Ընդգծի՛ր ձև պարագաները։

Սիմինդրի երկար տերևները թրերի նման քսվում էին իրար։

Քամին սկզբում քշեց թեթև, իսկ հետո գազանաբար պոկեց թույլ ամրացրած տանիքները:

Տարերքը կամաց-կամաց սեղմում էր իր չարագույժ օղակը:

Չոր խոտը շատ արագ ու հեշտ է վառվում անգամ փոքրիկ կայծից:

Դժվարությամբ է հարմարվում նոր վայրում:

Արահետը ոչ թե գնում էր դեպի գյուղը ուղիղ գծով, այլ շարունակ ծառերի մեջ գալարվելով:

Պատճառի պարագա

Ցույց է տալիս գործողության կատարման պատճառը։

Պատասխանում է ինչի՞ց, ի՞նչ պատճառով հարցին։

Արտահայտվում է գոյականի բացառական հոլովով, կապային կապակցություններով, դերբայական ձևերով՝ անորոշ դերբայի բացառական և գործիական հոլովներով։

2.     Գտի՛ր պատճառի պարագաները, ընդգծի՛ր։

Տիկինը սարսռաց սեփական մտքից։

Նրա դեմքը շիկնել էր թեթև հուզմունքից։

Վախից կուչ էր եկել սենյակի մի անկյունում։

Ապրուստի այլ միջոց չունենալով՝ ծերուկը սենյակը վարձով էր տալիս։

Շատ աշխատելուց նրա մկանները ամրացել էին։

Ա․ քառապատիկ, զրո, վաթսունմեկերորդ, եռակի, տասներկու-տասներկու, յոթական, ութնյակ, չորսբոլորը, երկու հինգերորդ, միավոր,

Բ․ թվային, տրիլիոն, հազարերորդ, երկակի, հինգ-հինգ, մեկմեկու, երեսունհինգական, երեք յոթերորդ, չորրորդական, տասնավոր,

Գ․ վաթսուն, քանակություն, տասնմեկերորդ, մենավոր, ամբողջություն, հիսունական, հարյուր-հարյուր, թվանշան, չորս քառորդ, մեծաքանակ։

2.       Ընդգծե՛ք երեք քանակական թվական․

Ա․ երրորդություն, թվական, հարյուր մեկ, քառասուն, եռապատիկ, միլիոն,

Բ․ քանակական, հինգ հարյուր, յոթնապատիկ, իննսունութ, տասը, կոտորակային,

Գ․ բազմաթիվ, տասնինը, քառյակ, յոթանասուն, երկու, եռանիստ։

3.       Ընդգծե՛ք երեք դասական թվական․

Ա․ քսանմեկերորդ, մեկ չորրորդ, երսեուներկուերորդ, հազարավոր, հարյուրերորդ, երկուստեք,

Բ․ հնգյակ, մեկհարյուրերորդ, տասնչորսերորդ, երրորդական, չորրորդ, քսանութերորդ,

Գ․ առաջին, երեք քառորդ, տասնիններոդ, երկրորդականություն, կրկնակի, հիսունմեկերորոդ։

4.       Ընդգծեք երեք բաշխական թվական․

Ա․ մեկ-մեկ, բազմակի, երկուական, ինը տասներորդ, հինգական, իններորդ,

Բ․ մեկումեջ, հինգ-հինգ, քսանական, չորս հինգերորդ, յոթական, երիցս,

Գ․ երկրորդական, տասնհինգ-տասնհինգ, յոթ ութերորդ, մեկական, բաշխական, տասական։

5.       Ընդգծե՛ք երեք կոտորակային թվական․

Ա․ մասնական, երկու երրորդ, տասներորդական, մեկ երկրորդ, զրո ամբողջ հինգ տասնորդական, սակավաթիվ,

Գ․ մեկ երրորդ, հարյուրապատիկ, երկու ամբողջ վեց տասնորդական, ամբողջական, երկու յոթերորդ, հնգանիստ,

Գ․ երկրորդային, մեկ քառորդ, քառածալ, հինգ վեցերորդ, կոտորակ երեք ամբողջ տասնյոթ հարյուրերորդական։

6.       Ընդգծե՛ք երեք պարզ թվական․

Ա․ բազում, միլիոն, երեքական, քսան, քանակ, ութ,

Բ․ միլիարդ, վեցերորդ, ամբողջ, 

Գ․ թիվ, տրիլիոն, միակ, յոթ, տասնվեց, չորս,

Դ․ հարյուր, եռյակ, վեց, քսաներորդ, երկու, տասնհինգ,

Ե․ միայն, հինգ, ութական, տասը, յոթերորդ, հազար։ 

 1. Նախադասության մեջ շարադասության սխալ կա. ուղղի՛ր:

Արահետը որոշակիորեն ձգվեց բլուրն ի վեր, ու հասկացա, որ հասել ենք բլրի ստորոտին:
Դանակով կտրում էր ծակծկող փշերն ու լիանաները ու ճամփա էր բացում ետևից եկողների համար:
Նա անաղմուկ ոտքերը դնում էր փափուկ խոտի վրա, բայց աղմկոտ էր շնչում:
Շատ հեշտ էր բարձրանում, կարծես, հարթ ճանապարհով էր քայլում:
Բույնը շատ լավ քողարկում էին խոտերում:

 Ա խմբի նախադասությունների կետադրական տարբերությունը գտի՛ր և դրա պատճառը բացատրի՛ր: Բ խմբի նախադասություններն ի՛նքդ կետադրիր:

Ա. Հողմը մռնչաց, գալարվեց և խառնեց ծովի ալիքները:

Հողմը մռնչաց, գալարվեց և ծովի ալիքները լեռնացան:

Դեմքը խաղաղ էր ու ողողվել էր մի զարմանալի լույսով:

Դեմքը խաղաղ էր, ու աչքերում մի զարմանալի լույս էր ցոլում:

Մայորն անձամբ ցույց կտա կղզին կամ իր թիկնապահին կուղարկի ինձ ուղեկցելու:

Մայորն անձամբ ցույց կտա կղզին, կամ նրա թիկնապահը կուղեկցի ինձ:

Բ. Արևը ժպտաց և արթնացրեց ծաղիկներին:

Արևը ժպտաց, և ծաղիկներն արթնացան:

Նա խոսում էր բարձր, խրոխտ ձայնով ու իր խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:

Նա խոսում էր բարձր, խրոխտ ձայնով, ու դա նրա խոսքին տալիս էր տիրական շեշտ:

Նա մեզ թող սպասի ավտոմեքենաների կանգառում կամ էլ Ջերալդի հետ            միանգամից գնա հրավերքի սրահը:

Նա մեզ թող սպասի ավտոմեքենաների կանգառում կամ ինքն ու Ջերալդը միանգամից  գնան հրավերքի սրահը:

4. Առանձնացրո՛ւ վա հոլովման ենթարկվող երեք բառ։

Ա․ Աշուն, այսօր, կեսգիշեր, երեկո, ուրբաթ, տարի։

Բ․ տուն, ամիս, օր, երեկ, րոպե։

Օգնություն

Մի օր որոշեցին մրցույթ անցկացնել՝ որպեսզի գտնեն ամենասիրող ու հոգատար երեխային։ Հաղթողը չորս տարեկան տղան էր, ում հարևանը՝ տարեց մի տղամարդ, վերջերս կորցրել էր կնոջը։ Երբ տղան տեսավ, որ ծերունին լաց է լինում, նա բակում մոտեցավ նրա մոտ , ծնկի իջավ և պարզապես նստեց այնտեղ։ Երբ մայրը ավելի ուշ հարցրեց, թե ինչ է ասել տղամարդուն, տղան պատասխանեց, որ Ոչինչ: Նա պարզապես օգնել էր նրան լաց լինել:

https://bolsunov.com/istorii-legendy-pritchi/

Տնային աշխատանք

Ուղիղ խնդիրով նախադասությունները շրջել՝ դարձնելով ներգործող խնդիր ունեցող նախադասություններ:

Աղջիկը խոհանոցում համեղ ընթրիք էր պատրաստում:

Երկրաշարժը քանդել է նրա խարխուլ կացարանը:

Անհրաժեշտ դեղը բուժեց ծանր հիվանդին:

Ամպերը ծածկեցին երկինքը:

Նահապետը ներս հրավիրեց հարևաններին:

Ծերունի Մովսեսը օրհնանքի խոսքեր ասաց:

Նուբարը սուփրա փռեց, սեղանին մի կուլա գինի դրեց:

Ներգործող խնդիրով նախադասությունները շրջել՝ դարձնելով ուղիղ խնդիր ունեցող նախադասություններ:

Մառախուղի թանձր քուլաները հալածվում էին քամուց:

Արագ հինգ դիմում լրացվեց Սիմոնի կողմից:

Ամրոցի աշտարակներն ամեն գիշեր լուսավորվում էին նրա կողմից:

Պարսպի ներսը ծածկված էր բերրի պտղածառերով, խաղողի որթերով և ծաղկող թփերով:

Բարձրահասակ բարդին թեթև օրորվում էր գիշերային մեղմ քամուց:

Դասարանական աշխատանք

1.       Փակագծերում տրված տարբերակներից ընտրե՛ք ճիշտը։

Ես ձեզ բազմիցս զգուշացրել եմ։

Ռուսերեն այնքան գիտի, որ հազվադեպ է օգտվում բառարանից։

Կարծում եմ՝ պետք է միաժամանակ սպասել մինչև կճշտվեն որոշ հանգամանքներ։

Ես ձեր կարծիքը ամբողջովին ընդունում եմ և պատրաստեմ պաշտպանելու այն։

Տնօերենը խստիվ կերպով արգելել է դասերի հաշվին այլ գործով զբաղվելը։

Բոլորը /հոտնկաց ծափահարում էին պատանի ջութակահարին։

Մրցույթի արդյունքները առայժմ չեն հրապարակվել, բայց ես չեմ կասկածում իմ հաղթանակին։

Մեր փողոցի նոր գետնանցումը արդեն գործում է։

2.       Ընդգծե՛ք չափի երեք մակբայ։

●Հիմնականում●, դանդաղ, ●ամբողջովին●, գյուղից գյուղ, վաղօրոք, ●եռակի●։

3.       Ընդգծե՛ք ձևի երեք մակբայ։

●Դանդաղ●, փոքրիշատե, հավետ, ●հանկարծ●, ●ուշիուշով●, ամենուրեք։

4.       Ընդգծե՛ք ժամանակի երեք մակբայ։

Ավելի, ●ուշ●, ●ապա●, ձեռաց, ●այլևս●, գյուղեգյուղ։

5.       Ընդգծե՛ք մակբայները։

Այդ ●հանկարծակի● հանդիպումը մեզ շատ շփոթեցրեց։

Կարճ ●ժամանակում● երիտասարդի կյանքում անսպասելիորեն տեղի ունեցավ փոփոխություն։

Սպարապետի ●ազնվորեն● հպարտ հայացքը վկայում էր նրա մեծ հոգու մասին։ 

Դասարանական աշխատանք

Անջատման խնդիր

Այն առարկան, որից անջատվում, ծագում կամ սկսվում է գործողությունը, կոչվում է անջատման անուղղակի խնդիր։

Անջատման անուղղակի խնդիր են պահանջում հեռանալ, անաջատվել, բաժանվել, թաքնվել, թաքցնել, խուսափել, փախչել, պոկել, փախցնել, հեռացնել, զրկել, ձանձրանալ, հրաժարվել, զզվել և այլ բայեր։

Դրվում է բացառական հոլովով և պատասխանում է ումի՞ց, ինչի՞ց, ինչերի՞ց հարցերին։

1.       Գտի՛ր և ընդգծի՛ր միասնության խնդիրները։

Արսենը քեզնից երբեք չի կարող բաժանվել։

Մարդիկ փախչում էին ստից և կեղծիքից։

Նա վաղուց էր ձանձրացել իր ընկերներից։

Թաքցրեց իր անհանգստությունը ծնողներից։

Ոչ մի կերպ չէր կարողանում ազատվել այդ ծանր մղձավանջից։

2.       Համեմատել երեք նախադասությունները։

Ես նրան չեմ զրկի այդ հաճույքից։

Ես վիրավորվեցի նրա խոսքերից։

Ես լալիս էի վիրավորանքից։

Միասնության խնդիր

Այն առարկան, որի հետ, որի ընկերակցությամբ կատարվում է գործողությունը, կոչվում է միասնության խնդիր։

Արտահայտվում է սեռական հոլովի և հետ կապի կապակցությամբ, պատասխանում է ո՞ւմ հետ, ինչի՞ հետ հարցերին։

Արտահայտվում է նաև գործիական հոլով , հանդերձ կապային կապակցությամբ։

3.       Գտի՛ր միասնության խնդիրները, ընդգծիր։

Մինչ ուշ երեկո եղբայրներով աշխատեցին դաշտում։

Նա միշտ որսի էր գնում շան հետ։

Ընտանյոք հանդերձ քննարկեցին այդ հարցը։

Արմենի հետ մասնակցեցինք նրա մեծարման երեկոյին։

Նուբարն ամեն առավոտ մոր հետ բարձրանում էր սարը։

Կնոջ հետ գնում էր նրանց այգին՝ խնամելու։

Վերաբերության խնդիր

Այն առարկան, որի վերաբերմամբ կամ շուրջը կատարվում է գործողությունը, կոչվում է վերաբերության անուղղակի խնդիր։

Դրվում է․

Ա․ Բացառական հոլով

Բ․ Սեռական հոլովով և մասին, շուրջը, վերաբերմամբ կամ վերաբերյալ, նկատմամբ, առթիվ, հանդեպ կապերի կապակցությամբ։

4.       Գտի՛ր վերաբերության խնդիրները, ընդգծի՛ր։

Ես նրա մասին վատ կարծիք երբեք չեմ ունեցել։

Նրա շուրջը զանազան պատմություններ էին պտտվում։

Քո վերաբերյալ իմ ձեռքի տակ եղածն արդեն իսկ բավական է գործը սկսելու համար։

Ավարտական զանգի մասին բոլորը մոռացել էին։

Անհանգստացած պատմում էին այդ օրվա անցուդարձից։ 

Մի տատիկ  ասել է տղամարդուն, որ իր հարևանը մաքուր ձեռքերով չէ, որ, ասում են, կարող է կացին գողանալ։ Տղամարդը եկավ տուն։ Եվ — անմիջապես սկսեց կացին փնտրել:Չկար կացինը  ամբողջ գոմը փնտրեցի — ոչ մի տեղ կացինը չկար: Դուրս է գալիս փողոց:Տեսնում է, որ հարևանն է գալիս : Բայց նա պարզապես չի քայլում. նա քայլում է ինչպես մեկը, ով կացին է գողացել, և նայում է կասկածանքով, ինչպես մեկը, ով գողացել է կացինը, և նա ժպտում է, ինչպես մեկը ով գողացել է կացինը : Հարևանը նույնիսկ  բարևեց այնպես, ինչպես գողացած կացինը։ «Ի՜նչ անազնիվ հարևան ունեմ ես»։ որոշեց տղամարդը .
Նա պահեց իր կատաղությունը և վերադարձավ տուն։ Տեսեք, կացինը գոմի տակ է։ Նրա կացին! Երևի երեխաներից մեկը վերցրել է կացինը ,և իր տեղը չի դրել։Ուրախացավ տղամարդը: Գոհ-գոհ դուրս է գալիս դարպասից։ Եվ տեսնում է, որ հարևանը կացին գողացողի պես չի քայլում, նա կասկածանքով է նայում, բայց թչ թե կացին գողացողի պես և չի ժպտում, ինչպես կացինը գողացածի պես։

Лучшие притчи, легенды, истории

Տնային աշխատանք

1. Բ խմբի նախադասություններն Ա խմբի նախադասություններին ավելացրո ´ւ և կետադրի՛ր (մի մասը` ստորակետերով, մի մասը` փակագծերով):

Ա. Արամը տանն սպասում էր:
Ընկերը այլայլված քայլում էր անկյունից անկյուն:  
Տղայի այդ արարքի մասին ինձ պատմել էր նրա մայրը:
Մարինեն գեղեցիկ ու պայծառ աչքեր ուներ:
Վերջապես գործընկերս եկավ, և մենք միասին դուրս գնացինք:
Աղջիկն անսպասելիորեն ժպտաց ու պարզեց ձեռքը:
Բ. Ա՜յ քեզ զարմանալի պատմություն:
Ես հենց նրան էլ սպասում էի:
Վախից գլուխը կորցրել էր:
Նրա հետ երեկ էի պայմանավորվել:
Նա զարմանալի պայծառ ժպիտ ուներ:
Նրա անունը, պարզվեց, Մարինե է:
Վերջապես գործընկերս եկավ՝ ես հենց նրան էլ սպասում էի, և մենք միասին դուրս գնացինք։
Նրա անունը, պարզվեց, Մարինե է, Մարինեն գեղեցիկ ու պայծառ աչքեր ուներ։

2. Նախադասությունները տարբեր ձևերով կետադրի՛ր այնպես, որ իմաստը փոխվի:

Մանեն կարդում էր բոլորովին հանգիստ, նրա ձայնը հնչում էր հարթ ու հավասար:
Այգուց դուրս եկած միջահասակ մարդուն՝ Վարդանին նորից հանդիպեցինք ձորում:
Աճում էին Հակոբի խնձորենիները, որդիները՝ Արամն ու Արեգը:
Երկաթուղու վարչության կառավարիչը՝ ճաղատ գլխով ու շատ երկար բեղերով մի մարդ և մյուս հյուրերը երգում էին:
Այդ կնոջից՝ Սառայի մորից հետո, աներս նորից ամուսնացել է:

Դասարանական աշխատանք

Տրված նախադասություններում ընդգծել ներգործող խնդիրները․

Ես անչափ հուզվել էի ծնողներիս անակնկալ այցից։

Երիտասարդ համազգեստը կարվել էր Թիֆլիսիսց հրավիրված դերձակի կողմից։

Երկինքը միանգամից ծածկվեց ամպերով։

Փողոցները փակվել էին մեքենաներով։

Նամակը բարձրաձայն կարդացվեց պապի կողմից։


2.       Նախադասությունները դարձրո՛ւ ներգործող անուղղակի խնդրով։

 

Սիմոնը արագ հինգ դիմում լրացրեց։

Հինգ դիմում լրացվեց Սիմոնի կողմից։

Քամին հալածում էր մառախուղի թանձր քուլաները։

Մառախուղի թանձր քուլանները հալածվում էին Քամու կողմից։

Զինվորները բերում էին Զոհրակին։ 

Զոհրակը բերվեց զինվորների կողմից։

Խոսքի ուժ

Երբեմն խոսքը կարող է մարդու կյանքի վրա լուրջ ազդեցություն ունենալ: Դա կարող է լինել նույնիսկ նրա կամքից անկախ: Կան մարդիկ, ովքեր, իրենց խոսքը սխալ գործածելով, անվերջ տարաձայնությունների ու պարտությունների մեջ են: Բայց կան նաև մարդիկ, ովքեր խոսքի միջոցով կարողանում են հաջողությունների հասնել: Յուրաքանչյուրն էլ կարող է հասնել հաջողության, ճիշտ օգտագործելով խոսքի ուժը, ինչպես այսօր եղավ  «Թավշյա հեղափոխության »ժամանակ:  Խոսքերի միջոցով արտահայտված կարծիքներ, որոնք կարող են փոխել մեր կյանքը և դարձնել գունավոր: Խոսքի ուժն այնքան հզոր է, որ կարող է տանել մեզ հաջողության կամ կործանման:  Այսօր ինձ մեծ ուժ և ոգևորություն են տալիս` ծնողներիս, ուսուցիչներիս, հարազատներիս և ընկերներիս դրական ու խրատական խոսքերը:

Դասարանական աշխատանք

Փափագ

Անուշ հոգի մը ըլլար,
Ես այն հոգվույն սիրահար,
Ան իմ երկինքըս ըլլար։

Ես այդ հոգին պաշտեի
Ինչպես երկինքը ծավի,
Զայն հեռուե՜ն պաշտեի։

Ան ցոլանա՜ր սրտիս մեջ
Իր լույսերովը անշեջ,
Ես սուզվեի՜ անոր մեջ։

Անուշ հոգի՜ մը միայն,
Ու գրկեի՜ ես անձայն
Զայն հոգիիս մեջ միայն․․․

1. Բացատրի՛ր փափագ բառը։ կարոտ, ցանկություն:

2. Բացատրի՛ր անշեջ, ծավի բառերը։անշեջ-անմար, ծավի-բաց կապույտ

3. Արևելահայերեն փոխադրի՛ր ըլլար, ան, զայն,  հեռուեն, անոր բառերը։

Ըլլար-լինի

Ան-այն

Զայն-այն

Հեռուեն-հեռվից

Անոր-նրա

Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր խնդիր (գործողության հետ առնչություն ունեցող առարկա) լրացումներով:

Մի ականատես նկարագրում էր նկարչի, նկարը:
Բնության բոլոր ուժերը միասին անճանաչելիորեն փոխում են աշխարհը:
Լավան մոտենում էր այգուն:
Մի քանի օր անց որսորդներն են օգնության հասնում մոլորված աղջկան:
Լեռները դղրդում էին երկրաշարժից:
ժայռի գագաթը միայն պարանով կարելի է բարձրանալ:

2. Նախադասություններին ավելացրո՛ւ փակագծերում տրված հարցերին պատասխանող խնդիր լրացումներ, որոնք արտահայտվեն ա)բառով, բ) երկրորդական նախադասությամբ:

Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին: (ո՞ւմ) Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին գերուն: Այդ հրաշքը տեսնելով` վայրենիներն ազատ արձակեցին նրան, ում կապել էին զոհասեղանին:

Թերակդզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում: (ինչի՞ մասին)
Թերակդզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում լեռների մասին։
Թերակղզու բնակիչները մի պատմություն են պատմում տեղի ունեցած դեպքերի մասին։

Վերջապես արևը տաքացրեց: (ո՞ւմ)
Վերջապես արևը տաքացրեց Մաքսին։
Վերջապես արևը տաքացրեց նրան, ով շատ էր սառել։

Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան: (ի՞նչը)
Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան պահածոն ։
Զբոսաշրջիկները միայն երրորդ օրը գտան այն, ինչ փնտրում էին ։

Քայլ առ քայլ առաջ գնալով` հասան: (ինչի՞ն)
Քայլ առ քայլ առաջ գնալով՝ հասան քաղաքին։
Քայլ առ քայլ առաջ գնալով՝ հասան այն ամենը ինչին շատ էին ուզում մոտենալ։

1. Նայի՛ր օրինակին և ընդգծված որոշիչ բառակապակցությունը փոխարինի՛ր որպես կամ  իբրև կապերով կազմվող բացահայտիչներով: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`

Կոշիկի դատարկ տուփի  նման տունը ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա: 1. Որպես կոշիկի դատարկ տուփ՝  տունն ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:
 2. Տունը` որպես կոշիկի դատարկ տուփ, ինչ-որ մեկի կողմից մոռացվել էր այդ հեռավոր բլրի վրա:
Նավի հսկա թրի նմանվող սուր քթամասը ճեղքում էր ջուրը:
Ապահով թաքստոցի նմանվող այդ տակառը կատվին շատ էր փրկել:
Մութ վարագույրի նմանվող անտառը թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին:
Սպիտակ բրդի եթերային ծվենների նման  ամպերը սահում էին մեր գլխի վրայով:
Տարօրինակ արձանների նմանվող ժայռերը կանգնել էին
քամուն հանդիման:
Այդ վայրերի միակ տիրակալի նման  քամին շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում:

1.Որպես՝ նավի հսկա թուր, սուր քթամասը ճեղքում թր ջուրը։

2.Քթամասը՝ որպես նավի հսկա թուր, ճեղքում էր ջուրը

1.Որպես՝ ապահով թաքստոց, այդ տակառը կատվին շատ էր փրկել։

2.Տակառը՝ որպես ապահով թաքստոց, կատվին շատ էր փրկել։

1.Որպես, մութ վարագույր, անտառը թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին:

2.Անտառը՝ որպես մութ վարագույր, թաքցնում էր այդ հսկա կենդանիների բախումը, բայց ձայները լսվում էին։

1.Որպես՝ սպիտակ բրդի եթերային ծվեններ, ամպերը սահում էին մեր գլխի վրայով:

2.Ամպերը՝ որպես սպիտակ բրդի եթերային ծվեններ, սահում էին մեր գլխի վրայով։

1.Որպես՝ տարօրինակ արձաններ, ժայռերը կանգնել էին
քամուն հանդիման:

2.Ժայռերը՝ որպես տարօրինակ արձաններ կանգնել էին քամուն հանդիման։

1.Որպես՝ այդ վայրերի միակ տիրակալ,  քամին շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում:

2.Քամին՝ որպես այդ վայրերի միակ տիրակալ շեփորում ու գոռգոռում էր ժայռերի ծերպերում

2. Նախադասությունն ընդարձակիր` կետերի փոխարեն  որպես ի՞նչ, իբրև ի՞նչ, որպես ո՞վ, իբրև ո՞վ հարցերին պատասխանող բացահայտիչներ գրելով:

Էլիասը`որպես ղեկավար, ինձ բացատրում էր ճանապարհը:
Անտառը`որպես բուսական աշխարհ, մռայլ ու գժկամ տեսք ուներ:
Թռչունի առաջին ճիչը`իբրև ողջույն, չափազանց զարմացրեց մեզ:
Իսկ այդ արձակ տարածության մեջ արձանն էր`որպես հիշատակ:
Պահակը`որպես պարտաճանաչ անձ, որոշեց ինձ մենակ չթողնել:
Ներողամիտ հայացքով նրանց խուճապին ու իրարանցմանը հետևում էր հավաստին`որպես գաղտնալսող:
Հարցերին պատասխանող պարոնը`որպես դերասան անցավ հավաքվածների միջով ու մոտեցավ մեքենային:

3.Կետադրի՛ր:
Հույներր ծովերի աստված Պոսեյդոնին եզ էին գոհաբերում՝ որպես ջրային տարերքի հզորության խորհրդանիշ:
Քարակերտ ու կղմինդրածածկ փոքրիկ տունը՝ որպես շքեղ ապարանք առանձնանում էր գյուղի խարխուլ տների մեջ:
 Նկարահանող խցիկի մոտ անփույթ կանգնած էր Ջեկը՝ իբրև իր արժեքն իմացող անփոխարինելի օպերատոր:
Տուփից ուղիղ դեպի կինը դուրս թռավ թունավոր կանաչ օձը՝ իբրև դիպուկ նետված փետրագնդակ:
Իբրև` սուրացող շնաձկանը կպած խխունջներ կառչել էինք վազող կենդանուց:
Լեռների ու բլուրների մեծ մասը՝ որպես հրաբխային ժայթքման զավակներ վեր են նետված ստորերկրյա հզոր ուժերի կողմից:

Ա․ Քննարկե՛ք հետևյալ հատվածները։

Պայքարեք՝մի կողմ թողնելով ձեր Եսը: Եվ եթե դուք կարողանաք կռիվ տալ առանց ներքին կատաղության, ուրեմն դուք ամեն ինչ անանձնային կարող եք անել, քանի որ բախումը ամենաշատն է շոշափում մարդու Եսը: Եթե դուք դա անեք, դուք կդառնաք ամենակարող:

Բայց հիմա դուք չեք կարողանում մինչև անգամ անանձնական սիրով սիրել։

Հեղինակն ուզում էր ասել որ պետք է քո կռվում պայքարես մինչև վերջ, բայց չլինես զայրացած թշնամու վրա։

Բ․ Դո՛ւրս գրեք և մեկնաբանե՛ք այն հատվածը, որտեղ ասվում է, թե ինչո՞ւ Օմարը չսպանեց թշնամուն:Ես երդվել էի, որ պայքարելու եմ առանց ներքին զայրույթի: 30 տարվա ընթացքում ես պայքարել եմ առանց բարկության: Իսկ հիմա մեջս կատաղություն բարձրացավ: Երբ դու դեմքիս թքեցիր, հանկարծ այս ամենը անձնային դարձավ: Ես ցանկացա քեզ սպանել. դա իմ Եսից եկող ցանկություն էր:

Օմարը թշնամուն չսպանեց քանի որ գիտեր եթե նա սպաներ իր երդումը կոչնչսնար քանի որ նա կսպաներ թշնամուն զայրույթի պատճառով։

Գ․ Բացատրե՛ք ստեղծագոծության վերնագիրը։

Պայքար առանց կատաղության
Իմ կարծիքով պայքար առանց կոտաղության նշանակում է, որ պետք է պայքարել չբարկացած և պայքարել արդար առանց այլ գործոնների, և պայքարել քո ուժերով:

Տրված նախադասությունների ընդգծված անդամները համեմատի՛ր. Բ խմբի լրացումներն ինչո՞վ են տարբերվում Ա խմբի որոշիչներից: Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՛ւ են դրանք բացահայտիչ կոչվում:

Ա. Մեծ գիտնական Նյուտոնը քիչ աշակերտներ է ունեցել: որոշիչ
 Բ. Նյուտոնը` մեծ գիտնականը, քիչ աշակերտներ է ունեցել: բացահայտիչ
Բացահայտիչ նախադասություններում կա բութ «՝»

Ա. Մի օր նրա դուռը թակեց նախկին ծովագնաց էդմունդ Հալեյը: որոշիչ
Բ. Մի օր նրա դուռը թակեց էդմունդ Հալեյր` նախկին ծովագնացը: բացահայտիչ
Բացահայտիչ նախադասություններում կա բութ «՝»

2. Ընդգծված որոշիչներն ըստ օրինակի դարձրո՛ւ բացահայտիչ: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`Սիրո աստվածուհի Աստղիկը լողանում էր Արածանիի ջրերում:  Աստղիկը` սիրո աստվածուհին, լողանում էր Արածանիի ջրերում:

Հայաստանի ամենամեծ լիճ  Սևանից սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը:
Սևանից՝ Հայաստանի ամենամեծ լճից, սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը:

Տղան մոտեցավ չարաճճի գեղեցկուհի  արքայադստերը:
Տղան մոտեցավ արքայադստերը՝ չարաճճի, գեղեցկուհի։

Զորքը պաշարում է երկրի մայրաքաղաք Նինվեն ու սպասում նոր հրամանի:
Զորքը պաշարում էր Նինվեն՝ երկրի մայրաքաղաքը ու սպասում նոր հրամանի։

Կինը հարևաններին բողոքում է իր ոչ ու փուչ մարդ Նազարից: 
Կինը հարևաններին բողոքում է Նազարից՝ իր ոչ ու փուչ մարդուց։

Նազարի հետ կռվող Սաքոն էլ էր այդ հարսանիքում:
Սաքոն՝ նազարի հետ կռվողն էլ էր այդ հարսանիքում

 Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից:
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը՝ իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից

Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկ Կարոյով հպարտանում:
Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկով՝ Կարոյով հպարտանում:

3. Հարցական դերանունների փոխարեն համապատասխան բացահայտիչներ գրի՛ր:

Միքայելը` ընկերս, երեկ մեր տանն էր:
Տանտիրուհուց` կնոջից, հեռագիր էր ստացել:
Մայրը որդուց` իր տղայից, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` Սասունցի Դավթին:

Հրազդանը` գետը, Երևանով է անցնում: 

Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր հատկացուցիչներով:

 Ընդգծված բառերին ավելացրո՛ւ հատկացուցիչ լրացումներ, որոնք ցույց տան, թե դրանք (հատկացյալները) ո՛ւմ, կամ ինչի՛ն են պատկանում կամ վերաբերում:

1. Վարորդի աչքն ամբողջ օրը ճանապարհին էր:
Միշտ հիշում է հոր խոսքը:
Սևանի ջուրը բարձրացել էր ձնհալից:
Ծառի արմատները շատ խորն էին թափանցել:
Գերմանիայի փողոցները լայն էին և ուղիղ:

2.Լճի Ձկները լույսի պատճառով շատ խորն էին իջել:
Սիրով կարդում էր Տերյանի բանաստեղծությունները:
Նիդերլանդների Երեկոն շատ խաղաղ էր:
Հարևանի Խանութն արդեն երկար ժամանակ փակ էր:
Սպաի Հրամանները շատ արագ էին կատարվում:

3. Նախադասություններն ընդարձակի´ր` ընդգծված հատկացուցիչի և հատկացյալի միջև ավելացնելով փակագծում տրված բառակապակցությունը: Կետադրությանն ուշադարությո´ւն դարձրու:

Օրինակ`

Արեգակի խավարումը  սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ: (ընդամենը մի քանի րոպե տևող) – Արեգակի` ընդամենը մի քանի րոպե տևող խավարումը սարսափ առաջացրեց մարդկանց մեջ:

Նոբելի պայթուցիկ նյութեր արտադրող
գործարանները ցրված էին Եվրոպայով մեկ: (պայթուցիկ նյութեր արտադրող)
Նոբելի կտակր կարծես թե հակասում էր նրա ապրած կյանքին: (մարդության խաղաղասիրությունն ու զարգացումը խթանող)
Վիկտոր Համբարձումյանը դարձավ աստղաֆիզիկայի ամբիոնի առաջին վարիչը: (իր իսկ նախաձեռնությամբ ստեղծված)
Նա նկատեց, որ փայտանյութի բաղադրությունր ինչ-որ բանով խաղողի շաքարն է հիշեցնում (թղթի ու արհեստական մետաքսի վերածվող):
Քիմիկոսներն էին ելք փնտրում այդ երկրների բնակչությանն օգնելու: (գյուղատնտեսական մթերքների կարիք ունեցող)

Դասարանական աշխատանք

1. Կետադրի՛ր:
Ընկերս՝ զվարթ ու կատակաբան, շուրջն էր հավաքել բոլոր հյուրերին:
Կանաչազարդ դաշտավայրը՝ ցողված վաղորդյան մարգարիտներով, վառվում էր ծիածանի ամենանուրբ գույներով:
 Այդ առավոտ տեսածս առաջին բանը մեր ծիրանենին էր՝ ծաղկազգեստ ու բուրող:
Մայրամուտին ծովը՝ շառագույն ու հանդարտ, հանկարծ ալեկոծվեց:

2. Ընդգծված ծավալուն որոշիչները (որոշիչ բառակապակցությունները) գրի՛ր որոշյալից հետո: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`

Անտառաբնակ բուի նման մի կին քաշում էր գանգակի պարանր: Զանգակի պարանը քաշում էր մի կին` նման անտառաբնակ բուի:

Սրտաբուխ ու մտերիմ այդ ձայնը ուշքի բերեց նրան:
Նրան ուշքի բերեց այդ ձայնը՝ սրտաբուխ ու մտերիմ:
Գարնան երեկոյի նման գգվող մի ժպիտ թառել էր դեմքին:              
Թառել էր դեմքին մի ժպիտ՝ գարնան երեկոյի նման գգվող:
Կոշտուկներով պատած ու հողաբույր ձեռքերը հարգանք
էին ներշնչում:
Հարգանք էին ներշնչում ձեռքերը՝ կոշտուկներով պատած ու հողաբույր:
Անտառային հավերժահարսի  նման մի աղջիկ հանկարծ փայտահատին մոտեցավ:
Հանկարծ փայտահատին մոտեցավ մի աղջիկ՝ անտառային հավերժահարսի
նման:
Երկարոտն ու նրբակազմ մի կին անցնում էր մեր փողոցով:
Մի կին՝ երկարոտն ու նրբակազմ անցնում էր մեր փողոցով:
Գազանիկը մարդու ձեռքերին նմանվող երկար, բարակ ու ոսկրոտ մատներով թաթեր ուներ:
Գազանիկը մարդու ձեռքերին նմանվող թաթեր ուներ՝ երկար, բարակ ու ոսկրոտ մատներով։

3. Տրված ծավալուն որոշիչներն ավելացրո՛ւ ընդգծված գոյականներին այնպես, որ լինեն նրանցից առաջ և հետո: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:

Օրինակ`

Ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց: Ջրաղացը լռել էր արդեն: — Ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց ջրաղացը լռել էր արդեն:
Ջրաղացը` ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց, լռել էր արդեն:
Արդեն լռել էր ջրաղացը` ծեր ու իմաստուն հեքիաթասաց:

Խուճապահար թռչունի նման: Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
Վերջալույսի շողերով օծված: Լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես:
Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած: Զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:

Խուճապահար թռչունի նման: Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
— Խուճապահար թռչունի նման մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին:
Մի աղջիկը՝ խուճապահար թռչունի նման մոտեցավ հավաքվածներին։
Մի աղջիկ մոտեցավ հավաքվածներին՝ խուճապահար թռչունի նման։

Վերջալույսի շողերով օծված: Լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես:
— Վերջալույսի շողերով օծված լեռն առասպելական մի նահապետ էր կարծես: Լեռը՝ վերջալույսի շողերով օծտված, առասպելական մի նահապետ էր կարծես։ Առասպելական մի նահապետ էր կարծես լեռը՝ վերջալույսի շողերով օժտված։

Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած: Զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
— Կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած զանգը բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
Զանգը ՝ կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած, բոլորին հավաքում էր եկեղեցում:
Բոլորին հավաքում էր եկեղեցում զանգը՝ կարկաչուն ու հստակ ձայնը գլուխը գցած։

Գրի’ր, թե տրված քառյակներից յուրաքանչյուրի հեղինակն ով է’ Թումանյան, Տերյան, Չարենց։ 

• Իրիկուն էր, հրակարմիր մի իրիկուն։
  Արևը, բորբ՝ մայր էր մտնում արևմուտքում։
  Դաշտի վրա փռվել էր մուժ արյունամած՝
  Թույն էր կարծես՝ բորբ արևի սրտից քամած։

Չարենց

• Դժկամ նայում են ժայռերը խոժոռ,
  Տխուր խաղում են ալիքները ժիր. —
  Ընդունիր հոգիս մոլոր, մենավոր,—
  Վերջին աղոթքիս խոսքը մի՛ մերժիր։

Տերյան

• Օտար դաշտերի անանց մշուշում
  Տըխուր լռության գիշերն է իջել —
  Իմ սիրտը հավետ թախիծն է մաշում,
  Մի լուսե երգ է իմ հոգում ննջել…

Տերյան

• Օ, նայիր ու տե՜ս, նայի՜ր ու ժպտա,
  Օ, նայի՜ր հեռուն.—
  Վառվել է ահա մի ոսկի շղթա
  Քրոջ աչքերում…

Չարենց

• Ամռան գիշերվա երկինքն աստղալի,
  Յուր հսկայական վըրանի ներքո
  Գրկած շարքերը բարձր լեռների,
  Պատմում է երկրին մեծությունն աստծո։

Թումանյան

• Որպես դաշույն՝ օրերի հնամենի պատյանից
  Ելնում է, կարծր ու բոսոր, ու վառվում է ապագան.
  Եվ չի մտնի նա հնի փոշոտ պատյանը նորից,
  Ու չի թաղվի օրերում, որ վառվեցին ու չկան։

Չարենց

• Որպես երկաթե մի մրրկահավ՝
  Թռչում է կարմիր մեր կամքը հիմա
  Աշխարհի հեռուն—
   Ու շաչում է հաղթ, երկաթ թևերով
  Հեռու ու մոտիկ ռազմադաշտերում:

Չարենց

• Լուսնի շողերը թովիչ-խուսափող
  Ստվերիդ նման և՛ հեռու, և՛ մոտ.
  Ես մի լուսնահա՛ր, ես մի խենթ լուսնո՛տ,
  Դու ցո՛լք, դու ցնո՛րք հավիտյան խաբող։

Տերյան

• Թեպետև բախտը մեզ շատ հարվածեց
  Երկար դարերով, ահեղ հարվածով,
  Թեպետև էսպես ցրվեց, տարածեց,
  Ձըգեց հողեհող, փըռեց ծովեծով,

Թումանյան

Տնային աշխատանք

1. Սխալները գտի՛ր և

ա) ըստ կազմված խոսքի` կետադրությունը ճշտի՛ր.
բ) ըստ կետադրության` խոսքը ճշտի՛ր:

Մի անգամ, ուշ երեկոյան. Ռեզերֆորդը մտավ լաբորատորիա:
Թեև ուշ էր, բայց նրա բազմաթիվ աշակերտներից մեկը հակված էր գործիքների վրա ու ինչ-որ բան էր անում:
Ի՞նչ եք անում այսքան ուշ,- հարցրեց գիտնականը․
— Աշխատում եմ, — հետևեց պատասխանը:
Ռեզերֆորդր զարմացավ. -Ինչո՞ւ, ցերեկն ի՞նչ էիք անում:
Աշակերտը պատասխանեց, որ ցերեկն էլ է աշխատում․
— Վաղ առավոտյան էյ ե՞ք աշխատում:
Այո՜, պրոֆեսո՛ր.- հաստատեց աշակերտը՝ հայտնի գիտնականի շուրթերից գովեստի խոսքեր լսելու հայսով:
Ռեզերֆորդը մռայլ վեց ու զայրացած հարցրեց, թե իսկ Ե՞րբ եք մտածում:

2. Տեքստը փոխադրի՛ր իբրև զրույց:

Ո՞վ է հայտնագործել պաղպաղակը:

Հայտնի է, որ Սիցիլիան նվաճած արաբները տասնմեկերորդ դարում մի հետաքրքիր ուտելիք էին պատրաստում. թռչունի ձվի պարունակությունը դատարկում էին, դատարկ կճեպի մեջ համեմված ջուր լցնում և մի գիշեր թողնում ձյան մեջ: Հին հռոմեացիները նույնպես ունեցել են իրենց սառն աղանդերը, հանում էին դեղձի միջուկը և փոխարենը` մեջը սառույցի կտորներ լցնում: Առաջնությունը սակայն հին չինացիներին է պատկանում: Նրանք հռոմեացիներից դեռ շատ առաջ, որպես սառն անուշեղեն, գործածել են ձյունը` լիմոնի, նարնջի կտորների ու նռան հատիկների հետ խառնած: Եվ ճիշտ են արել, դա շատ համով է:

— Գիտե՞ս, որ Սիցիլիան նվաճված արաբները տասնմեկերորդ դարում մի հետաքրքիր ուտելիք էին պատրաստում. թռչունի ձվի պարունակությունը դատարկում էին, դատարկ կճեպի մեջ համեմված ջուր լցնում և մի գիշեր թողնում ձյան մեջ:
— Այո, գիտեմ: Նաև գիտեմ, որ հին հռոմեացիները նույնպես ունեցել են իրենց սառն աղանդերը, հանում էին դեղձի միջուկը և փոխարենը` մեջը սառույցի կտորներ լցնում:
— Առաջնությունը սակայն հին չինացիներին է պատկանում: Նրանք հռոմեացիներից դեռ շատ առաջ, որպես սառն անուշեղեն, գործածել են ձյունը` լիմոնի, նարնջի կտորների ու նռան հատիկների հետ խառնած:
— Ես կարծում եմ, որ նրանք ճիշտ են արել, դա շատ համով է:

4. Դուրս գրի՛ր պարզ և բաղադրյալ  ստորոգյալները:

Եթե նա հիվանդ լինի, ոչ մեկին իր մոտ չի թողնի:

Լուսնի շողերի տակ ձյան ծածկոցը ինձ գորգ թվաց:

Խաղաղված ծովակը ծփում է:

Իմ պապը շատ ծեր էր:

1. Տեքստի բարդ նախադասություններից յուրաքանչյուրը պարզեցրո՛ւ`  նրա մեջ եղած նախադասություններից մեկը հանելով (ուշադի՛ր եղիր, որ տեքստը պահպանվի):

Գոյություն ունեն հսկա որդեր, որոնց երկարությունը հասնում է մեկից երկու մետրի: Այդ հսկաներից մեկը` մեգասկոլիդեսը, որը մատի հաստություն ունի, ապրում է իր փորած ստորերկրյա շավիղներում: Նրա օրգանիզմն այնքան է հարմարվել ստորերկրյա կյանքին, որ հողից հանելիս իսկույն խեղճանում է:

Գոյություն ունեն որդեր, որոնց երկարությունը հասնում է մեկից երկու մետրի: Այդ հսկաներից մեկը` մեգասկոլիդեսը, ապրում է իր փորած ստորերկրյա շավիղներում: Նրա օրգանիզմը հողից հանելիս իսկույն խեղճանում է:

2. Կետերը փոխարինիր ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառերով կամ բառակապակցություններով (որոշիչներով):

Օրինակ`

… ջրով լվացվեց: Զուլալ  ջրով լվացվեց: Սարերից եկող ջրով լվացվեց:

Գույնզգույն ծաղիկներն օրորվում են հանգիստ զեփյուռից:
Ամազոն գետը ողողել էր  Մանաուս քաղաքի տներն ու պարիսպները:
Ոգևորված ճանապարհորդը պատմում էր Սահարա անապատի մասին:
Գետը տեսանելի շղարշով էր ծածկվել:
Լեռների վիթխարի ստվերները ծածկել էին զմրուխտե դաշտերն ու հովիտները: 
Հնէաբանները եգիպտական դամբարանից անհայտ գործիքներ գտան:

2 թիակ

Նավավարը Ճանապարհորդին տարավ մյուս ափի կողմ։ Ճամփորդը նկատեց, որ նավի թիակների վրա գրություններ կան. Մի թիակի վրա գրված էր՝ «Մտածիր», իսկ երկրորդի վրա՝ «Արա»: «Ձեր թիակները հետաքրքիր են», — ասաց ճանապարհորդը: Իսկ Ինչի՞  համար են այդ թիակները: «Նայեք», — ասաց նավավարը ժպտալով: Եվ նա սկսեց թիավարել միայն մեկ թիակով՝ «Մտածիր» մակագրությամբ։ Նավակը սկսեց պտտվել մեկ տեղում։ — Երբեմն ինչ-որ բանի մասին էի մտածում, մտածում, պլաններ էի կազմում… Բայց դա ոչ մի օգտակար բան չէր բերում։ Ես ուղղակի պտտվում էի տեղում, ինչպես այս նավը։ Նավավարը դադարեց թիավարել մի թիավարով և սկսեց թիավարել մյուսով, որի վրա նշված էր 《արա》: Նավը սկսեց պտտվել, բայց հակառակ ուղղությամբ։Երբեմն ես գնում էի  ծայրահեղությունների:Ես ինչ-որ բան արեցի չմտածված, առանց պլանների, առանց գծագրերի։ Շատ ժամանակ և ջանք եմ ծախսել: Բայց, ի վերջո, նույն  տեղում պտտվեցի։ «հետո ես մակագրություն արեցի թիակների վրա», — շարունակեց նավավարը, — հիշելու համար, որ ձախ թիակի յուրաքանչյուր հարվածի համար պետք է լինի աջ թիակի հարված: Եվ հետո նա ցույց տվեց մի գեղեցիկ տուն, որը բարձրանում էր գետի ափին. «Այս տունը կառուցել եմ այն բանից հետո, երբ թիակների վրա գրություններ եմ արել։

Лучшие притчи, легенды, истории

1. Բարդ նախադասությունները դարձրո՛ւ երկուական պարզ նախադասություններ:
   Հարավային Աֆրիկայում կա մի բույս, որը հիմնականում թիթեռներով է սնվում:
   Հարավային Աֆրիկայում կա մի բույս։ Հիմնականում թիթեռներով է սնվում:
   Անգլիայում մեծ համարում ունի խոլորձ (օրխիդեա) ծաղիկը, որն ունի չորս հազար տեսակ:
   Անգլիայում մեծ համարում ունի խոլորձ (օրխիդեա) ծաղիկը։ Այն ունի չորս հազար տեսակ:
   Առավել արժեքավոր է այն տեսակը, որի հոտը շարունակ փոխվում է:
   Առավել արժեքավոր է այն տեսակը։ Նրա հոտը շարունակ փոխվում է:
   Մոնղոլիայի երկարակյացների մեջ, որոնց միջին տարիքը գերազանցում է հարյուրը, չկա ոչ մի տղամարդ:
   Մոնղոլիայի երկարակյացների մեջ չկա ոչ մի տղամարդ: Նրանց միջին տարիքը գերազանցում է հարյուրը։
   Արդեն գիտական պատասխան կա այն հարցին, թե ո՞ր տարիքից են երեխաները սկսում հեքիաթ սիրել:
   Արդեն գիտական պատասխան կա այն հարցին։ Ո՞ր տարիքից են երեխաները սկսում հեքիաթ սիրել:

2. Բարդ նախադասությունները դարձրո՛ւ երկուական պարզ նախադասություններ:

Շվեյցարացի գիտնականները էլեկտրոնային սարքավորումներով ստուգելով Լոզանի սիմֆոնիկ նվագախմբի հարյուրավոր երաժիշտների լսողությունը, պարզել են, որ զգալիորեն ավելի լավ վիճակում է չծխողների լսողությունը:
Ֆլորիդայի նահանգի գիտահետազոտական աշխատարանի գիտնականներին երկար տարիների գիտափորձերից հետո հաջողվեց արտազատել մի քիմիական միացություն, որն օդում արձակում է սատկած միջատը:
Այդ միացությունը չափազանց ագրեսիվ է դարձնում բոլոր մեղուներին և իշամեղուներին, եթե նրանք մոտակայքում ինչ- որ տեղ են գտնվում:
Կալիֆոռնիայի նահանգում անցկացված հետազոտությունների արդյունքները ցույց են տալիս, որ Լոս Անջելեսի և Սան Դիեգոյի միջև գտնվող ատոմային էլեկտրակայանի ջրային հովացման համակարգի պատճառով ծովային կենդանիների շատ տեսակներ ոչնչանում են:

Շվեյցարացի գիտնականները էլեկտրոնային սարքավորումներով ստուգել են Լոզանի սիմֆոնիկ նվագախմբի հարյուրավոր երաժիշտների լսողությունը։
Նրանք պարզեցին, որ զգալիորեն ավելի լավ վիճակում է չծխողների լսողությունը:
Ֆլորիդայի նահանգի գիտահետազոտական աշխատարանի գիտնականներին երկար տարիների գիտափորձերից հետո հաջողվեց արտազատել մի քիմիական միացություն։ Այն օդում արձակում է սատկած միջատը:
Այդ միացությունը չափազանց ագրեսիվ է դարձնում բոլոր մեղուներին և իշամեղուներին։ նրանք մոտակայքում ինչ- որ տեղ են գտնվում:
Կալիֆոռնիայի նահանգում անցկացված հետազոտությունների արդյունքները ցույց են տալիս։
Լոս Անջելեսի և Սան Դիեգոյի միջև գտնվող ատոմային էլեկտրակայանի ջրային հովացման համակարգի պատճառով ծովային կենդանիների շատ տեսակներ ոչնչանում են:

3. Տեքստը փոխադրի՛ր պարզ նախադասություններով:

Հագար ինը հարյուր ութսունյոթ թվականի հունվարի մեկից Ֆինլանդիայում կենդանիների պաշտպանության վերաբերյալ նոր օրենք է ընդունվել, ըստ որի երկրի կրկեսներում փղերի ելույթներն արգելված են, քանի որ արևադարձային երկրների այդ հյուրերը վատ են հաղթահարում Սուոմիի ցուրտ կլիման: Փղերը միակ «մերժվածները» չեն. այդ ցուցակում հիշատակվում են նաև ռնգեղջյուրները, զեբրերը, ջայլամները, կոկորդիլոսները և կապիկները: Ֆինլանդիան աշխարհում առաջին երկիրն է, որը նման հակակրկեսային օրենք է ընդունել:

Հագար ինը հարյուր ութսունյոթ թվականի հունվարի մեկից Ֆինլանդիայում կենդանիների պաշտպանության վերաբերյալ նոր օրենք է ընդունվել։ Ըստ որի երկրի կրկեսներում փղերի ելույթներն արգելված են։ Քանի որ արևադարձային երկրների այդ հյուրերը վատ են հաղթահարում Սուոմիի ցուրտ կլիման: Փղերը միակ «մերժվածները» չեն։ Այդ ցուցակում հիշատակվում են նաև ռնգեղջյուրները։ Զեբրերը, ջայլամները, կոկորդիլոսները և կապիկները: Ֆինլանդիան աշխարհում առաջին երկիրն է, որը նման հակակրկեսային օրենք է ընդունել:

1. Գտե՛ք պարզ և բարդ նախադասությունները: 

Լեռներում ծնված ջրերը խեղդվում են օդում: պարզ

Երկնքում պտտվում են գորշ ամպեր, ու ձորով փախչում է գետը:բարդ

Երբ նա կռացավ ու ճակատս համբուրեց, ես նրա բարի աչքերում արցունքներ տեսա: բարդ

Ողջ գիշեր նրանք տարուբերվել էին անպարփակ ծովում: պարզ

Արևը բացվեց։

Մթնեց:

Գարունը եկավ, մարդիկ զարթնեցին։

Դասերին մենք չենք լռում ։
Տարիներն անցան մեկ ակնթարթում: 

Հաջողության Գաղտնիքը

Բոլորն էլ ցանկանում են հասնել հաջողության, յուրաքանչյուր մարդ երազում է հաջողության և միգուցե ճանաչման: Գրեթե բոլոր մարդիկ ունեն նպատակներ ու ցանկություններ, ունեն ինչ-որ տաղանդ, որը ցանկանում են ցույց տալ մարդկանց և ինչ որ բանի հասնել: Բայց ո՞րն է հաջողության գաղտնիքը: Ինչպե՞ս հասնել հաջողության: Իմ կարծիքով հաջողության հասնելու համար պետք է նախ առաջին ինչ-որ օգուտ տվող սիրելի գործ ունենալ և երկրորդ պետք է քրթնաջան աշխատել և գլուխ չպահել:

Առյուծը հանգստանում էր մեծ ծառի ստվերի տակ ՝ հագեցած ճաշից հետո: Կեսօր էր:Շատ շոգ: Շակալը մոտեցավ Առյուծին: Նա նայեց հանգստացող Առյուծին և երկչոտ ասաց. — Առյուծ! Արի պայքարենք իրար դեմ: Բայց ի պատասխան միայն լռություն տիրեց: Շակալը սկսեց ավելի բարձր խոսել. — Առյուծ! Արի պայքարենք: Արի կռիվ կազմակերպենք այս դաշտում: Դու իմ դեմ! Առյուծը նույնիսկ ուշադրություն չդարձրեց նրա վրա: Հետո Շակալը սպառնաց. — Եկեք կռվենք: Հակառակ դեպքում, ես կգնամ ու բոլորին կասեմ, որ դու, սարսափահար վախեցար ինձանից: Առյուծը հորանջեց, ծույլ ձգվեց ու ասաց. — Իսկ ո՞վ կհավատա քեզ: Պարզապես մտածիր! Նույնիսկ եթե ինչ -որ մեկը ինձ դատապարտի վախկոտության համար, միևնույն է, դա շատ ավելի հաճելի է, քան այն, որ նրանք ինձ կարհամարեն: Արհամարհել ինչ -որ շակալների հետ կռվի համար …

https://znanija.com/task/38192779

Տրված են նախադասություններ, նշի՛ր տեսակները.

Ավա՜ղ, ոչինչ փոխել չենք կարող բացականչական

:Ո՞վ այսուհետ պետք է հարգի մեզ: հարցական

Զարթնի՛ր և ողբա՛ այն, ինչ էլ չենք կարող ետ բերել: հրամայական

 Երկու օրից գնա,. կհասնեմ քաղաք, հետո կխոսենք: պատմողական

Դու ինձնից ի՞նչ ես պահանջում հարցեց Սահակը: 

Սահակը Արմենին հարցրեց թե իրենց ի՞նչ է պահանջում: 

Ո՞վ է ինձ սպասում:

Ինչպե՞՜ս չսիրեմ երկիր իմ կիզված: 

1. Տրված բառերով կազմի՛ր բառակապակցություններ` նրանց ավելացնելով ինչպիսի՞, ո՞ր, ո՞ւմ, ինչի՞ հարցերին պատասխանող լրացումներ:

Կրակ, ջուր, հող, օդ, երեխա, տուն:
Տարածվող կրակ, մաքուր ջուր, սև հող, խիտ օդ, սովորող երեխա, ահռելի տուն։

2. Տրված բառերին ում, ի՞նչ(ը), ինչի՞ն, ինչո՞վ հարցերին պատասխանող լրացումներ ավելացնելով՝ կազմի՛ր բառակապակցություններ:

Սիրել, կտրտել, մատուցել, մոտեցնել, հանգստացնել:
Սիրել կենդանիների, կտրտել թուղթ, մատուցել նվերը, մոտեցնել աթոռը, հանգստացնել շանը։

3. Տրված բառերին ավելացնելով ինչքա՞ն, ինչպե՞ս, ե՞րբ, ո՞ւր հարցերին պատասխանող լրացումներ` կազմի´ր բառակապակցություններ: 
Անհանգստանալ, սովորել, ուղևորվել, կեղտոտվել:
Անտեղի անհագստացնել, շատ սովորել, ուղևորվել Եվրոպա, խաղալուց կեղտոտվել ։

4. Տրված բառակապակցությունների մեջ ընդգծի´ր այն բառը, որ գլխավորն է (լրացյալը), և գրի՛ր, թե ի՛նչ հարցի է պատասխանում լրացումը:

Օրինակ`

հրաշագործ դեղ — ինչպիսի՞ դեղ:

Մեքենաների օգնությունը, լավ բերք, արդյունաբերական ձեռնարկություններ, ֆիզիկոսների ընկերություն, գործարանի ծխնելույզներ, հատել անտառը, քաղաքում հանդիպել, ընկերներին հրավիրել, արագ տարածվել, հանդիպել խոչընդոտների:
Մեքենաների օգնությունը – ինչերի՞ օգնությունը։
Լավ բերք – ինչպիսի՞ բերք
Արդյունաբերական ձեռնարկություններ – ինչպիսի՞ ձեռնարկություններ
Ֆիզիկոսների ընկերություն – ո՞ւմ ընկերությունը
Գործարանի ծխնելույզներ – ինչի՞ ծխնելույզներ
Հատել անտառը – ինչը՞ անտառը
Քաղաքում հանդիպել – որտե՞ղ քաղաքում
Ընկերներին հրավիրել – ո՞ւմ ընկերներին
Արագ տարածվել – ինչպե՞ս արագ
Հանդիպել խոչընդոտների – ինչերի՞ հանդիպել

Գտնել նախադասության ստորոգյալը: 

Առաջին աքլորականչի հետ արթնանում էր պապս:  

Նախադասության անդամ կարող են դառնալ նյութական իմաստ արտահայտող խոսքի մասերը, թվել՝….:

գոյական, ածական, թվական, դերանուն, բայ, մակբայ, 

Տրվածները համեմատել և գրել տարբերությունը՝ աշնան անձրև, Աշնանն անձրևում է:

Առաջինը բառակապակցություն է, իսկ երկրորդը նախադասություն

ա. աղի արցունք, համով կերակուր, փայտից գդալ-գոյական

բ. հերոսի պես հաղթական, գործից անկախ, մաթեմատիկայից ուժեղ-ածական

գ. մարտի ութ, առնվազն տասը- թվական

դ. մեզնից ով, երեխաներից յուրաքանչյուրը-դերանուն 

ե. խղճին ծանրացած, տանը պահվող-դերբայ

զ. սպասվածից շուտ , ժամեր շարունակ- մակբայ

Սկյուտարի սոխակ-Պետրոս Դուկրան

ուղտի ականջում քնել-անուշադիր

սիզիփոսյան աշխատանք- անօգուտ աշխատանք

Դասարանական աշխատանք

Հարակատար դերբայով կազմված ժամանակային ձևեր 

Հարակատար դերբայ + օժանդակ բայ : Հատուկ են միայն սահմանափակ թվով բայերի: 

Հարակատար ներկան ցույց է տալիս առարկայի դրությունը և վիճակը ներկայում՝

Քնած են, կարծես անսահման խաղաղություն է:

Հարակատար անցյալը ցույց է տալիս առարկայի դրությունը, վիճակը անցյալում ՝ խոսելու պահից առաջ: 

Կանգնած էր սեղանի մոտ և ինչ-որ բան էր մտորում: 

1. Փակագծերում եղած բայերը գործածիր հարակատար անցյալի համապատասխան թվով ու դեմքով: 

Դղյակի ուրիշ շատ սենյակների նման քարաշեն էր և այս առանձնարանը՝ միայն այն զանազանությամբ , որ սա (կերտված էր) գույնզգույն ընտիր քարերից: Պատերից յուրաքանչյուրը (բաժանված էին) չորս կամարամասի, որոնք (հաստատված էին) գոտեզարդ պատվանդանների վրա: Պատերի հարթ ու ողորկ մասերը (շինված էին) սպիտակ, սյուներն ու կամարները ՝ դեղնագույն քարից: 

Սահմանական ապառնի 

Կազմվում է ապակատար դերբայի և օժանդակ բայի ներկայի ձևերով: 

Ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո կատարելի գործունեություն: 

2. Խոնարհի՛ր երգել, բարձրանալ բայերը: 

Երգելու եմ, ենք, ես, եք, է, են:

բարձրանալ եմ, ենք, ես, եք, է, են:

Տնային աշխատանք

1. Դուրս բեր բայերը, որոշիր տեսակը, դեմքը, թիվը, եղանակը, սեռը:

Սկսել էր փչել թարմ, գրեթե ցուրտ քամին: Արևը հաճախ ծածկվում էր վազող ամպերի մութ կտորներով: Առջևս՝ ցածում, փռված էր գյուղը՝ իր կարմիր կղմինդրե տանիքներով, սիրուն ծառաստանների մեջ թաքնված: Հորիզոնում հնձված արտերի հեռանկարը ծածկվել էր մոտակա թաց հողերից ելնող գոլորշիների քողաձև վարագույրով:

1.Սկսել էր փչել-հարադիր բարդություն,3րդ դեմք, եզակի թիվ, սահմանական եղանակ, ներգործական սեռ:

2.Ծածկվում էր-Օժանդակ բայ, 3րդ դեմք, եզակի թիվ, սահմանական եղանակ, կրավորական սեռ:

3.Փռված էր-Օժանդակ բայ, 3րդ դեմք, եզակի թիվ, սահմանական թիվ, կրավորական սեռ:

4.Թաքնված-հարակատար, անդեմ,

5.Հնձված-հարակատար, անդեմ

6.Ծածկվել էր-Օժանդակ բայ, 3րդ դեմք, եզակի, սահմանական թիվ, կրավորական սեռ:

7.Ելնող-ենթակայական, անդեմ

2. Վերհիշել ածականը, նախորդ առաջադրանքի տեքստից դուրս գրել ածականները, գրել տեսակը և աստիճանը:

1.Թարմ-որակական, դրական

2.Ցուրտ-որակական, դրական

3.Հաճախ-որակական, դրական

4.Մութ-որակական, դրական

5.Կարմիր-որակական, դրական

6.Սիրուն-որակական, դրական

7.Թաց-որակական, դրական

8.Քողաձև-որակական, դրական

3. Դուրս գրի՛ր անորոշ դերբայները, որոշի՛ր դրանց հոլովը և պաշտոնը:

Նստել անկարելի էր, պետք էր միայն կանգնել : Ասաց, որ մեռնելու ցանկություն չունի, կարիք չկա անհանգստանալու: Նրանց դուրս գնալուց հետո սենյակն ազատվեց:

Պատուհանի մութ ապակիները սկսեցին որոշակի երևալ, խրճիթը սկսեց քիչ-քիչ լուսավորվել:

Հավերը շարժվեցին թառի վրա, բարձրացան ոտների վրա, թափահարեցին թևերը

Նստել, կանգնել, մեռնելու, անհանգստանալու, գնալուց, երևալ, լուսավորվել

4. Հոլովի՛ր հեռանալ և հեռացնել անորոշ դերբայները:

Հեռանալ, հեռանալու, հեռանալուն, հեռանալը, հեռանալուց, հեռանալով, հեռանալու մեջ:

Հեռացնել, հեռացնելու, հեռացնելուն, հեռացնելը, հեռացնելուց, հեռացնելով, հեռացնելու մեջ:

5. Կազմի՛ր տրված բայերի ենթակայական դերբայը՝ գնահատել, թպրտալ, թախծել, խաղալ, անհանգստանալ, թռչել:

Գնահատել-գնահատող

Թպրտալ-թպրտացող

Թախծել-թախծող

Խաղալ-խաղացող

Անհանգստանալ-անհանգստացող

Թռչել-թռչող

Բառերից երեքը գործածիր նախադասության մեջ:

Անհանգստացող մայրը սպասում էր իր որդուն:

Թպրտացող ձուկը փորձում էր նորից մտնել ջուրը:

Բակում խաղացող երեխաները աղմկում էին:

6. Դուրս գրի՛ր ենթակայական դերբայները և որոշի՛ր, թե դրանք որպես նախադասության ինչ անդամ են գործածված:

Իր արհեստին ծուռ նայողը կուշտ չի ուտի:

Տուն ավերողին տուն չի մնա:

Ուրիշի տունը քանդողը իր հացը ցամաք կուտի:

Հեռվից լսվող դափի ձայնը դուրս կգա:

Նայող-ենթակա

Ավերող-խնդիր

Քանդող-ենթակա

Լսվող-հատկացուցիչ

Գարուն

Գարուն էր՝ տարբեր գույներով, երփներանգ ծաղիկներով: Երկնքում ճախրում էին թռչունները, թփուտներում վխտում էին կենդանիները: Նրբագեղ մանուշակները նազում էին ստվերոտ անկյուններում, ծփծփում էինը, փրփրաշառաչ գետը հոսում էր դեպի ծովը: Աղբյուրները կարկաչում էին, ջրարբի շուշանները՝ մեղմօրոր ճոճվում էին ջրերի վրա: Անտառը երգում կարծես ներբողում էր մայր բնությանը:

Տնային աշխատանք

•Ամփոփելով 2021-ը

•Ակնկալիքներ 2022-ից

•Ամանորի հրաշքի սպասումով

•Գալդ բարի

•Նո՛ր տարի  

•Այլ

Ակնկալիքներ 2022-ից

Ակնկալիքներս իհարկե այդքան էլ մեծ չեն, բայց կցանկանամ որ երջանկությամբ և հետաքրքրությամբ լի տարի լինի գրեթե բոլորիս համար:Գիտելիքները անպակաս լինեն և կարևորը դժբախտությունները քչանան, որպեսզի ամեն տարի տոնին ավելի ուրախությամբ մարդիկ մոտենան:Խաղաղություն իհարկե չի լինի, քանի որ անգամ մարդիկ իրենց իսկ երկրում իրար են վնասում և ատում, խաղաղության համար մարդկանց պետք է հանգստություն, իսկ հանգստության համար, պետք է չլարվել, իսկ չլարվելու համար ամեն ինչին պետք է լուրջ, արդար և կարևորը ինքդ քեզ չխաբելով վերաբերվել:Եթե աշխարհում բոլորը այս սխեման պահեին ապա պրոբլեմները կքչանաին, և այս սխեմային հետևելով կտևեր խաղաղություն:

Սիրանուշը սև, խոշոր աչքերով, սպիտակ մորթով, առատ մազերով մի աղջիկ էր. խոսում էր, ծիծաղում և ուրիշներին ուրախացնում: 
Սիրանուշը-գոյական, եզակի, հատուկ, անձնանիշ, որոշյալ, ի արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
Սև-ածական, որակական, դրական, ի արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
Խոշոր-ածական, որակական, դրական, ի արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
Աչքերով-գոյական, հոգնակի, հասարակ, իրանիշ, անորոշ, ի արտաքին հոլովում, գործիական հոլով։
Սպիտակ-ածական, որակական, դրական, ի արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
Մորթով-գոյական, եզակի, հասարակ, իրանիշ, անորոշ, ի արտաքին հոլովում, գորշիական հոլով։
Առատ-ածական, քանակական, դրական, ի արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
մազերով-գոյական, հոգնակի, հասարակ, իրանիշ, անորոշ, ի արտաքին հոլովում, գործիական հոլով։
Աղջիկ-գոյական, եզակի, հասարակ, անձնանիշ, անորոշ, ա արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
Էր-օժանդակ բայ, սահմանական եղանակ, եզակի, 3 դեմք, վաղակատար անցյալ, չեզոք։
Խոսում-բայ, դիմավոր, անորոշ
Էր-օժանդակ բայ, սահմանական եղանակ, եզակի, 3 դեմք, վաղակատար անցյալ, չեզոք։
Ծիծաղում-բայ, անդեմ, անորոշ
և-շախկապ
Ուրիշներին-գոյական, եզակի, հասարակ, անձնանիշ, անորոշ, ի արտաքին հոլովում, տրական հոլով։
Ուրախացնում-բայ, անդեմ, անորոշ

Բնակատեղի որոնող այդ տասնմեկ սասունցիները որոշեցին ապրել Արագածի վրա:
Բնակատեղի-գոյական, եզակի, հասարակ, իրանիշ, անորոշ, ի արտաքին հոլովում
Որոնող-բայ, անդեմ, անորոշ
Տասնմեկ-թվական
Սասունցիները-գոյական, հոգնակի, հասարակ, անձնանիշ, որոշյալ, ի արտաքին հոլովում, ուղղական հոլով։
Որոշեցին-բայ, անդեմ, որոշյալ
Ապրել-բայ, անդեմ, անորոշ
Արագածի-գոյական, եզակի, հատուկ, իրանիշ, անորոշ, ի արտաքին հոլովում

Ձևաբանորեն վերլուծի՛ր նախադասությունները:

Նրա համար ամենից մեծ հաճույքը այգին ու արտերը ջրելն էր:

Նրա-դերանուն, անձնական դերանուն, եզակի, սեռական հոլով, 3 դեմք, եզակի

Համար-կապ, իսկական, հետադրություն

Ամենից մեծ-ածական, որակական, բացատռական, ի արտաքին հոլովում

Հաճույք-գոյական, իրանիշ, հասարակ, ուղղական հոլով, ի արտաքին հոլովում, եզակի, որոշյալ

Այգին-գոյական, եզակի, հասարակ, թանձրացական, իրանիշ, հայցական հոլով, ու արտաքին հոլովում, որոշյալ

Ու-շախկապ

Արտերը-գոյական, հոգնակի, հասարակ, թանձրացական, իրանիշ, հայցական հոլով, ի արտաքին հոլովում, որոշյալ

Ջրելն-բայ, անդեմ, որոշյալ

Էր-օժանդակ բայ, սահմանական եղանակ, եզակի, 3 դեմք, վաղակատար անցյալ, չեզոք

Ձին լայն մարմնով ճեղքում էր լեռնային օդի սառն ալիքները:

Երբ եկավ ձմեռը

Ձմեռը տարվա շատ լավ ժամանակաշրջանն է: Փողոցում ամեն ինչ սպիտակ ու սպիտակ է, կարծես հրաշքի ակնկալիքով բնությունը սառեց: Հրաշքը Ամանորի տոնն է: Հյուրերը եկել էին մեր տուն ՝ դիմավորելու Նոր տարին: Դա զվարճալի էր! Ժամացույցը 12-ին հարվածելուց հետո ես ու ընկերներս գնացինք նշելու:

Ձմեռը եկավ: Ցուրտ եղավ: Փափուկ, փափուկ ձյունը ծածկեց սպիտակ վերմակը: Գետերն ու հոսքերը սառած են:Բոլոր թռչունները թռան հեռավոր տաք երկրներ: Համստերները, սկյուռիկները և նույնիսկ արջերը պառկում էին քնելու մինչև գարուն: Բայց պայծառ ցլամարտերը մեզ ուրախացնում են ձմռանը և ձյունը անընդհատ ընկնում ու ընկնում էր: Նա լուռ ընկղմվում էր դեռ տաք գետնի վրա: Դանդաղ պտտվելով ծածկում էր զմրուխտ կանաչ անլուրջ խոտը, որն այնքան անմտորեն էր նայում ուշ աշնանը:

 1. Ի՞նչ ընդհանրությամբ են խմբավորվել տրված բայերը:

Ա. Կիրառել, խմել, հնարել, բացատրել, գրավել, հասնել, լցնել, թռչել, սառչել:
խոնարհում։

Բ. Գնալ, գգալ, խոյանալ, ընթանալ, վախենալ, կամենալ, տզզալ, շրխկալ:
խոնարհում։

2. Տրված արմատներից բայեր կազմի՛ր և ընդգծի՛ր արմատի և ել կամ ալ վերջավորության միջև եղած մասը:

Օրինակ`

տես — տեսնել, բարձր — բարձրանալ:

Ա. Ընկեր, թանձր, խոր:
ընկերանալ, թանձրանալ, խորհանալ

Բ. Վախ, կամ, մոտ:
վախենալ, կամենալ, մոտենալ

Գ. Հաս, անց, հագ:
հասնել, անցնել, հագնել

Դ-. Թիռ, սառ, կիպ:
թռնել, սառել, կպնել

3. Տրված բայերը պատճառական դարձնող ածանցները թվի՛ր:
Մեծացնել, հեռացնել, գգացնել, վախեցնել, հիշեցնել, թռցնել, տեսցնել:

4. Տրված բայնրի անցյալ ժամանակը կազմի՛ր և պարզի՛ր, թե ինչպե՛ս է փոխվում ընդգծված բայածանցներից յուրաքանչյուրը:
հագենալ — հագեցել է – են-ը դառնում է եց:
Հեռանալ, մոտենալ, դալկանալ, ամրանալ, գտնել, տեսնել, թռն ել, փախչել, հասցնել, մեծացնել:
Հեռացել է — ան-ը դառնում է ցե
Մոտեցել է — ան-ը դառնում է ցե
Դալկացել է — ան-ը դառնում է ցե
Ամրացել է — ան-ը դառնում է ցե
Գտել է — ն-ն զեղջվել է
Տեսել է — ն-ն զեղջվել է
Թռել է — ն-ն զեղջվել է
Փախել է — չ-ն զեղջվել է
Հասցրել է — ն-ն դարձել է ր
Մեծացրել է — ն-ն դարձել է ր

5. Տրված բայերի անցյալ ժամանակը կազմելու միջոցով պարզի՛ր, թե ընդգծվածները ո՛ր բառերի մեջ են արմատի մասեր և որտեղ` բայ կազմող ածանցներ (կարող են փոփոխվել կամ դուրս գալ):

կպչել- կպել է, հաչել — հաչել է  (կպչել բառի մեջ չ-ն ածանց է):
Հանել, վանել, բարձրանալ, մանկանալ, հենել, վախենալ) մեռնել, բռնել, թռչել, խաչել, հառաչել:
Հանել է, վանել է, բարձրացել է, մանկացել է, հենվել է, վախեցել է, մեռել է, բռնել է, թռչել է, խաչել է, հառաչել է։

Գրի՛ր տրված բառերի բայական հատկանիշները- խաղալ, քայլում ենք, պատերազմել, քննարկվող, երգելու էի, ընկնելիս, շշնջացող, տարածած, ընդհատում էիր, մասնակցել ենք, մտածելու էին, սովորեին, պիտի խաղաս:

Եղանակ ժամանակաձև դեմք թիվ

Խաղալ֊անորոշ դերբայ

Քայլում ենք֊անկատար ներկա, սահմանական եղանակ, առաջի դեմք հոգնակի թիվ

Պատերազմել֊անորոշ դերբայ

Քննարկվող֊ենթակայական, ենթակայական եղանակ, եզակի

Երգելու էի֊ժխտական, առաջի դեմք եզակի, սահմանական կախյալ եղանակ

Ընկնելիս֊համակատար անկախ

Շշնջացող֊ենթակայական

Կազմիր նախադասություններ՝ տրված ներգործական սեռի բայեր հետ գործածելով ուղիղ խնդիր լրացում՝ գրկել, թրջել, կերակրել

2.Ներգործական սեռի բայերից կարելի է կազմել կրավորական սեռ, կազմի՛ր տրված բայերի կրավորականը՝ գրել, պատմել, իմանալ, երգել:

Տնային աշխատանք

Ներկայացնել նոյեմբեր ամսվա աշխատանքը՝ տեղադրելով հղումներ

·         Ստեղծագործական աշխատանքներ, շարադրություններ,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/23/2137/https://ghazaryan.home.blog/2021/11/09/%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%b8%d6%81-%d5%ac%d5%a5%d5%a6%d5%b8%d6%82-98/

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/23/2137/https://ghazaryan.home.blog/2021/11/02/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-54/

·         Անհատական նախագծի արդյունքները,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/14/%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%b8%d6%81-%d5%ac%d5%a5%d5%a6%d5%b8%d6%82-99/

·         Հեռավար ուսուցման շաբաթվա նախագծերի հղումները

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/04/%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%b8%d6%81-%d5%ac%d5%a5%d5%a6%d5%b8%d6%82-96/

·         ,,Պարտուսի գերին,, պատմվածքի վերլուծությունը,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/10/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-56/

·         ,,Մթնաձոր,, ստեղծագործության առաջադրանքների հղումը,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/30/2168/

·         ,,Սիրելու տարիք,, պատմվածքի վերլուծությունը,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/23/2137/https://ghazaryan.home.blog/2021/11/17/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-57/

·         ,,Ինչ-որ կարևոր բան տեղի կունենա գյուղում,, պատմվածքի առաջադրանքների հղումը,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/23/2137/

·         ,,Եթե ,, բանստեղծության առաջադրանքների հղումը,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/17/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-58/

·         ,,Գիշերային հանդիպում,, պատմվածքի առաջադրանքի հղումը,

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/24/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-61/

·         Արևմտահայերեն ընթերցանության ձայնագրության կամ տեսագրության հղումը,

·         Այլ լրացուցիչ առաջադրանքներ կամ նախագծեր, որ իրականացրել եք կամ կատարել,նաև ձեր նախաձեռնությամբ,

·         Առաջարկներ:

Գործնական քերականություն
Շաղկապ-իրար կապել, շաղկապել: Շաղկապերը իրար են կապում նախադասությունները կամ նախադասության անդամները: 
Բաժանվում են երկու տեսակի
Համադասական՝ և, ու, բայց, իսկ, սակայն, այլ, կամ, էլ, նաև, այլև, ապա, այսինքն, ուրեմն  և այլն: (Կապում են նախադասության համազոր անդամներ կամ համազոր, համադաս նախադասություններ)
Օրինակ՝ Ահել ու ջահել իրարով անցան:
Կա Մեծարենց, կա Տերյան, և բազում ուրիշ պոետներ կան:

Ստորադասական ՝ որ, թե, եթե, նախքան, որպեսզի, որովհետև, թեև, թեկուզ, թեպետև, մինչ, մինչև, մինչդեռ, քան և այլն: (Բարդ նախադասության մեջ ստորադաս ՝ երկրորդական նախադասությունը կապում են  գերադաս է գլխավոր նախադասությանը)
Օրինակ՝ Գևորգի առաջարկընա ընդունեց, որովհետև հավատաց քաջությանը:

1. Փորձի՛ր բացատրել տրված խմբերի նախադասությունների տարբերությունը (ուշադրությո՛ւն դարձրու նրանց մեջ մտնող նախադասությունների հարաբերությանը) և անվանի՛ր խմբերից յուրաքանչյուրը:
Ա. Շների ծառայությունների մասին կարելի է երկար գրել, կարելի է նաև նրանց պատվին կանգնեցված հուշարձանների մասին պատմել:
Լճում ձկների տեսակները շատացել են, և կերի պակաս է նկատվում:
Սիգը  դրսից է բերվել Սևան և այստեղ իր բազմացման համար նպաստավոր պայմաններ է գտել:
Հողը ոչ թե օգնում է բույսերին, այլ խանգարում է նրանց աճին:
Ա–խումբը համադասական է։
Բ. Մ. թ. ա. IV ղարում շունն է արթնացրել Կորնթոս քաղաքի կայազորին, երբ թշնամին գաղտագողի մոտեցել է քաղաքին:
Ճապոնացի գիտնական Նոդզավան ասում է, որ հողը բոլորովին էլ չի նպաստում բույսերի աճին:
Գետերի հոսանքում էլ ձուկն ազատ երթևեկելու հնարավորություն չունի, քանի որ ամենուրեք դրված են ջրմուղ սարքեր ու կայաններ:
Սևանում համեմատաբար բարվոք  է սիգ ձկան վիճակը, որը դրսից` ռուսական Լադոգա և Չադ լճերից է բերվել:
Բ–շարքում ստորադասական է։

2.Տրված բարդ նախադասությունները երկու խմբի բաժանի՛ր` ըստ նրանց մեջ մտնող նախադասությունների հարաբերության:
Երբ պորտուգալացիները հայտնագործեցին Սուրբ Հեղինե կղզին, նա պատված էր համատարած անտառով: Ստորադասական
Կղզյակում խոզեր ու այծեր թողեցին, որ նավաբեկությունից տուժած մարդիկ կարողանան որոշ ժամանակ այնտեղ ապրել: Ստորադասական
Ամենուրեք բավականաչափ կենդանիներ կային, և մարդիկ չէին մտածում դրանց վերանալու մասին:
Համադասական
Մշակվող հողերը շրջափակում են մետաղալարե ցանկապատով ու դրա միջով էլեկտրական հոսանք են անցկացնում: Համադասական
Որսորդությունը դարձավ նաև սպորտ, իսկ սպորտին հատուկ է ռեկորդներ սահմանելու ձգտումը:
Համադասական
Արևելյան մի տիրակալ տիրակալ հռչակվեց նրանով, որ անձամբ հազար առյուծ խփեց: Ստորադասական
Մի ժամանակ առյուծների մռնչյունը լսվում էր Հունաստանից մինչև Հիմալայան լեռների ստորոտը, բայց այսօր այդ վայրերում առյուծներ չկան: Համադասական

3. Փորձի՛ր տրված նախադասությունները լրացնել:
1–ին վարժության Բ խմբում բարդ ստորադասական նախադասություններ են. 
դրանց կազմի մեջ մտնող նախադասություններից մեկը գերադաս է, 
մյուսը` երկրորդական: Ա խմբում բարդ համադասական նախադասություններ են, դրանց կազմի մեջ մտնող նախադասությունները համազոր են:
Համադաս նախադասություններն ու նախադասության համադաս անդամները կարող են կապակցվել համադասական շաղկապներով:
Երկրորդական նախադասությունները գլխավորի հետ կապվում են ստորադասական շաղկապներով կամ հարաբերական դերանուններով:

4. Նախադասությունները տրված շաղկապական բառերից յուրաքանչյուրով միացրո՛ւ, դարձրո՛ւ բարդ նախադասություն: Երկրորդական նախադասություններն ընդգծի՛ր:
ա) Երբ, բ)  որ:
Գետը զայրանում է: Կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:
Գետը զայրանում է, երբ կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:
Գետը զայրանում է, որ կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի:

5. Զույգ նախադասությունները միացրո՛ւ, մեկ բարդ նախադասություն դարձրո՛ւ ` քանի ձևով կարող ես:
Փողոցի ծայրը բաժանվում է նեղ ճանապարհների, և դրանք տանում են դեպի այգիները:
Զրույցը լռում էր, երբ նրանք լսում էին ջրերի ձայնը:
Գուցե այդպիսին է եղել աշխարհը այն ժամանակ, երբ քարածուխի հսկա շերտեր են գոյացել և շերտերի վրա պահել վաղուց անհետացած բույսերի ու սողունների հետքեր:
Վեր բարձրանալիս որսորդը զգաց, որ մեկը հետևում է իրեն:
 Անունը Ծիրանի տափ է, բայց ծիրանի ոչ մի ծառ չկա այնտեղ: 
ժամանակին հսկաներ են ապրել, սակայն իհարկե, այդ ձորերը նրանց համար առուներ են եղել:
Շինականին քարափի գլխի հովը դուր եկավ, որովհետև կալին կալսածը հեշտ կլիներ քամուն տալ:
Ես ուրախ կլինեմ, երբ ամեն ինչ կկարգավորվի:
Դու քաջ ես ու անձնվեր, և դու կարդարացնես մեր հույսերը: 
Մարդու արյունատար մազանոթների 
ընդհանուր երկարությունը հարյուր հազար կիլոմետրի է հասնում, և դա հասարակածից երկուսուկես անգամ երկար է:

6. Ըստ տրված կաղապարների`նախադասություններ կազմի´ր: Բարդ համադասակա՞ն, թե՞ստորադասական նախադասություններ ստացվեցին:
Մենք գնացինք կինոթատրոն, և դիտեցինք մի հետաքրքիր ֆիլմ:
Տղան սիրում էր մի աղջկա, ու որոշեց խոստովանել.:
Մենք Ամանորը տոնում ենք Հայաստանում, կամ գնում են Արտերկիր:
Ես որոշեցի ընկերներիս առաջարկել գնանք զբոսնելու, և նրանք որոշեցին չմերժել ինձ:
Նրանք գնում են դպրոց, կամ մնում են տանը և ոչինչ չեն սովորում:
Ե՛վ ես որոշեցի չմերժել, և՛ որոշեցի գնալ զբոսնելու:

Ո՛չ մեկը չի կարող նրան դեմ կանգնել, ո՛չ մեկը որոշեց իր հետ գլուխ չդնել։:
Թե՛ կարողանաս հաղթել, թե՛ կարողանաս չպարտվել ես քեզ նվեր կգնեմ:
Կամ նա կհեռանա, կամ իրեն վնաս կտա:
Գումարը վճարեմ, թե՞ կարող եմ անվճար վեցնել:

7.Ըստ տրված կաղապարների բարդ նախադասություններ կազմի՛ր: Ինչպիսի՞ նախադասություններ ստացվեցին:
Այնքան շատ գումար ունեին, ինչքան (որքան) քայլ կատարել էին ամբողջ կյանքում:
Այնպես վիճեցին, ինչպես թշնամիներ լինեին:
Այնտեղ շատ հետաքրքիր վայրեր կան, որտեղ (ուր) ես ցանկանում եմ լինել:
Երբ ես ավարտեմ դպրոցը, հենց այդ ժամանակ կնդունվեմ քոլեջ:
Հենց որ ավարտեմ քոլեջը, հենց այդ ժամանակ կնդունվեմ ինստիտուտ:
Իրար այնքան էին սիրում, այնպես որ փողոցում համբուրվեցին:
Այնքան կռվեցին, մինչդեռ իրար շատ էին սիրում:
Քանի դեռ նա կա, ինչքան էլ տանջվեն չեն կարողանա գումար վաստակել:                                            
Հայրիկիդ ես շատ սիրում, թե մայրիկիդ ես շատ սիրում:

8. Կետերը փոխարինի՛ր նախադասություններով : 
Ոչ մի հնար չօգնեց, և վերադարձան հայրենիք:
Լուրը շատ անսպասելի էր, բայց անսպասելիությունը կործանում չէ:
Ինչո՞ւ պտտվող հոլը չի ընկնում, թեև պտտվում է:
Թափ առնելով` ճոճանակն սկսեց շրջաններ գծել, իսկ տղան կանգնել և նայում էր առանց ուժ գործադրելու:
Աշխարհում ամեն ինչ շարժվում է, կամ ամեն ինչ դադարի վիճակում է։

1. Սկզբից տասը-տասներկռւ նախադասություն ավելացրո՛ւ, որ ամբողջական տեքստ դառնա:

Նորից երկնքում լողում էր լուսինը: Կաթնավուն լույսի մեջ ուրվագծվում էին լեռները:  Քամին շոյում էր տղայի դեմքը, և քաղաքը կանչում էր բյուրավոր լույսերով:

2. Տրված ժխտական և անորոշ դերանուններով նախադասություններ կազմի՛ր:

Ինչ-որ, մի քանի, ուրիշ, ոչ մի, ոչ ոք, ոչինչ:

Ինչ-որ մեկը վերցրել է իմ գրիչը

Ես տանը ունեմ մի քանի գիրք:

Այսօր Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականը կխաղթա մի ուրիշ թմի հետ:

Երեկ ոչ մի խանութ բաց չէր:

Վաղը դպրոց ոչ ոք չի գալու, քանի որ շաբաթ է:

Գիշերը ոչինչ չէր երեվում, բացի մեքենաների լույսերից:

3.Փակագծում տրված գոյականներն ու բայերը համաձայնեցրո՛ւ ընդգծված դերանունների հետ:

ճապոնացի երկարակյաց ձկնորսն ասում էր, որ իր ամբողջ (սնունդ) եղել է ծովակաղամբն ու հում ձուկը: Նա ամբողջ (գյուղ) խորհուրդ էր տալիս նույն ձևով սնվել:
Իր կյանքի բոլոր (տարի) անցկացրել է նույն գյուղում:
Քնելու ընդունակությունը կորցրած երեխային քննելով`բոլոր (բժիշկ) (ասել), թե դա բացաոիկ ու անհավանական դեպք է:
Քնաբեր դեղերից ոչ մեկը (չազդել):
Քառասուն տարի է, որ իր բոլոր (գիշեր) (նվիրել) իր անձի զարգացմանը:
Ամբողջ (գիշեր) կարդում է, գրում ու նկարում:
Այդ օրը ոչ մի (վթար) (չգրանցվել):
Նոր մեքենան առայժմ ոչ մի (հաջողություն) չունի:
Ամբողջ (արձակուրդ) նվիրեց երեխայի ասած մեքենան գտնելուն:

Գործնական քերականություն
Կապ
1. Դուրս գրի՛ր վերաբերականները, ձայնարկությունները, կապերը: 
Հարյուր իննսուներեք, թե, դու, անշուշտ, դանդաղ, վրա, թութակ, բոլորը, վա՜յ, մասին, հավանաբար, մտերմանալ, հովիվ, որպեսզի, արագ, երրորդ, կացին, ա՜խ, դեղին, ընկերանալ, երկար,  կրկնել, է՜, բացի, որովհետև, հնգական:
Կապ-վրա, մասին, բացի
ձայնարկություն-վա՜յ, է՜, ա՜խ
վերաբերական-անշուշտ, հավանաբար

2. Ընդգծի՛ր կապերը:
Հայրենիքի համար պետք է պատրաստ լինի ամեն զոհողության:
Սեղանի վրա դրված էր ծաղկաման, իսկ ծաղկամանի մեջ ծաղիկներ կային:

Կապերն արտահայտում են հոլովական իմաստներ՝ կատարելով հոլովական վերջավորությունների դեր: Օրինակ՝ սեղանի վրա-սեղանին
Չեն հոլովում, նախադասության անդամ չեն դառնում:

3.Ընդգծված բառերը որտե՞ղ են գործածվել որպես կապ, որտե՞ղ` որպես այլ խոսքի մասեր (կապերն ընդգծի՛ր):
Առաջ նա բոլորովին չէր մտածում իր արարքների մասին: ժամանակի մակբայ
Որոշել էր ծովափ գնալուց առաջ լողալ սովորել: կապ
Սեղանի վրա  թափթփված թղթերի ու գրքերի մեջ մի կաշեկազմ տետր կար: կապ
Երեսից հասկացա, որ բոլորովին էլ գոհ չէ: գոյական

Կապերը դրվում են կապվող գոյականից, դերանունից և գոյականաբար գործածված այլ բառից առաջ կամ հետո. այդ պատճառով էլ կոչվում են նախադրություններ կամ հետադրություններ: Կան մի քանի կապեր, որոնք դրվում են կապվող բառից և՛ առաջ, և՛ հետո, օրինակ՝ բացի Արամից, Արամից բացի….

4. Տրված նախադասությունների մեջ ընդգծի՛ր կապերը, նշի՛ր տեսակը:
Ձիերի երամակը արածում է կանաչ լանջի տակ:
Ամպի տակից ջուր է գալիս…
Առանց նրա փաստաթղթերի, չէր կարող դուրս գալ:
տակ – հետադրություն
տակից – հետադրություն
առանց – նախադրություն

5. Ուղղի՛ր սխալները:
Նվագում է դաշնամուր:
Այդ որոշմանը բոլորը ծանոթացան:
Կանգնել է մայթին:
Ես ոչ մի նորություն չունեմ:

6. Գրի՛ր տրված կապերի կազմությունը՝ դեպի, առ, դեմ, ի հաշիվ, նախքան, ընդդեմ, մեջ, մոտ, ըստ, նկատմամբ:
Պարզ-առ, դեմ, մեջ, մոտ, ըստ, նկատմամբ։
բարդ-դեպի, ի հաշիվ, նախքան, ընդդեմ։

7. Կետադրի՛ր նախադասությունները, ուշադրություն դարձրո՛ւ կապերի կետադրությանը:
Բացի Կարենից բոլորն ընդունեցին իրենց մեղքը:
Իբրև ճանաչված վիրաբույժ՝ Սուրենի քեռին մրցակից չուներ։
Հերթով ներս էին մտնում և կանգնում նրա բոլոր զինվորները՝ որպես անդավաճան եղբայրներ:
Վաղուց մահացել է Օհան ամին և թաղված է այս ծառի տակ՝ իր սրտի ուզածի համաձայն

1.Պարզի´ր, թե տրված թվականներն ի՞նչ սկզբունքով են խմբավորվել:

Ա. Տասնմեկ, քսաներեք, քառասունվեց, հիսունչորս, յոթանասունինը, իննսունինը, տասնմեկերորդ, վաթսունութերորդ, երեսունմեկական: Բացարձակ

Բ. Հարյուր մեկ, հազար երեք հարյուր երեսուներկու, երկու հազար հինգ հարյուր հիսուներորդ, չորս հարյուր վաթսունական, երեք քառորդ, զրո ամբողջ հինգ տասնորդական: Հարադիր

Գ. Երկու-երկու, քսան-քսան, տասնութ-տասնութ, հարյուր-հարյուր: Բաշխական

2. Տեքստի թվականները բառերով գրի՛ր:

Մարդն իր կյանքի յոթանասուն տարվա ընթացքում միջին հաշվով հիսուն միլիոն քայլ է անում:  Քաղաքային տրանսպորտով երթևեկող մարդն օրական երկու հազար քայլ է անում:
Մարդն իր կյանքի յոթանասուն տարիներից տասներեք-ը ծախսում է խոսակցությունների, վեց տարի` ուտելու վրա: Այդ ընթացքում հարյուր տոննա ուտելիք է օգտագործում:
Կյանքի մեկ երրորդ-ը քնած  է անցկացնում:

3. Տեքստի թվականները բառերով գրի՛ր:
 Կալիֆոռնիացի քառասուն-ամյա մի մարդ (Պիտեր Նիկեյրսը) Միացյալ Նահանգները` Խաղաղ օվկիանոսից մինչև Ատլանտյան, ոտքով անցավ իննսունինը օր տասներեք ժամ տասներեք րոպեում, վեց ժամով ավելի արագ, քան նույն տարածությունն անցած հայրենակիցը:  Ճանապարհի երկարությունը չորս հազար ինը հարյուր չորս կիլոմետր էր: մեկ օրում անցնում էր միջին հաշվով հիսուն կիլոմետր:
4. Փակագծում տրված բառերը գրի՛ր կետերի փոխարեն` դնելով պահանջված թվով:

Այդ լողացող գործարանը մեկ օրում կարող է մշակել երեսուն կապույտ կետերի (կետ), ստանալ 600 տոննա (տոննա) ճարպ, որը համարժեք է 2400 հեկտար (հեկտար) տարածությամբ արևածաղկի դաշտից ստացվող յուղին:
1961 թվականին արդեն Ասիայում 600 ռնգեղջյուր էր մնացել (ռնգեղջյուր) (մնալ):
Մի քանի ժամվա ընթացքում Արջակղզում 900 ծովափիղ է խփվել (ծովափիղ) (խփվել):
Իրենց որսացած 900 ծովափղերին էլ թողեցին (ծովափիղ) (թողնել) տեղում ու տարան միայն ժանիքները:
Երկրի վերջին հինգ նախագահները հետևել էին (նախագահ) (հետևել) կենդանական ու բուսական աշխարհի վերականգնմանը:
Ջրհեղեղի դատարկած վեց գյուղերում (գյուղ) արդեն վերաբնակիչներ են ապրում:
Ժլատորեն էր բաշխել (բաշխվել) թանկարժեք փոշու վերջին հիսուն գրամը (գրամ):

Կազմել հաշվետվություն՝ ներկայացնելով.

Իրականացրած անհատական նախագիծը:,,

https://ghazaryan.home.blog/2021/10/01/%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%b8%d6%81-%d5%ac%d5%a5%d5%a6%d5%b8%d6%82-91

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/04/%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%b8%d6%81-%d5%ac%d5%a5%d5%a6%d5%b8%d6%82-96/

https://ghazaryan.home.blog/2021/10/09/%d5%b0%d5%a1%d5%b5%d5%b8%d6%81-%d5%ac%d5%a5%d5%a6%d5%b8%d6%82-93/

Ուսումնական աշուն,, նախագծային աշխատանքը:

https://ghazaryan.home.blog/2021/11/02/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-54/

Շտապեք , երեխաներ, թռչել ենք սովորելու- վերլուծության հղում:

https://ghazaryan.home.blog/2021/10/17/%d5%a3%d6%80%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-59/

 Կոմիտասի բանաստեղծություններից մեկի ձայնագրությունը կամ տեսագրությունը:

Առաջարկներ: Հաշվետվությունն ուղարկել tatev.abrahamyan@mskh.am էլ. փոստին: 

Դասարանական աշխատանք

Վերաբերական՝ վերաբերմունքային իմաստ
Եղանակավորում կամ երանգավորում են նախադասությունը կամ նրա որևէ անդամ:
Օրինակ՝ Բարեբախտաբար, ամեն ինչ հրաշալի անցավ:
Ո՞րն է ,,բարեբախտաբարի,, դերը այս նախադասության մեջ:
1. Վերաբերականները սովորաբար եղանակավորում են ամբողջ նախադասությունը և կապվում են հիմնականում ստորագյալի հետ: Օր՝. Դժբախտաբար չի եկել:
2. Վերաբերականները կարող են դրվել նաև նախադասության այլ անդամների վրա:
Նույնիսկ Վահեն այսօր լուծեց խնդիրը:
Վահեն նույնիսկ այսօր լուծեց խնդիրը
Վահեն այսօր նույնիսկ խնդիրը լուծեց:

Ըստ իրենց արտահայտած վերաբերմունքային կամ երանգային իմաստի՝ վերաբերականները բաժանվում են հետևյալ տեսակների՝

հաստատականժխտականերկբայականգնահատողականսաստկականսահմանափակման 

1. Նշված վերաբերականները, ըստ արատահայտած երանգային իմաստի,  տեսակավորի՛ր՝ իհարկե, կարծես թե, անպայման, մի՞թե, բարեբախտաբար, դժբախտաբար, նույնիսկ, մանավանդ, գոնե, միայն, ոչ, ամենևին: Ըստ կազմության  վերաբերականները լինում են պարզ, բարդ և ածանցավոր: 

իհարկե — հաստատական, կարծես թե — երկբայական, անպայման — հաստատական, մի՞թե — երկբայական, բարեբախտաբար — գնահատողական, դժբախտաբար — գնահատողական, նույնիսկ — սաստկական, մանավանդ — սաստկական, գոնե — սահմանափակման, միայն — սահմանափակման, ոչ — ժխտական, ամենևին — հաստատական

2. Տրված վերաբերականները գրի՛ր ըստ կազմության՝ գոնե, նույնիսկ, իբր, անպատճառ, իբրև թե, ահա, կարծես թե, բարեբախտաբար: 

Պարզ- գոնե, իբր, ահա

բարդ- նույնիսկ, իբրև թե, կարծես թե

ածանացավոր- անպատճառ,

բարդածանցավոր- բարեբախտաբար


3. Կետադրի՛ր տրված նախադասությունները

Իրոք, նրան չէր հաջողվել որևէ աշխատանք գտնել: 
Ո՛չ, դա միայն ինձ է վերաբերում: 
Ընկերս, անշուշտ, միշտ ինձ հետ է: 
Արդյոք լուծում ունի այս հարցը:

 
4. Գտի՛ր վերաբերականները, նշի՛ր տեսակը: 

Իմ ուզածի պես էլ(սաստկական) եղավ: 
Իհարկե(հաստատական) իմ սրտով է այդ պատմությունը: 
Գեթ(սահմանափակման) մի բառ ասա, մի բան խոսիր:
Ցավոք(գնահատողական), մեզնից ոչինչ կախված չէր:
Թերևս(երկբայական) այս մասին նորից խոսենք:
Այդ պատմությունը, ո՛չ(ժխտական), չի կարող որևէ դեր ունենալ: 

5. Հարցերին պատասխանի՛ր վերաբերականների միջոցով:


1. Դու վստահո՞ւմ ես ընկերներիդ: Իհարկե այո։
2. Գո՞հ ես  տանն անցկացրածդ օրերից: Անշուշտ:
3. Համացանցը քեզ օգնո՞ւմ է:Միշտ այո՛։

1. Գծիկները  ը կամ  ն մասնիկով (հոդով) փոխարինի՛ր:

Մի օր Զևսի գլուխը սոսկալի ցավեց: Նա կանչեց իր որդուն ու հրամայեց, որ ճեղքի իր գլուխն ու ինքն ազատվի ցավից ու գլխի միջի աղմուկից: Հեփեստոսը կացինը տարավն բերեց ու մի հզոր հարվածով ճեղքեց հոր գլուխը: Այդ ժամանակ աստծո գլխից դուրս եկավ Աթենասը Պալաս հզոր դիցուհին: Ոտից գլուխ զինավառ, շողշողուն սաղավարտով, վահանն ու նիզակը ձեռքին` կանգնեց ապշահար աստվածների առջև, ու նրա կանչն որոտաց ու ցնցեց Օլիմպոսը: Աթենասը սկսեց հովանավորել Հունաստանի հերոսներին, պահպանել քաղաքներն ու ամրոցները:

2. .Գտի՛ր սխալ գործածված բառերն ու բառակապակցաթյունները և ուղղի՛ր:

Բացի աղջիկը, բոլորն ուզում էին ուրիշ քաղաք տեղափոխվել: Սիրահարված եմ ձեր երկրիին:
Հալվում, մաշվում էր հարազատ տան ու ընկերների կարոտով:
Կարոտում էր նույնիսկ իրենց փողոցի ծառերը:
Ի՞նչ է նշանակում ընկերությանը դավաճանել:
Խոսքը վերաբերվում է քեզ:
Ինչպե՞ս ես վերաբերում նրանց:
Քույրս երրորդ դասարան է:
Բաժակը ձեռքին մտավ:
Մարսը աղքատ է ջրով:
Շատ լավ է տիրապետում անգլերեն լեզվին:
Բացի դա, ազատ ժամանակն ու արձակուրդն անցկացնում էր պրոֆեսորին ոչ սազական եղանակով:
Մուգ ակնոցներիդ պատճառով աչքերդ չեմ տեսնում:

3. Ըստ կազմության` տրված ածականները բաժանի՛ր չորս խմբի:

Ալեծուփ, մեծ, ուժեղ, հոտավետ, հորդառատ, առևտրական, հոդային, ոսկեհուռ, խոշոր, սիրելի, միջմոլորակային, ահեղամռունչ, համեստ, մարդամոտ:

պարզ — Մեծ, ուժեղ, խոշոր, համեստ
բարդ — Ալեծուփ, հորդառատ, ոսկեհուռ, մարդամոտ
ածանցավոր — Հոտավետ, հոդային, սիրելի
բարդ-ածանցավոր — Առևտրական, միջմոլորակային, ահեղամռունչ

4. Կետերը փոխարինի՛ր ածականակերտ ածանցներով:

անկենդան, դժկամ, չխոսկան, հայրաբար, կիսատ, փառավոր, վայրենի, աղի, արևելյան, երևանյան, ընկերական, կծու, ազդեցիկ, թրթռալ, հնչուն, շաչուն, խոհեմ, դողդոջուն:

1. Տրված բառակապակցությունների  իմաստներն արտահայտի՛ր մեկ բառով: Ո՞ր հոլովներով են դրվում այդ բառերը:

Կիրճի մեջ-կիրճում, հանրապետության մեջ-հանրապետությունում, ամպերի մեջ-ամպերում, գոմի մեջ-գոմում, օվկիանոսի մեջ-օվկիանոսում: Ներգոյական
Գագաթի վրա-գագաթին, հողի վրա-հողին, այգիների վրա-այգիներին, սեղանի վրա-սեղանին, աստիճանների վրա-աստիճաններին: Տրական

2. Նախադասության մնջ ընդգծված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր գոյականների հոլովական ձևերով:

Շատ էր պատմում իր ճամփորդություննից, նավում իր հետ ընկերացած տղաների մասին:
Անընդհատ խոսում է իր երեխաներից:
Իր բույնը հյուսել էր մեր բակի ծառին:
Ամառը չէր կարողանում տան մեջ մնալ, քնում էր կտուրին` աստղազարդ երկնքի տակ:
Ամայի դաշտում քարե երկու սյուն էր կանգնեցված:

Խավարում մի երկու ցոլք էր երևում միայն:
Պառկեց դեզին, ու չորացած ծաղիկների խառը բույրերը նորից հուշեր արթնացրին:
Նրան քո իսկ հրամանով պիտի կախեին, եթե չփախչեր:
Այդ երկրի օրենքով` իր սենյակից կամ մեքենայից դուրս եկած օտարականը պիտի հագնված լինի տեղացիների նման:

3. Փորձի՛ր բացատրել, թե ո՛րն է կապերի և հոլովական վերջավորությունների ընդհանրությունը:
Դրանց շնորհիվ բառը համապատասխանում է նախադասությանը։

4. Հականիշ բառակապակցություններ կազմի՛ր` տրված բաոերը գործածելով հարուստ և աղքատ (կամ զուրկ) բառերի հետ: Օրինակ`
քարերով հարուստ, քարերից զուրկ:
Հումք, խելք, անտառներ, գետեր, հանածոներ, կենդանիներ:
հումքով հարուստ, հումքից զուրկ։
խելքով հարուստ, խելքից զուրկ։
անտառներով հարուստ, անտառներից զուրկ։
գետերով հարուստ, գետերից զուրկ։
հանածոներով հարուստ, հանածոներից զուրկ։
կենդանիներով հարուստ, կենդանիներից զուրկ։

Лао-цзы пытался отказываться от назначения, но тщетно. Тогда он согласился и сказал:

— Но Вы будете сожалеть об этом назначении, так как мои пути понимания и видения полностью отличаются от Ваших.

Император настаивал, поскольку был уверен в необыкновенной мудрости этого человека.

Лао-цзы занял место верховного судьи и первое дело, которое он рассматривал, было о человеке, Которого схватили на месте преступления за воровство в доме самого богатого человека. Фактически дело не рассматривалось, поскольку вора поймали на месте преступления и он сам признался в содеяном.

Лао-цзы вынес ему знаменитый приговор, настолько уникальный и исполненный понимания, что никогда, ни до него, ни после никто не выносил такого приговора. Он гласил, что вора нужно отправить в тюрьму на шесть месяцев и богача тоже следует отправить в тюрьму на такой же срок.

Богач промолвил:

— Не могу поверить своим ушам! Мои деньги украдены и меня же в тюрьму? То же самое наказание, что и вору! За что?

Лао-цзы сказал:

— Ты и есть первый вор, а он уже второй. Но тебе следовало бы вынести более суровое наказание. Ты собрал все ценности столицы в свои закрома и сделал тысячи людей голодными, а ведь это люди, которые производят! За счет них ты живешь. Ты великий эксплуататор.

Весь зал хранил молчание. Богач же сказал:

— Возможно, ты и прав, но перед тем, как ты отправишь меня в тюрьму, я хочу видеть императора. Встретившись с императором, он сказал:

— Вы поставили верховным судьей человека, который осудил меня. Но помните, если я — вор, то Вы — гораздо больший вор. Вы эксплуатируете всю страну. Отстраните этого человека, иначе он и Вас объявит вором.

Император сказал:

— Признаю, это мое упущение, он предупреждал меня, что его понимание совершенно отлично от нашего. Мы поправим это дело.

Лао-цзы освободили от его обязанностей и император сказал ему:

— Ты был прав, прости меня. У нас действительно разные способы мышления.

Լաո Ցզին փորձում էր հրաժարվել նշանակումից, սակայն ապարդյուն։ Հետո նա համաձայնվեց և ասաց. «Բայց դուք կզղջաք այս նշանակման համար, քանի որ իմ հասկացողություներն ու տեսակետերը բոլորովին տարբերվում են ձերից: Կայսրը պնդեց, քանի որ վստահ էր այդ մարդու արտասովոր իմաստության վրա։ Գերագույն դատավորի տեղը զբաղեցրեց Լաո Ցզին, և առաջին գործը, որը նա դատեց, վերաբերում էր մի մարդու, ով բռնվել էր հանցագործության վայրում՝ ամենահարուստ մարդու տնից գողություն անելու համար։ Փաստորեն, գործը քննության չի առնվել, քանի որ գողին բռնել են հանցագործության վայրում, և նա ինքն է խոստովանել իր կատարածը։

Լաո Ցզին նրան մի հայտնի նախադասություն բերեց՝ այնքան յուրօրինակ և ըմբռնումով լի, որ ոչ ոք երբևէ նման նախադասություն չէր բերել՝ ո՛չ նրանից առաջ, ո՛չ դրանից հետո։ Այնտեղ ասվում էր, որ գողը պետք է վեց ամսով բանտարկվի, և հարուստը նույնպես պետք է նույն ժամկետով բանտարկվի։ Հարուստն ասաց. — Ականջներիս չեմ հավատում! Իմ փողը գողացել են, իսկ ես պետք է բանտ նստե՞մ։ Նույն պատիժը, ինչ գողի համար։ Ինչի համար? Լաո Ցզին ասաց. «Դուք առաջին գողն եք, իսկ նա՝ երկրորդը։ Բայց դուք պետք է ավելի խիստ պատիժ ընդունեիք։ Դուք ձեր սեյֆերում հավաքել եք մայրաքաղաքի բոլոր արժեքները և հազարավոր մարդկանց թողել սոված, բայց նրանք մարդիկ են, որոնք արտադրում են։ Դուք ապրում եք նրանց հաշվի: Դուք մեծ շահագործող եք։

Ամբողջ սենյակը լռություն պահպանեց ։ Հարուստն ասաց. «Դուք կարող է և ճիշտ եք, բայց նախքան ինձ բանտ ուղարկելը, ես ուզում եմ տեսնել կայսրին։ Հանդիպելով կայսրին, նա ասաց. -Ինձ դատապարտողին դարձրեցիք գերագույն դատավոր։ Բայց հիշեք, եթե ես գող եմ, ուրեմն դուք շատ ավելի մեծ գող եք։ Դուք շահագործում եք ամբողջ երկիրը։ Հեռացրե՛ք այս մարդուն, այլապես նա և դուք կհայտարարվեք գող։ Կայսրն ասաց. — Ընդունում եմ, սա իմ բացթողումն է, նա ինձ զգուշացրեց, որ իր հասկացողությունը բոլորովին տարբերվում է մեր հասկացությունից։ Մենք կկարգավորենք այս հարցը։ Լաո Ցզին ազատվեց իր պարտականություններից, և կայսրն ասաց նրան. -Դու ճիշտ էիր, ներիր ինձ։ Մենք իսկապես տարբեր մտածելակերպ ունենք։

https://vsebasni.ru/pritchi/verhovnyi-sudya.html

Տնային աշխատանք

Ընտրի՛ր նկարներից մեկը:Նկարի արտահայտած բովանդակության վերաբերյալ գրի՛ր շարադրություն կամ պատմություն: Վերնագրի՛ր աշխատանքդ:

Խաբեություն

Աշխարհում ամեն տեղել կա սուտը և խաբեությունը, մի տեղ քիչ, մի տեղ շատ:Իրար խաբելով մարդիկ առաջացնում են լարվածություն իրենց շփումների և հարաբերությունների մեջ:Մարդկանց մեծ մասը կարող է խաբել իր նպատակների համար, բայց դա չի նշանակում որ, բոլոր ստողները վատ մարդիկ են:Մարդ կա ստում է իր կեղտոտ գործերի համար, մարդ էլ կա ստում է իր ընտանիքը պահելու համար, բայց միևնույնն է, ստելը լավ բանի չի բերում, ստի պատճառով կարող են ընտանիքներ քանդվել, հարազատ քեզ մարդու կորցնես և այլն:

1. Խոսքի մասերը դասավորի՛ր հետևյալ շարքերում.

Ա. Նյութական իմաստ արտահայտող ՝ գոյական, դերանուն, ածական, թվական, բայ, մակբայ

Բ. Քերականական իմաստ արտահայտող ՝ կապ, շախկապ

Գ. Վերաբերմունքային իմաստ արտահայտող ՝  վերաբերական, ձայնարկություն

2. Դուրս գրի՛ր մակբայները, գրի՛ր տեսակը: 

Դուք քաջաբար պաշտպանեցիք ձեր իրավունքները: ձև

Հավաքեց իր իրերը և իսկույն դուրս գնաց: ձև

Նստեց աթոռի մոտ և սկսեց դանդաղ գրել: ձև

Շուտով կբացվի լույսը, կսկեն հայտնվել լույսի կտորները: ժամանակ

Շտապ փնտրում էր Կատյային, բայց թե ինչ էր ուզում, չիմացա: ձև

Նա քիչ-քիչ հանդարտվեց, դադարեց գոռալ: չափ ու քանակ

3. Ա խմբի գոյականներից ածականներ ստացի՛ր Բ խմբի ածականակերտ ածանցների միջոցով:

Ա. Տուն, իմաստ, գույն, ոսկի, երկաթ, համ:
Բ. Ան, դժ, յա, ատ, եղեն, եղ:
Անտուն, դժգույն, ոսկեղեն, երկաթյա, համեղ, անգույն, անիմաստ, երկաթեղեն, ոսկյա, գունատ։

4.Տրված բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր ածականներով  և ընդգծի՛ր ածականակերտ ածանցները:Յոթ գյուխ ունեցոդ, երկու երես ունեցող, երկու փող ունեցող, եռանդով օժտված, շատ բուրդ ունեցոդ, գույն ունեցող, թևեր ունեցող, մեծ ուժ ունեցող, երեք տարի (ամ) տևող, տասը տարեկան:

Յոթգլխանի, երկերեսանի, երկփող, եռանդուն, բրդոտ, գունավոր, թևավոր, ուժեղ, եռամյա, տասնամյա։

Помощь

Однажды решили провести конкурс, чтобы найти самого любящего и заботливого ребёнка. Победителем стал четырёхлетний мальчик, чей сосед, престарелый мужчина, недавно потерял свою жену.

Когда мальчик увидел, что старик плачет, он подошёл к нему во дворе, забрался на колени и просто сидел там. Когда мама потом спросила его, что он сказал дяденьке, мальчик ответил:
— Ничего. Я просто помогал ему плакать.

Օգնություն

Մի անգամ որոշեցին մրցույթ կազմակերպել որպեսզի՝ գտնեն ամենասիրող և հոգատար երեխային։ Հաղթողը չորս տարեկան տղա էր, ում հարևանը՝ տարեց տղամարդ, վերջերս կորցրել էր իր կնոջը։ Երբ տղան տեսավ, որ ծերունին լաց է լինում, նա մոտեցավ նրան բակում, բարձրացավ ծնկների վրա և պարզապես նստեց այնտեղ։ Երբ մայրը ավելի ուշ հարցրեց նրան, թե ինչ է ասել ծերունուն, տղան պատասխանեց. -Ոչինչ: Ես պարզապես օգնում էի նրան լաց լինել:

Как прожить 100 лет

Корреспонденту дали задание узнать секрет долгой жизни у юбиляра, которому исполнилось 100 лет. Журналист приехал в горное селение, разыскал долгожителя и начал выпытывать, как же ему удалось прожить сто лет.

Старик сказал, что секрет его долгой жизни состоит в том, что он никогда ни с кем не спорил. Корреспондент удивился:

— Что, это правда, что вы прожили 100 лет, и ни разу ни с кем не спорили?
— Да, это правда.
— Ну что, вообще ни с кем, ни с кем?
— Вообще ни с кем, ни с кем!
— И что, даже с собственной женой?
— Даже с женой.
— Даже со своими детьми?
— И с детьми.
— И что, за 100 лет ни единого разочка?
— Ни разу.
— Никогда-никогда ни с кем, ни с кем? — уже накаляясь, продолжал корреспондент.
— Ну да, — спокойно отвечал старик.
Корреспондент (краснея и раздражаясь):
— Да не может этого быть, чтобы вы за всю жизнь ни разу ни с кем не спорили!
— Спорил, спорил, спорил… — с улыбкой ответил старик.
А потом добавил:
— Хотите чаю?

Ինպես ապրել 100 տարի

Լրագրողին հանձնարարվել է պարզել երկար կյանքի գաղտնիքը օրվա հերոսից, ով դարձավ 100 տարեկան։ Լրագրողը ժամանեց լեռնային գյուղ, գտավ երկար ապրողին և սկսեց հետաքրքրվել, թե ինչպես է նա կարողացել ապրել հարյուր տարի։ Ծերունին ասաց, որ իր երկար կյանքի գաղտնիքն այն է, որ երբեք ոչ մեկի հետ չի վիճել։Լրագրողը զարմացավ.

-Ճի՞շտ է, որ 100 տարի ապրել եք ու երբեք ոչ մեկի հետ չեք վիճել։ — Այո, դա ճիշտ է. -Ընդհանրապես ոչ մեկի հետ, ոչ մեկի հետ? — Ընդհանրապես, ոչ մեկի հետ, ոչ մեկի հետ: -Նու՞յնիսկ սեփական կնոջ հետ: -Նույնիսկ կնոջս հետ: -Նույնիսկ երեխաներիդ հետ: — Եվ երեխաների հետ: -Իսկ ի՞նչ, 100 տարում, ոչ մի անգա՞֊մ։ — Ոչ մի անգամ: -Երբեք, երբեք ոչ մեկի հետ, ոչ մեկի հե՞տ — արդեն տաքացած, շարունակեց լրագրողը։ «Դե, այո», — հանգիստ պատասխանեց ծերունին: Լրագրողը (կարմրած և զայրացած). -Չի կարող այսպիսի բան լինել, որ ձեր ամբողջ կյանքում երբեք որևէ մեկի հետ վիճաց չլինեք: — Ես վիճեցի, վիճեցի, վիճեցի… — ժպտալով պատասխանեց ծերունին: Իսկ հետո ավելացրեց. -Թեյ կցանկա՞նաք:

Лучшие притчи, легенды, истории

Աշխարհն իմ աչքերով
(շարադրություն)
Աշխարհը կարող է լինել և՜ լավը,և՜ վատը,բայց տարբեր մարդկանց համար:Երբ դու կյանքին վերաբերվում ես վատ,մեծ հավանականությամբ քո մոտ կլինի ամեն ինչ վատ, իսկ երբ դու լավ ես տրամադրված՝ շանսը շատ ավելի մեծ է,որ դու կհասնես քո նպատակին:Այն փոքր տոկոսը,որը քեզ կարող է կանգնեցնել քո նպատակին հասնելու ճանապարհին,դա անարդարությունն է,դժբախտությունը և այլն:Բայց միևնույնն է պետք է անցնել այդ դժվարությունները և հասնել քո նպատակին:

1. Կարդա՛, ցույց տուր, թե  որ բառերին են լրացնում ընդգծված մակբայները, , որոշի՛ր, թե գործողության ինչն են ցույց տալիս դրանք: 

Ծերունին տխուր մտահոգության մեջ վեր կացավ, վրանի վարագույրները ցած թողեց և իսկույն դուրս գնաց: Սամվելը մի քանի րոպե մնաց լռության մեջ: Մի քանի անգամ վեր առավ մագաղաթի թերթերը, կամենում էր գրել, բայց դարձյալ ցած դրեց: Նա վեր կացավ, արագ ետ քաշեց վարագույրի մի եզրը, նստեց, կրկին առավ մագաղաթյա թերթը և սկսեց դանդաղ գրել: 

Իսկույն-դուրս գնալ, ձևի մակբայ, պատասխանում է ինչպես հարցին

Մի քանի անգամ-վեր առավ, չափ ու քանակի մակբայ, պատասխանում է ինչքան, որքան հարցին

Դարձյալ-ցած դրեց, չափ ու քանակի մակբայ, պատաախանում է ինչքան, որքան հարցին

Արագ-Ետ քաշեց, ձևի մակբայ, պատասխանում է ինչպես հարցին

Կրկին-առավ, չափ ու քանակի մակբայ, պատասխանում է ինչքան, որքան հարցին

Դանդաղ-գրել, ձևի մակբայ, պատասխանում է ինչքան, որքան հարցին:

2. Գտի՛ր  մակբայները: 

Նրանք գյուղեգյուղ(տեղի մակբայ, ուր, որտեղ) փնտրում էին սարերում հայտնված մարդուն: 

Հորիզոնը տեղ-տեղ(տեղի մակբայ, ուր, որտեղ) շատ բարձր էր: 

Քամին գույնզգույն տերևները դեսուդեն(տեղի մակբայ) էր քշում: 

Վայրի գազանները քարեքար(տեղի մակբայ) ընկան, իրենց բներից փախան: 

3. Երգել, խաղալ, ապրել բայերի հետ գործածի՛ր համապատասխան տեղի մակբայներ: 

Ամենուրեք-երգել

Դեմառդեմ-խաղալ

Գյուղեգյուղ-ապրել

1. Տրված գոյականները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ կազմության:
Մայրցամաք, գոյություն, գետին, ողբերգություն, գազան, նախաճաշ, ցնցում, արտասահման, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ, նավահանգիստ, նավակ, հայրենիք, վերադարձ, մայրաքաղաք, օտարամոլություն:
Պարզ բառեր-գազան, ճամփա, ուժ, զոհ, նավ։
Բարդ բառեր-մայրացամաք, նախաճաշ, արտասահման, նավահանգիստ, վերադարձ, մայրաքաղաք։
Պարզ ածանցավոր-գոյություն, գետին, ցնցում, նավակ, հայրենիք
Բարդ ածանցավոր-ողբերգություն, օտաևամոլություն։

2. Տրված գոյականներից նորերը կազմի՛ր` ուհի, ստան, ոց, ություն ածանցներով:
Հայ, դպիր, այգի, հնոց, բույր, ծառ, բժիշկ, պարսիկ:
Հայ-հայուհի, Հայաստան, հայոց, հայություն
դպիր-դպրություն, դպրոց
հնոց-հնոց, հնությունը
բույր-բուրաստան
ծառ-ծառայություն
բժիշկ-բժշկուհի
պարսիկ-Պարսկաստան

3. Տրված բայերից  ածանցավոր գոյականներ կազմի՛ր և ածանցներն ընդգծի՛ր:
Նկարել, գրել, զարթնել, թափել, ուսուցանել, քերել, վարել, հաճախել, բախել, հնչել, վազել, հանել, շարժել, մոտենալ, կոշտանալ։
Նկարիչ, գրիչ, զարթուցիչ, թափահարություն, ուսուցիչ, քերիչ, վարող, հաճախական, բախական, հնչակական, վազող, հանող, շարժիչ, մոտականյություն, կոշտանալ։

4. Տրված գոյականակերտ ածանցներից յուրաքանչյուրով երկու գոյական 
կազմի՛ր և գրի՛ր, թե ո՛ր բառերից կազմեցիր:
դնել (դիր) — դրածո, պարսավել — պարսավանք:
Անք, ցի, ածո, ք, ուկ, իք, իչ, ու, ան, իկ, պան, ստան, ուհի:
Անքաղաքավարի, քաղաքացի, պահածո, քուն, դահուկ, գործիք, սրիչ, ուլ, անբան, տատիկ, այգեպան, Հայաստան, իսպանուհի։

 5. Պարզի՛ր, թե քերականական ո՛ր հատկանիշի  հիման վրա է կազմվել յուրաքանչյուր խումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն):
Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:
Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, հնարավորություն:
Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի, դերասանուհի, անձնավորություն:
Ա խմբի բառերը հատուկ գոյականներ են, Բ խմբի բառերը վերացական գոյականներ են իսկ Գ խմբի բառերը անձ ցույց տվող բառեր են:

6. Քանի ձևով կարող ես, տրված գոյականները բաժանի՛ր երկու խմբի՝ ամեն անգամ կարևորելով գոյականին հատուկ որևէ հատկանիշ:
Երկիր, խինդ, Սատուրն, մարգարե, լիճ, Մովսես, արաբ, ավագ, Արաբական Միացյալ էմիրաթներ, սարսափ, դատավոր, Մարտիրոս Սարյան, արիություն, ռնգեղջյուր, գետաձի, Հրագդան, զինվոր, հարազատություն, «Ջութակ և սրինգ», զգացում:
Հատուկ-Երկիր, Սատուրն, Մովսես, Արաբական Միացյալ էմիրաթներ, Մարտիրոս Սարյան, Հրազդան, «Ջութակ և սրինգ»:
հասարակ-խինդ, մարգարե, լիճ, արաբ, ավագ, սարսափ, դատավոր, արիություն, ռնգեղջյուր, գետաձի, զինվոր, հարազատություն, զգացում:

Տնային աշխատանք

1. Բառակապակցություններ կազմի՛ր` Ա խմբի մակբայներն ավելացնելով Բ խմբի ածականներին ու բայերին:

Ա. Շատ, փոքր-ինչ, համարյա, հազիվ, ներքուստ:

Բ. Դեղին, հանգիստ, մեծ, հուզվել, հանգստանալ, լաց լինել:
Շատ մեծ Փոքր-ինչ հուզված
ներքուստ հանգստանալ
համարյա լաց լինել
հազիվ հանգստանալ Համարյա դեղին

2. Կետերը փոխարինի՛ր տրված բառերով: Փորձի՛ր բացատրել, թե տարբեր խոսքի մասերի պատկանող այդ բառերն ինչո´վ են իրար նման:

Տանտեր, լրագրողներ, զրույց, ես, բոլորը, խոսել, պատմել:

Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ տանտիրոջից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ լրագրողից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ զրույցից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ ինձանից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ բոլորից խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ խոսելուց խուսափում էր:
Մեր տիեզերական այցելուն կարծես թե արդեն ընտելացել էր. բայց դեռ պատմելուց խուսափում էր:

3. Տրված բառերի գործիական հոլովի ձևերով կազմի՛ր նախադասություններ:

Հայր, ծաղիկներ, բոլոր, ոչ մեկ, հասնել, հեռանալ:
Հորով կարողացավ լուծել վարժությունը։
Ծաղիկներով ավելի գեղեցիկ կլինի հյուր գնալը։
Բոլորով համախմբեք և գնացեք ձեր ընկերոջը ետ բերելու։
Ֆուտբոլիստի կարմիր քարտ ստանալուց հետո թիմը մեկով պակասեց։
հասնելով նա ապացուցեց, թե ով է իրականում։
Հեռանալով նա տխրեցրեց իր ընտանիքի անդամներին։

4. Տրված հարցական դերանունները չորս խմբի բաժանի՛ր ըստ նրա, թե ո՛ր խոսքի մասին են վերաբերում:

Ո՞վ, ի՞նչ, ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր, քանի՞, ո՞րերորդ, ինչքա՞ն, որքա՞ն, որչա՞փ, որտե՞ղ, ո՞ւր, ե՞րբ:
գոյական-Ո՞վ, ի՞նչ
ածական-ինչպիսի՞, որպիսի՞, ո՞ր
թվական-քանի՞, ո՞րերորդ, ինչքա՞ն, որքա՞ն
մակբայ-որփա՞փ, ո՞ւր, ե՞րբ
դերանուն-որտե՞ղ

5.  Փորձի՛ր բացատրել դերբայների նման խմբավորումը:

Ա. Անկատար`ընկնում (եմ), մեծանում (եմ): Վաղակատար` ընկել (եմ), մեծացել (եմ): Ապակատար` ընկնելու (եմ), մեծանալու (եմ): Ժխտական (չեմ) ընկնի, (չեմ) մեծանա:
Ակատար-ընկնում կամ մեծանում է հիմա։ Վաղակատար ընկել կամ մեծացել է անցյալում։ Ապակատար-Ընկնելու կամ մեխանալու է ապագայում։ Ժխտական-չի ընկնելու կամ չի մեծանալու երբեք։

Բ. Անորոշ` ընկնել, մեծանալ: Համակատար` ընկնելիս, մեծանալիս: Ենթակայական` ընկնող,մեծացող: Հարակատար` ընկած, մեծացած:

Պայքար առյուծի հետ

Առյուծը հանգստանում էր մեծ ծառի ստվերի տակ ՝ հագեցած ճաշից հետո: Կեսօր էր:Շատ շոգ: Շակալը մոտեցավ Առյուծին: Նա նայեց հանգստացող Առյուծին և երկչոտ ասաց. — Առյուծ! Արի պայքարենք իրար դեմ: Բայց ի պատասխան միայն լռություն տիրեց: Շակալը սկսեց ավելի բարձր խոսել. — Առյուծ! Արի պայքարենք: Արի կռիվ կազմակերպենք այս դաշտում: Դու իմ դեմ! Առյուծը նույնիսկ ուշադրություն չդարձրեց նրա վրա: Հետո Շակալը սպառնաց. — Եկեք կռվենք: Հակառակ դեպքում, ես կգնամ ու բոլորին կասեմ, որ դու, սարսափահար վախեցար ինձանից: Առյուծը հորանջեց, ծույլ ձգվեց ու ասաց. — Իսկ ո՞վ կհավատա քեզ: Պարզապես մտածիր! Նույնիսկ եթե ինչ -որ մեկը ինձ դատապարտի վախկոտության համար, միևնույն է, դա շատ ավելի հաճելի է, քան այն, որ նրանք ինձ կարհամարեն: Արհամարհել ինչ -որ շակալների հետ կռվի համար …

Лучшие притчи, легенды, истории

1.Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բաղադրիչներից կազմված համապատասխան բաղադրյալ բառերով:

Մեր հանրապետության (հանուր, պետ, ություն) թռչնաշխարհի (թռչուն, աշխարհ) տարատեսակությունը (տար, տեսակ, ություն) պայմանավորված է նրանով, որ այստեղ գալիս են Իրանական (Իրան, ական), Միջերկրական (մեջ, երկիր, ական) ծովի և կովկասյան (կովկաս, յան) թռչուններ: Դրանցից .համընդհանուր (համ, ընդ, հանուր) ճանաչում (ճանաչ, ում) ունեն մարդու հարևանություն (հարևան, ություն) ապրողները և նրանք, որոնց կենսակերպը (կենս, կերպ) առնչվում է մարդու տնտեսական (տուն, տես, ական) գործունեության հետ:

2. Կետերը փոխարինի՛ր փակագծում տրված բաղադրիչներից կազմված համապատասխան բաղադրյալ բառերով:

Հողն ինքիամաքրվելու (ինքն, մաքուր, ել) հատկություն (հատուկ, ություն) ունի: Դա չի նշանակում, թե կարելի է նրան չափազանց (չափ, անց) շատ ծանրաբեռնել (ծանր, բեռն, ել) օրգանական (օրգան, ական) և անօրգանական (ան, օրգան, ական) թափոնով (թափ, ոն), բնակավայրից (բնակ, վայր) հավաքված կենցաղային (կենցաղ, ային) աղբով, որովհետև հողի հնարավորությունները (հնար, ավոր, ություն) նույնապես (նույն, պես) անսահման (ան, սահման) չեն: Իսկ թափոնով (թափ, ոն) աղտոտված (աղտ, ոտ, (վ)ած) հողը սպառնում է հիվանդության (հիվանդ, ություն) առաջացման պատճառ դառնալ: Գիտատեխնիկական (գետ, տեխնիկա, ական) առաջընթացի (առաջ, ընթաց) հետ մարդիկ պիտի մտածեն արտաքին միջավայրի (մեջ, վայր) պահպանության (պահ, պան, ություն) միջոցներ ստեղծելու մասին:

3.Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բարդ բառերով:

Երկինքը քերելու չափ բարձր-երկնաքեր, 
բարի մտքով-բարեմիտ, 
վատ համբավ ունեցող-վատահամբավ, 
հեշտությամբ թեքվող-դյուրաթեք, 
խաժ աչքեր ունեցող-խաժակն, 
կյանքը սիրող-կենսախինդ, 
հանրության կողմից ճանաչված-հանրաճանաչ, 
կյանքով ուրախացող-կենսուրախ:

4. Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մանր նկարներ անող-մանրանկարիչ, 
թռչուններ բուծելու տեղ-թռչնաբուժարան, 
գյուղի տնտեսությանը հատուկ-գյուղատնտեսական, 
միտք հղանալը-մտահաղացում, 
արդյունք ունեցող-արդյունավետ, 
աշխատանքը սիրելը-աշխատասեր, 
հավասար կշիռ ունենալը-վասասարակշռված, 
բառերի մասին գիտություն-բառագիտություն:

Նախագիծ

Давным-давно жил один китаец. Предсказали ему в детстве, что в 36 лет он станет очень богатым. Родители обрадовались, всем рассказали. Вся деревня радовалась, что у них такой богатый человек будет жить.

А происхождением этот человек был из рода Садовников. Ремеслу он учиться не стал. Зачем? И так богатым будет. Так и жил он, в ожидании, родители его кормили. Потом умерли родители, денег не стало. Продал он дом и сад. Стал жить в сарайчике на окраине деревни. Жители его кормят, вс-таки богатым будет!

Прошло время. Исполнилось ему 36 лет, а богатства как не было, так и нет. Соседи ропщут, кормить больше не хотят. Попллся он в лес, ягод поискать. Нет ягод. Пошл назад, и на обратном пути свалился в яму. Надо бы ему ступеньки выкопать, да лень. Сидел, сидел, пока его проходящие крестьяне не вытащили. Пришл он к себе в сарайчик, лг да и умер.

Շատ շուտ մի չինացի կար: Մանկուց նրան կանխատեսում էին, որ 36 տարեկանում նա շատ հարուստ կդառնա: Ծնողները հիացած էին, նրանք պատմեցին բոլորին: Ամբողջ գյուղը ուրախ էր, որ նման հարուստ մարդը կապրի նրանց հետ:

Եվ այս մարդու ծագումը Այգեգործների ընտանիքից էր: Արհեստ նա սովորել չեր էլ պատրաստվում: Ինչի՞ համար Եվ այսպես, նա հարուստ կլինի: Այսպիսով, նա ապրում էր, ակնկալելով, որ ծնողները կերակրում էին նրան: Հետո ծնողները մահացան, փող չկար: Նա վաճառեց տունն ու այգին: Նա սկսեց ապրել գյուղի ծայրամասում գտնվող տնակում: Բնակիչները կերակրում էին նրան, այնպես որ նա հարուստ կլինի:

Ժամանակն անցնում էր:Երբ նա դարձավ 36 տարեկան, ոչ եղել էր հարստություն, ոչ էլ կար: Հարևանները տրտնջում էին, այլևս չեն ուզում կերակրել: Նա նավարկեց անտառ ՝ հատապտուղներ փնտրելու: Հատապտուղներ չկաին:Նա հետ գնաց, իսկ հետդարձի ճանապարհին ընկավ փոսը: Նրան պետք էր աստիճաններ սարքել, բայց ծուլքնում էր: Նա նստեց, նստեց, մինչև նրա կողքով անցնող գյուղացիները նրան դուրս քաշեցին: Նա գնաց իր գոմը, պարկեց և մահացավ:

1. Տրված բաղադրյալ բառերից նոր բառեր կազմի՛ր` այլ արմատ կամ ածանց ավելացնելով:

Օրինակ`
ժառանգական — ժառանգականություն, տեխնիկական -գիտատեխնիկական:

Մարդկային-անմարդկային,
ծայրահեղ-ծայրահեղություն, 
ստամոքսային-ստամոքսագեղձ, 
գիտակցություն-անգիտակից, 
ակնաբույժ-ակնաբույժություն, 
մթնոլորտ-մթնոլորտային, 
որոշում-անորոշություն,
ընդհատ-անընդհատ, 
օրինաչափ-օրինաչափություն, 
ձեռնարկ-ձեռնարկություն, 
մանրէ-մանրէաբան, 
փոխանակություն-անփոփոխականություն:

 2. Գտի՛ր, թե բառաշարքերից յուրաքանչյուրն ինչ ընդհանրության հիման վրա է կազմված:
ա)Քննադատ, արտատեր, եռագույն, ղեկավար, ծովակալ, մանրախնդիր, աստղաշող, թուլակամ, երկփեղկ:
Բարդ բառեր են։
բ) Ջրաղացքար, դյուցազնակերպ, կիսաշրջանագիծ, կիսաշրջազգեստ, հեռագրատուն, հեռագրավար: 
Առաջին շարքում կան երկու արմատ ունեցող բառեր, իսկ բ-ում նաև երեք։

3.Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր օրինաչափությանր չենթարկվող բառը:

ա) Փառապանծ, հենակմախք, հեռախոս, ռազմակոչ, կիսաշրջանաձև:
կիսաշրջանաձև-բառը երեք արմատից է կազմված։

բ) Մեղմաժպիտ, կարմրազգեստ, կարմրախայտ, խավարասեր, իսկույնևեթ:
իսկույնևեթ-բառը ա հոդակապով չէ, իսկ մնացածը ա հոդակապով են։

գ) Մանկություն, գրավիչ, հերարձակ, գրական, քննություն:
հերարձակ-բառը ածանցավոր չէ, իսկ մնացածը ածանցավոր են։

1.Տրված բարդ բառերի վերջին արմատները փոխելով` ստացի՛ր նոր բարդ  բառեր:

Հեռախոս, հանրածանոթ, ձյունածածկ, երկրագունդ, կենսակերպ, հնավանդ, մտահոգ, բարենպաստ, ակնթարթ, լուսանցք: 

Հեռախոս-հեռատես

հանրածանոթ-հանրախանութ

ձյունածածկ-ձյունապատ

երկրագունդ-երկրաչափություն

կենսակերպ-կենսաբանություն

հնավանդ-հնազանդ

մտահոգ-մտապահել

բարենպաստ-բարեկեցիկ

ակնթարթ-ակնաբույժ

 լուսանցք-լուսավոր

2.. Բաղադրյալ այնպիսի բառեր կազմի՛ր, որոնց  սկզբում լինեն տրված բառերի վերջին բաղադրիչները: Ի՞նչ է փոխվում: 

Դեղնակտուց-կտցար, կենսախինդ-խնդություն, կենսագիր-գրականություն, քինախնդիր-խնդրագիրք, ակնդետ-դիտակ

Դեղնակտուց, կենսախինդ, կենսագիր, քինախնդիր, ակնդետ: 

3.Այնպիսի բաղադրյալբառեր կազմի՛ր, որոնցվերջում լինեն տրվածբառերի առաջինբաղադրիչները: Ի՞նչէփոխվում: 

Բուսական, կատվազգի, սուզանավ, սիրառատ, շինություն: 

4.Տրվածբառերովբաղադրյալբառերկազմիր: 

Բուսական-բխոտաբույս, կատվազգի-վագռակատու, սուզանավ-ջրասույզ, սիրառատ-հայրենասեր, շինություն-քարաշեն:

Լվաց, եղել, առ, տուր, կաց: 

1.Հոլոքոստի ամբողջական կամ մասնակի ժխտումն արգելված է աշխարհի 17 երկրներում, որոնց մեջ մտնում են նաև Գերմանիան և Ավստրիան:

2.Գերմանիայում նկատվում է ժողովրդագրական անկում։ Վերջին տասնամյակների ընթացքում բնակչության քանակը կրճատվել է 2 միլիոնով։

3.Գերմանիայում բանտից փախուստի դիմելու դեպքում բանտարկյալին չեն պատժում, քանի որ այդ քայլը դիտվում է որպես մարդու՝ ազատ լինելու բնազդ։

4.Բեռլինը Փարիզից 9 անգամ մեծ է, ինչպես նաև այստեղ ավելի շատ կամուրջներ են կառուցվել, քան Վենետիկում։

5.Գերմանիայում մայրուղու վրա ավտոմեքենայի՝ վառելիքի սպառման պատճառով կանգնելը համարվում է վարչական իրավախախտում և պատժվում է տուգանքով։

6.Չինական շաշկին ստեղծվել է Գերմանիայում։

7.Ստալինինգրադյան ճակատամարտի ժամանակ ռուսներն ավելի շատ գերմանացիների են սպանել, քան ամերիկացիներն ամբողջ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ։

8.Գերմանիան՝ իր 81 մլն բնակչությամբ, համարվում է Եվրոմիության ամենախիտ բնակեցված տարածքը։

9.1989-2009թթ. աշակերտների քանակի պակասի պատճառով Գերմանիայում փակվել է շուրջ 200 դպրոց։

10.Fanta-ն ստեղծվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Գերմանիայում։ Այս արտադրանքի ստեղծումը պայմանավորված է Coca Cola-ի պատրաստման համար օշարակի ներմուծման դժվարության հետ։

Տնային աշխատանք

1.Տրված նույնանուն բառերով կազմի՛ր նախադասություններ:

 Բազուկ, զատիկ, փող, վայրի:

Ամանօրյա աղցանի մեջ կար բազուկ

Գարնանը զատիկները շատանում են

Ես ունեմ 5000դրամ փող

Անտառում կայն զանազան վայրի կենդանիներ

2.Տրված բառերը բաժանի՛ր բառակազմական բաղադրիչների (արմատների և ածանցների): Ինչպիսի՞ բառեր են հավաքված բառաշարքերից  յուրաքանչյուրում:

Ա. Թվական-թիվ, ական,
պատմություն-պատմ, ություն, 
աղյուսակ-աղյուս, ակ, 
գրիչ-գր, իչ, 
ազդեցություն-ազդեց, ություն, 
խորություն-խոր, ություն։

Բ. Արևելք-արև, ելք, 
արևմուտք-արև, մուտք, 
կենսագիր-կենս, ա, գիր, 
օտարամուտ-օտար, ա, մուտ, 
ծովագնաց-ծով, ա, գնաց, 
ինքնատիպ-ինքն, ա, տիպ:

Գ. Արևելյան-արև, ել, յան, 
կենսագրություն-կենսա, գր, ություն, 
արևադարձային-արև, ա, դարձ, ային,
անուշահոտություն-անուշ, ա, հոտ, ություն,
բազմատեսակություն-բազմ, ա, տեսակ, ություն:

3.Նախադասությունները լրացրո՛ւ:

Միայն մեկ արմատով կազմված բառերը կոչվում են պարզ բառեր.
 Օրինակ` կրակ, հոդ, ջուր, օդ, սեղան, աթոռ:
Մեկ արմատով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են 
պարզ ածանցավոր բառեր. 
օրինակ` կրակոտություն, հողեղեն, աշակերտուհի:
Մեկից ավելի արմատներով կազմված բառերը կոչվում են բարդ բառեր, 
օրինակ` ջրհոր, օդանցք, ծաղկաման:
Մեկից ավելի արմատներով և ածանցով կամ ածանցներով կազմված բառերը կոչվում են բարդ ածանցավոր բառեր, օրինակ` կրակմարիչ, անջրանցիկ, հեռուստատեսություն:

4.Տրված դարձվածքներով նախադասություններ կազմի՛ր:

Այս տղան մտքի ծովն էր ընկնել:

 Ժողովի ժամանակ ես լեզուս փակ պահեցի:

Ես նրան հինգ մատիս պես գիտեմ:

Երբ ոստիկանությունը հանցագործին բռնել էր,նրա ընկերը թևերը ծալած նստել էր:

Գողը էժան պրծավ:

Նա ուժեղ ցավից մի կերպ կուլ էր տալի արցունքները:

1. .Տրված բառերի բոլոր հոմանիշեերը գրի՛ր ըստ իմաստների սաստկության:

Օրինակ`

 կռվել — վիճել, գժտվել, ընդհարվել, իրար ուտել, պատերազմել:
 Քամի, ձայն, վախ, գեղեցիկ, տգեղ, շատ, ցանկություն, ծիծաղել:
գժտվել-խռովել, ընդհարվել-զարկվել
իրար ուտել-կռվել, պատերազմել-վիճել, քամի-հողմ, ձայն-գոչյուն, վախ-ահ, գեղեցիկ-սիրուն, տգեղ-գեշ, շատ-բազում, ցանկություն-բաղձանք, ծիծաղել-խնդալ։

2.  Տրված առածները լրացրո՛ւ ընդգծված բառերի հականիշների օգնությամբ:

Լավ ձին կերը կավելացնի,վատ ձին մտրակը     :
Խելոքին մեկ ասա,անխելքին հազար ու մեկ  :
Արդար մազը չի կտրվի,մեղավորինը կկտրվի         :
Բոյը երկար, խելքը կարճ   :

3. Տեքստը համառոտ փոխադրի՛ր և հետևություննե՛ր արա:

Տնային աշխատանք
1. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ: Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անչափ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությունն աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քարորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է:
2. Օգտվելով տրված բառերից` բացատրի´ր, թե ընդգծված բառերը նախադասություններից յուրաքանչյուրում ի՛նչ իմաստով են գործածված:

1.Եփվել, բորբոքվել:
 Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն եռում էր-եփվել, բայց նա չէր նկատում: Բարկությունից-բորբոքվել արյունը եռում էր երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր լինում:

2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ:

Ընկերացել-ուղեկցել է դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: Ընկերացան-ընկերություն անել, որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այդ գործը: Մինչև քաղաք ընկերանամ-միանալ քեզ, որ մենակ չգնաս:

3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել:

Ավազակներն այնպես էին ծեծել-կռել խեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Այնպես համառորեն է ծեծում-թակել 
դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ կա:
Երկաթը տաք-տաք են ծեծում-գանահարել:
Այդ հարցն այնքան ծեծեցին-քննել, որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում:

4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել):

Գործը վերջացնելուց-ավարտել հետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում:
Մեկն իր բաժին միրգն արագ վերջացրել էր-վերջը տալ
ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան:

3. Դառնալ բազմիմաստ բառը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր քեզ հայտնի բոլոր իմաստներով: Ընդգծի՛ր այն նախադասությունները, որտեղ այն փոխաբերական իմաստով է գործածված:

1. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

 Ա. Համարձակ, բարձունք, վերադարձ, վարձատրել, հարձուփորձ, հարձակում, մրձույթ:
Հարցուփորձ, մրցույթ։
Բ. Դեղձ, դաղձ, դեղձանիկ, բաղձանք, օցանման, ատաղծագործ:
Օձանման, ստեղծագործ

2. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

 Ա. Զմրուխտ, ապուխտ, բախտավոր, թախտ, խեխտել, կխտար, խրոխտ, ոխկույզ, տախտակ, նախկին:
խեղդել, ողկույզ,
 Բ. Ճեղքել, կմաղք, աղքատ, կողպեք, վղտալ, եղբայր, սանդուղք:
վխտալ,

3.Որտեղ անհրաժեշտ է, ը գրի՛ր:

Անակնկալ, անըմբռնելի, օրըստօրե, ակնթարթ, անընդմեջ, լուսնկա, մթնկա, համընդհանուր, մերթընդմերթ, անընթեռնելի,ակնհայտ, անընդհատ, անհյուրընկալ, սրընթաց:

Դասարանական աշխատանք

1. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա. Երփներանգ, Արփի, փրփրել, փափուկ, սրբազան, ճամփորդ, համբերություն, դափնի, շամփուր:
Բ. Կարթ,խորթ, զվարթ, Պարթև, նյարդ, թարթել,երդվել, փարթամ:

2. . Տրված բառերի կազմությունն ու գրությունը բացատրի՛ր:

 ա) Անհյուրընկալ-, զրուցընկեր, դյուրընկալ, գահընկեց, անընդհատ, համընթաց:

   բ) Միջօրե, հանապազօրյա, ոսկեզօծ, ապօրինի,առօրյա, առօրեական, բացօթյա, բարօրություն, զօրուգիշեր:

 գ) Մանրէ, վայրէջք, հնէաբան, որևէ, երբևէ:

3. Յուրաքանչյուր շարքում կետերը փոխարինի՛ր նման հնչողություն ունեցող տրված արմատներով:

 

Թոքախտ, աղտոտել,
Թյուրակալ, ողնաշար,
Բարքուբարք, բարքաբեկել
ուխտադրուժ, վարկատեր,
վարքուբարք, բարկություն,
թյուրիմացություն, ձյունաբյուր,
համբույր, ուղտավոր:

Ամռանը ես կարդացել եմ շոտլանդացի գրող Ջեյմս Մեյթու Բարրիի 《Փիթր Փենը Քենսինգթոնի այգիներում》 գիրքը:

Փիթր Փենը տղա է, ով չի ուզում ծերանալ։ Նա միշտ մնում է երիտասարդ, նրա մոտ պահպանվում են կաթնատամները։ Նա ծխնելույզով փախել էր տնից և գնացել Քենսինգստոնյան այգիներ, որտեղ և ծանոթացել էր փերիների հետ։ Ավելի ուշ նա ապրում էր Նեվերլենդում այն տղաների հետ միասին, ովքեր կորել էին Քենսինգստոնյան այգիներում:Նրանց մեջ էր նաև Վենդի Դարլինգը։ Նա ուներ իր առանձին փերին՝ Զընգ-զընգը)։ Նրա ոխերիմ թշնամին էր Կապիտան Կրյուկը։

Ըղձական ապառնի

Ցույց է տալիս կատարելի գործողության իղձ, ցանկություն:

Ե խոնարհման բայեր՝ -եմ, -ես, -ի, -ենք, -եք, -են:

Ա խոնարհման բայեր՝ -ամ, -աս, — ա, -անք, -աք, -ան:

1.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Սովորեմ, սովորես, սովորի, սովորենք, սովորեք, սովորեն։
Խաղամ, խաղաս, խաղա, խաղանք, խաղաք, խաղան։

Ըղձական անցյալ

Ցույց է տալիս անցյալում կատարելի իղձ, ցանկություն:

Ե խոնարհման բայեր՝ -եի, -եիր, -եր, -եինք, -եիք, -եին:

Ա խոնարհման բայեր՝ -այիր, -այիր, -ար, -այինք, -այիք, -ային:

2.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Սովորեի, սովորեիր, սովորեր, սովորեինք, սովորեիք, սովորեին։
Խաղայի, խաղայիր, խաղար, խաղայինք, խաղայիք, խաղային։

Ենթադրական ապառնի

Ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո պայմանով, երբեմն ենթադրաբար, իսկ հաճախ էլ՝ հաստատապես կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ըղձական եղանակի ապառնի ժամանակի ձևերից՝ կ եղանակիչով:

3.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Կսովորեմ, կսովորես, կսովորի, կսովորենք, կսովորեք, կսովորեն։
Կխաղամ, կխաղաս, կխաղա, կխաղանք, կխաղաք, կխաղան։

Ենթադրական անցյալ

Ցույց է տալիս պայմանով, երբեմն էլ ենթադրաբար կատարելի գործողություն մի անցյալ ժամանակում:

Կազմվում է ըղձական եղանակի անցյալ ժամանակի ձևերից՝ կ եղանակիչով:

4.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Կսովորեի, կսովորեիր, կսովորեր, կսովորեինք, կսովորեիք, կսովորեին: Կխաղայի, կխաղայիր, կխաղար, կխաղայինք, կխաղայիք, կխաղային։

Հարկադրական ապառնի

Ցույց է տալիս խոսելուց հետո հարկադրաբար, անհրաժեշտաբար կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ըղձական ապառնի ժամանակաձևին պիտի կամ պետք է եղանակիչն ավելացնելով:

5.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը:
Պիտի սովորեմ, պիտի սովորես, պիտի սովորի, պիտի սովորենք, պիտի սովորեք, պիտի սովորեն։
Պիտի խաղամ, պիտի խաղաս, պիտի խաղա, պիտի խաղանք, պիտի խաղաք, պիտի խաղան։

Հարկադրական անցյալ

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակում հարկադրաբար, անհրաժեշտաբար կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ըղձական անցյալի ձևին պիտի կամ պետք է եղանակիչն ավելացնելով:

6.      Խոնարհի՛ր սովորել, խաղալ բայերը: 
Պիտի սովորեի, պիտի սովորեիր, պիտի սովորեր, պիտի սովորեինք, պիտի սովորեիք, պիտի սովորեին։
Պիտի խաղայի, պիտի խաղայիր, պիտի խաղար, պիտի խաղայինք, պիտի խաղայիք, պիտի խաղային։

Տնային աշխատանք

1.. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ ըղձական եղանակի համապատասխան  բայերով:

 

Գոնե մի օր կարգին եղանակ լիներ որ, կարողանաինք մի քիչ նստել ծովափին ու ջրային հեծանիվ նստեինք:
Գոնե մինչև ծովափ հասնեինք, դրանից հետո ինքներս կգնանք:
Երանի թե մի քիչ երկար լիներ ուղևորությունը:
Շատ եմ ուզում, որ մի անգամ դելֆին տեսնեմ, մի քանի օր էլ ընկերություն անեմ հետը:
Եթե քամին փչեր ու փորձառու նվագները հասնեին ծովին ունկնդրել, նրանք կասեն, թե նավի մոտով ինչպիս՞ ձկների վտառ է լողում:

2.Կետերը փոխարինի՛ր տրված բայերի ենթադրական եղանակի համապատասխան ձևերով:

 Եթե թույլ տան իրենց ուզածն անել, նրանք անտառն էլ կվերածեն զորքի ու բոլոր ծառերը շարք կկանգնեցնեն: (վերածել, կանգնեցնել)
 Հենց որ սահմանին մոտենաք, ձեզ հարցուփորձ կանեն ձերանցյալի ու նպատակների մասին: (հարցուփորձ անել)
Թե որ գտնես այդ բույսի սերմերը, ջրի մեջ կդնես ու կթողնես մինչև ծլեն: (դնել, թողնել)
Եթե կենդանիների կերի մեջ մեծ քնակությամբ արևքուրիկ լինի, կենդանին կթունավորվի ու կհիվանդանա (թունավորվել, հիվանդանալ)

Եթե ժամանակին չմտածեն կենդանիների կերի մասին, ձմռանը շատ դժվար  կլինի կեր հայթաթելը: (լինել)

3.. Տրված նախադասությունները լրացրո՛ւ հարկադրական եղանակի համապատասխան  բայերով:

Վատ աշխատող շարժիչներն անպայման պետք է փոխել թե չէ թունավորում են օդը:
Մեր քաղաքում սաղարթավոր ծառերը պետք է շատացնեն, որ աղմուկը կլանեն, օդը մաքրեն փոշուց ու վնասակար նյութերից:
Մարդիկ պետք է գիտակցեն, որ կենդանի բնությունը պահպանելը իրենց ամենակարևոր գործն է:
Ամեն մեկը դիմացինի համար պետք է անի, այն, ինչ կուզեր, որ իր համար անեն մարդիկ:
Բնության գեղեցկությունը պահպանելու համար հանքերի շահագործումը պետք է քչացնել:

Դասարանում

Վաղակատար ներկա կամ սահմանական անցյալ

Սահմանական անցյալը ցույց է տալիս խոսելու պահից առաջ ՝ անցյալ ժամանակում, ավարտված գործողություն:

Կազմվում է վաղակատար դերբայով և օժանդակ բայի ներկա ձևերով, որի համար էլ կոչվում է վաղակատար ներկա:

1.      Խոնարհի՛ր երգել, բարձրանալ բայերը: Կազմի՛ր ժխտական ձևերը:

Երգել եմ, Երգել ես, Երգել է, Երգել ենք, Երգել էք, Երգել են:

Բարձրացել եմ, Բարձրացել ես, Բարձրացել է, Բարձրացել էնք, Բարձրացել էք, Բարձրացել են

Անցյալ վաղակատար

Անցյալ վաղակատարը ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակակետից առաջ ավարտված գործողություն:

Կազմվում է վաղակատար դերբայով և օժանդակ բայի անցյալ ձևերով:

2.      Խոնարհել երգել, խաղալ բայերը:

Երգել էի, Երգել էիր, Երգել էր, Երգել էինք, Երգել էիք, Երգել էին

Խաղացել էի,Խաղացել էիր,Խաղացել էր, Խաղացել էինք, էիք, Խաղացել էին

Անցյալ ապակատար

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակակետից հետո հաստատապես կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ապակատար դերբայով և օժանդակ բայի անցյալ ձևերով:

3.      Խոնարհի՛ր երգել, խաղալ բայերը:

Խաղալու էի, Խաղալու էիր, Խաղալու էր, Խաղալու էինք, Խաղալու էիք, Խաղալու էին

Երգելու էի, Երգելու էիր, Երգելու էր, Երգելու էինք, Երգելու էիք, Երգելու էին:

Սահմանական ապառնի

Ցույց է տալիս խոսելու պահից հետո կատարելի գործողություն:

Կազմվում է ապակատար դերբայով և օժանդակ բայի ներկայի ձևերով:

4.      Խոնարհի՛ր երգել,խաղալ բայերը:

Երգելու եմ, երգելու ես, երգելու է, երգելու ենք, երգելու եք, երգելու են:

Խաղալու եմ, Խաղալու ես, Խաղալու է, Խաղալու ենք, Խաղալու եք, Խաղալու են

Անցյալ կատարյալ

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակակետում սկսված և ավարտված գործողություն:

Պարզ դիմավոր ձև է, կազմվում է բայահիմքից և դիմավոր վերջավորություններից:

Ե խոնարհում՝ -եցի, -եցիր, -եց, -եցինք, -եցիք, -եցին:

Ա խոնարհում՝ -ացի, -ացիր, -աց, -ացինք, -ացիք, -ացին:

5.  Խոնարհի՛ր երգել, խաղալ բայերը: 

Երգեցի, երգեցիր, երգեց, երգեցինք, երգեցիք, երգեցին

Խաղացի, խաղացիր, խաղաց, խաղացինք, խաղացիք, խաղացին:

Տնային աշխատանք

1.Կետերը փոխարինի՛ր հարմար շաղկապով կամ դերանունով:

 Լեռնային հովիտներում գիշերը ձյուն է սպասվում,… հովիտներում՝ անձրև:
Աշուն էր, զովաշունչ ու պայծառ աշուն,… սովորաբար լինում է Արարատյան դաշտում:
… ջրերը ձյան հալոցքից կամ հորդառատ անձրևներից վարարում էին, դաշտում բնական ավազաններ էին գոյանում:
Կարդացի անունս մի ոտանավորի տակ… ինձ թվաց,… իմ այդ ստորագրությունը ոսկե տառերով էր տպված:
… մինն ուներ, տասն եմ արել:
Այն օրից,… գյուղ էր եկել, անցել էր ուղիղ մեկ ամիս:
Հյուրերին առաջնորդեց դեպի տաղավարը,… գտնվում էր բակի խորքում:
… մեծահռչակ զորավար էր,… երկրների կուսակալ:
… նույն ուղղությամբ չէին գնում,  միմյանց չէին հանդիպում:
… հնէաբանը,… թանգարանի տնօրենը նոր քննության գաղափարին չընդդիմացան:


2.. Ըստ տրված կաղապարների` կազմի՛ր բարդ նախադասություններ:

Եթե………………….., ապա……………:
Քանի որ…………….., հետևաբար…….:
Որովհետև………….., ուստի…………..:
Քանզի………………., ուրեմն………….:

Եթե այսօր ես վնասվածք չստանաի, ապա կկարողանաի խաղալ ֆուտբոլ ընկերներիս հետ:
Քանի որ դրսում սառնամանիք էր, հետևաբար մենք հետաձգեցինք մեր ճամբարը:
Ես հարգում եմ նրան, որովհետև նա լուրջ մարդ է:
Որպեսզի Նոր տարին գա հնարավորինս շուտ, ուստի մենք ժամացույցի սլաքները շարժեցինք առաջ:
Քանզի նա քնություն  է հանձննելու, ուրեմն պետք է պարապի գիշեր-ցերեկ:

3. Բարդ նախադասությունը պարզեցրո՛ւ`  երկրորդական նախադասությունները հանելով:

Գյուղի վերևում հին քարայրներ կան, որոնց շվաքում նախրից  հետ մնացած հորթերն եննստում:-Գյուղի վերևում հին քարայրներ կան:

Եվ որովհետև այդ օրը Պանինը անտառ չպիտի գար (նա լսել էր, որ անտառապահըհիվանդ է), Ավին գերադաս համարեց մի շալակ ցախ տանել տուն:-Պանինը անտառ չպիտի գար: 

Կա ձմեռվա ճանապարհ, որ անցնում է արևկող տեղերով, վտակների ավազուտ հունով:-Կա ձմեռվա ճանապարհ:

Մանուկները գնում են ծանոթ արահետով, որովհետև մյուս կածանները նրանց անծանոթեն ու երկյուղալի:-Մանուկները գնում են արահետով: 

Գարնան մի գեղեցիկ առավոտ, երբ ամեն ինչ աշխույժ և դուրեկան է թվում, Անժիկն ու Մինա բիբին գնացին դեպի ձորակ:-Անժիկն ու Մինա բիբին գնացին ձորակ:

Դասարանում

Գրաբար

Վարդան Այգեկցի

Կտակ վասն գանձի

Իմաստասէր ոմն աղքատ ունէր ծոյլ որդիս եւ ի ժամ մահուն կոչեաց զորդիսն եւ ասէ.

 — Ո՛վ որդեակք, բազում գանձ կայ պահեալ ի հարցն իմոց յայգին մեր, իսկ զտեղին ոչ ցուցանեմ ձեզ, այլ որ աշխատի ևւ խորագոյն փորէ, նա գտանէ զգանձն:

Եւ յետ մահուն հօրն, սկսան որդիքն ջանալ մեծաւ աշխատութեամբ եւ խորագոյն վարէին, եւ ամէն մէկ իւրն ջանայր, զի ինքն գտցէ զգանձն:

Եւ սկսաւ այգին աճիլ եւ զօրանալ եւ ետ բազում պտուղ եւ ելից զնոսա գանձիւ:

 Կտակ գանձի մասին

Իմաստասեր մի աղքատ մարդ, ուներ ծույլ որդիներ և մահվան ժամին կանչեց որդիներին և ասաց.

 — Որդյակներս, բազում գանձ կա պահած իմ Հայրերի կողմից մեր այգում, իսկ տեղը ցույց չեմ տա ձեզ, այլ ով աշխատի և ավելի խորը փորի, նա կգտնի գանձը:

Եվ հոր մահվանից հետո սկսեցին  որդիները աշխատել մեծ չարչարանքով և ավելի խորն էին վարում, ու ամեն մեկն ինքն էր ձգտում, որպեսզի ինքը գտնի գանձը:

Եվ սկսեց այգին աճել և զորանալ ու տվեց բազում պտուղ և լցրեց նրանց գանձով։

Բառարան

ոմն — մի մարդ, մեկը (ոմն աղքատ – մի աղքատ մարդ)

որդիս — որդիներ

ի ժամ մահուն — մահվան ժամին

կոչեաց — կանչեց

զորդիսն — որդիներին

որդեակք — որդյակներ

պահեալ — պահված

ի հարցն իմոց — իմ հայրերից, իմ հայրերի կողմից

յայգին — այգում

զտեղին — տեղը

ոչ ցուցանեմ — ցույց չեմ տալիս

որ — ով, ով որ

խորագոյն — ավելի խոր

փորէ — այստեղ` փորի

գտանէ — այստեղ` կգտնի

յետ մահուան հօրն — հոր մահվանից հետո

մեծաւ աշխատութեամբ — մեծ չարչարանքով

վարէին — վարում էին

իւր ջանայր — ինքն էր ջանում (ձգտում էր)

զի — որ, որպեսզի

գտցէ — գտնի, կգտնի, պիտի գտնի, գտնելու է

ետ — տվեց

ելից — լցրեց

զնոսա — նրանց

գանձիւ — գանձով

 

1. Բանաձևերի խնմերից յուրաքնչյուրին տո՛ւր տրված անուններից մեկը
Ենթադրական եղանակ , հարկադրական եղանակ , հրամայական եղանակ , ըղձական
եղանակ , սահմանական սահմանում որոշում , հաստատում , կարգավորում ) եղանակ
Ա . Գնում ես , գնալու ես , գնացել ես , գնացիր , գնում էիր , գնացել էիր , գնալու էիր
սահմանական սահմանում որոշում
Բ . Գնաս գնայիր

ըղձական եղանակ
Գ . Կգնաս , կգնայիր

Ենթադրական եղանակ
Դ . Պիտի գնաս պիտի գնայիր

հարկադրական եղանակ
Ե . Գնա՛ , մի՛ գնա

 2.Կարդա՛ տրված մտքերը և լրացրո՛ւ վերջին նախադասությունը
Բայի դեմք է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որը ցույց է տալիս , թե ո՛ւմ կամ
ինչի՛ն է վերագրվում գործողությունը
Բայի թիվ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որը ցույց է տալիս ` մե՞կ , թե՞ մեկից
ավելի առարկաների է վերագրվում գործողությունը :
Բայի ժամանակ է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որով արտահ այտվում է
գործողության կատարման ժամանակը :
Բայի Ժամանակն է կոչվում դիմավոր բայի այն հատկանիշը , որով արտահայտվում է խոսողի
վերաբերմունքը կամ տեսանկյունը գործողության կատարման նկատմամբ

3. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր : Գտի՛ր , թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում:
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: -Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:

Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան:- Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:

Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում:- Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:

Ա տարբերակում բայերը սահմանական եղանակով են գրված, իսկ Բ տարբերակում պատճառական:

2. Տեքստերում մի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերի առաջին բանաձևերը, մյուս անգամ՝երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի տարբերությունը:

Երբ քամին (դադարում էր, դադարել էր), ալիքները (դառնում էին, դարձել էին) ավելի սահունու  զառիկող, նրանց բարձրությունը (փոքրանում էր, փոքրացել էր):  Այդ փոփոխությունները (կատարվում էին, կատարվել էին) աստիճանաբար, և ծփանք դարձած ալիքները (շարունակում էին, շարունակել էին) իրեց ընթացքը մինչև ափ հասնելը:

Երբ քամին (դադարում էր, դադարել էր), ալիքները (դառնում էին, դարձել էին) ավելի սահունու  զառիկող, նրանց բարձրությունը (փոքրանում էր, փոքրացել էր):  Այդ փոփոխությունները (կատարվում էին, կատարվել էին) աստիճանաբար, և ծփանք դարձած ալիքները (շարունակում էին, շարունակել էին) իրեց ընթացքը մինչև ափ հասնելը:

Տարբերությունն այն է, որ առաջին տեքստը անցյալ ժամանակով է, իսկ երկրորդը ներկա:

2.Ընդգծված դերբայները այնպիսի դիմավոր ձևերով փոխարինի՛ր, որ համապատախանեն փակագծերում տրված եղանակավորմանը:

Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնանալ իրեց:(ստույգ,հաստատ կատարված)
Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնանալ իրենցից:
Ավելի դյուրազգաց ուղևորները առանձնացան իրենցից:

Անցել անտառապատ բլուրը, գտնել աղետի հետքերը:( հրաման)
Անցե՛ք անտառապատ բլուրը, գտե՛ք աղետի հետքերը:

Շոգենավն անցնել նավաշինարանից, դուրս գալ ծովածոց, ու նորից զգացվել լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը:(իղձ, ցանկություն)
Շոգենավն ուզում էր անցնել նավաշինարանից, դուրս գալ ծովածոց, ու նորից զգալ լիակատար ազատության գեղեցիկ խաբկանքը:

Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներ լինել: (ենթադրաբար,պայմանով կատարելի)
Եթե ափը ծածկված լինի խիտ եղեգնուտով, այնտեղ ջրային թռչունների բներ կլինեն:

Դու հետևել նրանց և պարզել տեսակները: (անհրաժեշտություն, հարկադրանք)
Դու պետք է հետևես նրանց և պարզես տեսակները:

3.Տեքստում մի դեպքում տեղադրի՛ր փակագծերում դրված առաջին բայաձևերը, մյուսդեպքում երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի իմաստային տարբերությունը:

 Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:
Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):

Կետերը կաթնասուններ են, հետևաբար նրանք շունչ առնելու համար ժամանակ առ ժամանակ մակերես (ելնում են, պետք է ելնեն): Բացի դրանից, նրանք թոքերի որոշակի ծավալ (ապահովում են, պիտի ապահովեն), որպեսզի լողունակությունը չկորցնեն:
Մարդիկ ավելի խոր (քնում են, կքնեն), քան կետերը: Դեղերով քնեցրած կետերը կա՛մ (սուզվում են, կսուզվեն), կամ (չեն շնչում, չեն շնչի) ու (խեղդվում են, կխեղդվեն):

Տարբերությունն այն է, որ առաջին տեքստը անցյալ ժամանակով է, իսկ երկրորդը ներկա:

1.      Դուրս գրի՛ր սահմանական եղանակի բայերը, որոշի՛ր դրանց կազմությունը, դեմքը, թիվը և ժամանակը:

Դպրոցն ավարտեցինք: պարզ,հոգնակի, առաջի դեմք

Այժմ էլ երբեմն փողոցում հանդիպում եմ ուսուցչիս:

Մենք շուտ հասանք:

Ամայի դաշտի մեջ կանգնած էին քարե կարմրագույն երկու աշտարակներ:

Երևում է փոքր գմբեթը: եզակի, առաջի դեմք

Ձևաբայեր

·         Անկատար- ում, կարդում, պատմում

·         Ապակատար- ալու, ելու, կարդալու, պատմելու

·         Վաղակատար – ել- ացել, կարդացել, պատմել

·         Ժխտական- ա, ի, կարդա

Սահմանական ներկա կամ Անկատար ներկա

Ցույց է տալիս ներկայում՝ խոսելու պահին, հաստատապես կատարվող, ընթացքի մեջ եղող գործողություն:

Կազմվում է անկատար դերբայով և օժանդակ բայի ներկայի ձևով:

2.      Խոնարհի՛ր կարդալ, պատմել բայերը:

Ներկա

Կարդում եմ Կարդում ենք

Կարդում ես Կարդում էք

Կարդում է Կարդում են

Պատմում եմ Պատմում ենք

Պատմում ես Պատմում էք

Պատմում է Պատմում են

Անցյալ

Կարդում էի Կարդում էինք

Կարդում էիր Կարդում էիք

Կարդում էր Կարդում էին

Պատմում էի Պատմում էինք

Պատմում էիր Պատմում էիք

Պատմում էր Պատմում էին

3.      Կազմի՛ր գալ, տալ, լալ բայերի անկատար ներկան:

Գալիս, տալիս, լալիս

Անցյալ անկատար

Ցույց է տալիս մի անցյալ ժամանակահատվածում սկսված և ընթացքի մեջ եղած գործողություն:

Կազմվում է անկատար դերբայով և օժանդակ բայի անցյալ ձևերով:

Рели́гия  — определённая система взглядов, обу^словленная верой в сверхъестественное, включающая в себя свод моральных норм и типов поведения, обрядов, культовых действий и объединение людей в организации (церковь, умма, сангха, религиозная община…)^[3].

Другие определения религии:

• исповедание веры посредством внешних знаков.
• организованное поклонение высшим силам. Религия не только представляет собой веру в существование высших сил, но устанавливает особые отношения к этим силам: она есть, следовательно, известная деятельность воли, направленная к этим силам.
• духовная формация, особый тип отношения человека к миру и самому себе, обусловленный представлениями об инобытии как доминирующей по отношению к обыденному существованию реальности

1. Փակագծերում  տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր ևգրի՛ր կետերի փոխարեն: 

ա) Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն «Մշո ճառընտիր» գիրքն է, որ … (պատրաստեցին, պատրաստել են, պատրաստել էին) արջառի ու երինջի կաշվից: Դայոթանասունհինգ սանտիմետր լայնություն … (ունի, ուներ) և մոտ երեսուներկու կիլոգրամ…(կշռում է, կշռում էր, կշռել է): Հայ գյուղացինրը մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբսելջուկները դա… (հափշտակել են, հափշտակում էին, հափշտակել էին):

բ) Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող էին տեսնել հայտնիամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուր միլիոն տարի առաջ, երբ դա…(ընկավ, ընկել է, ընկնում էր, ընկել էր), միայն  նրանք …( թափառել են, թափառել էին, թափառեցին, թափառում էին) ծառանման պտերների հսկա անտառներում:

2. Տեքստերումմի անգամ տեղադրի՛ր փակագծերի առաջին բանաձևերը, մյուս անգամ՝երկրորդները: Գտի՛ր ստացված տեքստերի տարբերությունը:

Անվավոր չմուշկները Լոնդոնում հայտնագործվեցին: Առաջին օգտագործողն էլ բելգիացի երաժիշտ Ժոզեֆ Մարլինը եղավ: Նա դրանցով եկավ պարահանդես ու ամբողջ երեկո սահեց չմուշկներով ու միաժամանակ ջութակ նվագեց:

Անվավոր չմուշկները Լոնդոնում են հայտնագործվել : Առաջին օգտագործողն էլ բելգիացի երաժիշտ Ժոզեֆ Մարլինը է եղել : Նա դրանցով գալիս էր պարահանդես ու ամբողջ երեկո սահում էր չմուշկներով ու միաժամանակ ջութակ էր նվագում:

Այս երկու տեքստերի տարբերությունն այն է, որ առաջին տեքստը գրված է ներկա ժամանակով, իսկ երկրորդը անցյալ:

3. Բայերի ժամանակային խախտումները գտի՛ր և ուղղի՛ր: Ուղղումներդ փորձի՛ր հիմնավորել:

Մեր կյանքի մեջ աշխուժություն էր մտցնում մարդանման կապիկը՝ Չամլին, որն ամեն առավոտ թեյ բերող սպասավորի հետ մտնում էր մեր ննջարանը: Մի ցատկով կտր ում էր դռնից մինչև մահճակալս  ընկած տարածությունը և թռն ում էր մահճակալիս:  Ի նշան ողջույնի` շտապ-շտապ համբուրում էր ինձ իր խոնավ շուրթերով ու հետո տնքտնքալով հետևում էր, թե ինչպես էի կաթ, թեյ ու շաքար (հինգ գդալ) լցնում իր բաժակը: Բաժակն ինձնից վերցն ում էր հուզմունքից դողդողացող ձեռքով, մոտեցնում էր շուրթերին ու խմ ում էր ահավոր մի ֆռոցով: Առանց դադար տալու ավելի ու ավելի էր բարձրացնում բաժակը, մինչև որ այն շուռ էր գալիս մռութի վրա: Դրանից հետո վրա էր հասնում մի երկար ընդմիջում: Չամլին սպասում էր, որ կիսահալված շաքարը հոսի իր լայն բացված բերանի մեջ: Երբ համոզվում էր, որ բաժակի մեջ էլ ոչինչ չկա, խոր հոգոց էր հանում ու բաժակը վերադարձնում էր ինձ՝ այն աղոտ հույսով, որ նորից կլցնեմ:

4. Փակագծերում  տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Բարձր կրունկներով կոշիկներն առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում: Բայց կինն իր կրունկներն ինչո՞ւ (պիտի պահի, պիտի պահեր) բարձր ու մարմնի ծանրությունը ոտքի թաթերի վրա…(պիտի դնի, պիտի դներ): Պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված (չեն,չէին), և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ….(խրվում էին, խրվեցին, խրվել են, խրվել էին) ցեխի մեջ: Եվ ահա մի հնարագետ կոշկակար, որն իր համար…(հնարեց, հնարել է, հնարել էր) բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշիկներն էլ այդպես կարել:

Տնային աշխատանք

1.Տրված ենթակայական դերբայներով նախադասություններ կազմի՛ր այնպես, որ դրանք ո՞ր հարցին պատասխանենԳրող, կառուցող, ներող, բարձրացող,հիացող

Հայտնի գրող Հովհաննես Թումանյանը ուներ շատ հեքիաթներ և պատմվածքներ

2.Ընդգծված հարակատար դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. Դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:

Օրինակ`
Վաղուց հերքված վարկածը— վարկածը, որ վաղուց հերքվել էր:
Ցանքերի համար վտանգավոր դարձած անձրև-, մառախուղով պատված լեռնագագաթներ-լեռնագագաթը,որ պատված էր մառախուղով, ճանապարհորդի նկարագրած ջրվեժը-ջրվեժը,որ ճանապարհորդի նկարագրածն էր, դժվարին կացության մեջ ընկած մարդ-մարդը,ով ընկած էր դժվարին կացության մեջ,գիշերները մեր այգին այցելածչորքոտանին-, անտառից սկիզբ առած վտակ-վտակը,որ սկիզբ էր առած անտառից:

3.Ընդգծված  ենթակայական դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:

Օրինակ Հերքվող վարկած— վարկած, որ հերքվում էր:

Գիշերները մեր այգին այցելող չորքոտանի, անտառից սկիզբ առնող վտակ, դժվարին կացության մեջ գտնվող մարդ, ցանքերի համար վտանգավոր  դարձող անձրև,մառախուղով պատվող լեռնագագաթներ, ջրվեժը նկարագրող ճանապարհորդ:

Ամեն ինչ ժամանակ ունի

Ամեն ինչ իր ժամանակ ունի: Հնարավոր չէ պլանավորել այն ամենը, ինչին որ սպասում ես: Դա տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ պետք է տեղի ունենա: Ոմանք պատկերացնում են, որ ազատությունն աղաղակելու մեջ է։ Նրանք կարծում են, որ եթե պարզապես կարողանայինք բավականին բարձր և երկար աղաղակել, ապա կկարողանայինք ազատություն կերտել։ Բայց այսօր այնքան են մեր մեծերը և ինչու ոչ մեր սրնդակիցները աղաղակել և աղաղակում են որ Արցախը մեզ է պատկանում, միևնուն է չհասկացող ազգը չի հասկանում: Դրա համար էլ ժամանակ է պետք: Կգա մի , որ ժամանակը կասի իրենը: Ցանկացած բան կախված է ժամանակից` ծվելուց մինչև մահ: Ամեն ինչ իր ժամանակն ունի…

Однажды преподаватель психологии начал свой семинар необычным образом — он поднял вверх 50-долларовую купюру и спросил, есть ли желающие получить эту купюру. Многие в зале подняли руки. Затем он обратился с кем, кто не поднял руки. Выяснилось, что они также были бы не против получить купюру, но руку поднять постеснялись. — Ну хорошо, я отдам купюру, но прежде чем кто-то из вас получит её, я кое-что с ней сделаю,— продолжил психолог. Он скомкал купюру и затем спросил, хочет ли кто-нибудь всё еще ее получить. И снова почти все в зале подняли руки. — Тогда я делаю следующее, — сказал он,— и, бросив эту смятую купюру на пол, слегка повозил ее ботинком по грязному полу. Ион поднял купюру, — она была мятая и грязная. — Ну, кому из вас она нужна в таком виде? — И все опять подняли руки. — Дорогие друзья,— сказал преподаватель психологии,— только что мы получили наглядный урок. Несмотря на все то, что я проделал с купюрой, вы все хотели ее получить, так как она не потеряла своей ценности. Она все еще купюра достоинством в 50 долларов.

Թարգմանություն

Մի օր հոգեբանության ուսուցիչը սկսեց իր սեմինարը անսովոր կերպով. Նա պահեց 50 դոլար արժողությամբ թղթադրամը և հարցրեց, թե կա՞ն մարդիկ, ովքեր կցանկանան ստանալ այս թղթադրամը:Շատերը սենյակում ձեռքերը բարձրացրեցին: Հետո նա դիմեց նրանց, ովքեր ձեռքերը չէին բարձրացրել: Պարզվեց, որ նրանք նույնպես դեմ չեին թղթադրամը ստանալուն, բայց նրանք չափազանց ամաչկոտ էին ձեռքը բարձրացնելու համար: «Լավ, ես կտամ թղթադրամը, բայց մինչ ձեզանից որևէ մեկը կստանա, ես դրա հետ ինչ-որ բան կանեմ», — շարունակեց հոգեբանը:
Նա ճմրթեց թղթադրամը, ապա հարցրեց, թե արդյոք դեռ ինչ-որ մեկը ցանկանում է ստանալ այն:Եվ կրկին, գրեթե բոլորը սենյակում ձեռքերը բարձրացրեցին: «Ուրեմն ես կանեմ հետևյալը, — ասաց նա, — և ճմրթված թղթադրամը գցելով հատակին, ես փոքր-ինչ այն կտանեմ կոշիկով կեղտոտ հատակին: Իոնը վերցրեց թղթադրամը՝ այն ճմրթված էր և կեղտոտ: — Լավ, Հիմա ձեզանից ո՞ւմ է դա պետք այս տեսքով: Եվ բոլորը նորից ձեռքերը բարձրացրեցին: — Հարգելի ընկերներ, — ասաց հոգեբանության ուսուցիչը, — Նոր մենք ստացանք բացահայտ դաս: Չնայած այն ամենին, ինչ ես արեցի թղթադրամի հետ, դուք բոլորդ ցանկանում էիք այն ստանալ, քանի որ այն չի կորցրել իր արժեքը:Նա դեռ 50 դոլար արժողությամբ թղթադրամ է:

1.Գտի՛ր, թե ընդգծված բառաձևերը ե՛րբ են սխալ և երբ` ճիշտ: Ուղղի՛ր սխալ ձևերը

Գնալուց մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:
Գնալիս մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել։

Քո գնալուց հետո հյուրեր եկան:
Ճիշտ է։

Այդ աղջկան փրկելուց քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր:
Այս աղջկան փրկելիս քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր։

Մարդու կյանքը փրկելուց բարի գործ կ՞ա:
Ճիշտ է։

Շտապելուց ամեն ինչ գցում էր ձեռքից:
Ճիշտ է։

Շտապելուց ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:
Շտապելիս ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան։

Հոգնել եմ նույն բանն անվերջ ասելուց:
Ճիշտ է։

Այդ ասելուց հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:
Այդ ասելիս հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը։

Հեռանալիս հիշեցրեց իր հրավերն ու խնդրանքը:
Ճիշտ է։

Հեռանալիս հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:
Հեռանալուց հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել։

Ուշադիր դիտելիս վրան ճեղք կնկատես:
Ճիշտ է։

Դա դիտելիս հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:
Դա դիտելուց հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել։

2. Տրված հարակատար դերբայները տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն:

Քնած, բերած, կառուցած, տրված, տնկված, հեռացած, ասված:
Երբ արդեն ամեն ինչ ասված էր, բոլոր պատվերները՝ տրված մոտեցավ մեքենային:
Վարպետի կառուցած բոլոր կամուրջները մինչև այսօր կան:
Երբ արքայի հրամանով տնկված անտառը մի քիչ մեծացավ, այնտեղ վայրի կենդանիներ  էլ  բաց թողեցին:
Աշխարհում մի մարդ միայն կարող է օգնել բերած գեղեցկուհուն:
Այս կողմերից մի քանի տարի առաջ քնած մարդիկ մեր ավանը չեն ճանաչի:
Հեղեղի կառուցած տուփը ոչ մի կերպ չէր բացվում:

Գործնական քերականություն

Բայի կազմությունը

1. Տրված բառերից կազմե՛ք բայեր: Ի՞նչ վերջավորություն ունեն բայերն ուղիղ ձևում:

Գիր-գրել, ղեկավար-ղեկավարել, խաղ-խքղալ, երգ-երգել, վազք-վազել, կռիվ-կռվել, վախ-վախենալ, մոտ-մոտենալ, բուժում-բուժել, սեր-սիրել:

2. Բայերն ըստ կազմության լինում են պարզ և ածանցավոր: Տրված են բայեր, բաժանի՛ր խմբերի: Թարմացնել, խմել, կռվել, վախեցնել, ներկոտել, ցեխոտել, խաղացնել, երգել, փախչել:

Պարզ-խմել, կռվել, երգել, փախչել:

Ածանցավոր -թարմացնել, վախեցնել, ներկոտել, ցեխոտել, խաղացնել:

Բայական ածանցներ

Սոսկածանցներ- ան, են, ն, չ , օրինակ՝ քար-ան-ալ

Պատճառական ածանցներ- ացն, եցն, ցն, օրինակ՝ վազ-եցն-ել , որոշ բայերի դեպքում հնարավոր չի կազմել, կազմվում է տալ բայի հարադրությամբ, օրինակ՝ գրել տալ

Բազմապատկական ածանցներ- ատ, ոտ, կոտ, տ, կռտ, օրինակ՝ կտր-ատ-ել, կծ-ոտ-ել

Կրավորական ածանց- վ, օրինակ՝ լավանալ-լվացվել, հրավիրել-հրավիրվել

3. Հարադրական բայերը գրե՛ք մեկ բառով

լաց լինել-լացել

հոգ տանել-հոգալ

գլուխ տալ-խոնարհվել

Այլ հարադրություններ՝ ասել-խոսել, ուտել-խմել:

4. Հետևյալ բայերից կազմի՛ր պատճառական բայեր:

Ամաչել-ամաչեցնել, գաղթել-գաղթեցնել, բազմանալ-բազմացնել, հիշել-հիշեցնել, նկարել-նկարեցնել, մոլորել-մոլորեցնել, խենթանալ-խենթացնել, հագենալ-հագեցնել, սահել-սահեցնել, վերջանալ-վերջացնել:

5. Հետևյալ բայերից կազմի՛ր բազմապատկական բայեր ՝ կապել-կապկոտել, ցատկել-ցատկոտել, կոտրել-կոտրատել, ջարդել-ջարդոտել, նստել-նստոտել, ծակել-ծակծկել:

6. Հետևյալ բայերից կազմի՛ր կրավորական բայեր՝ ազատել-ազատվել, այրել-այրվել, դարսել-դարսվել, թափել-թափվել, իմանալ-իմացվել, լուծել-լուծվել, տեսնել-տեսնվել, կարել-կարվել, հարգել-հարգվել:

Տնային աշխատանք

Տնային Աշխատանք

1.Կետերի փոխարեն պահանջված ձևերով գրի՛ր փակագծում դրված բայերը:

Երգելու ժամանակ ձայնը գլուխն էր գցում: (երգել- ե՞րբ)
Ձիու սիրտը պայթել էր քուռակի համար վախից: (վախենալ-ինչի՞ց)
Թեյը տանելուց թափեց: (տանել-ե՞րբ)
Կենսախինդ մարդիկ վախենում են լուրջ կամ տխուր կամ ծանր երևալուց: (երևալ-ինչի՞ց)
Ու Մոսկվա գնալուց առաջ մի երկու օրով ման է գալիս հարազատ վայրերում: (գնալ-ինչի՞ց)

Մեղր լցնելուց մի կաթիլ գետին թափեց: (լցնել-ե՞րբ)

2. Փակագծում դրված բայերը կետերի փոխարեն գրի՛ր պահանջված ձևով:

Այդ նամակը կարդալուց նա գունատվեց: (կարդալ-ե՞րբ)

Ամբողջը երեկո կարդալուց հոգնած՝ դուրս եկավ զբոսնելու: (կարդալ -ինչի՞ց) Այդ տունը կարդալուց սպասում էր որդու վերադարձին: (կարդալ -ե՞րբ)
Չգիտես ինչու, վախենում էր վերջին կամուրջը մինչև վերջ կառուցելուց: (կառուցել -ինչի՞ց)
Ականջները դժժում էին ամբողջ օրն այդ աղմուկը լսելուց: (լսել -ինչի՞ց)
Իրիկնապահին տուն դերադառնալուց մի անգամ էլ հիշեց խոստումը: (դառնալ-ե՞րբ)
Վիրավորվել էր ընկերոջ՝ առանց պատճառի հետ դառնալուց: (դառնալ -ինչի՞ց)
Վրա-վրա հիվանդանալուց նիհարել էր: (հիվանդանալ -ինչի՞ց)
Հիվանդանալու ժամանակ միշտ էլ նիհարում է: (հիվանդանալ -ե՞րբ)

1.Առանձնացրո՛ւ բառերի արմատներն ու ածանցները, նշի՛ր կազմությունը:

Անտուն, գրություն, խմորեղեն, մայրություն, օդային, նավավար, դասագիրք, տնտեսուհի:

.1. Նշի՛ր, թե յուրաքանչյուր բառն ինչ խոսքի մասի է պատկանում:

Համակարգիչ, շաքար, փայտյա, մաքուր, չորս, շիշ, ջրաման, երգել, հատակ, սրբել, հագնել, մարդ, ջուր, պայծառ, արևային, զգեստ, գրել, գիրք, կույտ, ջնջոց, մաքրազարդել, պատմություն, երազ, գրկել:

Գոյական—համակարգիչ, շաքար, չորս, շիշ, ջրաման, հատակ, մարդ, ջուր, զգեստ, գիրք, կույտ, ջնջոց, պատմություն, երազ:

Ածական-փայտյա, մաքուր, պայծառ, արևային:

Բայ-երգել, սրբել, հագնել, գրել, մաքրազարդել, գրկել:

2.Տրված բառերի տարբերությունը բացատրի՛ր:

Ուզում էր`հրի, դուրս հանի տղային, բայց ուժը չէր պատում:
Հրի լեզվակները մոտենում էին, իսկ հրշեջները դեռ չէին երևում:

1.Հրի-հրել

2.հրի-հուր

Ժամանակին Անի քաղաքում մի հզոր իշխան կար:

Ամեն ինչ որ ժամանակին անի, փորձն արդյունավետ կլինի:

Անի-անուն

անի-գործողթություն

3.Արմատները միացրո՛ւ և նոր բառեր ստացի՛ր:

Մաքուր մաքուր-մաքրամաքուր

Ջուր աման-ջրաման

Հող գունդ-հողագունդ

Դեղ տուն-դեղատուն

Ճոպան/պարան/ ուղի-ճոպանուղի

Միջին պատ-միջնապատ

Հանք հոր-հանքահոր

1. Հոլովե՛ք ընկեր, օր բառերը:

ընկերոջ, օրի

ընկերոջն, օրն

ընկեր,օր

ընկերը,օրը

ընկերով, օրով

ընկերից, օրից

ընկերում, օրում

2. Ձևաբանորեն վերլուծե՛ք հետևյալ բառերը՝ գյուղից, պատերազմում, զայրույթով:

Գյուղից֊հասարակ,իրական,բացառական,վերացական,եզակի

Պատերազմում֊իրականիշ,հասարակ,ներգոյական,վերացական,եզակի

Զայրույթով֊իրանիշ,հասարակ,գործիական,վերացական,եզակի

3. Կազմի՛ր տրված ածականների գերադրական աստիճանը՝ վճիտ, շքեղ, չար, բարձր, թանկ, քաղցր, ուժեղ, տաք, խոշոր, ազնիվ:

Վճիտ֊ավելի վճիտ, ամենավճիտ

Շքեղ֊ավելի շքեղ, ամենաշքեղ

Չար֊ավելի չար, ամենաչար

Բարձր֊ավելի բարձր, ամենաբարձր

Թանկ֊ավելի թանկ, ամենաթանկ

Քաղցր֊ավելի քաղցր, ամենաքաղցր

Ուժեղ֊ավելի ուժեղ, ամենաուժեղ

Տաք֊ավելի տաք, ամենատաք

Խոշոր֊ավելի խոշոր, ամենախոշոր

Ազնիվ֊ավելի ազնիվ , ամենազնիվ

4. Գրել տրված բառերի հոլովումները:

Աղջիկ, քաղաք, սեր, ձի, գարուն, կին, օր, մահ, հայր, մայր, գինի, տուն, անուն, գյուղ, ձուկ:

Աղջկա, քաղաքի, սիրո, ձիու,գարնան, կնոջ, օրվա, մահվան, հոր, մոր, գինու, տան, անվան, գյուղի, ձկան:

5.. Առանձնացրո՛ւ որակական և հարաբերական ածականները: Փայտե, մարդկային, արդար, շռայլ, խիզախ, լեռնային, մայրական, ամուր, բարձր, գեղեցիկ, շքեղ:

Որակական֊մարդկային,արդար,շռայլ,խիզախ,ամուր,բարձր,գեղեցիկ,շքեղ

Հարաբերական֊փայտե,մայրական,լեռնային

6.Գտի՛ր սխալ բառերը՝ լավագույն, գեղեցկագույն, ամենալավ, ամենաճիշտ, ամենալավագույն, ամենամեծագույն, վարդագույն:

7.Գրի՛ր բացարձակ թվականի երկու օրինակ:տասը,ութսուն:

Գրի՛ր կոտորակային թվականի երկու օրինակ:մեկ երկրորդ, մեկ չորրորդ:

Գրի՛ր բաշխական թվականի երկու օրինակ:երեքական, երկու-երկու

Գրի՛ր դասական թվականի երկու օրինակ:երկրորդ,չորրորդ

Գործնական քերականություն

Բայի կազմությունը
1. Տրված բառերից կազմե՛ք բայեր: Ի՞նչ վերջավորություն ունեն բայերն ուղիղ ձևում:
Գիր, ղեկավար, խաղ, երգ, վազք, կռիվ, վախ, մոտ, բուժում, սեր:
Գրել-ել
ղեկավար-ել
խաղ-ալ
երգ-ել
կռիվ-ել
վախ-ալ
մոտ-են
բուժում-ել
սեր-ել
2. Բայերն ըստ կազմության լինում են պարզ և ածանցավոր: Տրված են բայեր, բաժանի՛ր խմբերի: Թարմացնել, խմել, կռվել, վախեցնել, ներկոտել, ցեխոտել, խաղացնել, երգել, փախչել:
Պարզ-խմել,կռվել,երգել։
Ածանցավոր -թարմացնել,վախեցնել,ներկոտել,ցեղոտել,խաղեցնել,փախչել։
Բայական ածանցներ
Սոսկածանցներ— ան, են, ն, չ , օրինակ՝ քար-ան-ալ
Պատճառական ածանցներ- ացն, եցն, ցն, օրինակ՝ վազ-եցն-ել , որոշ բայերի դեպքում հնարավոր չի կազմել, կազմվում է տալ բայի հարադրությամբ, օրինակ՝ գրել տալ
Բազմապատկական ածանցներ- ատ, ոտ, կոտ, տ, կռտ, օրինակ՝ կտր-ատ-ել, կծ-ոտ-ել
Կրավորական ածանց- վ, օրինակ՝ լավանալ-լվացվել, հրավիրել-հրավիրվել

3. Հարադրական բայերը գրե՛ք մեկ բառով
լաց լինել-լացել
հոգ տանել-հոգալ
գլուխ տալ-խոնհարվել։

Այլ հարադրություններ՝ ասել-խոսել, ուտել-խմել:
4. Հետևյալ բայերից կազմի՛ր պատճառական բայեր:
Ամաչել, գաղթել, բազմանալ, հիշել, նկարել, մոլորել, խենթանալ, հագենալ, սահել, վերջանալ:
Ամաչել-ամաչեցնել
գաղթել-գաղթեցնել
բազմանալ-բազմեցնել
հիշել-հիշեցնել
նկարել-նկարեցնել
մոլորել-մոլորեցնել
խենթանալ-խենթեցնել
հոգենալ-հոգեցնել
սահել-սահեցնել
վերջանալ-վերջացնել։

5. Հետևյալ բայերից կազմի՛ր բազմապատկական բայեր ՝ կապել, ցատկել, կոտրել, ջարդել, նստել, ծակել:
կապել-կապոտել
ցատկել-ցատկոտել
կոտրել-կոտրատել
ջարդել-ջարդոտել
նստել-նստոտել
ծակել-ծակոտել
6. Հետևյալ բայերից կազմի՛ր կրավորական բայեր՝ ազատել, այրել, դարսել, թափել, իմանալ, լուծել, տեսնել, կարել, հարգել:
ազատել-ազատվել
այրել-այրվել
դարսել-դարսվել
թափել-թափվել
իմանալ-իմացվել
լուծել-լուծվել
տեսնել-տեսնվել
կարել-կարվել
հարգել-հարգվել

Дракон, вместо того, чтобы быть тварью, порожденной фантазией арийца, как следствие созерцания молний, освещавших пещеру, в которой он обитал, как это полагают некоторые мифологи, есть животное, которое однажды жило и влачило свои тяжелые кольца-извивы, и, может быть, даже летало…

Վիշապը, փոխարենը արիի ֆանտազիայի կողմից առաջացած էակ լինելը, կայծակի մտորումների արդյունքում, որը լուսավորել է իր ապրած քարանձավը, ինչպես կարծում են որոշ դիցաբաններ, կենդանի է, որը ժամանակին ապրել է և քաշել իր ծանր ոլորումը:Շրջադարձ-օղակներ, և գուցե նույնիսկ նա թռչել է …

Մարդը բնության մասնիկն է

Մարդը բնության մի փոքրիկ մասնիկն է:Մարդը և բնությունը բարեկամնե՞ր են , թե՞ թշնամիներ , դժվար է ասել:Հաճախ պատահում է, որ մարդը կարող է թշնամի հանդիսանալ բնությանը և կարող է լինել նաև ճիշտ հակառակը՝ այսինքն բնությունը մարդու հանդեպ համարվի թշնամի: Մեզ հիացմունք են պատճառում երկնքի աստղերը, բարձր լեռները, հարթավայրերը, օվկիանոսները, գետերը և այլն: Զարմանալի է նաև բույսերի և կենդանիների աշխարհը: Բայց երկրագնդի վրա ամենայուրահատուկը մարդն է: Մարդը ևս կենդանի բնության մաս Է կազմում: Առանց բնության մարդը չի կարող գոյություն ունենալ, ապրել և աշխատել: Ի տարբերություն կենդանիների, մարդը ստեղծում է և ստեղծագործում: Որովհետև մարդը բնության միակ բանական, այսինքն՝ մտածող էակն է: Նա ունի նաև խոսելու և աշխատելու ունակություն:Մեր առօրյան լի է բազմաթիվ խնդիրներով, սակայն հայտնվելով վայրի բնության մեջ՝ հասկանում ես, որ դրանք շատ փոքր են: Անծայրածիր օվկիանոսներ, ընդարձակ անտառներ, անհաղթահարելի բարձունքներ, փոթորկոտ ծովեր և անծայրածիր անապատներ. այս ամենը խոսում է բնության մեծ ուժի և հզորության մասին: Մարդը չպետք է մոռանա, որ ինքը բնության մի մասն է, պետք է բնությունը պահել ու պահպանել…

Մեր բակը շատ գեղեցիկ է:Մեր բակում կան ծառեր, ծաղիկներ, խաղահրապարակ, կանաչ այգի և մեքենաներ:Մեր բակը շատ մեծ չէ և հետաքրքիր իրադարձություններ չկան, այնուհետև այքանը

Դասարանական աշխատանք

Որոշյալ դերանուններ՝ ամբողջ, ամեն, ամեն ինչ, ամենքը, բոլորը յուրաքանչյուրը, ողջը, համայն, ամենայն….
1. Դուրս գրի՛ր որոշյալ դերանունները, գրի՛ր հոլովը:
Աղջկա քնքուշ հոգին բոլորը գիտեն: հայցական
Ամենքից շատ նա էր սպասում դրան: բացառական
Յուրաքանչյուրն իր մասին էր մտածում: ուղղական
Ամենոք աշխատում էր չխախտել լռությունը: ուղղական
Խոսեցին ամեն ինչից: բացառական

Անորոշ դերանուններ՝ ինչ-որ, ոմն, որևէ, ովևէ, մի քանիսը, այլ, ուրիշ, ոմն-ոմանք մի քանի…
2. Կազմի՛ր տրված անորոշ դերանունների սեռ. հոլովը՝ ուրիշ, մի քանիսը, այսինչ:
ուրիշ-ուրիշի
մի քանիսը-մի քանիսի
այսինչ-այսինչի
3. Գտի՛ր անորոշ դերանունները, որոշի՛ր պաշտոնը:
Ոմանք արդեն անուշ երազներ էին տեսնում: ենթակա
Եվ ուրիշ է կարոտս հիմա: ստոգենի
Իմ հոգում ինչ-որ անհանգստություն կար: ենթակայի լրացում

Փոխադարձ դերանունները ցույց են տալիս փոխադարձ հարաբերությամբ միմյանց հետ կապված առարկաներ կամ անձեր՝ առանց դրանք անվանելու:
Փոխադարձ դերանուններն են՝ իրար, միմյանց, մեկմեկու կամ մեկմեկի:

1. Ընդգծի՛ր փոխադարձ դերանունները, որոշի՛ր դրանց հոլովը:
Մեզ կյանքը նետեց միմյանցից հեռու: (բացառական)
Մենք չուզեցինք մեկմեկու կանչել: (սեռական)
Ընտանիքի անդամները հպարտանում էին իրարով: (գործիական)

Հարցական դերանունները արտահայտում են հարցում:
Միայն ո՞վ դերանունն է, որ գոյականից տարբեր հոլովում ունի: Նայի՛ր հոլովման աղյուսակին և ասա ինչով է տարբերվում գոյականի հոլովումից:
Ուղղ. ո՞վ
Սեռ. ո՞ւմ
Տր.  ո՞ւմ
Հայց. ո՞ւմ
Բաց. ո՞ւմից
Գործ. ո՞ւմով

Գոյականի հոլովման ժամանակ վերջավորություն է ավելանում, իսկ դերանվան հոլովման ժամանակ փոխվում է արմատը։

Գրի՛ր ո՞վ դերանվան հոգնակին:
Ովքե՞ր
Գրի՛ր ե՞րբ դերանվան սեռական և բացառական հոլովները:
Երբվա՞, Երբվանի՞ց
Գրի՛ր ո՞ր դերանվան հոգնակին:
Որո՞նք
Ո՞վ կլուծի այս հարցը: Գրի՛ր ո՞վ հարցական դերանվան պաշտոնը:
Ենթակա
Քո ուզածն ի՞նչ է : Գտի՛ր նախադասության ստորոգյալը:
ի՞նչ է

Հարցական դերանունները արտասանվում են հարցական առոգանությամբ և կազմում են հարցական նախադասություններ: Հարցական դերանունների վերջին ձայնավորի վրա դրվում է հարցական նշան՝ ո՞վ, ե՞րբ ինչպիսի՞ և այլն: Բացառություն են ի՞նչը, ո՞րը, քանի՞երորդ, ո՞րերորդ, քանի՞սը: 

2. Կետադրի՛ր նախադասությունները, ընդգծի՛ր հարցական դերանունները:
Ինչո՞ւ են քանդվում մարդկանց իրար միացնող կամուրջները:
Ինչի՞ց փշրվեց այն կարևոր թելը, որ պահում էր մեզ:
Ո՞վ կահասկանա ինձ:
Դու կռվել ես նրա հետ, ինչի՞ համար:

Հարաբերական դերանունները նույն հարցական դերանուններն են, որոնք, սակայն, արտահայտում են ոչ թե հարցում, այլ մի նախադասության կապը, հարաբերվելը մյուսին:
Օր՝. Ինչ աղբյուրից մարդ ջուր խմի, էն աղբյուրը քար չի գցի:
Ով աշխատի, նա կուտի:
Հարաբերական դերանունները հոլովվում են հարցական դերանունների պես և նախադասության մեջ կատարում են նույն պաշտոնները, ինչ որ հարցականները:

Տնային աշխատանք

1. . Տեքստը փոխադրի՛ր չորս—հինգ նախադասությամբ:

Կրիան ու նապաստակը վիճեցին, թե ո՛վ է ավելի արագ վազում: Քանի որ խոսքով իրար ոչինչ չկարողացան ապացուցել, որոշեցին մրցել: Հանդիպման տեղը նշեցին ու բաժանվեցին: Նապաստակը չէր կասկածում, որ ինքն իսկապես արագավազ է: Նա հույսը դրեց իր բնատուր արագավազության վրա ու ճամփեզրին պառկեց , մուշ—մուշ քնեց, որ մի քիչ հանգստանա: Իսկ կրիան հասկանում էր, որ ինքը դանդաղաշարժ է, դրա համար էլ առանց հանգստանալու վազում էր ու վազում: Այդպես նա քնած նապաստակից առաջ անցավ ու նվաճեց հաղթողի պարգևը:
Այդպես է, երբ բնական ընդունակությունները չեն օգտագործվում, աշխատասիրությունը հաղթում է:

Կրիան ու նապաստակը վիճեցին, թե ո՛վ է ավելի արագ վազում: Քանի որ խոսքով իրար ոչինչ չկարողացան ապացուցել, որոշեցին մրցել: Նապաստակը չէր կասկածում, որ ինքն իսկապես արագավազ է, և մուշ-մուշ քնեց, բայց կրիան հասկանում էր, որ ինքը դանդաղաշարժ է, դրա համար էլ առանց հանգստանալու վազում էր ու վազում: Այդպես նա քնած նապաստակից առաջ անցավ ու նվաճեց հաղթողի պարգևը:
Այդպես է, երբ բնական ընդունակությունները չեն օգտագործվում, աշխատասիրությունը հաղթում է:

2.Առաջին երկու և վերջին երկու նախադասությունները դարձրո՛ւ մեկական նախադասություն, մի նախադասություն էլ հանի՛ր և տեքստը փոխադրի՛ր երեք նախադասությամբ:

«Ալոն» աշխարհում ամենատարածված բառերից է: Այսօր դա գործածվում է հեռախոսային խոսակցությունների ժամանակ: Բայց բոլորը չեն, որ հասկանում են «ալոն»: Դա շատ ավելի հին է, քան հեռախոսը: Մինչև հեռախոսի գյուտն այդ բառը նավերի վրա է օգտագործվել՝ խոսափողով կանչերի ժամանակ: «Ալո» նշանակում է «լսում եմ»:

«Ալոն» աշխարհում ամենատարածված բառերից է,այսօր դա գործածվում է հեռախոսային խոսակցությունների ժամանակ և Մինչև հեռախոսի գյուտն այդ բառը նավերի վրա է օգտագործվել՝ խոսափողով կանչերի ժամանակ նաև «Ալո» նշանակում է «լսում եմ»: Բայց բոլորը չեն, որ հասկանում են «ալոն»: Դա շատ ավելի հին է, քան հեռախոսը:

Տնային աշխատանք

1. Հետևություններից ո՞րն է (որո՞նք են) համապատասխանում տեքստին: Ընտրությունդ հիմնավորի՛ր: Կարող ես նաև այլ հետևություն անել:

Արագիլին հարցրին.
—
իմաստո՛ւն հավք, ինչո՞ւ ես անվերջ մի ոտքի վրա կանգնում:
Պատասխանեց.
Որպեսզի գոնե մի քիչ թեթևացնեմ աշխարհի բեռը:
Հետևություն
ա) Մարդիկ մեծամիտ են ու շատ կարևորում են իրենց: Նրանց թվում է, թե իրենք են տանում աշխարհի հոգսը, և իրենցից է կախված, թե աշխարհն ինչպե՛ս է ապրում:
բ) Կա մարդ, որ այնքան բարի է, աշխարհի ու մարդկանց նեղություն չտալու համար պատրաստ է «մեկ ոտքի վրա» ապրելու: Իր կյանքը կդժվարացնի, միայն թե ուրիշների համար հեշտ լինի:
գ) Ծույլ մարդիկ, իրենց բան ու գործը թողած, ամբողջ օրը կարծես աշխարհի հոգսն են հոգում:
դ)Կան պարծենկոտ մարդիկ, որոնք իրենց ամենասովորական արարքները շատ են կարևորում ու դրանք վեհ գաղափարներով բացատրում:
ե) Բոլոր մարդիկ պիտի մեկ ոտք ունենան, որ երկրի բեռը թեթև լինի:
զ) Մարդիկ պետք է հարգեն դիմացինների սովորությունները և դրանց վերաբերող ավելորդ հարցեր չտան, թե չէ երբեմն շատ անհեթեթ պատասխաններ կլսեն: Ամեն ինչ չէ, որ բացատրելի է:
է) Մարդիկ այնքան եսասեր ու շահամոլ են, որ երբեք, մի թռչունի չափ անգամ չեն մտածի իրենց երկրի մասին:

2. Սկզբից տասը— տասներկու նախադասություն ավելացրո՛ւ, որ ամբողջական տեքստ դառա:

Նա որոշեց արագ պատասխանի և նամակը հետ ուղարկի:Նա արագ պատասխանեց նամակին և ճանապարհ ընկավ: Բակում դեպք էր պատահել և շատ մարդիկ էին հավաքվել, ոչ ոք նրան թույլ չէին տալիս անցնել: Նա տխրում էր, որովհետև ժամանակ էր անցնում : Հետո նա գիտակցեց, որ ոչ մի վարկյան չպետք է կորցնի: Նա խնդրեց մարդկանց ճանապարհ տալ իրեն, բայց, ոչ ոք չէր ցանկանում, բայց մի խորամանկ և բարի մարդ շատ հեշտությամբ անցկացրեց նրան այդ խցանումից:Այնուհետև մեծ-մեծ քայլերով կտրեց-անցավ բակն ու վազելով մոտեցավ փոստարկղին: Նամակն արագ հանեց գրպանից, գցեց արկղը: Վերջ: Ձեռքերը թափ տվեց ու գնաց առաջ:

Ականջօղ, աղբյուր, աղոթք, արևածագ, աշխույժ, բույր, բարձր, բախտ, զայրույթ, ըմպել, ժխոր, խաբել, կազմվածք, հայելի, կահույք, կմախք, մրրիկ, չքնաղ, աշխարհ, սանդուղք, որբ, հրճվել, հարթ:

ականջօղ-գոյական

աղբյուր-գոյական

աղոթք-գոյական

արևածագ-գոյական

Աշխույժ-ածական

բույր-գոյական

բարձր-ածական

բախտ-գոյական

Զայրույթ-գոյական

Ըմպել-բայ

Ժխոր-գոյական

Խաբել-բայ

Կազմվածք-գոյական

Հայելի-գոյական

Կահույք-գոյական

Կմախք-գոյական

Մրրիկ-գոյական

Չքնաղ-ածական

Աշխարհ-գոյական

Սանդուղք-գոյական

Որբ-ածական

Հրճվել-բայ

Հարթ-գոյական

Տնային աշխատանք

1. Որտեղ հնարավոր է, ընդգծված դերանունները փոխարինի՛ր գոյականներով:

Օրինակ`

Աշխարհում ոչ մեկին նրանից շատ չի սիրում:- Աշխարհում ոչ մեկին որդուց շատ չի սիրում:

Իշխանն իրեն էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:

Իշխանը Սարգսին էլ չէր խնայում, վաղ առավոտից մինչև ուշ երեկո թամբին էր:

Երկիրը արևի շուրջը պտտվում է մի տարում:

Երկիրը իր մեկը օրում է պտտվում:

Մայրս ասում էր, որ ինքը երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:

Մայրս ասում էր, որ դուստրը երեկոյան հյուրեր է ընդունելու:
Այդ մարդն իրենից բացի բոլորին վստահում է:

Այդ մարդն տղայից բացի բոլորին վստահում է:

2. Կետերը փոխարինի՛ր տրված դերանուններով: Ուշադրություն դարձրո՛ւ կետադրությանը:

Ով, ինչ, երբ, որտեղ, ինչքան:

Ե՞՜րբ է ջուր հավաքվում այս փոսում:

Ինձ հետաքրքրում է, թե որտեղի՞ց է ջուր հավաքվում այս փոսում:Ի՞նչ պետք է անեն՝ տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Իրենք էլ չգիտեն, թե ինչ պետք է անեն տարածքի գեղեցկությունը պահպանելու համար:
Ո՞վ պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ձեզ հարց տվե՞լ եք, թե պետք է վերականգնի հատված անտառները:
Ինչքա՞նԺամանակ է պետք՝ ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ճարտարապետին հարցնում են, թե ….ժամանակ է պետք ամեն ինչ վերականգնելու համար:
Ո՞վայդպես գրավեց քո ուշադրությունը:
Ցո՛ւյց տուր տեսնեմ , թե Ով .այդպես գրավեց քո ուշադրությունը:
Ե՞րբ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:
Գոնե ասա՛, թե Երբ ես պատմելու քո վերջին ճամփորդության մասին:

Պարտավոր եմ, թե ուզում եմ

Բոլորի կյանքն էլ կազմված է պարտականություններից և իրավունքներից, երազանքներից և ցանկություններից:Բոլոր տարիքներում էլ մարդ ունի իր սեփական պարտականությունները:Սակայն աշխարհում կան այնպիսի մարդիկ, որոնք ուղղակիորեն չեն ցանկանում կատարել իրենց պարտականությունները, բայց դրա տեղը երազում են իրենց հրաշալի կյանքի մասին, բայց միևնույնն է նրանք իրենց բոլոր տրված առաջադրանքներին և պարտավորություններին անտարբեր են վերաբերվում:Եթե այսպիսի մարդիկ շատ լինեն, աշխարհը մի մեծ քայլ կկատարի դեպի ետ:Այո, լինում է այնպես, երբ պարտականությունը և ցանկությունը չեն համընկնում, բայց պետք չէ հուսախափ լինել, քանի որ դա միայն դաստիարակում է մարդուն:Այնպես որ, եթե ցանկանում ես հասնել քո նպատակին պետք է կատարես քո պարտականությունները:

1. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:
Ո՞վ եկավ:
Ո՞ւմ պայուսակը:
Մոտենալ ո՞ւմ :
Հեռանալ ումի՞ց:
Հիանալ ումո՞վ:

Ո՞վ եկավ:
Նա եկավ:

Ո՞ւմ պայուսակը:
Իմ պայուսակը:
Քո պայուսակը:
Նրա պայուսակը:
Իր պայուսակը:
Մեր պայուսակը:
Ձեր պայուսակը:
Նրանց պայուսակը:
Իրենց պայուսակը:

Մոտենալ ո՞ւմ:
Մոտենալ ինձ:
Մոտենալ քեզ:
Մոտենալ նրան:
Մոտենալ իրեն:
Մոտենալ մեզ:
Մոտենալ ձեզ:
Մոտենալ նրանց:
Մոտենալ իրենց:

Հեռանալ ումի՞ց:
Հեռանալ ինձնից:
Հեռանալ քեզնից:
Հեռանալ նրանից:
Հեռանալ իրենից:
Հեռանալ մեզնից:
Հեռանալ ձեզնից:
Հեռանալ նրանցից:
Հեռանալ իրենցից:

Հիանալ ումո՞վ:
Հիանալ ինձնով:
Հիանալ քեզնով:
Հիանալ նրանով:
Հիանալ իրենով:
Հիանալ մեզնով:
Հիանալ ձեզնով:
Հիանալ նրանցով:
Հիանալ իրենցով:

2. Տրված դերանուններով (սեռական հոլով) նախադասություններ կազմի՛ր: Իմ, քո, նրա, իր, մեր, ձեր:
Իմ սիրելի առարկան դա Հանրահաշիվն է:
Քո հեռախոսը դուր եկավ ինձ։
Նրա եղբոր անունը Սամվել էր։
Իր ձեռքը կոտրվել էր վատ պատահարի սկզբմունքով:
Մեր քաղաքը գնվում է Հայաստանում։
Ձեր տան դիզայնը շատ գեղեցիկ է։

3. Ուշադրությո՛ւն դարձրու ընդգծված դերանուններին և որոշի՛ր, թե ո՞ւմ անվան փոխարեն են դրվում դրանք:

Զինվորն ասաց, որ ինքը (զինվորը) գիշերը գնացքով է գնալու ու նրան էլ (որևէ մեկին) է տանելու իր հետ:
Որսորդը բողոքում էր, որ ինքն (որսորդն) անտառում արջ է տեսել, իսկ նա (որևէ մեկը) չի հավատում իրեն:
Գիտնականն ասում է, որ իրեն (գիտնականին) իրեղեն ապացույցներ են պետք, նա (որևէ մեկը) իզուր է ուզում խոսքով ապացուցել:
Անծանոթն ասաց, որ նա (որևէ մեկը) իզուր է անհանգստանում, ինքը (անծանոթը) միայն մի բաժակ ջուր է ուզում:
Հետախույզն ընկերոջը հորդորում էր, որ նա (ընկերը) իզուր ժամանակ չկորցնի, ինքը (հետախույզը) գիտի, որ այդտեղ այլևս գետ չկա: