Լրացուցիչ առաջադրանքներ.
Դասարանում`Պարբերական համակարգից արտագրել H,A,R,M,S,C,O-ով սկսվող բոլոր տարրերը,գրել նրանց հայկական անվանումները:
1. Ո՞ր քիմիական տարրերն են ստացել իրենց անվանումները ըստ աշխարհամասերի:
Եվրոպիում-Eu,Ամերիցիում-Am,Ռենիում-Re
2. Թվարկեք այն տարրերը, որոնք իրենց անվանումները ստացել են ըստ երկրների անվամբ:
գալիում-Ֆիանսիայի հին անունն է:
գերմանիում-Գերմանիայի պատվին է:
պոլոնիում-Լեհաստանի պատվին է:
ռութենիում-Ռուսաստանի պատվին է:
3. Ո՞ր տարրերի անվանումների մեջ են մտնում գետերի անուներ:
Ռենիում-Re
4. Գտեք այն քիմիական տարրի անվանումը,որի մեջ ,եթե փոխեք առաջին տառը , ապա կստանաք նեղուցի անունը , որը գտնվում է Եվրոպայի և Ասիայի միջև:
Ֆոսֆոր֊Բոսֆոր
5. Ո՞ր քիմիական տարրի անվանումի մեջ է մտնում Թուրքիայի մեջ գտնվող լճի անունը:
Վանադիում-V «Վանա լիճ»
Տնային“սովորել`էջ 52-56.վարժ.էջ 57
Ո՞վ և ե՞րբ է արաջարկել ցայսօր օգտագործվող քիմիական նշանները։
Քիմիկոս Ի․ Բերցելիուսի առաջարկությամբ 1814 թ․֊ին ընդունվել են քիմիական տարի լատինական կամ հունական անվանումների սկզբնատառերը՝ գլխատառերով գրված։
2. Ի՞նչ սկզբունքով են կազմվում քիմիական տարերի անվանումները։ Բերե՛ք օրինակներ։
Եթե մի քանի տարրերի անվանումների սկզբնատառերը նույնն են, ապա Բերցելիուսի առաջարկով առաջին տառի մոտ փոքրատառով գրվում է հաջորդ տառերից ինչվոր մեկը։
Օրինակ՝ Կալցիում Ca, պղինձ Cu, կոբալտ Co:
3. Ի՞նչ ծագում ունեն քիմիական տարերի անվանումները։ Բերե՛ք օրինակներ։
Որոշ տարրերի անվանումներում արտացոլված է այդ տարի կարևոր քիմիական հատկությունը։ Օրինակ՝ ջրածին՝ ջուր ծնող, թթվածին՝ թթու ծնող, ֆոսֆոր՝ լույս կրող։
Տարերի մի մասն անվանվել է արեգակնային համակարգի մոլորակների անուններով։ Օրինակ՝ սելեն՝ լուսին՝ Լուսին, տելուր՝ Երկիր։
Որոշ տարեր իրենց անուններրը ստացել են ի պատիվ տարբեր պետությունների։ Օրինակ՝ գալիումը՝ Ֆրանսիայի հին անունն է, գերմանիումը՝ Գերմանիայի, իսկ պոլոնիումը Լեհաստանի պատվին է տրվել, ռութենիումը Րուսաստանի լատինական անվանումն է։
Քիմիական տարերի անվանումներով անմահացել են նաև մեծ գիտնականների անունները։ Օրինակ՝ կյուրիում, ֆերմիում, էնշտեյնիում, մենդելևիում, նոբելիում։
Քիմիական տարերի նշանները ու անունները հաճախ կապված են լինում դրանց հայտնաբերման պատմության կամ օգտագործման հետ։ Օրինակ՝
Սնդիկ
Արծաթասպիտակ հեղուկ մետաղ սնդիկը հայտնի է եղել դերևս հին հույներին, ոкը նրանք անվանել են «հեղուկ արծաթ»։ Լատիներենում այդ անունը փոխվել է hydrargyrum-ի, որից էլ արաջացել է քիմիական նշանը Hg:
4. Քիմիական տարի ո՞ր բնութագրերն է արտահայտում քիմիական նշանը։
Քիմիական նշանը տարի ինչպես որական, այդպես էլ քանակական բնաուագիրն է։ Օրինակ՝ C քիմիական նշանը ածխածին տարն է տարն է (որակական բնութագիր), ընդ որում՝ ածխածնի մեկ ատոմն է (քանականբնութագիր)։
5. Գրե՛ք բաց թողնված բառերը։ N քիմիական նշանը նշանակում է, որ դա ազոտ տարն է (որակական բնութագիր), ընդ որում ազոտը մեկ ատոմ է (քանակական բնութագիր)։
6. գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները և քիմիական նշանները, արտասանվում են՝ ցե-C-ածխածին, էն-N-ազոտ, էս-S-ծծումբ, պէ-P-ֆոսֆոր, կոպրում-Cu-պղինձ, ֆեռում-Fe-երկաթ, արգենտում-Ag-արծաթ։
7. Գլուխկոտրուկ։ Լրացրե՛ք դատարկ վանդակները նշված տարերի անվանոումներով՝ Si-սիլիցիլիում, He-հելիում, Ba-բարիում,
Արամ Ղազարյան 