ածխածնի ատոմի զանգվածի 1/12 մասից,
ե) ճիշտ արժեքները տրված են պարբերական համակարգում,
զ) պարբերական համակարգում տրված են մինչև ամբողջ թիվ կլորացված արժեքները:

1. Քիմիական տարրերի տարածվածությունը բնության մեջ
Ամենատարածվածը O-ն է

2.Քիմիական տարրերի տարածվածությունը տիեզերքում
Ամենատարածվածը H-ն է

3.Քիմիական տարրերի տարածվածությունը երկրակեղեվում
Ամենտարածվածը O-ն է

4.Քիմիական տարրերի տարածվածությունը մարդու օրգանիզմում
Ամենտարածվածը O-ն է

5.Ամենենատարածված նյութը երկրագնդի վրա
Ամենատարածվածը ջուրն է։
Երկրագնդում ջուրը 75%

6.Ամենատարածված գազային նյութը օդում:
Ամենատարածվածը ազոտն է, ապացուցելու համար մենք կատարեցինք փորձ։ Ջրում դնում ենք թեթև խցանի վրա ամրացրած մոմը:Մոմը այրում ենք և փակում ապակյա խողովակով:Ինչ նկատեցինք,ինչու մոմը հանվավ և ինչու ջուրը բարձրացավ խողովակի մեջ:

Գործնական աշխատանք Օդի բաղադրության որոշումը
Այրում ենք խցանի վրա ամրացրած մոմը և դնում ջրով տարայի մեջ: Մոմը փակում ենք ապակյա խողովակով:

Նկատեցինք, որ մոմը հանգեց և ջուրը բարձրացավ խողովակի մեջ: Մոմը հանգեց, որովհետև խողովակի միջի թթվածինը վերջացավ, իսկ առանց թթվածնի այրումը տեղի չի ունենա: Իսկ ջուրը լցվեց խողովակի մեջ, որ թթվածնի տեղը զբաղեցնի:

Օդի բաղադրությունը

1/5 –ը կամ 21% Թթվածին (O2)
4/5-ը կամ 78% Ազոտ

10-ը Քիմիական տարերի մասին

Ածխածին

Ածխածին, քիմիական նշանը՝ C, ատոմային թիվն է 6, ատոմային զանգվածը՝ 12,011։ Բնական ածխածինը բաղկացած է երկու կայուն իզոտոպներից՝ 12C (բնության մեջ հանդիպող զանգվածի 98.892%-ը) և ¹³C (զանգվածի 1.108%-ը)։ Արհեստական եղանակով ստացվել են 10C, 11C, 14C, 15C և 16C ռադիոակտիվ իզոտոպները։

Ջրածին պարբերական համակարգի առաջին տարրն է։ Առաջին անգամ մաքուր վիճակում ստացել է Հենրի Կավենդիշը 1766 թվականին։ Այն տիեզերքում ամենատարածված տարրն է։ Երկրի վրա այն գտնվում է հիմնականում միացությունների ձևով։ Ջրածինը միացություններում միավալենտ է։ Ջրածնի ատոմը կազմված Է մեկ պրոտոն ունեցող միջուկից և մեկ էլեկտրոնից։ Հանդես է գալիս H2 պարզ նյութի ձևով։

Ոսկի քիմիական տարր է որի նշանն է Au, տարրերի պարբերական համակարգի 6-րդ պարբերության, 1-ին խմբի տարր։ Ազնիվ մետաղ է, պատկանում է անցումային տարրերի շարքին։ Կարգահամարը՝ 79, ատոմական զանգվածը՝ 196,9665։ d տարր է, ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքն է 5s25p65d106s1, К, L, M, N թաղանթները լրացված են։ Ոսկի համեմատաբար փափուկ, ծանր (p=19,32 գ/սմ3), դեղին մետաղ է, tհալ=1064°С,tեռ=2947°С։ Ամենալավ կռելի և ձգելի մետաղն է։ Այն դեղնափայլ, գեղեցիկ տեսքով, ազնիվ մետաղ է։ Այն մարդկությանն ամենավաղ հայտնի մետաղներից է։

Արծաթ քիմիական տարր է, որի նշանն է Ag, տարրերի պարբերական համակարգի 1-ին խմբի քիմիական տարր։ Ազնիվ մետաղ է, պատկանում է անցումային տարրերի շարքին, կարգաթիվը՝ 47, ատոմական զանգվածը՝107,868։ Արծաթը d տարր է, նրա ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքը՝ 4s24p64d105s1։

Երկաթ, քիմիական նշանը՝ Fe (լատ.՝ Ferrum)։ Երկաթը d-տարր է, պարբերական համակարգի ութերորդ խմբի երկրորդական ենթախմբում է, ատոմային համարը՝ 26։ Այն սպիտակ-արծաթափայլ մետաղ է։ Ատոմի էլեկտրոնային բանաձևն է 1s22s22p63s23p63d64s2։ Բացի Էներգիական չորրորդ մակարդակի 2 էլեկտրոնից, քիմիական կապերի առաջացմանը կարող են մասնակցել նաև երրորդ մակարդակի d-էլեկտրոնները։ Երկաթին բնորոշ են գերազանցապես +2 և +3 օքսիդացման աստիճանները։ Սակայն կան շատ քիչ թվով խիստ անկայուն միացություններ, որոնցում դրսևորվում է +6 օքսիդացման աստիճան։ Բնության մեջ տարածվածությամբ (4,65%) զբաղեցնում է չորրորդն է՝ թթվածնից(O), սիլիցիումից (Si) և ալյումինից (Al[1]).) հետո։ Ազատ վիճակում երբեմն հանդիպում է միայն որոշ երկաթաքարերի տեսքով։

Քլոր քիմիական տարր է, որի նշանն է Cl և ատոմային համարը՝ 17։ Գտնվում Մենդելեևի պարբերական համակարգի 7-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում։ Քլորը (Cl2) հայտնաբերել է Կ. Շեելեն 1774 թվականին։ Քիմիական ակտիվ ոչ մետաղ։ Մտնում է հալոգենների խմբի մեջ։ Այն դեղնականաչավուն թունավոր գազ է, դեղնականաչավուն գույնով, օդից ծանր tհալ=-101°С, tեռ=-34°С։ Քլորի մոլեկուլը երկվալետն է (բանաձև cl2)։

Թթվածին պարբերական համակարգի 2-րդ պարբերության, 6-րդ խմբի քիմիական տարր, կարգահամարը՝ 8, ատոմական զանգվածը՝ 15,9994։ Ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքը 1s22s22p4 է։ Սովորական պայմաններում (0 °C, 760 մմ սնդիկի սյուն) թթվածինը անգույն, անհոտ և անհամ գազ է։ Թթվածինը ամենատարածված քիմիական տարրն է Երկրի վրա։ Կապված թթվածինը կազմում է Երկրի ջրային շերտի զանգվածի 6/7 մասը (85,82 % ըստ զանգվածի), մթնոլորտում, որտեղ նա գտնվում է ազատ վիճակում, պարունակությամբ երկրորդն է (23,15 % ըստ զանգվածի) ազոտից հետո։ Փոփոխությունը օդում 0,1 % -ից չի անցնում։ Մթնոլորտում թթվածնի կորուստը օքսիդացման, այրման, նեխման և շնչառության պատճառով լրացվում է ֆոտոսինթեզով։ Թթվածինը առաջին տեղն է առաջացրած միներալների թվով (1364), որոնց մեջ թթվածնի պարունակությամբ գերակշռում են սիլիկատները, քվարցը, երկաթի օքսիդները, կարբոնատները և սուլֆատները։ Թթվածինը մտնում է բոլոր այն նյութերի բադադրության մեջ, որոնցից կազմված են կենդանի օրգանիզմները, օրինակ, մարդու օրգանիզմը պարունակում է մոտավորապես 65 % թթվածին։ Ունի երեք կայուն իզոտոպ՝ Օ16 (99,75 %), Օ17 (0,037 %) և Օ18 (0,204 %)։ Արհեստականորեն ստացվել են 14, 15 և 19 զանգվածի թվերով ռադիոակտիվ իզոտոպներ։ Թթվածնի բոլոր իզոտոպների միջուկները կազմված են 8 պրոտոնից և համապատասխանաբար 6, 7, 8, 9, 10 և 11 նեյտրոնից, իսկ էլեկտրոնային թաղանթը՝ երկու ներքին և վեց արտաքին էլեկտրոններից։

Ալյումին քիմիական նշանը՝ Al (կարդացվում է՝ «ալյումին»), ատոմային համարը՝ 13, ատոմային զանգվածը՝ 26.98154։ Ալյումինը p–տարր է։ Բնական ալյումինը բաղկացած է 27Al մեկ նուկլիդից։ Վալենտային էլեկտրոնները երեքն են։ Արտաքին էլեկտրական շերտի դասավորվածությունն է 3s2p1։ Գործնականում բոլոր միացություններում օքսիդացման աստիճանը +3 է (եռավալենտ) և 3 վալենտականություն։ Ալյումինի նեյտրալ ատոմի շառավիղը 0.143 նմ է, իսկ Al3+ իոնինը՝ 0.057 նմ։ Ալյումին պարզ նյութը փափուկ, թեթև արծաթասպիտակավուն երանգով մետաղ է, օժտված է մեծ էլեկտրա– և ջերմահաղորդականությամբ։

Ցինկ քիմիական տարր է, որի նշանն է Zn, տարրերի պարբերական համակարգի պարբերության, 2-րդ խմբի տարր։ Կարգահամարը՝ 30, ատոմական զանգվածը՝ 65,38։ d տարր է, ատոմի արտաքին էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքն է 3d104s2։

Անագ քիմիական նշանը՝ Sn (կարդացվում է՝ ստաննում), տարրերի պարբերական համակարգի 4-րդ խմբի քիմիական տարր, կարգահամարը՝ 50, ատոմական զանգվածը՝ 118, 69։ Արտաքին էլեկտրոնային մակերևույթի կոնֆիգուրացիան 5s²5p² է։ Միացություններում անագը դրսևորում է +2 և +4 օքսիդացման աստիճաններ (վալենտականություները համապատասխանաբար՝ II և IV)։ Պոլինգի սանդղակով անագի էլեկտրաբացասականությունը կազմում է 1.96, այսինքն այն գտնվում է մետաղների և ոչ մետաղների միջև պայմանական սահմանում։ Վերջինս β ճառագայթող է, կիսատրոհման պարբերությունը շատ մեծ է՝ T1/2 = 1016•1017 տարի։ Անագը սպիտակ, արծաթափայլ, կռելի, փափուկ մետաղ է։

Պարզ=H²,O², N², P⁴, S⁸, Fe

Բարդ=HCI, H²O, NH³, CH⁴, NaCI, H²SO⁴

Դուրս գրել աղյուսակից H, A, R, S, C, M, N, P, O, F տառերով սկսվող տարրերը և անվանումները։
H-ջրածին
He-հելիում
Hs-հասիում
Hf-հաֆնիում
Hg- սնդիկ
Ho-հոլիում
Al-ալյումին
Ar-արգոն
Ag-արծաթ
Am-ամերիցիում
Au-ոսկի
As-արսեն
At-աստատ
Ac-ակտինիում
Rb-ռուբիդիում
Re-ռենիում
Ru-ռութեինում
Ra-ռադիում
Rf-ռեզերֆորդիում
Rh-ռոդիում
Rn-ռադոն
Sc-սկանդիում
Sg-սիբորգիում
S-ծծումբ
Si-սիլիցում
Se-սելեն
Sn-անագ
Sb-ծարիր
Sm-սամարիում
Sr-ստրոնցիում
C-ածխածին
Cl-քլոր
Cu-պղինձ
Ca-կալցիում
Co-կոբալս
Cf-կալիֆոռնիում
Ce-ցերիում
Cs-ցեզիում
Cd-կադմիում
Cm-կյուրիում
Cn-կոպերնիցում
Cr-քսոր
Mg-մագնեզիում
Mt-մայտներիում
Mn-մանգան
Mo-մոլիբդեն
Md-մենդելեեվիում
Na-նատրիում
Ne-նեոն
N-ազոտ
Ni-նիկել
Nb-նիոբիում
Nd-նեոդիմ
Np-նեպտուրիում
No-նոբելիում
P-ֆոսֆոր
Pa-պրոտակտինում
Pu-պլուտոնիում
Pr-պրոզեոդիս
Pm-պրոմեթիում
Pt-պլատին
Pb-կապար
Po-պոլոնիում
B-բոր
Be-բերիլիում
Br-բրոս
Ba-բարիում
Bi-բիսմութ
Bh-բորիում
Bk-բերկլիում
O-թթվածին
Os-օսմիում
F-ֆտոր
Fe-երկաթ
Fr-ֆրանսիում

Դուրս գրել աղյուսակից H, A, R, S, C, M, N, P, B, O, F տառերով սկսվող տարրերը և անվանումները։
H-ջրածին
He-հելիում
Hs-հասիում
Hf-հաֆնիում
Hg-սնդիկ
Ho-հոլիում
Al-ալյումին
Ar-արգոն
Ag-արծաթ
Am-ամերիցիում
Au-ոսկի
As-արսեն
At-աստատ
Ac-ալտինիում
Rb-ռուբիդիում
Re-ռենիում
Ru-ռութենիում
Ra-ռադիում
Rf-ռեզերֆորդիում
Rh-ռոդիում
Rn-ռադոն
Sc-սկանդիում
Sg-սիբորգիում
Si-սիլիցում
S-ծծումբ
Se-սելեն
Sb-ծարիր
Sn-անագ
Sm-սամարիում
Sr-ստրոնցիում
C-ածխածին
Cl-քլոր
Ca-կալցիում
Cu-պղինձ
Cr-քրոս
Co-կոբալս
Cf-կալիֆոռնիում
Ce-ցերիում
Cs-ցեզիում
Cd-կադմիում
Cm-կյուրիում
Cn-կոպերնիցիում
Mg-մագնեզիում
Mt-մայտներիում
Mn-մանգան
Mo-մոլիբդեն
Md-մենդելեեվիում
Na-նատրիում
Ne-նեոն
N-ազոտ
Ni-նիկել
Nb-Նիոբիում
Nd-նեոդիմ
Np-նեպտուրիում
No-նոբելիում
P-ֆոսֆոր
Pa-պրոտակտինիում
Pu-պլուտոնիում
Pr-պրոզեոդիս
Pm-պրոմեթիում
Pd-պալադիում
Pt-պլատին
Pb-կապար
Po-պոլոնիում

Լրացուցիչ առաջադրանքներ.
Դասարանում`Պարբերական համակարգից արտագրել H,A,R,M,S,C,O-ով սկսվող բոլոր տարրերը,գրել նրանց հայկական անվանումները:

1. Ո՞ր քիմիական տարրերն են ստացել իրենց անվանումները ըստ աշխարհամասերի:

Եվրոպիում-Eu,Ամերիցիում-Am,Ռենիում-Re

2. Թվարկեք այն տարրերը, որոնք իրենց անվանումները ստացել են ըստ երկրների անվամբ:

գալիում-Ֆիանսիայի հին անունն է:

գերմանիում-Գերմանիայի պատվին է:

պոլոնիում-Լեհաստանի պատվին է:

ռութենիում-Ռուսաստանի պատվին է:

3. Ո՞ր տարրերի անվանումների մեջ են մտնում գետերի անուներ:

Ռենիում-Re

4. Գտեք այն քիմիական տարրի անվանումը,որի մեջ ,եթե փոխեք առաջին տառը , ապա կստանաք նեղուցի անունը , որը գտնվում է Եվրոպայի և Ասիայի միջև:

Ֆոսֆոր֊Բոսֆոր

5. Ո՞ր քիմիական տարրի անվանումի մեջ է մտնում Թուրքիայի մեջ գտնվող լճի անունը:
Վանադիում-V «Վանա լիճ»

Տնային“սովորել`էջ 52-56.վարժ.էջ 57

Ո՞վ և ե՞րբ է արաջարկել ցայսօր օգտագործվող քիմիական նշանները։

Քիմիկոս Ի․ Բերցելիուսի առաջարկությամբ 1814 թ․֊ին ընդունվել են քիմիական տարի լատինական կամ հունական անվանումների սկզբնատառերը՝ գլխատառերով գրված։

2. Ի՞նչ սկզբունքով են կազմվում քիմիական տարերի անվանումները։ Բերե՛ք օրինակներ։

Եթե մի քանի տարրերի անվանումների սկզբնատառերը նույնն են, ապա Բերցելիուսի առաջարկով առաջին տառի մոտ փոքրատառով գրվում է հաջորդ տառերից ինչվոր մեկը։

Օրինակ՝ Կալցիում Ca, պղինձ Cu, կոբալտ Co:

3. Ի՞նչ ծագում ունեն քիմիական տարերի անվանումները։ Բերե՛ք օրինակներ։

Որոշ տարրերի անվանումներում արտացոլված է այդ տարի կարևոր քիմիական հատկությունը։ Օրինակ՝ ջրածին՝ ջուր ծնող, թթվածին՝ թթու ծնող, ֆոսֆոր՝ լույս կրող։

Տարերի մի մասն անվանվել է արեգակնային համակարգի մոլորակների անուններով։ Օրինակ՝ սելեն՝ լուսին՝ Լուսին, տելուր՝ Երկիր։

Որոշ տարեր իրենց անուններրը ստացել են ի պատիվ տարբեր պետությունների։ Օրինակ՝ գալիումը՝ Ֆրանսիայի հին անունն է, գերմանիումը՝ Գերմանիայի, իսկ պոլոնիումը Լեհաստանի պատվին է տրվել, ռութենիումը Րուսաստանի լատինական անվանումն է։

Քիմիական տարերի անվանումներով անմահացել են նաև մեծ գիտնականների անունները։ Օրինակ՝ կյուրիում, ֆերմիում, էնշտեյնիում, մենդելևիում, նոբելիում։

Քիմիական տարերի նշանները ու անունները հաճախ կապված են լինում դրանց հայտնաբերման պատմության կամ օգտագործման հետ։ Օրինակ՝

Սնդիկ

Արծաթասպիտակ հեղուկ մետաղ սնդիկը հայտնի է եղել դերևս հին հույներին, ոкը նրանք անվանել են «հեղուկ արծաթ»։ Լատիներենում այդ անունը փոխվել է hydrargyrum-ի, որից էլ արաջացել է քիմիական նշանը Hg:

4. Քիմիական տարի ո՞ր բնութագրերն է արտահայտում քիմիական նշանը։

Քիմիական նշանը տարի ինչպես որական, այդպես էլ քանակական բնաուագիրն է։ Օրինակ՝ C քիմիական նշանը ածխածին տարն է տարն է (որակական բնութագիր), ընդ որում՝ ածխածնի մեկ ատոմն է (քանականբնութագիր)։

5. Գրե՛ք բաց թողնված բառերը։ N քիմիական նշանը նշանակում է, որ դա ազոտ տարն է (որակական բնութագիր), ընդ որում ազոտը մեկ ատոմ է (քանակական բնութագիր)։

6. գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները և քիմիական նշանները, արտասանվում են՝ ցե-C-ածխածին, էն-N-ազոտ, էս-S-ծծումբ, պէ-P-ֆոսֆոր, կոպրում-Cu-պղինձ, ֆեռում-Fe-երկաթ, արգենտում-Ag-արծաթ։

7. Գլուխկոտրուկ։ Լրացրե՛ք դատարկ վանդակները նշված տարերի անվանոումներով՝ Si-սիլիցիլիում, He-հելիում, Ba-բարիում,

ուսումնասիրել տեսության ստեղծման պատմությունը
Proton, Neutron, Elektron-ից։
,,Ատոմ,, ,,մոլեկուլ.. տերմինների նշանակությունը
Մոլոկուլները կազմված են խիտ ատոմներից։ Ատոմին ասում են անբաժանելի, որովհետև ցանկացած գործողություն կատարելու համար նա ոչ քայքայվում է և ոչ էլ ոչնչանում։
Ատոմա-մոլեկուլային տեսության նշանակությունը քիմիական երևույթների բացատրման համար
ուսումնասիրել այն գիտնականների կյանքը և գործունեությունը,որոնք ստեղծել են այս տեսությունը Ընթացքը
սովորողները պատրաստում և ներկայցում են նյութերը կայքում և բլոգներում:
ընթացքը մեկ ամիս

Գործնական աշխատանք `Խառնուրդներից մաքուր նյութերի ստացւոմը: Երևանի քարհանքից բերված կերակրի աղի մաքրումը:Կերակրի աղի մաքրումըՍարքավորումներ` Լաբորատոր կալան, սպիրտայրոց, բաժակ, ձագար, ֆիլտրի թուղթ, ապակե ձող, կոլբ, ճենապակյա թասԱզդանյութեր`կերակրի աղ, ջուրԲաժակում լցրեք աղտոտված կերակրի աղը և վրան ավելացրեք ջուրը, խառնեք ապակե ձողի միջոցով: Ինչպիսի՞ խառնուրդ ստացաք: Ստացված պղտոր հեղուկը ֆիլտրեք: Չլուծվող մանր մասնիկները հեղուկից բաժանելու նպատակով օգտագործում են չսոսնձված ծակոտեն թուղթ, որից և պատրաստում են ֆիլտր:Ֆիլտրի թղթի պատրաստումը պատկերված է նկարի վրա: Աղի պղտոր լուծույթը ֆիլտրի վրա լցրեք ապակե ձողի վրայով, որի ներքին ծայրն ուղղեք դեպի ձագարի պատը, հեղուկի շիթը պետք է ուղղվի ձագարի պատին: Ինչպիսի՞ խառնուրդ է ստացված ֆիլտրատը:Ստացված Ֆիլտրատը լցրեք գոլորշացման ճենապակե թասի մեջ, որը տեղադրեք կալանի օղի վրա: Օղի տակ տեղավորեք ու վառեք սպիրտայրոցը այնպես, որ բոցի արտաքին մասը թասի հատակին հպվի, և լուծույթը տաքացրեք: Հեղուկ մերթ ընդ մերթ խառնեք ապակե ձողով, որ չցայտի: Երբ թասի մեջ լուծույթը թանձրանա, տաքացումը դադարեցրեք ու թողեք այնքան, մինչև հեղուկն ամբողջությամբ շոգեհանվի, և առաջացած աղի բյուրեղները լրիվ չորանան:Ստացված աղը համեմատեք այն աղի խառնուրդի հետ, որը ձեզ տրամադրված էր սկզբում:
Բացատրություն
Սկզբում խառնեցինք կեղտոտ կերակրի աղը և ջուրը։ Ստացվեց անհամասեր խառնուրդ։ Հետո վերցրեցինք ֆիլտրի թուղթը և մաքրեցինք փորձանոթի միջոցով։